PROMIENIOWANIE LASEROWE

Lasery s

ą

generatorami promieniowania elektromagnetycznego ,

w których wykorzystywane jest zjawisko emisji wymuszonego

promieniowania obejmuj

ą

cego pasma: promieniowania

nadfioletowego,

ś

wiatła widzialnego, promieniowania

podczerwonego tj. zakres długo

ś

ci fal od 100 nm do 1mm.

PROMIENIOWANIE LASEROWE

Działanie lasera polega na wzbudzeniu o

ś

rodka czynnego

promieniowaniem pochodz

ą

cym z innego

ź

ródła lub pr

ą

dem

elektrycznym, nast

ę

pnie wyzwoleniu powstałej w ten sposób energii

w postaci kwantów elektromagnetycznego promieniowania spójnego.

Wi

ą

zka promieniowania laserowego charakteryzuje si

ę

du

żą

spójno

ś

ci

ą

czasow

ą

i przestrzenn

ą

, co sprawia ,

ż

e energia promieniowania

laserowego przypadaj

ą

c

ą

na jednostk

ę

powierzchni mo

ż

e osi

ą

gn

ąć

bardzo du

ż

e warto

ś

ci. Najcz

ęś

ciej lasery znalazły zastosowanie w

przemy

ś

le, handlu, badaniach naukowych, lecznictwie, rozrywce,

nauczaniu.

PROMIENIOWANIE LASEROWE

Szkodliwe oddziaływanie promieniowania laserowego na

organizm człowieka

Oczy s

ą

najbardziej zagro

ż

one promieniowaniem

laserowym. Działania fal o długo

ś

ci od 400 do 1400 nm

powoduje zagro

ż

enie dla rogówki oka. Dotyczy to laserów

emituj

ą

cych promieniowanie ultrafioletowe i dalekiej

podczerwieni.

Napromieniowanie skóry promieniowaniem laserowym
prowadzi do jej przebarwienia lub odbarwienia, powstania
od rumieni do dotkliwych p

ę

cherzy. Pod wpływem

szczególnie silnego nat

ęż

enia promieniowania laserowego

mog

ą

wyst

ą

pi

ć

owrzodzenia i tworzenie blizn na skórze oraz

uszkodzenie znajduj

ą

cych si

ę

pod ni

ą

organów

.

PROMIENIOWANIE LASEROWE

Zakres promieniowania Oczy

Skóra

100 – 280 nm

uszkodzenie rogówki rumie

ń

, działania

rakotwórcze
przyspieszone
starzenie skóry

280 – 315 nm

uszkodzenie rogówki j. w.

315 – 400 nm

katarakta
fotochemiczna

oparzenie skóry,
ciemnienie pigmentu

400 – 780 nm

fotochemiczne i
termiczne
uszkodzenie
siatkówki

oparzenie skóry,
reakcje fotoczułe

PROMIENIOWANIE LASEROWE

Zakres
promieniowania

Oczy

Skóra

780 – 1400 nm

katarakta, poparzenie
siatkówki

oparzenie skóry

1400 – 3000 nm

przymglenie rogówki,
katarakta, oparzenie
rogówki

oparzenie skóry

3000 nm – 1 mm

oparzenie rogówki

oparzenie skóry

PROMIENIOWANIE LASEROWE

klasy laserów

1. Lasery, kt

1. Lasery, kt

ó

ó

re s

re s

ą

ą

bezpieczne w racjonalnych warunkach pracy

bezpieczne w racjonalnych warunkach pracy

1M. Lasery emituj

1M. Lasery emituj

ą

ą

ce promieniowanie w zakresie d

ce promieniowanie w zakresie d

ł

ł

ugo

ugo

ś

ś

ci fal do 302,5 nm

ci fal do 302,5 nm

do 4000 nm, kt

do 4000 nm, kt

ó

ó

re s

re s

ą

ą

bezpieczne w racjonalnych warunkach pracy, ale

bezpieczne w racjonalnych warunkach pracy, ale

mog

mog

ą

ą

by

by

ć

ć

niebezpieczne podczas patrzenia w wi

niebezpieczne podczas patrzenia w wi

ą

ą

zk

zk

ę

ę

przez przyrz

przez przyrz

ą

ą

dy

dy

optyczne

optyczne

2. Lasery emituj

2. Lasery emituj

ą

ą

ce promieniowanie widzialne w przedziale d

ce promieniowanie widzialne w przedziale d

ł

ł

ugo

ugo

ś

ś

ci fal

ci fal

od 700. Ochrona oka jest zapewniona w spos

od 700. Ochrona oka jest zapewniona w spos

ó

ó

b naturalny przez

b naturalny przez

instynktowne reakcje obronne.

instynktowne reakcje obronne.

2M.

Lasery emituj

Lasery emituj

ą

ą

ce promieniowanie widzialne w przedziale d

ce promieniowanie widzialne w przedziale d

ł

ł

ugo

ugo

ś

ś

ci fal

ci fal

od 700. Ochrona oka jest zapewniona w spos

od 700. Ochrona oka jest zapewniona w spos

ó

ó

b naturalny przez

b naturalny przez

instynktowne reakcje obronne, ale mog

instynktowne reakcje obronne, ale mog

ą

ą

by

by

ć

ć

niebezpieczne podczas

niebezpieczne podczas

patrzenia w wi

patrzenia w wi

ą

ą

zk

zk

ę

ę

przez przyrz

przez przyrz

ą

ą

dy optyczne

dy optyczne

klasy laserów

3R. Lasery emituj

3R. Lasery emituj

ą

ą

ce promieniowanie w zakresie d

ce promieniowanie w zakresie d

ł

ł

ugo

ugo

ś

ś

ci fal do 302,5 nm

ci fal do 302,5 nm

do 106 nm, dla kt

do 106 nm, dla kt

ó

ó

rych bezpo

rych bezpo

ś

ś

rednie patrzenie w wi

rednie patrzenie w wi

ą

ą

zk

zk

ę

ę

jest

jest

potencjalnie niebezpieczne.

potencjalnie niebezpieczne.

3B. Lasery, kt

3B. Lasery, kt

ó

ó

re s

re s

ą

ą

niebezpieczne podczas bezpo

niebezpieczne podczas bezpo

ś

ś

redniej ekspozycji

redniej ekspozycji

promieniowania. Patrzenie na odbicia rozproszone s

promieniowania. Patrzenie na odbicia rozproszone s

ą

ą

zwykle

zwykle

bezpieczne.

bezpieczne.

4. Lasery, kt

4. Lasery, kt

ó

ó

re wytwarzaj

re wytwarzaj

ą

ą

niebezpieczne odbicia rozproszone.

niebezpieczne odbicia rozproszone.

Mog

Mog

ą

ą

one powodowa

one powodowa

ć

ć

uszkodzenie sk

uszkodzenie sk

ó

ó

ry oraz stwarzaj

ry oraz stwarzaj

ą

ą

zagro

zagro

ż

ż

enie po

enie po

ż

ż

arem. Podczas obs

arem. Podczas obs

ł

ł

ugi laser

ugi laser

ó

ó

w klasy 4 nale

w klasy 4 nale

ż

ż

y

y

zachowa

zachowa

ć

ć

szczeg

szczeg

ó

ó

ln

ln

ą

ą

ostro

ostro

ż

ż

no

no

ść

ść

Ochrona pracowników przed

promieniowaniem laserowym

Stosowanie przez u

ż

ytkowników klasyfikacji ustalonej przez

producenta lasera u

ż

ywanych instalacji laserowych,

Oznakowanie etykietami obja

ś

niaj

ą

cymi i znakami ostrzegawczymi w

sposób odpowiedni do danej klasy,

U

ż

ytkowanie laserów wyposa

ż

onych bezwzgl

ę

dnie w obudowy

ochronne. Ponadto w urz

ą

dzeniach dla klasy 3B i 4 osłony i płyty

dost

ę

pu powinny by

ć

w blokady bezpiecze

ń

stwa

Ochrona pracowników przed promieniowaniem

laserowym

Urz

ą

dzenia laserowe klasy 3B i klasy 4 powinny by

ć

wyposa

ż

one :

w system ostrzegawczy dający sygnał świetlny lub dźwiękowy , gdy laser
emituje promieniowanie,

miernik mocy lub energii przeznaczony do napromieniowania ciała
pacjenta,

stosowanie wskaźnika miejsca ekspozycji wiązki laserowej ,

dla instalacji , gdzie pracują lasery klasy wyższej niż 3A, powinien być
wyznaczony inspektor ds. laserów,

dostęp do otoczenia lasera podczas jego działania powinien być
ograniczony do osób noszących właściwe lasery ochronne osłony oczu
oraz odzież ochronną

Ochrona pracowników przed promieniowaniem

laserowym

Przeszkolenie pracowników w zakresie bhp

Poddawanie pracowników badaniom lekarskim : wst

ę

pnym i

okresowym obejmuj

ą

cym badania lekarskie ogólne, okulistyczne,

dermatologiczne oraz zale

ż

nie od wskaza

ń

internistycznych inne

badania specjalistyczne

Uwzgl

ę

dnienie przepisów dotycz

ą

cych ochrony pracowników

młodocianych i kobiet

12

NIGDY W TEN SPOSÓB

!!!!!!!!!!!!

13

Zawsze z okularami

dla danego typu lasera

14

U szkodzenia siatkówki

Nieodwracalne uszkodzenia siatkówki pierwszych eksperymentatorów
laser Nd:YAG λ= 1.06 µm

Artykuł: In Laser Safety, LittleMistakes CanHaveBig Cosequences.

Photonics Spectra, marzec 2005 str. 56-62

Opisane tragiczne wypadki

15

Uszkodzenia siatkówki przez dalmierz

Współczesne nieodwracalne uszkodzenia siatkówki przez dalmierz
bazujący na laserze Nd:YAG λ= 1.06µm. Niemal pełna ślepota,
widzenie peryferyjne.

Ochrona pracownika

Podstawy prawne

rozporz

ą

dzenia Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie

wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania
przy niektórych z tych prac(Dz. U. Nr 200, poz. 2047, ze zmianami oraz z
2006 r. Nr 107, poz. 724),

ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21,
poz. 94 ze zmianami oraz z 2007 r. Nr 89, poz. 589)

rozporz

ą

dzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja

1996 r. w sprawie przeprowadzania bada

ń

lekarskich pracowników,

zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz
orzecze

ń

lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie

pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 ze zmianami oraz z 2001 r. Nr 37, poz. 451,

rozporz

ą

dzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w

sprawie szkolenia w dziedzinie bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy (Dz. U.

Nr 180, poz. 1860 ze zmianami z 2005 r. Nr116, poz. ze zmianami z
2007r.Nr 196,poz.1420

rozporz

ą

dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 wrze

ś

nia

1997 rw sprawie ogólnych przepisów bezpiecze

ń

stwa i higieny pracy

(Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, ze zmianami Dz.U.z 2007 Nr 49
poz.330)

rozporz

ą

dzenie Rady Ministrów z dnia 10 wrze

ś

nia 1996 r. w sprawie

wykazu prac wzbronionych kobietom (Dz. U. Nr 114, poz. 545 ze
zmianami z 2002 r. Nr 127, poz. 1092