„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Arkadiusz Gromek

Korekta,

konserwacja

i

naprawa

instrumentów

muzycznych 311[18].Z4.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr Iwona Skwarek
mgr Jarosław Gliszczyński



Opracowanie redakcyjne:
mgr sztuki Arkadiusz Gromek



Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka









Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[18].Z4.02
,,Korekta, konserwacja i naprawa instrumentów muzycznych”, zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu technik instrumentów muzycznych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

4

3.

Cele kształcenia

5

4.

Materiał nauczania

6

4.1.

Zagadnienia wstępne - zorganizowanie stanowiska pracy

6

4.1.1 Materiał nauczania

6

4.1.2. Pytania sprawdzające

8

4.1.3. Ćwiczenia

9

4.1.4. Sprawdzian postępów

11

4.2.

Dobór technik, materiałów i narzędzi do korekty, konserwacji i naprawy
instrumentów muzycznych

12

4.2.1. Materiał nauczania

12

4.2.2. Pytania sprawdzające

24

4.2.3. Ćwiczenia

24

4.2.4. Sprawdzian postępów

26

4.3. Przebieg procesu korekty, konserwacji i napraw

27

4.3.1. Materiał nauczania

27

4.3.2. Pytania sprawdzające

31

4.3.3. Ćwiczenia

32

4.3.4. Sprawdzian postępów

34

5.Sprawdzian osiągnięć

35

6. Literatura

39

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności z zakresu naprawy,

konserwacji i korekty instrumentów muzycznych.

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

–

ć

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej.

Schemat układu jednostek modułowych

311[18].Z4

Naprawa, konserwacja

i renowacja instrumentów

muzycznych

311[18].Z4,01

Ocenianie stanu technicznego

instrumentów muzycznych

311[18].Z4.02

Korekta, konserwacja i naprawa

instrumentów muzycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

stosować przyrządy pomiarowo – kontrolne zgodnie z ich przeznaczeniem,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami BHP,

−

rozróżniać instrumenty muzyczne, kwalifikować je do danej grupy instrumentów,
a także rozróżniać ich części,

−

wykonywać i odczytywać schematy, wykresy i szkice,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

posługiwać się normami,

−

pracować w grupie i indywidualnie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

–

posługiwać się pojęciami: korekta, renowacja, rekonstrukcja i konserwacja,

–

rozpoznać stopień zużycia elementów,

–

zapobiec przedwczesnemu zużyciu elementów instrumentów,

–

zaplanować korektę i renowację instrumentów muzycznych,

–

dobrać narzędzia korektorskie,

–

dobrać materiały do wykonania korekty i renowacji instrumentów muzycznych,

–

dobrać metody i techniki korekty instrumentu muzycznego,

–

wykonać korektę elementów instrumentu muzycznego,

–

dobrać sposób naprawy instrumentu muzycznego,

–

dobrać materiały do naprawy i konserwacji instrumentów muzycznych,

–

zastosować specjalistyczne narzędzia i środki do korekty, konserwacji i naprawy
instrumentów muzycznych,

–

zastosować modele i szablony do korekty i renowacji instrumentów muzycznych,

–

wykonać renowację i rekonstrukcję instrumentu,

–

zmontować i spasować elementy instrumentów muzycznych,

–

ocenić poprawność intonacji instrumentów muzycznych,

–

nastroić instrument po naprawie i korekcie,

–

posłużyć się elektronicznymi przyrządami do strojenia instrumentów muzycznych,

–

zastosować specjalistyczne narzędzia i środki do przeprowadzania konserwacji,

–

wykonać konserwację współczesnych i zabytkowych instrumentów muzycznych,

–

określić koszty korekty, renowacji i konserwacji instrumentów muzycznych,

–

wycenić instrumenty muzyczne,

–

dokonać korekty i konserwacji instrumentów muzycznych z zachowaniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

4.

MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1.

Zagadnienia wstępne - zorganizowanie stanowiska pracy

4.1.1.

Materiał nauczania

Stanowisko pracy

Zgodnie z wymogami ergonomii stanowisko pracy technika instrumentów muzycznych,

musi posiadać odpowiednie wymiary i odpowiednią ilość pomieszczeń. Wymagane
są przynajmniej dwa pomieszczenia o powierzchni łącznej od 25 do 80 m

2

. Gdy mamy

do dyspozycji trzy pomieszczenia dzielimy je w następujący sposób: największe
przeznaczamy na prace naprawcze - wyłączając z tego pomieszczenia prace
z lakierem, średnie pomieszczenie przeznaczamy na spotkania z klientem, najmniejsze
pomieszczenie przeznaczamy na lakierowanie. Jeśli jednak jest ono jednak tak małe,
ż

e uniemożliwia pracę z instrumentem, wtedy pomieszczenie średniej wielkości

przeznaczamy na pomieszczenie do lakierowania.

Wyjątek od przyjętych wielkości stanowi pracownia do korekty naprawy fortepianu.

Jego minimalna powierzchnia to ok. 40 m

2.

. Należy także, wyodrębnić osobne pomieszczenie

dla lakierni. Jego minimalne gabaryty to 3 x 5 metrów.

Ś

cisłe zachowanie wymienionych wyżej wymiarów pomieszczeń jest niezwykle istotne,

ponieważ zbyt małe pomieszczenie utrudnia ergonomikę, zbyt duże natomiast, powoduje
zwiększenie odległości pracownika korektora od narzędzi, które z reguły są rozmieszczone
na ściennych półkach.

Podłoga – powinna być wykonana z linoleum, PCV lub paneli. Taka nawierzchnia,

pozwala zachować czystość przy jednoczesnym zachowaniu ostrości narzędzi, które bardzo
często, w trakcie pracy, upadają.

Narzędzia – powinny być rozmieszczone na ściennych półkach, co zapewnia do nich

stały, komfortowy dostęp.

Szafy – są przeznaczone do przechowywania instrumentów gotowych, oczekujących na

opuszczenie pracowni.

Pozostałe wyposażenie to: taborety, stół stolarski, stół do montażu oraz stoły

do lakierowania. Aby szybko i sprawnie móc wykorzystywać wszystkie większe narzędzia
(tokarka, szlifierka, wiertarka stołowa, frezarka) należy umieścić je na specjalne półki.

Oświetlenie

ś

adne sztuczne światło nie jest w stanie zastąpić światła dziennego. Światło słoneczne

po odbiciu przez warstwy atmosfery zapewnia najlepsze i komfortowe oświetlenie.
Nie może jednak padać bezpośrednio do pracowni, ponieważ zubaża wygląd kształtów
i kolorów instrumentów. Dlatego wskazane są także jasne ściany pomieszczenia.
Można pracować przy oświetleniu sztucznym, choć jest ono znacznie mniej korzystne.
Należy w takim wypadku stosować światło o barwie zbliżonej do światła dziennego (stosując
np. specjalne żarówki ze światłem białym albo światło lamp halogenowych
lub ksenonowych).
Naprawa korekta, renowacja, rekonstrukcja i konserwacja - pojęcia i ich znaczenie
Pracownia technika może służyć do naprawy, korekty, renowacji, rekonstrukcji i konserwacji
instrumentów. Te bliskoznaczne pojęcia kryją jednak za sobą różne znaczenia.
Naprawa – to termin obejmujący wszystkie czynności mające na celu przywrócenie
pierwotnego, lub pożądanego (w razie gdy jest źle skonstruowany) stanu instrumentu.
Poniekąd naprawa w swym szerokim zakresie obejmuje wszystkie typy przedstawiane

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

w tym rozdziale. Szczególnie jednak, termin „naprawa” jest stosowany do przywróceniu
instrumentowi jego

właściwości,

gdy ulegnie on mechanicznemu uszkodzeniu.

Korekta – to termin obejmujący czynności zmierzające do naprawy, ale stosuje się go raczej
do drobnych napraw tych części instrumentu, które w wyniku naturalnego zużycia niszczą
się w każdym instrumencie, nie pasują do przyjętych standardów albo w jakimś stopniu
nie odpowiadają muzykowi użytkującemu ten instrument.
Renowacja – to termin, który dotyczy przede wszystkim starych instrumentów, przeważnie
dawno nieremontowanych, takich, które wymagają przywrócenia im wszystkich funkcji
użytkowych.
Rekonstrukcja – to termin obejmujący odtworzenie instrumentu z istniejących dokumentów,
rysunków, szkiców, fotografii, obrazów lub jakiekolwiek innego źródła. Jest to niewątpliwie
najtrudniejsza ze sztuk. Nie jest ona jednak niemożliwa. Historia tego zawodu zna liczne
przypadki rekonstrukcji instrumentów dziś niespotykanych.
Konserwacja – to czynności zapobiegające niszczeniu instrumentów przez ich naturalne
zużycie. Każda pracownia naprawy, korekty, renowacji, rekonstrukcji i konserwacji jest
w stanie wykonać wszystkie wymienione czynności, ale z biegiem czasu specjalizuje się
w jednym zakresie. Do każdej z czynności potrzebne są specyficzne narzędzia. Jeśli
pracownia nie wyspecjalizowała się w wykonywaniu określonych zadań, często w praktyce
okazuje się, że niektórych narzędzi nie używa się przez dłuższy czas. Należy wtedy
ograniczyć ich ilość.
Stopień zużycia elementów
Oprócz całościowej oceny naprawy, należy oszacować stopień zużycia poszczególnych
elementów instrumentu. Do tego celu służą w pracowni szablony i przymiary. Równie
przydatne są urządzenia do przenoszenia profili, suwmiarka, cytomierz oraz miarka
twarda. Po przyłożeniu szablonu, względnie przymiaru możemy doskonale ocenić poziom
zużycia materiału lub jego ewentualne odkształcenia. Możemy to zrobić również
przy pomocy wzoru, rysunku czy modelu – przenosząc poszczególne wymiary z wzorów
i szacując zużycie elementów.
Zapobieganie przedwczesnemu zużyciu elementów instrumentów

Każdy instrument opuszczający pracownię, powinien być poddany konserwacji mającej

na celu zapobieżeniu przedwczesnemu zużyciu materiałów użytych do budowy danego
elementu. Mamy tu do czynienia przede wszystkim z dwoma materiałami: drewnem
lakierowanym oraz metalem lakierowanym. Tak wykończona jest większość powierzchni
instrumentów.

Proces konserwacji należy wykonać w dwóch etapach:

–

W pierwszej kolejności używamy środków czyszczących, może być to woda i mydło lub
w przypadku lakieru nierozpuszczalnego w spirytusie właśnie spirytus. Przy lakierach
spirytusowych

lub

rozpuszczalnych

w

spirytusie

używamy

mieszaniny:

30 proc spirytusu + 50 proc wody przegotowanej + 10 proc pumeksu drobnego
+ 8 proc oleju lnianego + 2 proc. kwasu solnego. Taka substancja powinna
po zmieszaniu emulgować i tworzyć odpowiednią konsystencję do oczyszczenia
instrumentu - starcia wierzchniej warstwy nalotu stworzonej przez kalafonie , brud, kurz i
substancje wchodzące w skład potu, śliny itd. Zwykle usuwanie tego nalotu
to proces długotrwały.

–

Drugą czynnością, jaką musimy wykonać podczas konserwacji jest napuszczenie lakieru
lub politury odpowiednim materiałem. W przypadku surowego drewna będą
to olejki eteryczne, w wypadku drewna lakierowanego będzie to politura,
a w wypadku metalu lakierowanego - będą to specjalne rzadkie, nie schnące olejki
na bazie olejów syntetycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Planowanie korekty i renowacji instrumentów muzycznych

Aby odpowiednio zaplanować prace związane z korektą i renowacją, należy kolejne

czynności

właściwie

rozłożyć

w

czasie.

Wyliczamy

i

dodajemy

do

siebie:

czas przeznaczony na lakierowanie instrumentu (względnie na jego retusze) + czas schnięcia
każdej warstwy - przy czym należy ten czas podwoić + czas dopasowania + czas klejenia
+ czas schnięcia klejeń instrumentu. Sumy tych czasów powinny dać przybliżony czas
realizacji zadania.
Do renowacji należy jeszcze doliczyć czas czyszczenia instrumentu równy sumie czasów
lakierownia i schnięcia dwóch warstw.
–

Przy lakierowaniu można przyjąć współczynnik: 1 warstwa 12 godzin.

–

Przy klejeniu klejami naturalnymi: 1 pęknięcie 5 godzin.

–

Podane są tu tylko wartości szacunkowe zależne od gęstości, jakości, warunków
schnięcia szybkości pracy itd..

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska

podczas

korekty

i

konserwacji

instrumentów

muzycznych.

Ze względów bezpieczeństwa, na zajęciach należy zachować czystość stanowiska, jego

utrzymanie w należytym porządku – co sprzyja przejrzystości prowadzonych prac. Używając
maszynki do podgrzewania kleju, trzeba systematycznie, (co ok. 4 godz.) pamiętać
o utrzymaniu poziomu wody w naczyniu do kąpieli wodnej oraz o wyłączaniu maszynki
natychmiast po podgrzaniu kleju.

Maszynka musi być ustawiona na płycie kamiennej lub metalowej. Nad maszynką

i w pobliżu niej nie mogą znajdować przedmioty zdolne do samozapłonu, takie jak: materiał,
tworzywa sztuczne, drewno, papier. Odczynniki chemiczne należy przetrzymywać
w szafkach w specjalnie oznaczonych pudełkach.

4.1.2.

Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Jakie są rodzaje napraw instrumentów?

2.

Jaki jest optymalny rozkład wielkości pomieszczeń przeznaczonych na pracownie
instrumentów muzycznych?

3.

Jaki wymiar minimalny musi mieć pracownia do wykonywania napraw fortepianów?

4.

Jakie znasz materiały zdolne do samozapłonu?

5.

Jak oceniamy stopień zużycia elementów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

4.1.3.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zrób szkic zagospodarowania sali o wymiarach 5x5 metrów, z oknami o szerokości

3 metrów, umieszczonymi centralnie z jednej strony - na pracownię przeznaczoną do
naprawy, korekty i konserwacji instrumentów dętych.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

określić zadania pracowni,

2)

stworzyć szkic podziału pomieszczenia,

3)

zanotować napotykane problemy,

4)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wykaz narzędzi do rozmieszczenia,

−

linijka skalowa,

−

katalogi narzędzi specjalistycznych,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

fotografie instrumentów,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Wskaż materiały, które będą Ci potrzebne do sporządzenia środka do czyszczenia lakieru

spirytusowego i określ ich proporcje.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

wymienić składniki środków czyszczących,

2)

znać proporcje połączenia składników środków czyszczących,

3)

wykonać zadanie w formie pisemnej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

4)

wykonać notatkę o składnikach mieszaniny i ich właściwościach fizycznych,

5)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze i katalogi z ilustracjami materiałów

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Przedstaw i uzasadnij kolejność czynności, jakie wykonasz w czasie klejenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

znać zasady potrzebne do produkcji kleju ze środków naturalnych,

2)

znać zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony przeciwpożarowej, obowiązujące
podczas zajęć,

3)

sporządzić notatkę wymieniając i wyjaśniając kolejność postępowania przy klejeniu,

4)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

fotografie instrumentów i ich detali

−

przybory do pisania,

−

przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe oraz regulaminy pracowni,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

wymienić rodzaje oświetlenia?

2)

zdefiniować pojęcia korekty i renowacji?

3)

określić rodzaj materiałów zastosowanych na podłogi w pracowni
instrumentów?

4)

planować czas wykonania korekty lub renowacji?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

4.2

Dobór technik, materiałów i narzędzi do korekty,
konserwacji

i

naprawy

instrumentów

muzycznych

4.2.1.

Materiał nauczania

Narzędzia korektorskie i ich dobór
Do wykonania napraw potrzebne są następujące narzędzia:
–

ś

ciski korektorskie sztywne 90 szt. (rys. 1)

Rys. 1. Różne rodzaje ścisków korektorskich sztywnych

–

ś

ciski stolarskie na ruchomym ramieniu 20 szt. (rys. 2)

Rys. 2. Ścisk stolarski

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

–

ś

cisk do klejenia pęknięć płyt 2 szt. (rys. 3)

Rys. 3. Ścisk do pęknięć płyt

–

ś

ciski do klejenia belek 6 szt. (rys. 4)

Rys. 4. Ścisk automat do klejenia belek

–

klamry10 szt. (rys. 5)

Rys. 5. Różne typy klamry

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

–

ś

ciski-taśmy do klejenia płyt 10 szt.(rys. 6)

Rys. 6. Ściski -taśmy

–

ś

ciski do klejenia korpusu (po 35 sztuk na każdy rodzaj instrumentu) (rys. 7)

Rys. 7. Ścisk do korpusu

–

miarka giętka i miarka sztywna (rys. 8)

Rys. 8. U góry- miarka giętka, u dołu- miarka sztywna

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

–

nóż szewski, (rys. 9)

Rys. 9. Różne typy noży szewskich

–

dłuta płaskie 3 szt. (rys.10)

Rys. 10. Dłuta płaskie różnej szerokości

–

dłuta półokrągłe 5 szt. (rys. 11)

Rys. 11. Dłuta półokrągłe różnej szerokości i różnych profili

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

–

dłuta snycerskie - 2 rylce (rys. 12)

Rys. 12. Dłuta snycerskie różnej szerokości

–

pilarka (rys. 13)

Rys. 13. Pilarka -wyrzynarka

–

pędzle do lakierowania( w tym retuszerski) (rys. 14)

Rys. 14. Pędzle do lakierowania wiewiórcze różnej szerokości

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

–

duszostawiacz (rys. 15)

Rys. 15. Duszostawiacz

–

lusterko stomatologiczne (rys. 16)

Rys. 16. Lusterko stomatologiczne

–

kamienie szlifierskie (rys. 17)

Rys. 17. Kamienie szlifierskie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

–

cytomierz (rys. 18)

Rys. 18. Część robocza cytomierza

–

suwmiarka (rys. 19)

Rys. 19. Suwmiarki

–

kątownik (rys. 20)

Rys. 20. Kątownik

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

–

pilniki (rys. 21)

Rys. 21. Pilniki różnego kształtu i różnej szerokości

–

tarniki (rys. 22)

Rys. 22. Tarniki różnego kształtu i różnej szerokości

–

nóż kuchenny płaski (rys. 23)

Rys. 23. Noże kuchenne do otwierania instrumentów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

–

rozwiertak (rys. 24)

Rys. 24. Rozwiertak jednostronny

–

strugaczka (rys. 25)

Rys. 25. Strugaczka przestawna

−

młotek,

−

tokarka,

−

wiertarka,

−

szlifierka,

−

pobijak,

−

obcęgi,

−

szczypce,

−

kamerton,

−

papiery ścierne,

−

skóra,

−

cyrkiel,

−

skalpel,

−

wycinak do żyłki,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

−

waga,

−

strugi,

−

pęseta,

−

sznurek,

−

formy,

−

podkładki, najlepiej z przezroczystego plastiku w ilości 50 szt.,

−

dwa pędzle do kleju,

−

garnek do kleju,

−

klamerki drewniane 40 szt.

Przedstawione narzędzia stanowią bezwzględne minimum. Niejedna naprawa

nie może być podjęta, jeśli w pracowni ich brak.
Przykłady zastosowania narzędzi w pracowni
1.

Jeżeli mamy uszkodzenia w płytach o grubości poniżej 10 mm, stosujemy: ściski
korektorskie sztywne, ściski klamry do ściągania, a na krawędziach - ściski
do klejenia pęknięć płyt. Zawsze używamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.

2.

Jeżeli mamy uszkodzenia w płytach o grubości powyżej 10 mm stosujemy: ściski
stolarskie, klamry. Zawsze używamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.

3.

Jeżeli mamy uszkodzenia w belkach, podkładkach, używamy ścisków stolarskich Zawsze
używamy podkładek, aby nie naruszyć stanu belek.

4.

Jeżeli mamy uszkodzenia w blasze stosujemy: formy do instrumentów blaszanych
i pobijaka.

5.

Jeżeli mamy uszkodzenia w instrumentach dętych drewnianych stosujemy: sznurek
z włókna naturalnego uprzednio namoczony wodą.

6.

Podczas wykonania elementów do wymiany, względnie fragmentów elementów
do korekty używamy następujących narzędzi: miarki giętkiej i miarki sztywnej, noża
szewskiego, dłut płaskich 3 szt., dłut półokrągłych 5 szt., dłut snycerskich (2 rylce),
tokarki, wiertarki, szlifierki, pilarki, młotka, pobijaka, obcęg, szczypcy, lusterka
stomatologicznego, papierów ściernych, kamieni szlifierskich, skóry, cyrkli, żytomierza,
suwmiarki, kątownika, znacznika, wagi, struga, pilnika, tarnika, skalpela, wycinaka do
ż

yłki, noża kuchennego płaskiego, rozwiertaka, strugaczki, pęsety.

7.

Do polakierowania i przystosowania instrumentu do gry używamy: pędzli
do lakierowania (w tym retuszerskiego), kamertonu, duszostawiacza.

Materiały do wykonania klejeń instrumentów muzycznych:

Do klejenia używamy klejów naturalnych rozpuszczanych na ciepło w wodzie,
podgrzewanych w kąpieli wodnej. Są to następujące gatunki kleju:
–

klej zajęczy,

–

klej skórny,

–

klej króliczy,

–

klej rybi,

–

klej kostny,

–

klej kazeinowy,

–

karuk- klej z pęcherzy jesiotra,

Nie wskazane jest używanie klejów syntetycznych - poza pęknięciami smyczków. Tam może
być przydatny klej Paskofix.

Zastosowanie poszczególnych rodzajów kleju:
–

jeśli ma miejsce klejenie na dużych powierzchniach - stosujemy klej kostny,

–

jeśli są to powierzchnie małe - możemy wymiennie stosować pozostałe,

–

jeśli pęknięcie jest widoczne najlepiej jest stosować klej rybi,

–

jeśli potrzeba silnego związania dwóch powierzchni – stosujemy karuk.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Do lakierowania potrzebujmy następujących materiałów:

−

szelak,

−

sandarak,

−

mastyks,

−

benzoes,

−

damara,

−

olej lniany,

−

kalafonia,

−

spirytus,

−

woda destylowana,

−

pumeks,

−

szmatka bawełniana.

Sposoby, metody i techniki naprawy instrumentu muzycznego
Podczas naprawy możemy wyróżnić dwie główne fazy:
1.

faza klejenia (względnie faza gięcia w instrumentach blaszanych),

2.

faza lakierowania.
Poniższy schemat przedstawia układ tych faz złożonych z procesów naprawy

instrumentów muzycznych.

Schemat faz naprawy instrumentu

Procesy klejenia

Procesy lakierowania

(retuszowania)

Procesy

czyszczenia

Procesy czyszczenia

Procesy

tworzenia

elementów

Procesy strojenia

Procesy gięcia

Efekt finalny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Każdy rodzaj uszkodzenia naprawiamy odmiennymi technikami.
Jeżeli jest to rodzaj uszkodzenia powłoki lakieru wystarczy jedynie lakierowanie
Lakierowanie polega na powlekaniu pędzlem kolejnych warstw lakieru (w przypadku
małego uszkodzenia - pędzelkiem retuszerskim). Czynność powtarza się, aż do wyrównania
powierzchni (rys. 26). Po każdej warstwie należy przeszlifować nałożony lakier, przyśpiesza
to schnięcie i pozwala równiej położyć kolejne warstwy. W wypadku lakieru kolorowego
należy rozpoznać kolejność kładzionych warstw i zastosować taką samą kolejność warstw
kolorowych.

Rys. 26. Sposób wykonania retuszu lakieru

1.

Pęknięcia w materiale instrumentów zrobionych z drewna kleimy, czyli smarujemy
gorącym

klejem

dwie

powierzchnie

do

sklejenia,

następnie

ś

ciskamy

je i zostawiamy na 4–5 godzin. Po upływie wyznaczonego czasu odkręcamy ściski,
czyścimy i lakierujemy jak wyżej.

2.

Instrument w renowacji z pęknięciami czyścimy w całości jego powierzchnie
i miejsce pęknięcia wodą - (w razie mocno zabrudzonych pęknięć wodą utlenioną
z zachowaniem wszystkich przepisów ochrony zdrowia) - ściskamy podkładkami
i odstawiamy na 5 godzin. Następnie postępujemy jak w wypadku zwykłego pęknięcia.

3.

Przy ubytkach materiału musimy oczyścić miejsce ubytku, a następnie wkleić tam
brakujący element, dorobiony z podobnego materiału. Następnie lakierujemy jak wyżej.

Ocena poprawności intonacji instrumentów muzycznych

Zagadnienie intonacji jest związane z tonami harmonicznymi w wielotonach

złożonych, które występują powszechnie w instrumentach. Przy ocenie poprawności intonacji
trzeba zwrócić uwagę na czystość współbrzmień tonów dźwięku.
Nastrojenie instrumentu po naprawie i korekcie

Posługiwanie się elektronicznymi przyrządami do strojenia instrumentów muzycznych

uwłacza zawodowi technika instrumentów muzycznych. Posługiwanie się tymi przyrządami,
dostosowanymi do stroju temperowanego lub zbliżonego do niego, zniekształca wrażenia
słuchowe osoby strojącej, dlatego, że przyrządy te operują na częstotliwości tonu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

podstawowego, tymczasem słuch ludzki doznaje oddziaływania wszystkich tonów
składowych zawartych w danym dźwięku.

`Do strojenia instrumentu po naprawie używamy tych samych kryteriów jak

w przypadku strojenia ostatecznego instrumentu. Więcej informacji na temat strojenia
uzyskasz w poradniku dla ucznia dla jednostki modułowej 311[18].S1.03 Regulowanie
mechanizmów i strojenie fortepianów oraz 311[18].Z5.01 Wykonywanie prac związanych
z wytwarzaniem instrumentów muzycznych.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

W jaki sposób sklejamy elementy instrumentu?

2.

Co to jest ścisk korektorski, jak wygląda i do czego służy?

3.

Jakie mamy rodzaje klejów?

4.

Co to jest karuk?

5.

Co to jest retusz i w jakiej fazie go stosujemy?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zdefiniuj i opisz sposób naprawy ubytku w płycie rezonansowej fortepianu.

Przekrój podłużny fortepianu. Budowa:

1, 14 – rama żeliwna, 2 – nakrywa ruchoma przednia, 3 – sztaba dociskowa, 4 – tłumiki, 5 – nakrywa ruchoma

tylna, 6 – kontrklawiatura, 7 – listwa pedałowa, 8 – przekaźnik pedału, 9, 10 – dźwignia pedału, 11 – pedały,

prawy (forte), lewy (piano), 12 – podstawek, 13 – zaczepy,

15 – płyta rezonansowa, 16 – struna

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś

1)

rozpoznać ilość ubytków i ich wielkość,

2)

opisać rozpoznane ubytki wraz z ich wymiarami,

3)

rozpoznać techniki do zamontowania elementów uzupełniających ułożyć schemat
wykonania elementów,

4)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

stara płyta rezonansowa fortepianu,

−

rycina z przekrojem podłużnym instrumentu,

−

notatnik,

−

klej skórny,

−

maszynka elektryczna do podgrzewania kleju,

−

pędzel,

−

garnek do kleju,

−

listewki świerkowe,

−

strug,

−

pilarka taśmowa,

−

przybory do pisania,

−

fartuchy ochronne,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Dobierz materiały, techniki i narzędzia do sklejenia pęknięć boczków w gitarze

klasycznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

wiedzieć, jakie są techniki służące do naprawy pęknięć boczków w gitarze klasycznej,

2)

wiedzieć, jakie są narzędzia służące do naprawy pęknięć boczków w gitarze klasycznej,

3)

wiedzieć, jakie są materiały służące do naprawy pęknięć boczków w gitarze klasycznej,

4)

zanotować jakie materiały techniki i narzędzia dobrałeś do tego typu pęknięć,

5)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

−

zdjęcia instrumentu,

−

dowolny model gitary klasycznej,

−

literatura z rozdziału 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

wskazać, który klej jest używany najczęściej?

2)

określić, co to jest retusz?

3)

określić, w jaki sposób naprawiamy pęknięcia?

4)

wyjaśnić, w jaki sposób przebiega proces klejenia?

5)

wyjaśnić, w jaki sposób przebiega proces lakierowania?

6)

wymienić składniki lakierów spirytusowych?

7)

wyliczyć rodzaje ścisków, jakie są potrzebne do wykonania napraw
instrumentów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

4.3.

Przebieg

procesu

korekty,

konserwacji

i

naprawy

instrumentów

4.3.1. Materiał nauczania

Specjalistyczne narzędzia i środki do korekty i konserwacji.

W procesie korekty, konserwacji i naprawy instrumentów muzycznych stosujemy

narzędzia niespotykane gdziekolwiek indziej. Są to:
–

sztywne ściski korektorskie,

–

ś

ciski do klejenia płyt,

–

ś

ciski taśmy,

–

ś

ciski do korpusu,

–

duszostawiacz.
Sztywne ściski korektorskie są ceownikami zakończonymi z jednej strony podkładką

a z drugiej wkręconą w ten ceownik śrubą z podkładką. Działanie tego ściska polega
na ściskaniu materiałów, jak w przypadku ścisku stolarskiego, z tym ze z powodu sztywności
możemy osiągnąć dłuższe ramię działania (rys. 27), co w korygowaniu płyt znacznie ułatwia
pracę, a niekiedy nawet umożliwia podjęcie danej korekty.

Rys. 27. Sposób zamontowania ścisku korektorskiego sztywnego

Ściski do klejenia płyt są ściskami złożonymi z dwóch ścisków korektorskich o takich

samych wymiarach. Połączone są one specjalnymi trzpieniami umożliwiającymi
im przemieszczanie się względem siebie równolegle. Dodatkowo w obu zamocowana jest
ś

ruba o odwrotnych gwintach (jak w śrubie rzymskiej). Lewy gwint jest w lewym ścisku

a prawy gwint w prawym ścisku. Sposób klejenia jest następujący: zakręcamy ścisk lewy
po lewej stronie pęknięcia a prawy po prawej stronie pęknięcia, następnie smarujemy
pęknięcie tak, żeby później ścisnąć je wspomnianą śrubą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Ściski taśmy wykonane są blachy mosiężnej o grubości 2 mm, szerokiej na ok. 1 cm.

Zazwyczaj są stosowane razem ze ściskami korektorskimi. Na jednym końcu ścisku taśmy
zainstalowana jest śruba do przykręcania z przykładką - żeby śruba nie raniła krawędzi płyty,
a na drugim końcu - z tej samej strony - krótki zaczep-przykładka. Sposób klejenia jest
następujący: ściski taśmy montuje się na wypukłej stronie płyty, następnie smaruje pęknięcie
klejem i ściska za pomocą śruby zamocowanej na jednym końcu (rys. 28). Przed klejeniem
należy przeprowadzić próbę na sucho bez kleju, by następnie – jeśli wynik był pozytywny -
a pęknięcie się odkształca w trakcie ściskania - należy przygiąć ścisk w miejscu odkształcenia
kontrując je.

Rys. 28. Sposób zamontowania ścisku-taśmy na korpusie wiolonczeli

Ściski do korpusu są zwykłymi prętami nagwintowanymi z jednej strony, natomiast

z drugiej strony mają zamocowaną podkładkę. Druga podkładka, jest luźna na pręcie między
pierwszą podkładką a śrubą. Sposób stosowania: ściskamy krawędzie płyt by uzyskać
sklejony korpus posmarowany w miejscu styku płyty rezonansowej z boczkami.

Duszostawiacz służy - jak sama nazwa wskazuje - do prawidłowego wstawienia

i ustawienia duszy w instrumencie. Wykonany jest z blachy (grubość do 4 mm), w kształcie
litery S.

Jednym końcem duszostawiacza przebija się duszę w połowie jej wysokości, a drugim

reguluje jej pozycję lekko opukując ją tym samym końcem. Po włożeniu duszy prawidłowej
długości, pociągamy duszostawiacz, który w ten sposób sam opuszcza miejsce zagłębienia
(rys. 29)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Rys. 29. Ulokowanie duszy w trzech fazach

Zastosowanie modeli i szablonów do korekty i renowacji instrumentów muzycznych

Szablony i przymiary stosujemy w naprawie w bardzo ograniczonym zakresie.

Stosowane są jedynie szablony łuku podstawka i przymiary do podstrunnicy. Do każdego
typu instrumentu jest inny przymiar i szablon. Mogą one być z blachy, drewna lub kartonu.
Po odrysowaniu kształtu należy dopiłować podstawek do linii rysunku. Przymiar
do podstrunnicy stosuje się jako narzędzie kontrolne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Wykonanie renowacji i rekonstrukcji instrumentu

Rys. 29a. Klawesyn z 1 poł. XVIII w. Zbiory Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu

Wykonanie renowacji instrumentu, to proces już przedstawiony przy opisie

zastosowania poszczególnych technik i narzędzi. Renowacja, zazwyczaj polega na:
czyszczeniu, klejeniu pęknięć, względnie dorobieniu jakiś drobnych elementów.
Rekonstrukcja jest procesem o wiele trudniejszym od renowacji. Polega zazwyczaj
na wykonaniu instrumentu z rysunku lub fotografii. W tym celu, należy powiększyć
na maszynie kopiującej obiekt przedstawiony na zdjęciu, rysunku bądź fotografii, do rozmiaru
żą

danego. Najlepiej w tym celu jest posłużyć się menzurą struny i powiększać fotografie

i instrument aż do uzyskania konkretnego wymiaru menzury struny drgającej albo długością
instrumentu w przypadku instrumentów dętych. Następnie sporządzamy rysunek techniczny,
który stanowi podstawę rekonstruowanego instrumentu. Podczas rekonstrukcji, musimy
się zwykle posłużyć wiedzą o budowie wewnętrznej instrumentów i uwzględnić własne
wiadomości w fazie wykonania rysunku technicznego.
Następnie wytwarzamy szablony i przymiary do instrumentu i postępujemy jak w przypadku
instrumentu nowego. Często zdarza się, że trzeba posłużyć się własną inwencją twórczą
z powodu braków w dokumentacji.

klawesyn z

klawesyn

Rys. 29b. Skrzypce. Szkoła polska, druga połowa XVII w. Zbiory Muzeum Instrumentów Muzycznych

w Poznaniu

Konserwacja współczesnych i zabytkowych instrumentów muzycznych

Podczas wykonywania napraw instrumentów współczesnych - (w wieku nie więcej niż

55 lat od daty renowacji lub naprawy) - jeżeli celem ma być poprawa jego wyglądu, stanu czy
funkcji użytkowej, możemy niemal dowolnie ingerować w instrument. W wypadku
instrumentów starszych, przy zmianach materii instrumentu, jesteśmy zobowiązani
powiadomić Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i uzyskać, jeśli to wymagane, jego
zgodę na tą ingerencję. Z reguły, bowiem instrumenty zabytkowe są kruche i o wiele bardziej
narażone na działanie czynników zewnętrznych. Trzeba to także brać pod uwagę przy
wykonywaniu konserwacji instrumentów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Spasowanie elementów instrumentów muzycznych

Do spasowania elementów wstawionych zamiast ubytków, używamy dwóch technik:

1.

Pierwsza: posługujemy się kalką maszynową lub kredą. Przykładamy materiał podobny
pod względem kierunku włókien do miejsca ubytku i przeciągamy pod nim arkusz kalki
ustawiony stroną roboczą w stronę nowego materiału. Następnie zbieramy materiał
z miejsca gdzie stworzył się nalot z arkusza kalki. Czynność tę powtarzamy, aż do
uzyskania nalotu na całej powierzchni materiału. Wtedy uznajemy ten materiał za
spasowany. Tę samą czynność, możemy przeprowadzić za pomocą kredy, jednak nie daje
ona tak wyraźnych wyników w odwzorowaniu nierówności. Zazwyczaj kredę stosujemy
przy większych wklęsłościach ubytku - (zastosowanie kalki jest niemożliwe).Wtedy:
kredą pocieramy miejsce ubytku, przykładamy do niego materiał, i z miejsca, na którym
występuje ślad kredy zbieramy ją ostrym narzędziem.

2.

Druga technika opiera się na zastosowaniu dobrze naostrzonego dłuta wklęsłego. Jego
wklęsłość musi być dostosowana do kształtu i wielkości ubytku. Po dopasowaniu
i naostrzeniu dłuta, powiększamy ubytek tak, aby cały był wybrany przez dłuto ruchem
jednego pociągnięcia. Następnie w materiale o podobnym wyglądzie, wykonujemy ten
sam ruch tylko w odwrotną stronę – teraz: wypukłą. Takie dwa materiały: wklęsły
i wypukły - powinny do siebie przylegać. W razie niezgodności strugamy jeszcze raz, aż
do uzyskania pożądanego efektu. Korzystnie jest zmoczyć materiał wrzątkiem tuż przed
struganiem.

Nastrojenie instrumentów po naprawie i korekcie

Po odbyciu konserwacji stroimy instrument według wysokości jemu przypisanych.

Tabela strojów znajduje się w literaturze (p.1.tabela1)
Określenie kosztów korekty, renowacji i konserwacji instrumentów muzycznych.
Wycena instrumentów muzycznych

Aby skalkulować pełny koszt korekty, renowacji i konserwacji instrumentów

muzycznych należy zsumować koszty z dwóch, niezależnych obszarów:
–

koszty wykorzystanych materiałów

–

koszty robocizny

Prawidłowa kalkulacja kosztów powinna obejmować:
–

koszty wykonania realnych zakupów materiałów do użycia,

–

ilość czasu przeznaczonego na ten zakup,

–

czas ten należy oszacować w stosunku do normalnego czasu w jakim jesteśmy w stanie
dany materiał nabyć,

–

do kosztów zakupu materiału należy doliczyć marżę w wielkości 30 procent, czyli taką
jaką spotykamy w handlu materiałami do budowy i naprawy instrumentów,

–

ważne jest też, aby do kosztu zakupu drewna świeżego dodać 5% ceny za każdy rok
sezonowania. Zależnie od tego, czy materiał ma kilka czy kilkadziesiąt lat, do ceny
zakupu materiału świeżego zawsze dodajemy po 5% ceny za każdy rok sezonowania,

–

w koszcie robocizny liczymy czas według przepracowanych godzin i dodajemy
podwójną stawkę za pracę w szkodliwych warunkach (przy lakierowaniu, chemikaliach
i pracy z drewnem fernambuku, palisandrem i hebanem).

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Co rozumiemy pod pojęciem specjalistycznych narzędzi do korekty?

2.

Co to jest duszostawiacz?

3.

Na czym polegają ograniczenia występujące w procesie renowacji zabytkowych
instrumentów?

4.

Jakie narzędzia służą do spasowania materiałów?

5.

Jak kalkulujemy koszty robocizny?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj szczegółowy schemat naprawy ubytku pod duszą w kontrabasie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

poznać budowę kontrabasu,

2)

określić rodzaj i wielkość ubytków,

3)

określić wielkość zastosowanych narzędzi i ich rodzaj,

4)

narysować schemat i wymienić w kolejności zastosowane materiały, techniki i narzędzia,

5)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

Kontrabas i rysunki detali instrumentu,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Ćwiczenie 2

Wyrysuj w formie schematu blokowego plan naprawy pęknięć w korpusie fagotu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

znać części fagotu i sposób ich wytworzenia,

2)

znać techniki i wybrać właściwe narzędzia służące do naprawy instrumentu,

3)

umieć odnaleźć materiały służące do naprawy instrumentu,

4)

przedstawić schemat kolejnych czynności do wykonania,

5)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

pęknięty korpus fagotu

−

notatnik,

−

blok rysunkowy

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Oblicz koszty robocizny w naprawie fortepianów. Pracownik pracował 49 godzin,

w tym 5 godzin w szkodliwych warunkach. Jego tygodniowy zarobek wynosi 600 PLN
(w 40 godzinnym trybie pracy). Jakie są koszty robocizny tego pracownika przy naprawie
instrumentu?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

obliczyć koszt 1 godziny pracy pracownika,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

2)

znać współczynnik stosowany do przeliczania pracy w szkodliwych warunkach,

3)

obliczyć koszt pracy pracownika przy naprawie fortepianu,

4)

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

wymienić rodzaje ścisków?

2)

wymienić rodzaje dłut?

3)

wyjaśnić jakie procesy śluzą do prawidłowej naprawy starego,
zabrudzonego pęknięcia?

4)

wymienić czynności które występują przy rekonstrukcji instrumentu?

5)

wymienić sposoby spasowania materiału?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 22 zadania o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego
wyboru. Do każdego pytania dołączone są 4 możliwe odpowiedzi, tylko jedna jest
prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

7.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

8.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Rodzaj światła optymalny dla pracy korektora to

a)

dzienne rozproszone.

b)

słoneczne bezpośrednio padające.

c)

sztuczne halogenowe.

d)

sztuczne ksenonowe.

2. Ilość pomieszczeń optymalna dla pracowni korektorskiej wynosi

a)

5.

b)

3.

c)

2.

d)

1.

3. Najbliższa temperaturze barwowej światła dziennego jest temperatura barwowa światła

a)

ż

arówki zwykłej.

b)

jarzeniówki.

c)

specjalnej żarówki ze światłem białym.

d)

ś

wieczki.

4. Minimalna wielkość pomieszczenia do naprawy fortepianu wynosi

a)

55 m

2

.

b)

40 m

2

.

c)

60 m

2

.

d)

75 m

2

.

5. Nawierzchnia podłogi w pracowni powinna być z

a)

marmuru.

b)

drewna.

c)

ceramiki.

d)

linoleum.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

6. Specjalne półki pod narzędzia powinny być przygotowane pod

a)

strug ręczny.

b)

politurę.

c)

szlifierkę.

d)

dłuta.

7. „Naprawa w znaczeniu szerokim” to

a)

ogół procesów zmierzających w celu przywrócenia pierwotnego stanu instrumentu.

b)

czynności zapobiegające niszczeniu instrumentów.

c)

przywrócenie funkcji starszych instrumentów.

d)

odtworzenie instrumentu na podstawie istniejącej dokumentacji.

8. Rekonstrukcja to

a)

odnowa podniszczonych części.

b)

zapobieganie zniszczeniom.

c)

naprawa drobnych partii instrumentów.

d)

odtworzenie instrumentu na podstawie istniejącej dokumentacji.

9.

Do oceniania stopnia zużycia pomocne są

a)

skalpel.

b)

szablon.

c)

nóż.

d)

dłuto.

10. Zużycie materiałów oceniamy

a)

przenosząc poszczególne wymiary do porównania z rysunku na instrument.

b)

wytwarzająć odlew gipsowy.

c)

wytwarzająć odlew z masy plastycznej.

d)

przenosząc poszczególne przymiary i porównujemy z rysunkiem.

11. Mieszaninę do czyszczenia lakieru spirytusowego sporządzamy z

a)

aloesu i szelaku.

b)

wody, spirytusu, pumeksu.

c)

kalafonii i damary.

d)

acetonu, ksylenu, perhydrolu.

12. Do wstępnego oczyszczenia instrumentu można wykorzystać

a)

ś

rodek do czyszczenia mebli.

b)

mieszaninę wody z mydłem.

c)

politurę.

d)

krzemionkę.

13. Dla lakierowania 1 warstwy lakieru instrumentu można przyjąć czas

a)

5 godzin.

b)

20 minut.

c)

12 godzin.

d)

2 doby.

14. Pędzel do drobnych uzupełnień lakieru to

a)

retuszerski.

b)

wiewiórczy.

c)

okrągły.

d)

płaski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

15. Maszynka do podgrzewania kleju powinna być ustawiona

a)

na płycie kamiennej lub metalowej.

b)

na płycie drewnianej.

c)

w pobliżu materiałów takich jak papier tektura.

d)

koło odczynników chemicznych.

16. Narzędzi do napraw instrumentów nie zawiera odpowiedź

a)

garnek do kleju,

b)

lusterko stomatologiczne,

c)

suwmiarka,

d)

giętarki do boczków.

17. Schnięcie instrumentów zależy od

a)

gęstości lakieru.

b)

jakości podkładu.

c)

gęstości pędzla.

d)

jakości pędzla.

18. Nóż przydatny w otwieraniu korpusu to

a)

nóż kuchenny.

b)

nóż szewski.

c)

wybierak do żyłki.

d)

skalpel.

19. Do pęknięć płyt o grubości poniżej 10 mm używamy

a)

ś

cisków korektorskich sztywnych,

b)

ś

cisków stolarskich,

c)

klamerki,

d)

ś

cisków do klejenia korpusu.

20. Aby przystosować instrument do gry używamy

a)

duszostawiacza.

b)

formy.

c)

dłuta snycerskiego.

d)

kamieni szlifierskich.

21. Karuk to

a)

specjalny rodzaj kleju z pęcherzy jesiotra.

b)

rodzaj kleju kazeinowego.

c)

rodzaj szelaku.

d)

specjalny rodzaj benzoesu.

22. Ściski taśmy

a)

wykonane są z mosiężnej blachy.

b)

służą do klejenia korpusu.

c)

wykonane są w kształcie litery S.

d)

służą do ściskania strun.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Korekta, konserwacja i naprawa instrumentów muzycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

21.

a

b

c

d

22.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

6.

LITERATURA

1.

Drobner M.: Instrumentoznawstwo i akustyka. PWM, Warszawa 1985

2.

Kamiński Wł. Świrek J.: Lutnictwo. PWM, Warszawa 1972

3.

Panufnik T.: Sztuka lutnicza. Warszawa 1926

4.

Panufnik T.: Technologia lutnicza. Warszawa 1934

5.

Weisshar J.:Violin restoration. Landon 2000

6.

www.wikipedia.org

7.

www.anl.gov/ARTS/cello-cello.gif

8.

strona internetowa Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu

9.

strona internetowa Muzeum Instrumentów Ludowych w Szydłowcu