„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 
 

 
 
 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ  

 
 

 
 
 
 
 
Dariusz Kowalczyk 
Małgorzata Kowalczyk 

 

 
 
 
 
 
Charakteryzowanie studyjnych urządzeń dźwiękowych

 

313[06].Z1.01 
 

 
 
 
 

 

 
Poradnik dla ucznia 

 
 
 
 
 
 
 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

1 

Recenzenci: 

mgr inŜ. Paweł Pirosz  

mgr inŜ. Marcin Makowski 

 

 

Opracowanie redakcyjne: 

mgr Małgorzata Kowalczyk 

 

 

Konsultacja: 

mgr inŜ. Joanna Stępień 

 

 

 

 

 

 

 

Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  313[06].Z1.01 
Charakteryzowanie studyjnych urządzeń dźwiękowych, zawartego w modułowym programie 
nauczania dla zawodu asystent operatora dźwięku. 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
 
Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

2 

SPIS TREŚCI 

 
1. Wprowadzenie 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3 

2. Wymagania wstępne 

 

 

 

 

 

 

 

 

5 

3. Cele kształcenia   

 

 

 

 

 

 

 

 

6 

4. Materiał nauczania 

 

 

 

 

 

 

 

 

7 

 

4.1. Budowa i działanie equalizera  

 

 

 

 

 

7 

 

 

4.1.1. Materiał nauczania 

 

 

 

 

 

 

7 

 

 

4.1.2. Pytania sprawdzające   

 

 

 

 

 

10 

 

 

4.1.3. Ćwiczenia 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

 

4.1.4. Sprawdzian postępów   

 

 

 

 

 

11 

 

4.2. Budowa i działanie kompresora 

 

 

 

 

 

12 

 

 

4.2.1. Materiał nauczania 

 

 

 

 

 

 

12 

 

 

4.2.2. Pytania sprawdzające   

 

 

 

 

 

13 

 

 

4.2.3. Ćwiczenia 

 

 

 

 

 

 

 

14 

4.2.4. Sprawdzian postępów   

 

 

 

 

 

15 

 

4.3. Procesory efektowe 

 

 

 

 

 

 

 

16 

4.3.1. Materiał nauczania 

 

 

 

 

 

 

16 

4.3.2. Pytania sprawdzające   

 

 

 

 

 

17 

4.3.3. Ćwiczenia 

 

 

 

 

 

 

 

17 

4.3.4. Sprawdzian postępów   

 

 

 

 

 

19 

 

4.4. Mikrofony bezprzewodowe 

 

 

 

 

 

 

20 

 

 

4.4.1. Materiał nauczania 

 

 

 

 

 

 

20 

 

 

4.4.2. Pytania sprawdzające   

 

 

 

 

 

22 

 

 

4.4.3. Ćwiczenia 

 

 

 

 

 

 

 

22 

 

 

4.4.4. Sprawdzian postępów   

 

 

 

 

 

23 

 

4.5. Systemy odsłuchowe 

 

 

 

 

 

 

 

24 

 

 

4.5.1. Materiał nauczania 

 

 

 

 

 

 

24 

4.5.2. Pytania sprawdzające   

 

 

 

 

 

27 

4.5.3. Ćwiczenia 

 

 

 

 

 

 

 

27 

4.5.4. Sprawdzian postępów   

 

 

 

 

 

29 

 

4.6. Konsolety mikserskie, podział i zastosowanie. Multikory   

 

30 

 

 

4.6.1. Materiał nauczania 

 

 

 

 

 

 

30 

 

 

4.6.2. Pytania sprawdzające   

 

 

 

 

 

34 

 

 

4.6.3. Ćwiczenia 

 

 

 

 

 

 

 

34 

 

 

4.6.4. Sprawdzian postępów   

 

 

 

 

 

35 

 

4.7. Wzmacniacze mocy i systemy głośnikowe 

 

 

 

 

36 

 

 

4.7.1. Materiał nauczania 

 

 

 

 

 

 

36 

 

 

4.7.2. Pytania sprawdzające   

 

 

 

 

 

39 

 

 

4.7.3. Ćwiczenia 

 

 

 

 

 

 

 

39 

 

 

4.7.4. Sprawdzian postępów   

 

 

 

 

 

40 

 

4.8. Wzmacniacz słuchawkowy, filtr mikrofonowy, limiter, ekspander,  

bramka szumowa, deesser. System RACK.   

 

 

 

41 

 

 

4.8.1. Materiał nauczania 

 

 

 

 

 

 

41 

 

 

4.8.2. Pytania sprawdzające   

 

 

 

 

 

42 

 

 

4.8.3. Ćwiczenia 

 

 

 

 

 

 

 

43 

 

 

4.8.4. Sprawdzian postępów   

 

 

 

 

 

44 

5. Sprawdzian osiągnięć 

 

 

 

 

 

 

 

 

45 

6. Literatura   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

50 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

3 

1. WPROWADZENIE 

 

Poradnik  będzie  Ci  pomocny  w  rozwijaniu  umiejętności  charakteryzowania  studyjnych 

urządzeń dźwiękowych. 

Poradnik zawiera: 

1.

 

Wymagania  wstępne,  czyli  wykaz  umiejętności  i  wiedzy,  które  powinieneś  mieć 
opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej. 

2.

 

Cele kształcenia tej jednostki modułowej. 

3.

 

Materiał  nauczania,  który  umoŜliwia  samodzielne  przygotowanie  się  do  wykonania 
ć

wiczeń  i  zaliczenia  sprawdzianów.  Szczególnie  istotnymi  treściami  są  zagadnienia 

związane  z  budową  i  działaniem  organów  słuchowych  człowieka,  z  rozchodzeniem  się 
dźwięku, o reagowaniu dźwięku na napotkane bariery. Poznanie zasad izolacji i akustyki 
pomieszczeń  oraz  ocenianie  i  dobieranie  odpowiednich  materiałów  do  adaptacji 
akustycznych  pozwoli  na  zdobycie  umiejętności  prawidłowego  określania  właściwości 
akustycznych pomieszczeń. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz 
inne źródła informacji.  

4.

 

Pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczeń. 

5.

 

Ć

wiczenia, które zawierają wykaz materiałów i sprzętu pomocnych w ich realizacji. 

6.

 

Sprawdzian postępów.  
Wykonując  sprawdzian  postępów  powinieneś  odpowiadać  na  pytania  w  nim  zawarte. 
Prawidłowe odpowiedzi oznaczają, Ŝe opanowałeś materiał rozdziału. 

7.

 

Sprawdzian  osiągnięć  dotyczący  poziomu  opanowania  materiału  nauczania  całej 
jednostki modułowej wraz z instrukcją i kartą odpowiedzi. 

8.

 

Wykaz literatury. 
JeŜeli  masz  trudności  ze  zrozumieniem  tematu  lub  ćwiczenia,  wówczas  poproś 

nauczyciela  o  wyjaśnienie  i  ewentualne  sprawdzenie,  czy  dobrze  wykonujesz  określoną 
czynność.  Po  zrealizowaniu  materiału  spróbuj  zaliczyć  sprawdzian  z  zakresu  jednostki 
modułowej. 
 

Bezpieczeństwo i higiena pracy 
 

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i higieny 

pracy  oraz  instrukcji  przeciwpoŜarowych,  wynikających  z  rodzaju  wykonywanych  prac. 
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

4 

 

 

 
 
 
 
 

  

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

313[06].Z1.01 

Charakteryzowanie studyjnych 

urządzeń dźwiękowych 

 

313[06].Z1.02 

Konfigurowanie 

i obsługa studyjnego sprzętu 

dźwiękowego 

313[06].Z1 

Technika studyjna 

313[06].Z1.03 

Łączenie urządzeń toru fonicznego 

i wizyjnego 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

5 

2. WYMAGANIA WSTĘPNE 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: 

−

 

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu akustyki, 

−

 

rozróŜniać elementy obwodów elektrycznych, 

−

 

czytać schematy blokowe urządzeń elektronicznych z zakresu akustyki, 

−

 

obsługiwać komputer, 

−

 

obsługiwać urządzenia audio powszechnego uŜytku, 

−

 

stosować przepisy BHP przy obsłudze urządzeń elektrycznych. 
Ponadto powinieneś posiadać: 

−

 

badania  laryngologiczne  dopuszczające  do  pracy  w  charakterze  akustyka  –  wskazany 
audiogram. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

6 

3. CELE KSZTAŁCENIA 

 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: 

−

 

wyjaśnić  budowę,  zasady  działania  i  obsługi  urządzeń  dźwiękowych  stosowanych 
w produkcji filmowej, telewizyjnej, radiowej, teatralnej, fonograficznej i estradowej, 

−

 

skorzystać z instrukcji obsługi urządzeń elektronicznych, 

−

 

scharakteryzować urządzenia systemów odsłuchowych, 

−

 

wyjaśnić pojęcie wewnętrznego toru fonicznego, 

−

 

zastosować  elementy  toru  fonicznego:  kable,  gniazda,  wtyki  do  montaŜu  urządzeń 
dźwiękowych, 

−

 

określić rodzaje oraz zastosowanie mikrofonów i mikroportów, 

−

 

dobrać osprzęt mikrofonów i mikroportów, w zaleŜności od ich przeznaczenia, 

−

 

obsłuŜyć analogowe i cyfrowe stoły mikserskie, 

−

 

wykonać wewnętrzne i zewnętrzne połączenia toru fonicznego oraz krosownice, 

−

 

zastosować analogowe i cyfrowe modyfikatory zewnętrzne, 

−

 

obsłuŜyć analogowe i cyfrowe urządzenia zapisujące i odtwarzające, 

−

 

określić formaty, programy oraz zasady współpracy stacji komputerowej ze studiem, 

−

 

wyjaśnić  pojęcia:  urządzenia  synchronizujące,  synchronizacja  mechaniczna,  kwarc, 
piloton, kod czasowy,  

−

 

wyjaśnić zasady działania zautomatyzowanych stołów analogowych i cyfrowych, 

−

 

scharakteryzować zasady akustyki pomieszczeń studyjnych, 

−

 

zastosować przenośny sprzęt dźwiękowy, 

−

 

opracować dokumentację dotyczącą studyjnych urządzeń dźwiękowych, 

−

 

oznakować zapisane nośniki, 

−

 

posłuŜyć się normami technicznymi obowiązującymi w produkcji filmowej, telewizyjnej, 
radiowej, teatralnej fonograficznej i estradowej, 

−

 

sporządzić zamówienia na materiały i sprzęt do nagłośnienia studia. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

7 

4.   MATERIAŁ NAUCZANIA 

 

4.1.   Budowa i działanie equalizera 

 

4.1.1. Materiał nauczania 

 

Studio  nagraniowe  jest  miejscem,  w  którym  obecnie  urządzenia  elektroniczne  pełnią 

niebagatelną  rolę  w  kształtowaniu  materiału  dźwiękowego.  Wspomagają  one  od  realizatora, 
aby  końcowy  efekt  jego  pracy  odpowiadał  wizji  artysty  lub  artystów,  a  w  dalszej 
konsekwencji satysfakcjonował odbiorców. 

Jednym z urządzeń mających wpływ na brzmienie muzyki (rzadziej w nagraniach tekstu) 

jest  equalizer.  Nazywany  jest  czasem  korektorem  graficznym,  z  uwagi  na  moŜliwość 
wzrokowej  oceny  kształtowanej  przez  niego  charakterystyki  częstotliwościowej.  Pozwala  na 
to sposób umieszczenia potencjometrów suwakowych (rys. 1). Obecnie za standard uznaje się 
equalizery 1/3 oktawy, czyli 31 punktów. Rzadziej spotykane są equalizery 2/3 oktawy – 15 
punktów  regulacyjnych.  (1  oktawa  –  8  punktów).  Equalizery  posiadają  potencjometry 
poziomu  sygnału  wejściowego  i  wskaźniki  poziomu  sygnału  lub  diody  LED  sygnalizujące 
przesterowanie.  Posiadają  takŜe  przełączniki  BYPASS,  których  załączenie  powoduje 
ominięcie  przez  sygnał  wszystkich  filtrów.  Konstrukcyjnie  róŜnią  się  długością 
potencjometrów regulacyjnych i wersjami – stereofoniczny posiada dwa equalizery w jednej 
obudowie.  MoŜna  oczywiście  uŜyć  dwóch  jednakowych  equalizerów  monofonicznych  do 
dźwięku stereofonicznego. 

 

 
 
 
 
 
 

 
 
 

 

Rys. 1. Analogowe equalizery stereofoniczne firmy Behringer [4]

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

8 

Stosowane  są  takŜe  equalizery  parametryczne,  gdzie  oprócz  potencjometrów 

wzmocnienia  częstotliwości  znajdują  się  takŜe  potencjometry  do  płynnego  wyboru 
(w pewnym  zakresie)  częstotliwości  wzmacnianej  lub  tłumionej.  Equalizery  parametryczne 
wyŜszej klasy posiadają równieŜ potencjometr regulacji dobroci filtru Q. O jakości equalizera 
decydują jego parametry, takie jak: dynamika (odstęp sygnału od szumu), separacja kanałowa 
(dotyczy equalizerów stereofonicznych), poziom  zniekształceń i dobroć filtrów. Dostępne są 
takŜe  equalizery  wykonane  w  technologii  cyfrowej.  Profesjonalne  equalizery  przystosowane 
są do mocowania w systemie RACK. 

 

 

Rys. 2. Analogowy parametryczny equalizer firmy SPL [5] 

 

Zastosowanie  equalizera  w  studiu  jest  wielorakie.  MoŜe  on  kształtować  charakterystykę 

częstotliwościową  zmiksowanego  sygnału  jak  i  sygnałów  poszczególnych  kanałów 
w konsolecie.  Wprawdzie  kaŜdy  kanał  konsolety  posiada  własny  moduł  equalizera,  lecz 
z reguły nie zawiera on  więcej niŜ cztery punkty regulacyjne. Equalizer pozwala na bardziej 
precyzyjną  regulację  charakterystyki  częstotliwościowej.  KaŜdy  instrument  w  generowanym 
przez  siebie  zakresie  częstotliwości  posiada  takie  miejsca,  które  wzmocnione  powodują,  Ŝe 
jest  on  bardziej  słyszalny.  Na  przykład  trąbka  generuje  dźwięk  od  165  Hz  do  1170  Hz  ale 
operując  częstotliwością  850  Hz  moŜemy  sprawić  iŜ  będzie  ona  bardziej  słyszalna  w  gronie 
innych  instrumentów.  Za  pomocą  equalizera  moŜna  osłabić  lub  wzmocnić  słyszalność 
instrumentu gdy jest on maskowany przez inny, uŜywający podobnego pasma akustycznego. 
Umiejętne  posługiwanie  się  equalizerem  pozwala  na  wydobycie  z  nagrania  szczegółów 
i pełnego  brzmienia  w  całym  zakresie  częstotliwości.  Podobne  zastosowanie  ma  equalizer 
w nagłośnieniu  na  Ŝywo  i dodatkowo  moŜe  słuŜyć  do  wyrównania  charakterystyki 
częstotliwościowej  zakłóconej  przez  środowisko  w  jakim  jest  realizowane  nagłośnienie. 
W takim  przypadku  equalizer  włączany  jest  pomiędzy  wyjścia  sumy  stereofonicznej 
z konsolety, a wejścia wzmacniaczy mocy. 

 

 

Rys. 3. Equalizer parametryczny z regulacją dobroci filtru Q firmy SPL [5] 

 

 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

9 

 

 
 
 

 

 

 
 
Rys. 4. Cyfrowy equalizer z wyświetlaczem ciekłokrystalicznym TC Electronic, zawierający moduł limitera. Na 

dolnym  zdjęciu  pomocniczy  moduł  manualny.  W  pamięci  uŜytkownik  moŜe  zapisać  250  własnych 
ustawień. [6] 

 

Equalizer  jest  urządzeniem  przetwarzającym  sygnał  bezpośrednio.  Aby  uŜyć  equalizera 

w  kanale  konsolety,  naleŜy  go  włączyć  poprzez  gniazdo  INSERT.  Najczęściej  w  konsolecie 
gniazdo takie jest w standardzie JACK 6,35 Stereo (tzw. duŜy jack), gdzie z końcówki wtyku 
jest  pobierany  sygnał  do  urządzenia.  Sygnał  do  equalizera  podany  jest  za  pomocą  wtyku 
JACK mono. Wyjście sygnału jest takŜe za pomocą wtyku JACK mono i powraca na opaskę. 
Masa  jest  na  długiej  części  roboczej  wtyku  JACK.  Takie  gniazdo  INSERT  jest  gniazdem 
niesymetrycznym.  Czasem  equalizer  posiada  niesymetryczne  gniazda  w  standardzie  XLR  
i  w  takim  wypadku  sygnał  jest  podawany  na  2  pin  wtyku  XLR  a  powrót  następuje  takŜe 
drugim pinem drugiego wtyku. Piny numer 1 i 3 powinny być zwarte. 

W  edytorach  audio  znajdują  się  programowe  odpowiedniki  equalizerów  i  to  zarówno 

graficznych jak i parametrycznych. MoŜna je równieŜ dokupić w postaci wtyczki (plug-in). 
 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

10 

 

 

Rys. 5. Equalizer z programu Adobe Audition w postaci wtyczki VST 

 

4.1.2. Pytania sprawdzające 

 

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń 

1.

 

Ile punktów regulacyjnych ma equalizer 1/3 oktawy? 

2.

 

Co to jest korektor graficzny? 

3.

 

Czym się charakteryzuje equalizer parametryczny? 

4.

 

Do czego moŜe słuŜyć equalizer? 

5.

 

Do jakiego gniazda konsolety naleŜy podłączyć korektor graficzny? 

6.

 

W kablu insertowym z wtykami XLR które piny powinny być zwarte? 

7.

 

Do czego słuŜy przełącznik BYPASS? 

 

4.1.3. Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 

Zbadaj wpływ ustawień korektora graficznego na brzmienie instrumentów. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia. 

 

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

3)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń, 

4)

 

ustawić equalizer w konsolecie mikserskiej w pozycji neutralnej, 

5)

 

podłączyć urządzenia biorące udział w ćwiczeniu, 

6)

 

włączyć  płytę  z  utworem  w  którym  jest  szerokie  instrumentarium,  najlepiej 
z instrumentami smyczkowymi, dętymi i perkusyjnymi, 

7)

 

posługując się regulatorami ocenić ich wpływ na dźwięk. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

11 

WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

konsoleta mikserska, 

−

 

equalizer 1/3 oktawy, 

−

 

odtwarzacz CD Audio, 

−

 

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane - aktywne, bliskiego pola), 

−

 

przewody połączeniowe, 

−

 

płyta z nagraniem. 

 
Ćwiczenie 2 

Zbadaj  wpływ  ustawień  korektora  graficznego  w  komputerowym  edytorze  audio  na 

brzmienie instrumentów. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia: 

 

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

2)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

3)

 

zapoznać się z instrukcją komputerowego edytora audio, 

4)

 

skopiować  do  komputera  utwór  muzyczny  z  szerokim  instrumentarium,  najlepiej 
z instrumentami smyczkowymi, dętymi i perkusyjnymi, 

5)

 

zastosować equalizer edytora audio do modyfikacji brzmienia, 

6)

 

ocenić wpływ equalizera na brzmienie poszczególnych typów instrumentów. 

 

WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

komputer z zainstalowanym edytorem audio, 

−

 

odtwarzacz CD Audio, 

−

 

przewody połączeniowe, 

−

 

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane - aktywne, bliskiego pola), 

−

 

płyta z nagraniem, 

−

 

instrukcja obsługi komputerowego edytora audio. 

 

4.1.4. Sprawdzian postępów 

 

 

 

Czy potrafisz: 

Tak 

Nie 

1.

 

podłączyć prawidłowo equalizer w kanał konsolety? 

□ 

□ 

2.

 

podłączyć equalizer na wyjściu sumy stereofonicznej konsolety? 

□ 

□ 

3.

 

sprawdzić omomierzem połączenia pomiędzy wtykami w kablu 
insertowym? 

□ 

□ 

4.

 

posługiwać się equalizerem parametrycznym?   

□ 

□ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

12 

4.2.   Budowa i działanie kompresora 

 

4.2.1. Materiał nauczania 

 

Kompresor  moŜna  w  pewnym  sensie  nazwać  automatycznym  realizatorem.  Pełni  rolę 

„stróŜa”  poziomu  sygnału  i  gdy  ten  zaczyna  przekraczać  zadeklarowany  poziom, 
automatycznie  go ścisza, a gdy jego poziom spadnie poniŜej zadanej wartości wzmacnia go. 
Przy prawidłowych ustawieniach parametrów kompresora, poprawia on brzmienie na bardziej 
„pełne”.  Kompresory  wykonywane  są  w  technologii  analogowej  i  cyfrowej.  W  wersji 
cyfrowej dźwięk analogowy na wejściu jest konwertowany do postaci cyfrowej i po obróbce 
zamieniany  na  wyjściu  na  sygnał  analogowy.  W  typowym  kompresorze  znajduje  się  
5 potencjometrów regulacyjnych. 
1)

 

Potencjometr  TRESHOLD  wyskalowany  jest  w  decybelach.  SłuŜy  do  ustawienia 
poziomu sygnału, od którego kompresor zacznie obniŜać poziom sygnału. Oznacza to, Ŝe 
ustawiając jego poziom na –30dB kompresor pozostawi nienaruszony sygnał poniŜej tej 
wartości, a po przekroczeniu progu zacznie go redukować. 

2)

 

Potencjometr  RATIO  (lub  COMPRESSION)  wyskalowany  od  1:1  do  ∞:1.  Ustawienie 
tego potencjometru na 3:1 spowoduje, Ŝe sygnał o poziomie powyŜej –30dB w zaleŜności 
od  wartości  przekroczenia  progu  zostanie  zredukowany.  Oznacza  to,  Ŝe  sygnał 
przekraczający próg o 30dB (dochodzący do 0dB) zostanie zredukowany do 1/3, czyli do 
poziomu –20dB. Przy przekroczeniu o 10dB redukcja nastąpi do poziomu –27,3dB. Gdy 
ustawimy  potencjometr  RATIO  na  2:1,  przy  tym  samym  progu  i  tym  samym 
przekroczeniu,  poziom  sygnału  zostanie  zredukowany  do  –15dB,  a  przy  przekroczeniu 
o 10dB do poziomu –25dB. 

3)

 

Potencjometr  ATTACK  ustawia  czas  reakcji  kompresora  na  przekroczenie  zadanego 
progu  zadziałania.  Wyskalowany  jest  w  dB/ms.  Przy  wokalu  preferowane  są  krótkie 
czasy, natomiast instrumenty wymagają czasów dłuŜszych. 

4)

 

Potencjometr RELASE określa czas po jakim kompresor wróci do wzmacniania sygnału 
po  spadku  jego  poziomu  poniŜej  zadanego  progu.  Przy  źle  dobranym  czasie  następują 
niekorzystne  zjawiska  w  postaci  „pompowania”  sygnału  lub  jego  zniekształcania. 
Potencjometr wyskalowany jest w dB/Sekundę. 

5)

 

Potencjometr  GAIN  MAKE-UP  (OUTPUT  GAIN)  reguluje  wzmocnienie  sygnału  po 
kompresji.  Gdy  ustawimy  wzmocnienie  na  poziomie  wartości  szczytowych  na  wejściu 
sygnał  o  niŜszym  poziomie  ulegnie  wzmocnieniu  i  dynamika,  czyli  róŜnica  między 
maksymalnym poziomem a minimalnym się wyrówna. 
Niektóre modele kompresorów posiadają przełącznik PEAK/RMS. Ustawiają one sposób 

pracy kompresora, czy ma reagować na szczyty sygnału, czy na jego średnią wartość. 

Wskaźnik  GAIN  REDUCTION  pokazuje  wartość  o  jaką  w  danej  chwili  kompresor 

redukuje  poziom  sygnału.  Wyskalowany  jest  w  decybelach.  Diody  PEAK  pokazują 
przekroczenie  poziomu  0dB  i  konieczność  redukcji  poziomu  sygnału  wejściowego.  Czasem 
kompresory  wyposaŜone  są  w  pełne  wskaźniki  sygnału  wejściowego  w  postaci  linijki  LED 
lub wychyłowe. Przełącznik BYPASS pełni tę samą rolę co w equalizerze. Niektóre modele 
kompresorów  łączą  w  jednej  obudowie  dodatkowo  bramkę  szumową  lub/i  limiter. 
Kompresory  wykonane  w  technologii  cyfrowej  mają  tzw.  presety  czyli  wstępnie 
zaprogramowane  ustawienia  do  wykorzystania  lub  do  modyfikacji.  Jakość  kompresora 
określają jego parametry techniczne takie jak: dynamika, czy zniekształcenia. 

 

 

Rys. 6. Kompresor, limiter i expander w jednym urządzeniu Aphex [7] 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

13 

Kompresor  moŜna  włączyć  w  jeden  kanał  konsolety,  podgrupę  lub  w  wyjścia  sumy 

stereo.  W  przypadku  włączenia  w  kanał  uŜywamy,  jak  w  przypadku  equalizera,  przewodu 
insertowego.  Ustawianie  parametrów  pracy  kompresora  powinniśmy  zacząć  od 
potencjometrów TRESHOLD i RATIO. W pracy na Ŝywo dobrze skonfigurowany kompresor 
odciąŜa realizatora od ciągłego pilnowania poziomów sygnałów. 

Podobnie  jak  equalizer,  kompresor  ma  swoje  odpowiedniki  programowe  w  edytorach 

audio  tak  w  postaci  zintegrowanej  z  edytorem  jak  i  w  postaci  wtyczek.  Kompresor 
programowy ma najczęściej duŜo bogatsze moŜliwości od sprzętowego odpowiednika. 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rys. 7. Kompresor w programie Adobe Audition w postaci wtyczki VST 

 

4.2.2. Pytania sprawdzające 

 

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń 

1.

 

Do czego słuŜy potencjometr TRESHOLD? 

2.

 

Do czego słuŜy potencjometr RATIO? 

3.

 

Do czego słuŜy potencjometr ATTACK? 

4.

 

Do czego słuŜy potencjometr RELASE? 

5.

 

Do czego słuŜy potencjometr GAIN MAKE-UP? 

6.

 

Co oznacza kompresja 2:1? 

7.

 

Jakie są moŜliwe miejsca podłączenia kompresora do konsolety? 

 
 
 
 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

14 

4.2.3. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Wyrównaj dynamikę w nagraniu muzyki klasycznej. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia. 

 

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

3)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń, 

4)

 

podłączyć urządzenia do konsolety, 

5)

 

ustawić neutralnie equalizer w konsolecie, 

6)

 

włączyć płytę z nagraniem o duŜej róŜnicy dynamiki np. IX Symfonię Beethovena, 

7)

 

wyrównać  dynamikę  posługując  się  kompresorem,  unikając  szkodliwych  zjawisk  jak 
„pompowanie” dźwięku, zaniki czy zniekształcenia, 

8)

 

porównać róŜnicę w dynamice korzystając z przełącznika BYPSS w kompresorze. 

 

WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

konsoleta mikserska, 

−

 

odtwarzacz CD Audio, 

−

 

kompresor, 

−

 

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane - aktywne, bliskiego pola), 

−

 

przewody połączeniowe, 

−

 

płyta z nagraniem, 

−

 

instrukcja obsługi kompresora. 

 
Ćwiczenie 2 

Wyrównaj dynamikę w nagraniu muzyki klasycznej za pomocą komputerowego edytora 

audio. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia: 
 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

2)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

3)

 

zapoznać się z instrukcją komputerowego edytora audio, 

4)

 

skopiować do komputera fragment IX Symfonii Beethovena, 

5)

 

zastosować  narzędzie  kompresora  w  edytorze  audio  do  wyrównania  dynamiki  utworu 
muzycznego, 

6)

 

porównać w module multitrack wykresy  oryginalnego utworu z utworem  o wyrównanej 
dynamice. 

 

WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

komputer z zainstalowanym edytorem audio, 

−

 

odtwarzacz CD Audio, 

−

 

przewody połączeniowe, 

−

 

płyta CD Audio z nagraniem, 

−

 

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane - aktywne, bliskiego pola), 

−

 

instrukcja obsługi komputerowego edytora audio. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

15 

4.2.4. Sprawdzian postępów 

 

 

 

Czy potrafisz: 

 

Tak 

 

Nie 

1.

 

odczytać potrzebne informacje z instrukcji obsługi urządzenia? 

□ 

□ 

2.

 

podłączyć kompresor do pojedynczego kanału konsolety? 

□ 

□ 

3.

 

podłączyć kompresor do podgrupy? 

□ 

□ 

4.

 

skonfigurować kompresor uŜywając róŜnych stopni kompresji? 

□ 

□ 

5.

 

określić zastosowanie wszystkich regulatorów kompresora?   

□ 

□ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

16 

4.3. Procesory efektowe 

 

4.3.1. Materiał nauczania 

 

Naturalny  dźwięk  docierający  do  naszych  uszu  jest  zawsze  sumą  dźwięku  bezpośrednio 

emitowanego  przez  źródło  oraz  dźwięków  odbitych  przez  naturalne  przeszkody.  Odbite  fale 
dźwiękowe  docierają  do  ucha  z  róŜnym  opóźnieniem  i  natęŜeniem.  Czas  opóźnienia  fal 
odbitych,  ich  ilość  jest  zaleŜna  od  środowiska.  Inaczej  brzmi  głos  w  kościele,  a  inaczej 
w pokoju. 

Dźwięk  nagrany  za  pomocą  mikrofonu  ustawionego  blisko  źródła  pozbawiony  jest 

naturalnego  pogłosu,  brzmi  sucho  i  septycznie.  Aby  nagrane  dźwięki  wzbogacić  o  pogłosy, 
które  są  bardziej  naturalne  dla  naszych  uszu,  stosuje  się  urządzenia  efektowe.  Dawniej 
stosowane były „naturalne” konstrukcje, jak tunele pogłosowe, czy specjalne rury, w których 
umieszczano  głośnik  i  mikrofon,  a  czas  pogłosu  regulowano  odległością  między  nimi.  Taki 
efekt dodawany był do dźwięku nagranego bezpośrednio z mikrofonu. 

Obecnie  w  studiach  nagraniowych  w  większości  stosowane  są  cyfrowe  procesory 

efektowe.  Spotykane  są  konstrukcje  uniwersalne  stosowane  zarówno  do  wokali,  jak 
i instrumentów  oraz  preferowane  do  konkretnych  zastosowań.  W  pamięci  ROM  cyfrowego 
urządzenia efektowego zapisane są dziesiątki, a nierzadko setki gotowych efektów. SłuŜą one 
nie  tylko  do  tworzenia  naturalnych  brzmień  dźwięku,  ale  takŜe  do  specjalnych  efektów 
niespotykanych  w  naturze.  W  zaleŜności  od  zastosowanego  algorytmu,  efekty  noszą  róŜne 
nazwy.  Najpopularniejsze  to:  delay,  chorus,  echo  reverb,  flanger.  Gotowy,  końcowy  efekt 
moŜe być złoŜony z kilku efektów podstawowych. Wtedy o jego kształcie decyduje kolejność 
zastosowanych  efektów  i  ich  poziom.  Najlepiej  jeŜeli  urządzenie  pozwala  na  tworzenie 
własnych  efektów  poprzez  budowę  ich  od  podstaw  lub  modyfikowanie  zapisanych 
w urządzeniu.  Umiejętne  stosowanie  efektów  zapewnia  przestrzenność  dźwięku,  jego 
klarowność  i  selektywność.  Przesadne  stosowanie  efektów  powoduje  zacieranie  się 
szczegółów  i  dźwięk  brzmi  nienaturalnie.  Przy  wyborze  typu  zastosowanego  efektu  i  jego 
poziomu  w  nagraniu  decyduje  realizator  odsłuchując  nagranie  i  korzystając  z  własnego 
doświadczenia. 

 

 

Rys. 8. Procesor efektowy firmy Lexicon [8] 

 

Procesor efektowy jest urządzeniem pracującym równolegle i włącza się go w konsoletę 

w  gniazda  AUX.  Wejście  urządzenia  efektowego  do  gniazda  AUX  SEND  lub  AUX  OUT, 
a wyjście  z  urządzenia w  gniazdo  AUX  RETURN  lub  RETURN STEREO,  w  zaleŜności  od 
budowy  konsolety.  MoŜna  powrócić  sygnałem  efektu  na  wolny  kanał  konsolety  i  w  ten 
sposób  regulować  poziom  efektu  podawany  do  sumy  stereo,  podgrup  lub  kierować  go  do 
innych torów  AUX.  Ten sposób dodatkowo daje  moŜliwość skorzystania  z sekcji equalizera 
w  kanale  konsolety,  a  tym  samym  moŜliwość  wpływania  na  charakterystykę 
częstotliwościową  efektu.  Najczęściej  tor  AUX  z  podłączonym  procesorem  efektowym 
powinien pracować z sygnałem po potencjometrze poziomu kanału konsolety, czyli tor AUX 
podłączony  na  stałe  za  potencjometrem  lub  z  przełącznikiem  w  pozycji  POST.  Takie 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

17 

podłączenie  powoduje,  Ŝe  zmiana  poziomu  sygnału  w  kanale  konsolety  powoduje  równieŜ 
zmianę poziomu sygnału podawanego na procesor efektów, a co za tym idzie nie zmienia się 
proporcja między sygnałem głównym a sygnałem efektu. 

Nie  naleŜy  stosować  efektów  w  czasie  nagrywania  pojedynczych  instrumentów  lub 

wokalu,  czy  głosu,  poniewaŜ  działanie  efektu  jest  nieodwracalne  i  gdy  nie  odpowiada  on 
naszym  oczekiwaniom  naleŜałoby  powtórzyć  nagranie  jeszcze  raz.  Najlepiej  uŜyć  procesora 
efektów podczas zgrywania nagranych juŜ śladów. Inaczej jest w czasie nagłaśniania na Ŝywo 
i  wtedy  efekty  dobierane  są  do  wymagań  artystów,  miejsca  w  którym  realizowane  jest 
nagłośnienie i do uŜytych zestawów głośnikowych. 

Edytory  audio  posiadają  takŜe  moduły  procesora  efektów  lub  moŜna  je  doinstalować 

w postaci wtyczki. 
 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Rys. 9. Adobe Audition – moduł efektu reverb w postaci wtyczki VST 

 

4.3.2. Pytania sprawdzające

 

 

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń 

1.

 

W jaki sposób naleŜy podłączyć procesor efektów do konsolety mikserskiej? 

2.

 

W jaki sposób naleŜy ustawić poziom sygnału doprowadzonego do procesora efektów? 

3.

 

W jaki sposób dokonuje się wyboru efektu w urządzeniu? 

4.

 

Jak zmodyfikować efekt wpisany do pamięci urządzenia? 

5.

 

Jak ustawić proporcje efektu do sygnału podstawowego? 

 

4.3.3. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Zbadaj wpływ róŜnych efektów na nagrany głos.  

 

Sposób wykonania ćwiczenia. 

 

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

18 

2)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

3)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń, 

4)

 

podłączyć wejście urządzenia efektowego do wyjścia AUX konsolety, 

5)

 

podłączyć wyjście urządzenia efektowego do kanału konsolety, 

6)

 

ustawić proporcje efektu do sygnału podstawowego uŜywając regulatora głośności kanału 
konsolety do którego podłączyłeś powrót efektu, 

7)

 

ustawić efekty kościoła (katedry)uŜywając nagranego na płytę głosu, stadionu, studni, 

8)

 

zapoznać  się  z moŜliwościami  urządzenia  poprzez  modyfikację  parametrów  efektów 
w procesorze efektowym, 

9)

 

wskazać zalety takiego podłączenia procesora efektowego do konsolety mikserskiej. 

 

WyposaŜenie stanowiska pracy:

 

−

 

konsoleta mikserska, 

−

 

urządzenie efektowe, 

−

 

odtwarzacz CD Audio, 

−

 

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane - aktywne, bliskiego pola), 

−

 

przewody połączeniowe, 

−

 

płyta z nagraniem głosu, 

−

 

instrukcja obsługi procesora efektowego. 

 
Ćwiczenie 2 

Zbadaj wpływ róŜnych efektów w komputerowym edytorze audio na nagrany głos. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia: 
 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

8)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi komputerowego edytora audio, 

3)

 

skopiować nagranie z głosem do komputera, 

4)

 

ustawić  efekty  kościoła  (katedry),  studni,  stadionu  za  pomocą  modułu  efektowego 
w edytorze audio, 

5)

 

zapoznać  się  z  moŜliwościami  modułu  efektowego  w  edytorze  audio  poprzez 
modyfikację parametrów efektów. 

 

WyposaŜenie stanowiska pracy:

 

−

 

komputer z zainstalowanym edytorem audio, 

−

 

odtwarzacz CD Audio, 

−

 

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane - aktywne, bliskiego pola), 

−

 

płyta z nagraniem głosu, 

−

 

przewody połączeniowe, 

−

 

instrukcja obsługi komputerowego edytora audio. 

 
 
 
 
 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

19 

4.3.4. Sprawdzian postępów 

 

 

 

Czy potrafisz: 

 

Tak 

 

Nie 

1.

 

odczytać potrzebne informacje z instrukcji obsługi urządzenia? 

□ 

□ 

2.

 

podłączyć urządzenie efektowe do konsolety mikserskiej? 

□ 

□ 

3.

 

dobrać poziom sygnału do urządzenia efektowego? 

□ 

□ 

4.

 

ustawić proporcje efektu do sygnału podstawowego? 

□ 

□ 

5.

 

zmodyfikować efekt zapisany w urządzeniu? 

□ 

□ 

6.

 

dobrać efekt do określonego zadania?   

□ 

□ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

20 

4.4. Mikrofony bezprzewodowe 

 

4.4.1. Materiał nauczania 

 

Mikrofony bezprzewodowe mają marginalne zastosowanie w studiach nagraniowych. Ich 

głównym  zastosowaniem  jest  praca  w  studiach  telewizyjnych  i  nagłośnieniach  na  Ŝywo. 
Popularne  są  równieŜ  w  produkcjach  teatralnych,  najczęściej  w  musicalach  i  spektaklach, 
w których  znajdują  się  partie  wokalne  śpiewane  na  Ŝywo.  Mikrofon  bezprzewodowy  daje 
wykonawcy  moŜliwość  bezproblemowego  poruszania  się  po  scenie,  a  wykorzystywany 
w studio telewizyjnym pozwala uniknąć problemów z kablami utrudniającymi poruszanie się 
np.  wózków  z  kamerami.  Instrumentalistom  pozwala  na  swobodne  poruszanie  się  po  scenie 
(zwłaszcza  przy  zastosowaniu  indywidualnego  odsłuchu  słuchawkowego),  bez  wpływu  na 
poziom sygnału wysyłanego do konsolety mikserskiej. 

Tak  jak  do  pozostałych  profesjonalnych  urządzeń  audio,  tak  i  do  techniki  mikrofonów 

bezprzewodowych  wkroczyła  technologia  cyfrowa.  Posiada  duŜo  zalet  w  porównaniu  do 
technologii  analogowej.  NajwaŜniejsze  z  nich  to:  duŜa  odporność  na  zakłócenia,  mniejsze 
zniekształcenia,  wysoka  dynamika,  więcej  kanałów  transmisyjnych  w  tym  samym  zakresie 
częstotliwości  radiowej,  automatyka  przeszukiwania  pasma  radiowego  w  poszukiwaniu 
niezakłóconych  kanałów.  Najbardziej  niezawodne  są  systemy  dwuwstęgowe,  które 
charakteryzują się brakiem zaników sygnału radiowego. 

Mikrofonowy zestaw bezprzewodowy składa się z nadajnika i odbiornika. Nadajnik moŜe 

być zintegrowany z mikrofonem doręcznym lub występuje jako nadajnik osobisty mocowany 
do  odzieŜy  (tzw.  bodypack),  do  którego  moŜna  podłączyć  mikrofon  typu  lavalier,  mikrofon 
nagłowny  lub  instrumentalny.  Standardowo  w  nadajniku  znajduje  się  kontrolka  zasilania 
i poziomu  baterii.  W  wyŜszej  klasie  nadajnik  umoŜliwia  regulację  czułości  podłączonego 
mikrofonu  i  poziomu  sygnału  audio  wysyłanego  do  odbiornika.  Do  nadajnika  osobistego 
moŜna  równieŜ  podłączyć  bezpośrednio  instrument  np.  gitarę  elektryczną,  czy  skrzypce 
elektryczne.  Odbiornik  posiada  antenę  lub  anteny  do  odbioru  radiowego,  regulator  poziomu 
wysyłanego  sygnału  audio,  przyciski  do  konfiguracji  modułu  radiowego.  W  systemach 
wyŜszej  klasy  w  odbiorniku  znajdują  się:  wskaźniki  poziomu  sygnału  radiowego,  wskaźnik 
poziomu  sygnału  audio  i  wskaźnik  poziomu  baterii  w  nadajniku.  DuŜym  ułatwieniem  jest 
występujący  w  niektórych  modelach  moduł  podczerwieni  pozwalający  na  automatyczną 
konfigurację nadajnika sygnałem z odbiornika. Niektóre modele zawierają w jednej obudowie 
dwa niezaleŜne odbiorniki. W niektórych systemach bezprzewodowych znaleźć moŜna takŜe 
wyjścia  USB  i  gniazda  Ethernet  do  współpracy  odbiorników  z  komputerem.  Za  pomocą 
dedykowanego  oprogramowania  moŜna  kontrolować  i  konfigurować  w  czasie  rzeczywistym 
zestawy bezprzewodowe. Uzupełnieniem wyposaŜenia odbiornika są wzmacniacze antenowe, 
anteny  kierunkowe  ze  wzmacniaczem,  anteny  dookólne  i  interfejsy  sieciowe.  Dostępne  są 
takŜe  dystrybutory  antenowe  pozwalające  na  podłączenie  jednej  pary  anten  lub  anteny 
zbiorczej  do  kilku  odbiorników.  Dystrybutory  antenowe  dostarczają  takŜe  zasilanie  do 
odbiorników korzystających z zewnętrznych zasilaczy. 

Mikrofony  doręczne  uŜywane  w  systemach  bezprzewodowych  najczęściej  są 

odpowiednikami  modeli  przewodowych.  Są  wśród  nich  mikrofony  dynamiczne 
i pojemnościowe  zarówno  wokalowe  jak  i  instrumentalne.  Mikrofony  nagłowne  występują 
jako  pojemnościowe  lub  dynamiczne.  Nagłowny  mikrofon  dynamiczny  o  charakterystyce 
kierunkowej  jest  zawsze  lepszym  rozwiązaniem  dla  wokalisty  niŜ  dookólny  pojemnościowy 
(jest jednak od tego ostatniego duŜo większy). Mikrofony lavalier takŜe moŜna stosować dla 
nagłośnienia  wokalu  lecz  wymagają  one  więcej  pracy  od  realizatora  i  duŜej  staranności 
w umiejscowieniu  samego  mikrofonu.  Mikrofony  lavalier  występują  tylko  jako 
pojemnościowe. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

21 

Gniazda  wyjściowe  w  profesjonalnych  odbiornikach  są  w  standardzie  symetrycznym 

XLR i niesymetrycznym Jack 6,3 mm. MoŜna je podłączyć do konsolety zarówno do wejścia 
MIC  jak  i  LINE.  Większość  odbiorników  wyposaŜona  jest  w  uchwyty  z  otworami  do 
montaŜu w standardzie RACK. 
 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 
 

Rys. 10. Cyfrowy zestaw bezprzewodowy firmy Shure UHF-R [9] 

 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 

Rys. 11. Mikrofony doręczne Shure współpracujące z zestawem UHF-R [9] 

 

 
 

 
 

Rys. 12. Mikrofon lavalier Shure WL-93 

 

 
 
 
 
 

 

Rys. 13. Akcesoria do mikrofonów lavalier: osłony przeciwwietrzne, klipsy podwójne i pojedyncze [9] 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rys. 14. Antena kierunkowa ze wzmacniaczem antenowym do zestawów bezprzewodowych [9] 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

22 

 

 
 
 
 

 
 

Rys. 15. Dystrybutor antenowy i zasilający do zestawów bezprzewodowych [9] 

 

Nadajniki systemów bezprzewodowych powinny być zasilane bateriami alkalicznymi lub 

akumulatorami,  najlepiej  niklowo  manganowymi.  Starsze  modele  nadajników  zasilane  były 
ogniwami 6F22 - 9V, nowsze konstrukcje zasilane są ogniwami AA – 1,5V. 
 

4.4.2. Pytania sprawdzające 

 

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 

1.

 

Czy potrafisz dostroić radiowo nadajnik z odbiornikiem zestawu bezprzewodowego? 

2.

 

Czy potrafisz podłączyć odbiornik zestawu bezprzewodowego do konsolety mikserskiej? 

3.

 

Czy potrafisz ustawić czułość mikrofonu w nadajniku zestawu bezprzewodowego? 

4.

 

Czy  potrafisz  ustawić  poziom  sygnału  audio  wychodzącego  z  odbiornika  zestawu 
bezprzewodowego? 

5.

 

Czy  potrafisz  podłączyć  do  nadajnika  zestawu  bezprzewodowego  elektroniczny 
instrument muzyczny lub gitarę elektryczną? 

6.

 

Czy potrafisz zamocować mikrofon lavalier na twarzy wokalisty? 

 

4.4.3. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Podłącz  do  konsolety  mikserskiej  odbiornik  mikrofonu  bezprzewodowego,  zestrój  go 

z nadajnikiem – mikrofonem doręcznym i ustaw parametry sygnału audio.  
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

3)

 

zapoznać się instrukcją obsługi zestawu bezprzewodowego, 

4)

 

podłączyć odbiornik zestawu bezprzewodowego do konsolety, 

5)

 

zamocować mikrofon w statywie za pomocą uchwytu przeciwwstrząsowego, 

6)

 

ustawić poziom sygnału podczas czytania tekstu do mikrofonu przez drugiego ucznia, 

7)

 

ustawić za pomocą sekcji equalizera w konsolecie mikserskiej naturalne brzmienie głosu. 
 
WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

instrukcja obsługi zestawu bezprzewodowego, 

−

 

konsoleta mikserska, 

−

 

zestaw bezprzewodowy z mikrofonem doręcznym, 

−

 

statyw mikrofonowy z uchwytem przeciwwstrząsowym, 

−

 

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane - aktywne, bliskiego pola), 

−

 

przewody połączeniowe, 

−

 

tekst do czytania. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

23 

Ćwiczenie 2 

Podłącz  do  konsolety  mikserskiej  odbiornik  mikrofonu  bezprzewodowego,  zestrój  go 

z nadajnikiem – mikrofonem lavalier i ustaw parametry sygnału audio. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

3)

 

zapoznać się z instrukcją zestawu bezprzewodowego, 

4)

 

zamocować  mikrofon  lavalier  w  odpowiednim  miejscu  na  twarzy  lektora  za  pomocą 
plastra, 

5)

 

ustawić poziom sygnału podczas czytania tekstu do mikrofonu przez drugiego ucznia, 

6)

 

ustawić za pomocą sekcji equalizera w konsolecie mikserskiej naturalne brzmienie głosu, 

7)

 

zbadać  wpływ  zmian  odległości  mikrofonu  od  ust  czytającego  na  brzmienie  i  poziom 
głosu odbieranego przez mikrofonu.  

 

WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

instrukcje obsługi zestawu bezprzewodowego, 

−

 

konsoleta mikserska, 

−

 

zestaw bezprzewodowy z mikrofonem lavalier, 

−

 

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane - aktywne, bliskiego pola), 

−

 

przezroczysty plaster do mocowania mikrofonu, 

−

 

przewody połączeniowe, 

−

 

tekst do czytania. 

 

4.4.4. Sprawdzian postępów 

 

 

 

Czy potrafisz: 

 

Tak 

 

Nie 

1.

 

ustawić  wspólny  kanał  radiowy  dla  nadajnika  i  odbiornika 
mikrofonowego zestawu bezprzewodowego? 

□ 

□ 

2.

 

podłączyć do konsolety odbiornik zestawu bezprzewodowego? 

□ 

□ 

3.

 

ustawić odpowiedni poziom sygnału audio? 

□ 

□ 

4.

 

ustawić czułość mikrofonu w nadajniku? 

□ 

□ 

5.

 

podłączyć do nadajnika instrument muzyczny? 

□ 

□ 

6.

 

umocować prawidłowo mikrofon lavalier dla wokalisty? 

 

□ 

□ 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

24 

4.5.   Systemy odsłuchowe 

 

4.5.1. Materiał nauczania 

 

Systemy  odsłuchowe  (monitory)  moŜemy  spotkać  zarówno  na  estradzie  jak  i  w  studio. 

Wokaliści  i  instrumentaliści  na  scenie  muszą  mieć  zapewnioną  słyszalność  zarówno  innych 
członków  zespołu  jak  i  swój  głos  lub  instrument.  Nawet  solowy  wykonawca  śpiewający  do 
półplaybacku  musi  słyszeć  podkład  muzyczny  i  swój  głos.  Do  realizacji  tego  zadania  słuŜą 
odsłuchy  estradowe  w  postaci  zestawu  głośnikowego  w  obudowie.  Sama  obudowa  ma 
konstrukcję  o  przekroju  zbliŜonym  do  trójkąta  lub  trapezu  i  umoŜliwiającą  ustawienie  kąta 
pochylenia  głośnika  w  przynajmniej  dwóch  połoŜeniach.  Są  to  tzw.  monitory  podłogowe. 
Najczęściej  kolumny  odsłuchowe  występują  w  wariancie  dwudroŜnym  z  głośnikiem 
basowym  i  wysokotonowym  lub  hornem.  Czasem  spotyka  się  zestawy  trójdroŜne.  Moce 
zestawów  odsłuchowych  zawierają  się  w  granicach  od  100W  do  ponad  3000W  wartości 
szczytowej.  W  warunkach  estradowych  stosowane  są  jeszcze  tzw.  odsłuchy  side-fill 
umieszczane  po  bokach  sceny  na  wysokości  głów  wykonawców,  zapewniające  szeroki 
odsłuch  na  całej  scenie  i  odsłuchy  drum-fill  dla  perkusisty,  który  umieszcza  się  z  boku  lub 
z tyłu  stanowiska  perkusji.  Odsłuchami  side-fill  mogą  być  normalne  kolumny  estradowe. 
Część monitorów występuje w wersji aktywnej – zintegrowanej ze wzmacniaczem. W jednej 
obudowie  umieszczone  są  głośniki  i  wzmacniacz  mocy.  Takie  monitory  wymagają  jedynie 
podania sygnału sterującego i zasilania sieciowego. 
 

 
 

 
 
 
 
 
 
 

Rys. 16. Odsłuch podłogowy aktywny firmy JBL 875W, pasmo: 55Hz-20 kHz [10] 

 

Coraz  częściej  uŜywanymi  na  estradzie  są  indywidualne  bezprzewodowe  odsłuchy 

douszne. Dają one w połączeniu z mikrofonem bezprzewodowym lub instrumentem wpiętym 
do  nadajnika  bezprzewodowego  bardzo  duŜą  swobodę  poruszania  się  artystom  na  scenie. 
Odsłuchy  douszne  wymagają  jednak  od  realizatora  większej  staranności  w  ustawieniu 
proporcji instrumentów i wokali. 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 

Rys. 17. Indywidualny odsłuch bezprzewodowy firmy Shure [9] 

 

Studyjne  systemy  odsłuchowe  dla  wykonawców  nie  muszą  charakteryzować  się  duŜą 

mocą,  ale  pełnią  podobną  rolę  co  odsłuchy  estradowe.  Wymagają  jednak  mocno 
kierunkowych  mikrofonów,  aby  dźwięk  z  odsłuchu  nie  nanosił  się  na  dźwięk  nagrywany. 
Dobrym  rozwiązaniem  są  słuchawki,  które  zapewniają  komfort  tak  wykonawcy,  jak 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

25 

i realizatora.  Monitory  dla  wykonawcy  podłącza  się  do  wyjść  AUX  przed  regulatorem 
poziomu sygnału w kanale konsolety, czyli przełącznik ustawiony w pozycji PRE. Zapewnia 
to  niezmienność  poziomu  odsłuchu  przy  manipulowaniu  poziomem  głośności  kanału  do 
miksu. 

Systemy  odsłuchowe  dla  realizatora  muszą  spełniać  warunek  jak  najbardziej  płaskiej 

charakterystyki  przenoszenia  dźwięku.  Występują  w  odmianach  bliskiego  pola,  średniego 
pola  i  monitory  główne.  Do  miksów  przestrzennych  uŜywane  są  monitory  standardu  5.1 
składające  się  z  subwoofera,  głośnika  centralnego  i  czterech  satelit.  Monitory  powinny  być 
umieszczone  na  wysokości  uszu  realizatora  a  odległości  między  nimi  i  głową  powinny 
stanowić  trójkąt  równoboczny.  Powinny  być  takŜe  ustawione  w  równych  odległościach  od 
ś

cian  lub  innych  płaskich  powierzchni.  Uzupełnieniem  odsłuchu  dla  realizatora  są  studyjne 

słuchawki o szerokim i równym paśmie przenoszenia i dobrą dynamiką. 
 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rys. 18. Studyjne słuchawki AKG K 271 Studio [11] 

 

W systemach wielokanałowych bardzo waŜny jest sposób umieszczenia monitorów, inny 

dla systemu 5.1 i inny dla 7.1. 
 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Rys. 19. Rozmieszczenie monitorów studyjnych bliskiego pola [20] 

 
 
 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

26 

 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

Rys. 20. Rozmieszczenie monitorów studyjnych średniego pola [20] 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rys. 21. Rozmieszczenie monitorów studyjnych 2.1 (z subwwoferem). Subwoofer umiejscowiony na wprost [20] 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rys.  22.  Rozmieszczenie  monitorów  studyjnych  5.1  (subwoofer,  głośnik  centralny  i  cztery  satelity).  Przednie 

satelity  pod  kątem  30°  względem  głośnika  centralnego.  Tylne  satelity  pod  kątem  110°  względem 
głośnika centralnego [20] 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

27 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rys.  23.  Rozmieszczenie  monitorów  studyjnych  7.1  (dla  produkcji  filmowych  –  subwoofer,  głośnik  centralny 

i 6 satelit). Monitory przednie jak w systemie 5.1, boczne po 90° względem głośnika centralnego. Tylne 
satelity 150° względem głośnika centralnego [20] 

 

 

4.5.2. Pytania sprawdzające 

 

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 

1.

 

Do czego słuŜą monitory side-fill? 

2.

 

Do czego słuŜą monitory drum-fill? 

3.

 

Co to jest monitor aktywny? 

4.

 

Jakie są zalety indywidualnych bezprzewodowych systemów dousznych? 

5.

 

Jaki jest podział monitorów przeznaczonych dla realizatora? 

6.

 

Dlaczego do nagrań studyjnych lepszym rozwiązaniem dla wykonawcy są słuchawki niŜ 
monitory? 

 

4.5.3. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Dokonaj nagrania głosu na dyskietkę MiniDisc. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia. 
 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

3)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń, 

4)

 

podłączyć prawidłowo odsłuch podłogowy do konsolety, 

5)

 

podłączyć mikrofon dla wykonawcy do konsolety, 

6)

 

podłączyć odtwarzacz CD Audio do konsolety, 

7)

 

podłączyć rekorder MiniDisc do konsolety, 

8)

 

ustawić prawidłowo studyjne monitory bliskiego pola, 

9)

 

skonfigurować  konsoletę,  aby  wykonawca  słyszał  w  odsłuchu  prawidłową  proporcję 
półplaybacku do swojego głosu, 

10)

 

wykonać  nagranie  za  pomocą  rekordera  MiniDisc  ustalając  proporcje  w  monitorach 
studyjnych. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

28 

WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

konsoleta mikserska, 

−

 

odtwarzacz CD Audio, 

−

 

rekorder MiniDisc, 

−

 

mikrofon dynamiczny, 

−

 

statyw mikrofonowy, 

−

 

podłogowy monitor odsłuchowy aktywny, 

−

 

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane - aktywne, bliskiego pola), 

−

 

przewody połączeniowe, 

−

 

płyta CD Audio z półplaybackiem, 

−

 

czysta dyskietka MiniDisc, 

−

 

instrukcja obsługi podłogowego monitora odsłuchowego. 

 
Ćwiczenie 2 

Skonfiguruj kompletny zestaw odsłuchowy dla zespołu muzycznego. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia. 
 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

3)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń, 

4)

 

zaplanować  konfigurację  torów  AUX  konsolety  mikserskiej  do  zastosowania  dwóch 
podłogowych monitorów odsłuchowych, dwóch monitorów side-fill i jednego drum-fill, 

5)

 

rozmieścić monitory odsłuchowe, 

6)

 

podłączyć monitory odsłuchowe do konsolety mikserskiej, 

7)

 

podłączyć dwa mikrofony do konsolety, 

8)

 

podłączyć odtwarzacz CD Audio do konsolety, 

9)

 

podłączyć rekorder MiniDisc do konsolety, 

10)

 

ustawić poziomy i proporcje dźwięku do poszczególnych monitorów odsłuchowych, 

11)

 

wykonać  nagranie  za  pomocą  rekordera  MiniDisc  ustalając  proporcje  w  monitorach 
studyjnych. 

 

WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

konsoleta mikserska, 

−

 

odtwarzacz CD Audio, 

−

 

rekorder MiniDisc, 

−

 

dwa mikrofony dynamiczne, 

−

 

dwa statywy mikrofonowe, 

−

 

dwa podłogowe monitory odsłuchowe aktywne, 

−

 

dwa monitory odsłuchowe side-fill aktywne, 

−

 

monitor drum-fill aktywny, 

−

 

dwa studyjne monitory odsłuchowe (zalecane - aktywne, bliskiego pola), 

−

 

przewody połączeniowe, 

−

 

płyta CD Audio z półplaybackiem, 

−

 

czysta dyskietka MiniDisc, 

−

 

instrukcje obsługi urządzeń wykorzystanych w ćwiczeniu. 

 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

29 

4.5.4. Sprawdzian postępów 

 

 

 

Czy potrafisz: 

 

Tak 

 

Nie 

1.

 

zastosować sceniczne monitory odsłuchowe? 

□ 

□ 

2.

 

ustawić monitory względem realizatora w studio? 

□ 

□ 

3.

 

podłączyć do konsolety mikserskiej słuchawki przeznaczone dla 
realizatora? 

□ 

□ 

4.

 

wymienić zalety osobistego odsłuchu słuchawkowego? 

□ 

□ 

5.

 

podłączyć monitory odsłuchowe przeznaczone dla wykonawcy? 

 

□ 

□ 

6.

 

podłączyć wzmacniacz słuchawkowy?   

□ 

□ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

30 

4.6.   Konsolety mikserskie, podział i zastosowanie. Multikory 

 

4.6.1. Materiał nauczania 

 

Podstawowym narzędziem realizatora dźwięku jest konsoleta mikserska. Produkowane są 

róŜne  odmiany  konsolet  przystosowane  do  konkretnych  zadań,  jak  i  bardziej  uniwersalne. 
Konsolety  uŜywane  do  miksowania  dźwięku  na  Ŝywo  nazywane  są  konsoletami  FOH  (front 
of  house).  Większość  uŜywanych  do  tego  celu  konsolet  jest  wykonana  w  technologii 
analogowej,  poniewaŜ  pracują  w  zmiennych  warunkach  akustycznych  i  trudno  wykorzystać 
właściwości konsolety cyfrowej, jaką jest zapis ustawień i szybkie ich przywrócenie. Cyfrowe 
konsolety  FOH  bardziej  sprawdzą  się  w  teatrach,  czy  salach  widowiskowych,  gdzie  panują 
względnie stałe warunki akustyczne. 

 

 

Rys. 24. Konsoleta FOH GL-4800 Allen & Heath [12] 

 

Konsolety studyjne mają parametry i konstrukcję zbliŜoną do konsolet FOH. Są modele 

konsolet  sprawdzających  się  zarówno  w  studio,  jak  i  w  nagłośnieniach  estradowych.  Jednak 
w studio nie wykorzystuje się wszystkich moŜliwości konsolety  FOH, jak na przykład duŜej 
ilości  torów  AUX.  W  studio  nagraniowym  konsolety  cyfrowe  mają  wiele  zalet,  jednak 
okupione jest to trudniejszą obsługą manualną. 
 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rys. 25. Cyfrowa konsoleta studyjna firmy Digidesign [13] 

 

Do  nagłośnień  estradowych  uŜywane  są  często  konsolety  odsłuchowe.  Ich  głównym 

wyróŜnikiem jest posiadanie duŜej ilości torów AUX. Realizator odsłuchów scenicznych dba 
o  prawidłowy  miks  instrumentów  i  wokalu  podawany  do  odsłuchu  dla  poszczególnych 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

31 

wykonawców,  co  zapewnia  im  komfort  pracy  na  scenie.  W  roli  konsolety  odsłuchowej 
bardziej sprawdzi się technologia cyfrowa, gdyŜ środowisko akustyczne na scenie cechuje się 
mniejszą  zmiennością.  Przy  zastosowaniu  indywidualnych  bezprzewodowych  odsłuchów 
słuchawkowych  parametry  miksu  odsłuchów  są  praktycznie  stałe  w  kaŜdym  miejscu. 
Konsolety  zaprojektowane  jako  odsłuchowe  posiadają  splittery  rozdzielające  sygnały  do 
konsolety FOH. 
 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Rys. 26. Konsoleta monitorowa Allen&Heath WZ312M. Widoczny brak potencjometrów suwakowych na 

kanałach [12] 

 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Rys. 27. Tył konsolety monitorowej Allen&Heath WZ312M . Widoczne gniazda splitterów [12] 

 

Nieco  inaczej  konstruowane  są  konsolety  radiowe.  Często  wyposaŜone  są  w  długie 

potencjometry  suwakowe  i  automatykę  poziomu  sygnału  pozwalającą  na  przykład  ściszyć 
muzykę  podczas  zapowiedzi  prowadzącego.  W  tej  roli  dobrze  sprawdzają  się  konsolety 
cyfrowe. 
 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

32 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Rys. 28. Cyfrowa konsoleta radiowa firmy Radioarts [14] 

 

W  studio  telewizyjnym  konsoleta  powinna  być  wykonana  w  technologii  cyfrowej. 

Ułatwia to pracę realizatora i zapewnia niezmienność parametrów dźwięku. 
 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Rys. 29. Konsoleta telewizyjna firmy Soundcraft [15] 

 

Powermiksery czyli konsolety mikserskie ze zintegrowanym wzmacniaczem mocy słuŜą 

do  nagłaśniania  kameralnych  imprez  w  małych  klubach,  domach  kultury  czy  kawiarniach. 
Posiadają maksymalne kilkanaście kanałów i często moduł procesora efektów. Nie nadają się 
do  pracy  w  studio,  ze  względu  na  hałas  wytwarzany  przez  chłodzenie  stopni  mocy 
wzmacniacza. 

Uproszczony  schemat  działania  konsolety  cyfrowej  przedstawiony  jest  na  rysunku  30. 

Filtr  dolnoprzepustowy  na  wejściu  ma  na  celu  ograniczenie  przetwarzanego  sygnału  do 
zakresu  pasma  akustycznego.  Następnie  sygnał  jest  próbkowany  i  za  pomocą  przetwornika 
analogowo-cyfrowego  zamieniany  na  cyfrowy.  Cyfrowy  sygnał  jest  poddawany  obróbce 
przez moduły konsolety jak w konsolecie analogowej. Po obróbce sygnał jest przetwarzany na 
analogowy  za  pomocą  przetwornika  cyfrowo-analogowego  i  po  przejściu  przez  filtr 
dolnoprzepustowy  podawany  jest  na  analogowe  gniazda  wyjściowe.  Sygnał  podawany  na 
wyjścia  cyfrowe  pomija  przetwornik  cyfrowo-analogowy.  Obsługa  konsolety  cyfrowej  jest 
trudniejsza  od  analogowej,  poniewaŜ  jeden  regulator  najczęściej  pełni  kilka  funkcji  zaleŜnie 
od  wybranej  opcji  z  menu.  Istnieją  co  prawda  konsolety  cyfrowe  z  kompletem  regulatorów, 
ale  ich  cena  jest  bardzo  wysoka.  Część  konsolet  cyfrowych  posiada  tzw.  zmotoryzowane 
regulatory,  które  po  wywołaniu  zapisanego  w  pamięci  ustawienia  ustawiają  się 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

33 

w odpowiednich  połoŜeniach.  Konsolety  cyfrowe  róŜnych  producentów  posiadają  własną 
hierarchię menu i układ regulatorów. 
 
 
 

A/C 

C/A 

 

wejście 

filtr 

dolnoprzepustowy 

przetwornik 

A/C 

moduły obróbki 

sygnału 

przetwornik 

C/A 

filtr 

dolnoprzepustowy 

wyjście 

 

Rys. 30. Uproszczony schemat działania konsolety cyfrowej 

 

Do przesyłania sygnałów ze sceny lub estrady do konsolety uŜywane są multikory. Są to 

wieloŜyłowe kable w ekranie, z jednej strony zakończone wtykami XLR, a z drugiej modułem 
z  gniazdami  XLR.  Ilość  gniazd  jest  uzaleŜniona  od  potrzeb  i  wynosi  od  kilku  do 
kilkudziesięciu.  Oprócz  linii  do  konsolety  w  multikorze  znajdują  się  takŜe  linie  powrotów. 
UŜywane  są  do  sterowania  wzmacniaczy  głównych,  a  gdy  nie  jest  uŜywana  konsoleta 
odsłuchowa, do wzmacniaczy odsłuchowych. Są  konstrukcje multikorów  z bębnem na który 
jest  nawijany  kabel  lub  bez  bębna.  Czasem  kabel  od  strony  skrzynki  zakończony  jest 
wielostykiem  i  moŜna  go  odpinać  do  transportu.  Od  strony  konsolety  teŜ  moŜe  być 
zakończony  wielostykiem  i  dopinana  jest  część  z  wtykami  XLR.  Długości  multikorów  są 
róŜne i zaleŜą od potrzeby uŜytkownika. 
 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rys. 31. Multikor z bębnem wyposaŜonym w gniazda. Bęben słuŜy do zwijania przewodu [16] 

 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rys. 32. Multikor z panelem z gniazdami i wielostykiem [16] 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

34 

4.6.2. Pytania sprawdzające 

 

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 

1.

 

Co to jest konsoleta FOH? 

2.

 

Czym się charakteryzuje konsoleta odsłuchowa? 

3.

 

Do czego słuŜą splittery w konsolecie odsłuchowej? 

4.

 

Jaki jest schemat działania konsolety cyfrowej? 

5.

 

Co to są zmotoryzowane regulatory? 

6.

 

Co to jest multikor? 

7.

 

Do czego słuŜy multikor? 

8.

 

Jakie gniazda i wtyki posiada multikor? 

9.

 

Do czego słuŜą linie powrotu w multikorze? 

 

4.6.3. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Skonfiguruj zestaw do wykonania prostego nagrania. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia. 
 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

3)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń, 

4)

 

zapoznać się z budową multikoru, 

5)

 

podłączyć multikor do konsolety, 

6)

 

podłączyć do multikoru mikrofon i odsłuch podłogowy aktywny, 

7)

 

skonfigurować  konsoletę  tak,  aby  do  odsłuchu  dla  wykonawcy  podać  dźwięk 
z prawidłowymi proporcjami poziomu półplaybacku do głosu, 

8)

 

dokonać nagrania na dyskietce MiniDisc, 

9)

 

ocenić jakość nagrania. 

w wersji z konsoletą odsłuchową: 
10)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi konsolety odsłuchowej, 

11)

 

wykonać  ćwiczenie  gdy  jest  dostępna  konsoleta  odsłuchowa  uŜywając  splitterów 
i multikoru. 

 

WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

konsoleta mikserska, 

−

 

multikor, 

−

 

mikrofon, 

−

 

statyw mikrofonowy, 

−

 

odtwarzacz CD Audio, 

−

 

rekorder MiniDisc, 

−

 

monitor odsłuchowy podłogowy – aktywny, 

−

 

studyjne monitory odsłuchowe (najlepiej aktywne, bliskiego pola), 

−

 

przewody połączeniowe, 

−

 

płyta CD Audio z półplaybackiem, 

−

 

czysta dyskietka MiniDisc. 

opcjonalnie: 

−

 

konsoleta odsłuchowa. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

35 

Ćwiczenie 2 

Zastosuj konsoletę cyfrową do dokonania prostego nagrania. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia. 
 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

3)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń, 

4)

 

podłączyć do konsolety mikrofon, 

5)

 

podłączyć do konsolety odtwarzacz CD Audio, 

6)

 

podłączyć do konsolety rekorder MiniDisc, 

7)

 

podłączyć do konsolety podłogowy monitor odsłuchowy, 

8)

 

skonfigurować konsoletę do nagrania, 

9)

 

dokonać nagrania na dyskietkę MiniDisc, 

10)

 

ocenić jakość nagrania. 

 

WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

instrukcja obsługi konsolety cyfrowej, 

−

 

cyfrowa konsoleta mikserska, 

−

 

mikrofon, 

−

 

statyw mikrofonowy, 

−

 

odtwarzacz CD Audio, 

−

 

rekorder MiniDisc, 

−

 

monitor odsłuchowy podłogowy – aktywny, 

−

 

studyjne monitory odsłuchowe (najlepiej aktywne, bliskiego pola), 

−

 

przewody połączeniowe, 

−

 

płyta CD Audio z półplaybackiem, 

−

 

czysta dyskietka MiniDisc. 

 

4.6.4. Sprawdzian postępów 

 

 

 

Czy potrafisz: 

 

Tak 

 

Nie 

1.

 

wskazać sposób połączenia ze sobą konsolety FOH i odsłuchowej? 

□ 

□ 

2.

 

podłączyć multikor do konsolety? 

□ 

□ 

3.

 

wskazać róŜnice między konsoletą FOH a odsłuchową? 

□ 

□ 

4.

 

skonfigurować konsoletę odsłuchową? 

□ 

□ 

5.

 

skonfigurować cyfrową konsoletę mikserską? 

□ 

□ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

36 

4.7. Wzmacniacze mocy i systemy głośnikowe 

 

4.7.1. Materiał nauczania 

 

Wzmacniacze  mocy  są  przedostatnim  ogniwem  w  nagłośnieniu  estradowym 

i scenicznym. Zadaniem wzmacniacza mocy jest wzmocnienie sygnału podanego z konsolety 
mikserskiej  i  podanie  go  do  głośnika  lub  zespołu  głośników.  Obecnie  stopnie  mocy 
wzmacniaczy  w  przewaŜającej  większości  zbudowane  są  na  tranzystorach  MOSFET. 
Zastosowanie  tranzystorów  wykonanych  w  tej  technologii  zapewnia  brzmienie  zbliŜone  do 
konstrukcji lampowych. Głównymi parametrami wzmacniaczy są: moc (RMS), klasa (A, AB, 
B,  C  itd.),  impedancja  obciąŜenia  wyjścia,  współczynnik  tłumienia,  szybkość  narastania, 
czułość  wejściowa,  pasmo  przenoszenia  (wyjściowe),  zniekształcenia  (THD  i  TIM) 
i dynamika.  Moc  wzmacniaczy  zawiera  się  w  przedziale  od  kilkudziesięciu  wat  do  powyŜej 
1kW. W konkretnych modelach wzmacniaczy moc podawana jest w zaleŜności od impedancji 
obciąŜenia. Wzmacniacze stereofoniczne mają moŜliwość pracy w mostku (BRIDGE) i wtedy 
podawana  jest  moc  wyjściowa  dla  tego  rodzaju  pracy  lub  mogą  pracować  w  trybie  Bi-Amp 
(dla  trybu  Bi-Amp  wzmacniacz  powinien  posiadać  Crossover  czyli  podzielnik 
częstotliwości).  Wzmacniacze  duŜej  mocy  mają  wymuszone  chłodzenie  stopni  mocy,  aby 
zapewnić  ciągłość  pracy  przy  duŜym  obciąŜeniu.  Wzmacniacze  wyposaŜane  są  w  limitery 
chroniące przed zbyt wysokimi impulsami. Posiadają takŜe zabezpieczenia przeciwzwarciowe 
stopni  mocy  i  termiczne,  chroniące  przed  przegrzaniem.  Gniazda  wejściowe  wykonane  są 
w standardzie  XLR  (symetryczne)  i/lub  Jack  6,3  mm  (niesymetryczne).  Gniazda  wyjściowe 
występują w róŜnych standardach. Obecnie najczęściej spotykanym jest gniazdo SPEAKON, 
które  moŜe  występować  w  odmianach  dwustykowych,  czterostykowych  i  ośmiostykowych, 
a takŜe zaciski skręcane. Występują takŜe gniazda Jack 6,3 mm i rzadko juŜ spotykane XLR. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rys. 33. Gniazdo standardu SPEAKON [34] 

 

 

 

 

 

Rys. 34. Wzmacniacz mocy firmy Crown [17] 

 

Zestawy  głośnikowe  główne  występują  w  róŜnych  konfiguracjach.  W  jednej  obudowie 

mogą  być  zamontowane  trzy  głośniki  –  basowy,  środkowotonowy  i  wysokotonowy  lub  dwa 
głośniki  –  niskośredniotonowy  i  wysokotonowy.  Mówimy  wtedy  o  konstrukcji  trójdroŜnej 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

37 

i dwudroŜnej.  Do  uzupełnienia  pasma  od  dołu  stosuje  się  subwoofery  (głośniki  subbasowe). 
Wartości  charakteryzujące  kolumnę  głośnikową  to:  moc  ciągła  i  szczytowa,  pasmo 
przenoszenia, skuteczność, impedancja i kąt rozsyłu pionowy i poziomy. Kolumny estradowe 
występują  takŜe  w  wersjach  z  wbudowanym  w  obudowę  kolumny  wzmacniaczem  i  jest  to 
kolumna  aktywna.  Ostatnim  trendem  w  nagłaśnianiu  imprez  estradowych  są  zestawy  Line 
Array.  Są  łatwe  w  montaŜu  i  zapewniają  bardziej  równomierne  pokrycie  dźwiękiem. 
Występują  takŜe  jako  aktywne  –  ze  wzmacniaczem  i  pasywne  -  zasilane  wzmacniaczami 
zewnętrznymi. 
 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rys. 35. Kolumna aktywna dwudroŜna JBL – 875W, 80Hz-20kHz [10] 

 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
 

Rys. 36. Kolumna aktywna trójdroŜna JBL Bi-Amp 1100W, 43Hz-18kHz [10] 

 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 

 

Rys. 37. Subwoofer JBL 1800W, 39Hz-145Hz, aktywny [10] 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

38 

Zasilanie  sygnałem  Bi-Amp  polega  na  tym,  Ŝe  jedną  kolumnę  zasilają  sygnałem  dwa 

wzmacniacze. Jeden zasila część basową, a drugi część środkowo-wysokotonową. Sygnał jest 
przenoszony  jednym  czteroŜyłowym  kablem  zakończonym  czterostykowym  wtykiem 
Speakon.  Przy  zasilaniu  jednym  wzmacniaczem  sygnał  na  poszczególne  sekcje  kolumny 
rozdziela zwrotnica. 
 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Rys. 38. Kolumna JBL line array, trzydroŜna, 2000W część niskotonowa, 600W średniotonowa i 150W 

wysokotonowa, pasmo 60Hz-16kHz [10] 

 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Rys. 39. Kolumna JBL line array – subwoofer 2400W, pasmo 28Hz-75Hz [10] 

 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rys. 40. Zestaw Line Array JBL [10] 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

39 

4.7.2. Pytania sprawdzające 

 

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 

1.

 

Jakimi parametrami charakteryzuje się wzmacniacz? 

2.

 

W jakich trybach mogą pracować wzmacniacze stereofoniczne? 

3.

 

Co to jest tryb Bi-Amp? 

4.

 

Jakie są standardy gniazd wyjściowych wzmacniaczy? 

5.

 

Co to jest subwoofer? 

6.

 

Co oznacza pojęcie kolumna aktywna? 

 

4.7.3. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Skonfiguruj prosty układ nagłośnieniowy. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

3)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń, 

4)

 

wykonać prawidłowo za pomocą odpowiednich przewodów wszystkie połączenia, 

5)

 

sprawdzić poprzez odsłuch dźwięku działanie układu nagłośnieniowego. 

 

WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

konsoleta mikserska, 

−

 

multikor, 

−

 

podłogowy monitor odsłuchowy aktywny, 

−

 

wzmacniacz stereofoniczny, 

−

 

dwie kolumny głośnikowe, 

−

 

odtwarzacz CD Audio, 

−

 

mikrofon, 

−

 

przewody połączeniowe. 

opcjonalnie: 

−

 

konsoleta odsłuchowa. 

 
Ćwiczenie 2 

Zastosuj zestaw nagłośnieniowy w standardzie Bi-amp. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

3)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń, 

4)

 

wykonać połączenie wzmacniaczy z kolumnami głośnikowymi, 

5)

 

wykonać połączenia konsolety ze wzmacniaczami, 

6)

 

podłączyć odtwarzacz CD Audio do konsolety mikserskiej, 

7)

 

sprawdzić prawidłowość połączeń poprzez odsłuch dźwięku z płyty CD Audio. 

 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

40 

WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

konsoleta mikserska, 

−

 

dwa wzmacniacze mocy przystosowane do pracy w standardzie Bi-amp, 

−

 

dwie kolumny głośnikowe przystosowane do pracy w standardzie Bi-amp, 

−

 

odtwarzacz CD Audio, 

−

 

przewody połączeniowe, 

−

 

instrukcje obsługi urządzeń zastosowanych w ćwiczeniu. 

 

4.7.4. Sprawdzian postępów 

 

 

 

Czy potrafisz: 

 

Tak 

 

Nie 

1.

 

wskazać gniazda wejściowe i wyjściowe we wzmacniaczu? 

□ 

□ 

2.

 

podłączyć wzmacniacz do konsolety mikserskiej? 

□ 

□ 

3.

 

podłączyć kolumnę głośnikową do wzmacniacza? 

□ 

□ 

4.

 

podłączyć kolumnę aktywną do konsolety? 

□ 

□ 

5.

 

Zidentyfikować typ gniazda wyjściowego wzmacniacza? 

 

□ 

□ 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

41 

4.8.  Wzmacniacz  słuchawkowy,  filtr  mikrofonowy,  limiter, 

ekspander, bramka szumowa, deesser. System RACK 

 

4.8.1. Materiał nauczania 

 

Do  odsłuchu  dla  wykonawców  w  studiach  nagraniowych  często  uŜywa  się  słuchawek. 

JeŜeli  nagrywa  kilku  wykonawców  w  tym  samym  czasie  potrzebny  jest  wzmacniacz 
słuchawkowy.  Produkowane  są  róŜne  modele  wzmacniaczy  słuchawkowych  od 
najprostszych, do konstrukcji bardziej złoŜonych np. umoŜliwiających dodawanie do sygnału 
podstawowego  sygnału  AUX,  w  róŜnych  proporcjach,  do  róŜnych  torów.  RóŜnią  się  takŜe 
ilością wyjść słuchawkowych. Wyjścia są w standardzie Jack 6,3 mm stereo. 

 

Rys. 41. Ośmiokanałowy wzmacniacz słuchawkowy firmy Behringer [4] 

 

W  czasie  nagrań  studyjnych  głosu  lub  wokalu  występują  często  niepoŜądane  zjawiska 

związane  z  małą  odległością  mikrofonu  od  ust  wykonawcy.  Wypowiadane  lub  śpiewane 
wyrazy  ze  spółgłoskami  b,  p,  t,  powodują  występowanie  trzasków  w  nagraniu.  Są  to  tzw. 
spółgłoski wybuchowe. Inne spółgłoski powodujące szumienie w nagraniu: s, z, sz, cz, ś, ć, to 
sybilanty.  Aby  zapobiec  tym  zjawiskom  stosowane  są  tzw.  pop  filtry  ustawiane  przed 
mikrofonem. Składają się z siatki rozpiętej na ramce. Siatka moŜe być wykonana z nylonu lub 
stalowa.  Studyjni  realizatorzy  w  większości  twierdzą,  Ŝe  najlepsza  jest  siatka  metalowa, 
poniewaŜ nie wprowadza zniekształceń. 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Rys. 42. Pop filtr firmy sE Electronics [18] 

 

Limiter  jest  jakby  uproszczoną  odmianą  kompresora.  SłuŜy  do  ograniczania  sygnału 

przekraczającego  zadany  próg.  Obecnie  trudno  spotkać  limiter  jako  osobne  urządzenie. 
Najczęściej jest wbudowany w kompresor, wzmacniacz, czasem w konsoletę. 

Ekspander  jest  jakby  odwrotnością  kompresora.  Parametrem  TRESHOLD  ustalany  jest 

próg, od którego sygnał będzie wzmacniany, a parametr RATIO podobnie jak w kompresorze 
ustala  poziom  wyciszenia.  Podobnie  jak  limiter,  ekspander  jest  najczęściej  wbudowywany 
jako moduł w inne urządzenia. 

Bramka szumowa działa podobnie jak ekspander, lecz wycisza całkowicie sygnał poniŜej 

zadanego  progu  TRESHOLD.  Spotykany  jest  czasem  potencjometr  HOLD  określający  po 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

42 

jakim czasie bramka odetnie sygnał. Bramki szumowe są obecnie wbudowywane jako moduł 
w inne urządzenia. 

 

 

Rys. 43. Czterokanałowa bramka firmy Samson [19] 

 

Deesser  jest  takŜe  rodzajem  kompresora  do  usuwania  sybilantów  w  wokalu.  Działa 

w określonym  paśmie  (najczęściej  3kHz-8kHz).  Deesser  rzadko  jest  spotykany  jako  osobne 
urządzenie. Częściej występuje jako jeden z modułów w innych procesorach dynamiki. 
 

Limiter,  ekspander,  bramka  szumowa,  deesser  mają  swoje  odpowiedniki  programowe 

w edytorach audio. 
 

System  RACK  jest  standardem  zaprojektowanym  dla  przemysłu  i  został  wykorzystany 

przez  producentów  profesjonalnego  sprzętu  audio  i  video  do  mocowania  urządzeń 
w znormalizowanych  szafach  lub  skrzyniach.  Szafy  lub  skrzynie  mają  znormalizowaną 
szerokość, która wynosi 19’’ (482,6 mm) a urządzenia mają takŜe znormalizowaną wysokość 
1,75’’ (44,45 mm) lub jej krotność. Pojedyncza wysokość określana jest jako U1 (ang. unit). 
JeŜeli  wysokość  urządzenia  jest  podana  jako  2U  to  oznacza,  Ŝe  wysokość  wynosi  88,9  mm. 
Mocowania  RACK  posiadają  zarówno  urządzenia  typu  kompresory,  procesory  efektów  czy 
equalizery, ale takŜe wzmacniacze, a nawet konsolety mikserskie. Taka standaryzacja ułatwia 
konstruowanie skrzyń transportowych lub stelaŜy studyjnych. 
 

 
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Rys. 44. Szafka RACK firmy Samson [19] 

 

4.8.2. Pytania sprawdzające 

 

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 

1.

 

Co to są sybilanty? 

2.

 

Co to są spółgłoski wybuchowe? 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

43 

3.

 

Jak działa limiter? 

4.

 

Jak działa ekspander? 

5.

 

Jak działa bramka szumowa? 

6.

 

Jak działa deesser? 

7.

 

Co to jest system RACK? 

 

4.8.3. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Dokonaj redukcji szumów nagranych na taśmie magnetofonowej. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia. 
 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

3)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzeń, 

4)

 

podłączyć  mikrofon  do  konsolety,  a  jako  odsłuch  dla  wykonawcy  wykorzystać 
wzmacniacz słuchawkowy, 

5)

 

zamontować pop filtr na statywie, 

6)

 

podłączyć w tor magnetofonu bramkę szumową, 

7)

 

skonfigurować bramkę szumową aby zniwelować szum taśmy, 

8)

 

dokonać nagrania na rekorder MiniDisc z pop filtrem i bez. 

9)

 

porównać nagrania. 

 

WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

instrukcja obsługi bramki szumowej, 

−

 

konsoleta mikserska, 

−

 

bramka szumowa, 

−

 

magnetofon kasetowy, 

−

 

wzmacniacz sluchawkowy, 

−

 

słuchawki, 

−

 

mikrofon, 

−

 

statyw mikrofonowy, 

−

 

pop filtr, 

−

 

rekorder MiniDisc, 

−

 

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane - aktywne, bliskiego pola), 

−

 

przewody połączeniowe, 

−

 

czysta dyskietka MiniDisc. 

 
Ćwiczenie 2 

Zastosuj deesser do nagrania głosu. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia. 
 
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 

1)

 

zorganizować stanowisko pracy, 

2)

 

zapoznać się z instrukcją ćwiczenia, 

3)

 

zapoznać się z instrukcją obsługi urządzenia, 

4)

 

podłączyć do konsolety mikserskiej deesser, 

5)

 

podłączyć do konsolety mikrofon dynamiczny, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

44 

6)

 

podłączyć do konsolety rekorder MiniDisc, 

7)

 

skonfiguruj parametry pracy deessera, 

8)

 

wykorzystać do nagrania tekst z duŜą ilością sybilantów, 

9)

 

dokonać nagrania tekstu bez stosowania deessera, 

10)

 

dokonaj nagrania tekstu z zastosowaniem deessera, 

11)

 

porównać obydwa nagrania odsłuchując je. 

 

WyposaŜenie stanowiska pracy: 

−

 

konsoleta mikserska, 

−

 

deesser, 

−

 

podłogowy monitor odsłuchowy aktywny, 

−

 

mikrofon, 

−

 

statyw mikrofonowy, 

−

 

rekorder MiniDisc, 

−

 

studyjne monitory odsłuchowe (zalecane - aktywne, bliskiego pola), 

−

 

przewody połączeniowe, 

−

 

czysta dyskietka MiniDisc, 

−

 

instrukcja obsługi deessera, 

−

 

tekst do nagrania. 

 

4.8.4. Sprawdzian postępów 

 

 

 

Czy potrafisz: 

 

Tak 

 

Nie 

1.

 

podłączyć wzmacniacz słuchawkowy do konsolety? 

□ 

□ 

2.

 

zamontować pop filtr na statywie z mikrofonem? 

□ 

□ 

3.

 

podłączyć do konsolety deesser? 

□ 

□ 

4.

 

skonfigurować limiter i ekspander? 

□ 

□ 

5.

 

zamontować urządzenie w stelaŜu RACK? 

□ 

□ 

6.

 

skonfigurować bramkę szumową? 

 

□ 

□ 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

45 

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ 

 

INSTRUKCJA DLA UCZNIA 

1.

 

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 

2.

 

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 

3.

 

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 

4.

 

Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 odpowiedzi. Tylko jedna jest 
prawidłowa. 

5.

 

Udzielaj  odpowiedzi  na  załączonej  karcie  stawiając  w  odpowiedniej  rubryce  znak  X. 
W przypadku  pomyłki  naleŜy  błędną  odpowiedź  zaznaczyć  kółkiem,  a  następnie 
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.

 

Pracuj samodzielnie. 

7.

 

Jeśli  udzielenie  odpowiedzi  będzie  Ci  sprawiało  trudność,  odłóŜ  jego  rozwiązanie  na 
później i wróć do niego, gdy pozostanie Ci wolny czas. 

8.

 

Na rozwiązanie testu masz 45 minut. 

 

Powodzenia 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.

 

Regulowany filtr dobroci występuje w  

a)

 

bramce szumowej. 

b)

 

limiterze. 

c)

 

equalizerze. 

d)

 

kompresorze. 

 
2.

 

Potencjometr TRESHOLD jest wyskalowany w  

a)

 

dB. 

b)

 

V. 

c)

 

mA. 

d)

 

mV. 

 
3.

 

Potencjometr ATTACK w kompresorze słuŜy do ustawiania  

a)

 

czasu reakcji. 

b)

 

czasu opóźnienia. 

c)

 

wzmocnienia. 

d)

 

poziomu odcięcia sygnału. 

 
4.

 

Odsłuchy side-fill mają zastosowanie jako  

a)

 

boczne studyjne monitory odsłuchowe. 

b)

 

typ słuchawek studyjnych. 

c)

 

podłogowe odsłuchy umieszczane przed wykonawcą. 

d)

 

monitory umieszczane po bokach sceny na wysokości głów wykonawców. 

 
5.

 

Dystrybutor antenowy dla zestawu bezprzewodowego słuŜy do  

a)

 

mocowania anteny w nadajniku bodypack. 

b)

 

przechowywania anten do odbiornika w czasie transportu. 

c)

 

podłączenia jednej pary anten do kilku odbiorników. 

d)

 

przeszukiwania wolnego pasma radiowego. 

 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

46 

6.

 

Monitory standardu 5.1 składają się z  

a)

 

subwoofera i pięciu satelit. 

b)

 

subwoofera. sekcji wysokotonowej i czterech satelit. 

c)

 

subwoofera. głośnika centralnego i czterech satelit. 

d)

 

głośnika centralnego i pięciu satelit. 

 
7.

 

Subwoofer to głośnik  

a)

 

subniskotonowy. 

b)

 

wysokotonowy. 

c)

 

ś

redniotonowy. 

d)

 

ś

redniowysokotonowy. 

 
8.

 

Spółgłoską wybuchową jest  

a)

 

z. 

b)

 

w. 

c)

 

p. 

d)

 

r. 

 

9.

 

Potencjometr RELASE w kompresorze  

a)

 

ustala czas po jakim kompresor wróci do wzmacniania sygnału po spadku jego 
poziomu poniŜej zadanego progu. 

b)

 

ustala wzmocnienie sygnału po kompresji. 

c)

 

ustala poziom sygnału od którego kompresor zacznie obniŜać poziom sygnału. 

d)

 

ustala róŜnicę między wzmocnieniem przed kompresją i po kompresji. 

 

10.

 

Reverb to  

a)

 

regulator poziomu sygnału w exciterze. 

b)

 

standard gniazda we wzmacniaczach. 

c)

 

nazwa linii powrotów w multikorze. 

d)

 

nazwa efektu. 

 

11.

 

Podłączenie toru monitorów do wyjść AUX przed regulatorem poziomu sygnału w 
kanale konsolety zapewnia  

a)

 

neutralną charakterystykę częstotliwościową. 

b)

 

niezmienność poziomu odsłuchu przy manipulowaniu poziomem głośności kanału. 

c)

 

odfiltrowanie szkodliwych częstotliwości poniŜej 40Hz. 

d)

 

optymalną dynamikę dźwięku. 

 

12.

 

Crossover słuŜy do  

a)

 

podziału częstotliwości. 

b)

 

podbicia wysokich częstotliwości. 

c)

 

połączenia dwóch sygnałów we wzmacniaczu. 

d)

 

odcięcia niskich częstotliwości. 

 

13.

 

Systemy dwuwstęgowe w zestawach bezprzewodowych zapewniają  

a)

 

brak zaników sygnału radiowego. 

b)

 

dwa kanały audio w jednym nadajniku. 

c)

 

regulację czułości i charakterystyki mikrofonu. 

d)

 

podają sygnał audio na dwa wyjścia z odbiornika. 

 
 
 
 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

47 

14.

 

Zasilanie Bi-Amp polega na  

a)

 

podaniu na wzmacniacz dwóch sygnałów audio. 

b)

 

zasilaniu sieciowym wzmacniacza z dwóch faz. 

c)

 

rozdzieleniu sygnału na dwie kolumny. 

d)

 

zasilaniu jednej kolumny sygnałem z dwu wzmacniaczy. 

 
15.

 

Przednie satelity względem głośnika centralnego umieszczone są pod kątem  

a)

 

30°. 

b)

 

90°. 

c)

 

45°. 

d)

 

150°. 

 

16.

 

WyróŜnikiem konsolety odsłuchowej jest  

a)

 

moŜliwość miksowania dźwięku w standardzie 5.1. 

b)

 

zintegrowany procesor efektów. 

c)

 

zintegrowany głośnik dla realizatora. 

d)

 

duŜa liczba torów AUX. 

 

17.

 

Odsłuchy drum-fill przeznaczone są dla  

a)

 

perkusisty. 

b)

 

wokalisty. 

c)

 

gitarzysty basowego. 

d)

 

realizatora odsłuchów scenicznych. 

 
18.

 

Deesser słuŜy do  

a)

 

usuwania przydźwięków z nagrania. 

b)

 

usuwania sybilantów. 

c)

 

wyrównania dynamiki. 

d)

 

odfiltrowania wokalu z nagrania. 

 
19.

 

W konsolecie cyfrowej filtr dolnoprzepustowy na wejściu ma na celu  

a)

 

odfiltrowanie przydźwięku sieci. 

b)

 

ograniczenie przetwarzanego sygnału do zakresu pasma akustycznego. 

c)

 

zwiększenie dynamiki. 

d)

 

wyrównanie charakterystyki częstotliwościowej. 

 
20.

 

Monitor aktywny to  

a)

 

monitor lekki. 

b)

 

monitor małogabarytowy. 

c)

 

monitor ze zintegrowanym equalizerem. 

d)

 

monitor ze zintegrowanym wzmacniaczem mocy. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

48 

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko:........................................................................................... 
 

Charakteryzowanie studyjnych urządzeń dźwiękowych

 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 

Nr  

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

2.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

3.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

4.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

5.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

6.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

7.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

8.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

9.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

10.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

11.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

12.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

13.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

14.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

15.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

16.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

17.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

18.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

19.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

20.

 

 

a 

b 

c 

d 

 

Razem:   

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

49 

6. LITERATURA 

 
1.

 

Urbański  B.:  Elektroakustyka  w  pytaniach  i  odpowiedziach  –  dŜwięk….  płyta…. 
taśma…. . WN-T, Warszawa 1984, 

2.

 

Sereda J.: Elektroakustyka na scenie i estradzie. WKiŁ, Warszawa 1977, 

3.

 

Sztekmiler  K.:  Podstawy  nagłaśniania  i  realizacji  nagrań  –  podręcznik  dla  akustyków, 
Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2003. 

 
Strony internetowe: 
4.

 

http://www.behringer.com/ 

5.

 

http://www.soundperformancelab.com/ 

6.

 

http://www.tcelectronic.com/ 

7.

 

http://www.aphex.com/ 

8.

 

http://www.lexiconpro.com/ 

9.

 

http://www.shure.com/ 

10.

 

http://www.jblpro.com/ 

11.

 

http://www.akg.com/ 

12.

 

http://www.allen-heath.com/ 

13.

 

http://www.digidesign.com/ 

14.

 

http://www.audioartsengineering.com/ 

15.

 

http://www.soundcraft.com/ 

16.

 

http://www.klotz-ais.com / 

17.

 

http://www.crownaudio.com/ 

18.

 

http://www.seelectronics.com/ 

19.

 

http://www.samsontech.com/ 

20.

 

http://www.krksys.com/ 

21.

 

http://www.neutrik.com/ 

 
Strony internetowe z dnia 30.09.2007r.