Technik_instrumentow_muzycznych_311[18].Z4.02

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Zagadnienia wstępne - zorganizowanie stanowiska pracy

4.1.1 Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2.

Dobór technik, materiałów i narzędzi do korekty, konserwacji i naprawy
instrumentów muzycznych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Przebieg procesu korekty, konserwacji i napraw

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

5.Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności z zakresu naprawy,

konserwacji i korekty instrumentów muzycznych.

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

–

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści,

–

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej.

Schemat układu jednostek modułowych

311[18].Z4

Naprawa, konserwacja

i renowacja instrumentów

muzycznych

311[18].Z4,01

Ocenianie stanu technicznego

instrumentów muzycznych

311[18].Z4.02

Korekta, konserwacja i naprawa

instrumentów muzycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

stosować przyrządy pomiarowo – kontrolne zgodnie z ich przeznaczeniem,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami BHP,

−

rozróŜniać instrumenty muzyczne, kwalifikować je do danej grupy instrumentów,
a takŜe rozróŜniać ich części,

−

wykonywać i odczytywać schematy, wykresy i szkice,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną,

−

posługiwać się normami,

−

pracować w grupie i indywidualnie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii,

–

posługiwać się pojęciami: korekta, renowacja, rekonstrukcja i konserwacja,

–

rozpoznać stopień zuŜycia elementów,

–

zapobiec przedwczesnemu zuŜyciu elementów instrumentów,

–

zaplanować korektę i renowację instrumentów muzycznych,

–

dobrać narzędzia korektorskie,

–

dobrać materiały do wykonania korekty i renowacji instrumentów muzycznych,

–

dobrać metody i techniki korekty instrumentu muzycznego,

–

wykonać korektę elementów instrumentu muzycznego,

–

dobrać sposób naprawy instrumentu muzycznego,

–

dobrać materiały do naprawy i konserwacji instrumentów muzycznych,

–

zastosować specjalistyczne narzędzia i środki do korekty, konserwacji i naprawy
instrumentów muzycznych,

–

zastosować modele i szablony do korekty i renowacji instrumentów muzycznych,

–

wykonać renowację i rekonstrukcję instrumentu,

–

zmontować i spasować elementy instrumentów muzycznych,

–

ocenić poprawność intonacji instrumentów muzycznych,

–

nastroić instrument po naprawie i korekcie,

–

posłuŜyć się elektronicznymi przyrządami do strojenia instrumentów muzycznych,

–

zastosować specjalistyczne narzędzia i środki do przeprowadzania konserwacji,

–

wykonać konserwację współczesnych i zabytkowych instrumentów muzycznych,

–

określić koszty korekty, renowacji i konserwacji instrumentów muzycznych,

–

wycenić instrumenty muzyczne,

–

dokonać korekty i konserwacji instrumentów muzycznych z zachowaniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej i ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1.

Zagadnienia wstępne - zorganizowanie stanowiska pracy

4.1.1.

Materiał nauczania

Stanowisko pracy

Zgodnie z wymogami ergonomii stanowisko pracy technika instrumentów muzycznych,

musi posiadać odpowiednie wymiary i odpowiednią ilość pomieszczeń. Wymagane
są przynajmniej dwa pomieszczenia o powierzchni łącznej od 25 do 80 m

. Gdy mamy

do  dyspozycji  trzy  pomieszczenia  dzielimy  je  w  następujący  sposób:  największe
przeznaczamy  na  prace  naprawcze  -  wyłączając  z  tego  pomieszczenia  prace
z  lakierem,  średnie  pomieszczenie  przeznaczamy  na  spotkania  z  klientem,  najmniejsze
pomieszczenie  przeznaczamy  na  lakierowanie.  Jeśli  jednak  jest  ono  jednak  tak  małe,
Ŝ

e uniemoŜliwia pracę z instrumentem, wtedy pomieszczenie średniej wielkości

przeznaczamy na pomieszczenie do lakierowania.

Wyjątek od przyjętych wielkości stanowi pracownia do korekty naprawy fortepianu.

Jego minimalna powierzchnia to ok. 40 m

. NaleŜy takŜe, wyodrębnić osobne pomieszczenie

dla lakierni. Jego minimalne gabaryty to 3 x 5 metrów.

cisłe zachowanie wymienionych wyŜej wymiarów pomieszczeń jest niezwykle istotne,

poniewaŜ zbyt małe pomieszczenie utrudnia ergonomikę, zbyt duŜe natomiast, powoduje
zwiększenie odległości pracownika korektora od narzędzi, które z reguły są rozmieszczone
na ściennych półkach.

Podłoga – powinna być wykonana z linoleum, PCV lub paneli. Taka nawierzchnia,

pozwala zachować czystość przy jednoczesnym zachowaniu ostrości narzędzi, które bardzo
często, w trakcie pracy, upadają.

Narzędzia – powinny być rozmieszczone na ściennych półkach, co zapewnia do nich

stały, komfortowy dostęp.

Szafy – są przeznaczone do przechowywania instrumentów gotowych, oczekujących na

opuszczenie pracowni.

Pozostałe wyposaŜenie to: taborety, stół stolarski, stół do montaŜu oraz stoły

do lakierowania. Aby szybko i sprawnie móc wykorzystywać wszystkie większe narzędzia
(tokarka, szlifierka, wiertarka stołowa, frezarka) naleŜy umieścić je na specjalne półki.

Oświetlenie

adne sztuczne światło nie jest w stanie zastąpić światła dziennego. Światło słoneczne

po  odbiciu  przez  warstwy  atmosfery  zapewnia  najlepsze  i  komfortowe  oświetlenie.
Nie  moŜe  jednak  padać  bezpośrednio  do  pracowni,  poniewaŜ  zubaŜa  wygląd  kształtów
i kolorów instrumentów. Dlatego wskazane są takŜe jasne ściany pomieszczenia.
MoŜna  pracować  przy  oświetleniu  sztucznym,  choć  jest  ono  znacznie  mniej  korzystne.
NaleŜy w takim wypadku stosować światło o barwie zbliŜonej do światła dziennego (stosując
np.  specjalne  Ŝarówki  ze  światłem  białym  albo  światło  lamp  halogenowych
lub ksenonowych).
Naprawa korekta, renowacja, rekonstrukcja i konserwacja - pojęcia i ich znaczenie
Pracownia technika moŜe słuŜyć do naprawy, korekty, renowacji, rekonstrukcji i konserwacji
instrumentów. Te bliskoznaczne pojęcia kryją jednak za sobą róŜne znaczenia.
Naprawa  –  to  termin  obejmujący  wszystkie  czynności  mające  na  celu  przywrócenie
pierwotnego,  lub  poŜądanego  (w  razie  gdy  jest  źle  skonstruowany)  stanu  instrumentu.
Poniekąd  naprawa  w  swym  szerokim  zakresie  obejmuje  wszystkie  typy  przedstawiane

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w tym rozdziale. Szczególnie jednak, termin „naprawa” jest stosowany do przywróceniu
instrumentowi jego

właściwości,

gdy ulegnie on mechanicznemu uszkodzeniu.

Korekta – to termin obejmujący czynności zmierzające do naprawy, ale stosuje się go raczej
do  drobnych  napraw  tych  części  instrumentu,  które  w  wyniku  naturalnego  zuŜycia  niszczą
się  w  kaŜdym  instrumencie,  nie  pasują  do  przyjętych  standardów  albo  w  jakimś  stopniu
nie odpowiadają muzykowi uŜytkującemu ten instrument.
Renowacja  –  to  termin,  który  dotyczy  przede  wszystkim  starych  instrumentów,  przewaŜnie
dawno  nieremontowanych,  takich,  które  wymagają  przywrócenia  im  wszystkich  funkcji
uŜytkowych.
Rekonstrukcja – to termin obejmujący odtworzenie instrumentu z istniejących dokumentów,
rysunków, szkiców, fotografii, obrazów lub jakiekolwiek innego źródła. Jest to niewątpliwie
najtrudniejsza  ze  sztuk.  Nie  jest  ona  jednak  niemoŜliwa.  Historia  tego  zawodu  zna  liczne
przypadki rekonstrukcji instrumentów dziś niespotykanych.
Konserwacja  –  to  czynności  zapobiegające  niszczeniu  instrumentów  przez  ich  naturalne
zuŜycie.  KaŜda  pracownia  naprawy,  korekty,  renowacji,  rekonstrukcji  i  konserwacji  jest
w  stanie  wykonać  wszystkie  wymienione  czynności,  ale  z  biegiem  czasu  specjalizuje  się
w  jednym  zakresie.  Do  kaŜdej  z  czynności  potrzebne  są  specyficzne  narzędzia.  Jeśli
pracownia  nie  wyspecjalizowała  się  w  wykonywaniu  określonych  zadań,  często  w  praktyce
okazuje  się,  Ŝe  niektórych  narzędzi  nie  uŜywa  się  przez  dłuŜszy  czas.  NaleŜy  wtedy
ograniczyć ich ilość.
Stopień zuŜycia elementów
Oprócz  całościowej  oceny  naprawy,  naleŜy  oszacować  stopień  zuŜycia  poszczególnych
elementów  instrumentu.  Do  tego  celu  słuŜą  w  pracowni  szablony  i  przymiary.  Równie
przydatne  są  urządzenia  do  przenoszenia  profili,  suwmiarka,  cytomierz  oraz  miarka
twarda.  Po  przyłoŜeniu  szablonu,  względnie  przymiaru  moŜemy  doskonale  ocenić  poziom
zuŜycia  materiału  lub  jego  ewentualne  odkształcenia.  MoŜemy  to  zrobić  równieŜ
przy  pomocy  wzoru,  rysunku  czy  modelu  –  przenosząc  poszczególne  wymiary  z  wzorów
i szacując zuŜycie elementów.
Zapobieganie przedwczesnemu zuŜyciu elementów instrumentów

KaŜdy instrument opuszczający pracownię, powinien być poddany konserwacji mającej

na  celu  zapobieŜeniu  przedwczesnemu  zuŜyciu  materiałów  uŜytych  do  budowy  danego
elementu.  Mamy  tu  do  czynienia  przede  wszystkim  z  dwoma  materiałami:  drewnem
lakierowanym  oraz  metalem  lakierowanym.  Tak  wykończona  jest  większość  powierzchni
instrumentów.

Proces konserwacji naleŜy wykonać w dwóch etapach:

–

W pierwszej kolejności uŜywamy środków czyszczących, moŜe być to woda i mydło lub
w przypadku lakieru nierozpuszczalnego w spirytusie właśnie spirytus. Przy lakierach
spirytusowych

lub

rozpuszczalnych

spirytusie

uŜywamy

mieszaniny:

30  proc  spirytusu  +  50  proc  wody  przegotowanej  +  10  proc  pumeksu  drobnego
+  8  proc  oleju  lnianego  +  2  proc.  kwasu  solnego.  Taka  substancja  powinna
po  zmieszaniu  emulgować  i  tworzyć  odpowiednią  konsystencję  do  oczyszczenia
instrumentu - starcia wierzchniej warstwy nalotu stworzonej przez kalafonie , brud, kurz i
substancje  wchodzące  w  skład  potu,  śliny  itd.  Zwykle  usuwanie  tego  nalotu
to proces długotrwały.

–

Drugą czynnością, jaką musimy wykonać podczas konserwacji jest napuszczenie lakieru
lub  politury  odpowiednim  materiałem.  W  przypadku  surowego  drewna  będą
to  olejki  eteryczne,  w  wypadku  drewna  lakierowanego  będzie  to  politura,
a  w  wypadku  metalu  lakierowanego  -  będą  to  specjalne  rzadkie,  nie  schnące  olejki
na bazie olejów syntetycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Planowanie korekty i renowacji instrumentów muzycznych

Aby odpowiednio zaplanować prace związane z korektą i renowacją, naleŜy kolejne

czynności

właściwie

rozłoŜyć

czasie.

Wyliczamy

dodajemy

siebie:

czas przeznaczony na lakierowanie instrumentu (względnie na jego retusze) + czas schnięcia
kaŜdej  warstwy  -  przy  czym  naleŜy  ten  czas  podwoić  +  czas  dopasowania  +  czas  klejenia
+  czas  schnięcia  klejeń  instrumentu.  Sumy  tych  czasów  powinny  dać  przybliŜony  czas
realizacji zadania.
Do  renowacji  naleŜy  jeszcze  doliczyć  czas  czyszczenia  instrumentu  równy  sumie  czasów
lakierownia i schnięcia dwóch warstw.
–

Przy lakierowaniu moŜna przyjąć współczynnik: 1 warstwa 12 godzin.

–

Przy klejeniu klejami naturalnymi: 1 pęknięcie 5 godzin.

–

Podane są tu tylko wartości szacunkowe zaleŜne od gęstości, jakości, warunków
schnięcia szybkości pracy itd..

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpoŜarowej i ochrony
środowiska

podczas

korekty

konserwacji

instrumentów

muzycznych.

Ze względów bezpieczeństwa, na zajęciach naleŜy zachować czystość stanowiska, jego

utrzymanie w naleŜytym porządku – co sprzyja przejrzystości prowadzonych prac. UŜywając
maszynki do podgrzewania kleju, trzeba systematycznie, (co ok. 4 godz.) pamiętać
o utrzymaniu poziomu wody w naczyniu do kąpieli wodnej oraz o wyłączaniu maszynki
natychmiast po podgrzaniu kleju.

Maszynka musi być ustawiona na płycie kamiennej lub metalowej. Nad maszynką

i w pobliŜu niej nie mogą znajdować przedmioty zdolne do samozapłonu, takie jak: materiał,
tworzywa sztuczne, drewno, papier. Odczynniki chemiczne naleŜy przetrzymywać
w szafkach w specjalnie oznaczonych pudełkach.

4.1.2.

Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakie są rodzaje napraw instrumentów?

Jaki jest optymalny rozkład wielkości pomieszczeń przeznaczonych na pracownie
instrumentów muzycznych?

Jaki wymiar minimalny musi mieć pracownia do wykonywania napraw fortepianów?

Jakie znasz materiały zdolne do samozapłonu?

Jak oceniamy stopień zuŜycia elementów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3.

Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zrób szkic zagospodarowania sali o wymiarach 5x5 metrów, z oknami o szerokości

3 metrów, umieszczonymi centralnie z jednej strony - na pracownię przeznaczoną do
naprawy, korekty i konserwacji instrumentów dętych.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

określić zadania pracowni,

stworzyć szkic podziału pomieszczenia,

zanotować napotykane problemy,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

wykaz narzędzi do rozmieszczenia,

−

linijka skalowa,

−

katalogi narzędzi specjalistycznych,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

fotografie instrumentów,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

WskaŜ materiały, które będą Ci potrzebne do sporządzenia środka do czyszczenia lakieru

spirytusowego i określ ich proporcje.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wymienić składniki środków czyszczących,

znać proporcje połączenia składników środków czyszczących,

wykonać zadanie w formie pisemnej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wykonać notatkę o składnikach mieszaniny i ich właściwościach fizycznych,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

plansze i katalogi z ilustracjami materiałów

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Przedstaw i uzasadnij kolejność czynności, jakie wykonasz w czasie klejenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

znać zasady potrzebne do produkcji kleju ze środków naturalnych,

znać zasady bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony przeciwpoŜarowej, obowiązujące
podczas zajęć,

sporządzić notatkę wymieniając i wyjaśniając kolejność postępowania przy klejeniu,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

fotografie instrumentów i ich detali

−

przybory do pisania,

−

przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpoŜarowe oraz regulaminy pracowni,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2

Dobór technik, materiałów i narzędzi do korekty,
konserwacji

naprawy

instrumentów

muzycznych

4.2.1.

Materiał nauczania

Narzędzia korektorskie i ich dobór
Do wykonania napraw potrzebne są następujące narzędzia:
–

ciski korektorskie sztywne 90 szt. (rys. 1)

Rys. 1. RóŜne rodzaje ścisków korektorskich sztywnych

–

ciski stolarskie na ruchomym ramieniu 20 szt. (rys. 2)

Rys. 2. Ścisk stolarski

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

rozwiertak (rys. 24)

Rys. 24. Rozwiertak jednostronny

–

strugaczka (rys. 25)

Rys. 25. Strugaczka przestawna

−

młotek,

−

tokarka,

−

wiertarka,

−

szlifierka,

−

pobijak,

−

obcęgi,

−

szczypce,

−

kamerton,

−

papiery ścierne,

−

skóra,

−

cyrkiel,

−

skalpel,

−

wycinak do Ŝyłki,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

waga,

−

strugi,

−

pęseta,

−

sznurek,

−

formy,

−

podkładki, najlepiej z przezroczystego plastiku w ilości 50 szt.,

−

dwa pędzle do kleju,

−

garnek do kleju,

−

klamerki drewniane 40 szt.

Przedstawione narzędzia stanowią bezwzględne minimum. Niejedna naprawa

nie moŜe być podjęta, jeśli w pracowni ich brak.
Przykłady zastosowania narzędzi w pracowni
1.

JeŜeli mamy uszkodzenia w płytach o grubości poniŜej 10 mm, stosujemy: ściski
korektorskie sztywne, ściski klamry do ściągania, a na krawędziach - ściski
do klejenia pęknięć płyt. Zawsze uŜywamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.

JeŜeli mamy uszkodzenia w płytach o grubości powyŜej 10 mm stosujemy: ściski
stolarskie, klamry. Zawsze uŜywamy podkładek, aby nie naruszyć stanu płyty.

JeŜeli mamy uszkodzenia w belkach, podkładkach, uŜywamy ścisków stolarskich Zawsze
uŜywamy podkładek, aby nie naruszyć stanu belek.

JeŜeli mamy uszkodzenia w blasze stosujemy: formy do instrumentów blaszanych
i pobijaka.

JeŜeli mamy uszkodzenia w instrumentach dętych drewnianych stosujemy: sznurek
z włókna naturalnego uprzednio namoczony wodą.

Podczas  wykonania  elementów  do  wymiany,  względnie  fragmentów  elementów
do  korekty  uŜywamy  następujących  narzędzi:  miarki  giętkiej  i  miarki  sztywnej,  noŜa
szewskiego,  dłut  płaskich  3  szt.,  dłut  półokrągłych  5  szt.,  dłut  snycerskich  (2  rylce),
tokarki,  wiertarki,  szlifierki,  pilarki,  młotka,  pobijaka,  obcęg,  szczypcy,  lusterka
stomatologicznego, papierów ściernych, kamieni szlifierskich, skóry,  cyrkli, Ŝytomierza,
suwmiarki,  kątownika,  znacznika,  wagi,  struga,  pilnika,  tarnika,  skalpela,  wycinaka  do
Ŝ

yłki, noŜa kuchennego płaskiego, rozwiertaka, strugaczki, pęsety.

Do polakierowania i przystosowania instrumentu do gry uŜywamy: pędzli
do lakierowania (w tym retuszerskiego), kamertonu, duszostawiacza.

Materiały do wykonania klejeń instrumentów muzycznych:

Do klejenia uŜywamy klejów naturalnych rozpuszczanych na ciepło w wodzie,
podgrzewanych w kąpieli wodnej. Są to następujące gatunki kleju:
–

klej zajęczy,

–

klej skórny,

–

klej króliczy,

–

klej rybi,

–

klej kostny,

–

klej kazeinowy,

–

karuk- klej z pęcherzy jesiotra,

Nie wskazane jest uŜywanie klejów syntetycznych - poza pęknięciami smyczków. Tam moŜe
być przydatny klej Paskofix.

Zastosowanie poszczególnych rodzajów kleju:
–

jeśli ma miejsce klejenie na duŜych powierzchniach - stosujemy klej kostny,

–

jeśli są to powierzchnie małe - moŜemy wymiennie stosować pozostałe,

–

jeśli pęknięcie jest widoczne najlepiej jest stosować klej rybi,

–

jeśli potrzeba silnego związania dwóch powierzchni – stosujemy karuk.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do lakierowania potrzebujmy następujących materiałów:

−

szelak,

−

sandarak,

−

mastyks,

−

benzoes,

−

damara,

−

olej lniany,

−

kalafonia,

−

spirytus,

−

woda destylowana,

−

pumeks,

−

szmatka bawełniana.

Sposoby, metody i techniki naprawy instrumentu muzycznego
Podczas naprawy moŜemy wyróŜnić dwie główne fazy:
1.

faza klejenia (względnie faza gięcia w instrumentach blaszanych),

faza lakierowania.
PoniŜszy schemat przedstawia układ tych faz złoŜonych z procesów naprawy

instrumentów muzycznych.

Schemat faz naprawy instrumentu

Procesy klejenia

Procesy lakierowania

(retuszowania)

Procesy

czyszczenia

Procesy czyszczenia

Procesy

tworzenia

elementów

Procesy strojenia

Procesy gięcia

Efekt finalny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KaŜdy rodzaj uszkodzenia naprawiamy odmiennymi technikami.
JeŜeli jest to rodzaj uszkodzenia powłoki lakieru wystarczy jedynie lakierowanie
Lakierowanie  polega  na  powlekaniu  pędzlem  kolejnych  warstw  lakieru  (w  przypadku
małego  uszkodzenia  -  pędzelkiem  retuszerskim).  Czynność  powtarza  się,  aŜ  do  wyrównania
powierzchni (rys. 26). Po kaŜdej warstwie naleŜy przeszlifować nałoŜony lakier, przyśpiesza
to  schnięcie  i  pozwala  równiej  połoŜyć  kolejne  warstwy.  W  wypadku  lakieru  kolorowego
naleŜy  rozpoznać  kolejność  kładzionych  warstw  i  zastosować  taką  samą  kolejność  warstw
kolorowych.

Rys. 26. Sposób wykonania retuszu lakieru

Pęknięcia w materiale instrumentów zrobionych z drewna kleimy, czyli smarujemy
gorącym

klejem

dwie

powierzchnie

sklejenia,

następnie

ciskamy

je i zostawiamy na 4–5 godzin. Po upływie wyznaczonego czasu odkręcamy ściski,
czyścimy i lakierujemy jak wyŜej.

Instrument  w  renowacji  z  pęknięciami  czyścimy  w  całości  jego  powierzchnie
i  miejsce  pęknięcia  wodą  -  (w  razie  mocno  zabrudzonych  pęknięć  wodą  utlenioną
z  zachowaniem  wszystkich  przepisów  ochrony  zdrowia)  -  ściskamy  podkładkami
i odstawiamy na 5 godzin. Następnie postępujemy jak w wypadku zwykłego pęknięcia.

Przy ubytkach materiału musimy oczyścić miejsce ubytku, a następnie wkleić tam
brakujący element, dorobiony z podobnego materiału. Następnie lakierujemy jak wyŜej.

Ocena poprawności intonacji instrumentów muzycznych

Zagadnienie intonacji jest związane z tonami harmonicznymi w wielotonach

złoŜonych, które występują powszechnie w instrumentach. Przy ocenie poprawności intonacji
trzeba zwrócić uwagę na czystość współbrzmień tonów dźwięku.
Nastrojenie instrumentu po naprawie i korekcie

Posługiwanie się elektronicznymi przyrządami do strojenia instrumentów muzycznych

uwłacza zawodowi technika instrumentów muzycznych. Posługiwanie się  tymi przyrządami,
dostosowanymi  do  stroju  temperowanego  lub  zbliŜonego  do  niego,  zniekształca  wraŜenia
słuchowe  osoby  strojącej,  dlatego,  Ŝe  przyrządy  te  operują  na  częstotliwości  tonu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

podstawowego, tymczasem słuch ludzki doznaje oddziaływania wszystkich tonów
składowych zawartych w danym dźwięku.

`Do strojenia instrumentu po naprawie uŜywamy tych samych kryteriów jak

w przypadku  strojenia  ostatecznego  instrumentu.  Więcej  informacji  na  temat  strojenia
uzyskasz  w  poradniku  dla  ucznia  dla  jednostki  modułowej  311[18].S1.03  Regulowanie
mechanizmów  i  strojenie  fortepianów  oraz  311[18].Z5.01  Wykonywanie  prac  związanych
z wytwarzaniem instrumentów muzycznych.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

W jaki sposób sklejamy elementy instrumentu?

Co to jest ścisk korektorski, jak wygląda i do czego słuŜy?

Jakie mamy rodzaje klejów?

Co to jest karuk?

Co to jest retusz i w jakiej fazie go stosujemy?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zdefiniuj i opisz sposób naprawy ubytku w płycie rezonansowej fortepianu.

Przekrój podłuŜny fortepianu. Budowa:

1, 14 – rama Ŝeliwna, 2 – nakrywa ruchoma przednia, 3 – sztaba dociskowa, 4 – tłumiki, 5 – nakrywa ruchoma

tylna, 6 – kontrklawiatura, 7 – listwa pedałowa, 8 – przekaźnik pedału, 9, 10 – dźwignia pedału, 11 – pedały,

prawy (forte), lewy (piano), 12 – podstawek, 13 – zaczepy,

15 – płyta rezonansowa, 16 – struna

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś

rozpoznać ilość ubytków i ich wielkość,

opisać rozpoznane ubytki wraz z ich wymiarami,

rozpoznać techniki do zamontowania elementów uzupełniających ułoŜyć schemat
wykonania elementów,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

stara płyta rezonansowa fortepianu,

−

rycina z przekrojem podłuŜnym instrumentu,

−

notatnik,

−

klej skórny,

−

maszynka elektryczna do podgrzewania kleju,

−

pędzel,

−

garnek do kleju,

−

listewki świerkowe,

−

strug,

−

pilarka taśmowa,

−

przybory do pisania,

−

fartuchy ochronne,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Dobierz materiały, techniki i narzędzia do sklejenia pęknięć boczków w gitarze

klasycznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

wiedzieć, jakie są techniki słuŜące do naprawy pęknięć boczków w gitarze klasycznej,

wiedzieć, jakie są narzędzia słuŜące do naprawy pęknięć boczków w gitarze klasycznej,

wiedzieć, jakie są materiały słuŜące do naprawy pęknięć boczków w gitarze klasycznej,

zanotować jakie materiały techniki i narzędzia dobrałeś do tego typu pęknięć,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zdjęcia instrumentu,

−

dowolny model gitary klasycznej,

−

literatura z rozdziału 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wskazać, który klej jest uŜywany najczęściej?

określić, co to jest retusz?

określić, w jaki sposób naprawiamy pęknięcia?

wyjaśnić, w jaki sposób przebiega proces klejenia?

wyjaśnić, w jaki sposób przebiega proces lakierowania?

wymienić składniki lakierów spirytusowych?

wyliczyć rodzaje ścisków, jakie są potrzebne do wykonania napraw
instrumentów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.

Przebieg

procesu

korekty,

konserwacji

naprawy

instrumentów

4.3.1. Materiał nauczania

Specjalistyczne narzędzia i środki do korekty i konserwacji.

W procesie korekty, konserwacji i naprawy instrumentów muzycznych stosujemy

narzędzia niespotykane gdziekolwiek indziej. Są to:
–

sztywne ściski korektorskie,

–

ciski do klejenia płyt,

–

ciski taśmy,

–

ciski do korpusu,

–

duszostawiacz.
Sztywne ściski korektorskie są ceownikami zakończonymi z jednej strony podkładką

a z drugiej wkręconą w ten ceownik śrubą z podkładką. Działanie tego ściska polega
na ściskaniu materiałów, jak w przypadku ścisku stolarskiego, z tym ze z powodu sztywności
moŜemy osiągnąć dłuŜsze ramię działania (rys. 27), co w korygowaniu płyt znacznie ułatwia
pracę, a niekiedy nawet umoŜliwia podjęcie danej korekty.

Rys. 27. Sposób zamontowania ścisku korektorskiego sztywnego

Ściski do klejenia płyt są ściskami złoŜonymi z dwóch ścisków korektorskich o takich

samych wymiarach. Połączone są one specjalnymi trzpieniami umoŜliwiającymi
im przemieszczanie się względem siebie równolegle. Dodatkowo w obu zamocowana jest
ś

ruba o odwrotnych gwintach (jak w śrubie rzymskiej). Lewy gwint jest w lewym ścisku

a prawy gwint w prawym ścisku. Sposób klejenia jest następujący: zakręcamy ścisk lewy
po lewej stronie pęknięcia a prawy po prawej stronie pęknięcia, następnie smarujemy
pęknięcie tak, Ŝeby później ścisnąć je wspomnianą śrubą.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ściski taśmy wykonane są blachy mosięŜnej o grubości 2 mm, szerokiej na ok. 1 cm.

Zazwyczaj  są  stosowane  razem  ze  ściskami  korektorskimi.  Na  jednym  końcu  ścisku  taśmy
zainstalowana jest śruba do przykręcania z przykładką - Ŝeby śruba nie raniła krawędzi płyty,
a  na  drugim  końcu  -  z  tej  samej  strony  -  krótki  zaczep-przykładka.  Sposób  klejenia  jest
następujący: ściski taśmy montuje się na wypukłej stronie płyty, następnie smaruje pęknięcie
klejem  i  ściska  za  pomocą  śruby  zamocowanej  na  jednym  końcu  (rys.  28).  Przed  klejeniem
naleŜy przeprowadzić próbę na sucho bez kleju,  by następnie – jeśli wynik był pozytywny -
a pęknięcie się odkształca w trakcie ściskania - naleŜy przygiąć ścisk w miejscu odkształcenia
kontrując je.

Rys. 28. Sposób zamontowania ścisku-taśmy na korpusie wiolonczeli

Ściski do korpusu są zwykłymi prętami nagwintowanymi z jednej strony, natomiast

z drugiej strony mają zamocowaną podkładkę. Druga podkładka, jest luźna na pręcie między
pierwszą podkładką a śrubą. Sposób stosowania: ściskamy krawędzie płyt by uzyskać
sklejony korpus posmarowany w miejscu styku płyty rezonansowej z boczkami.

Duszostawiacz słuŜy - jak sama nazwa wskazuje - do prawidłowego wstawienia

i ustawienia duszy w instrumencie. Wykonany jest z blachy (grubość do 4 mm), w kształcie
litery S.

Jednym końcem duszostawiacza przebija się duszę w połowie jej wysokości, a drugim

reguluje jej pozycję lekko opukując ją tym samym końcem. Po włoŜeniu duszy prawidłowej
długości, pociągamy duszostawiacz, który w ten sposób sam opuszcza miejsce zagłębienia
(rys. 29)

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykonanie renowacji i rekonstrukcji instrumentu

Rys. 29a. Klawesyn z 1 poł. XVIII w. Zbiory Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu

Wykonanie renowacji instrumentu, to proces juŜ przedstawiony przy opisie

zastosowania  poszczególnych  technik  i  narzędzi.  Renowacja,  zazwyczaj  polega  na:
czyszczeniu,  klejeniu  pęknięć,  względnie  dorobieniu  jakiś  drobnych  elementów.
Rekonstrukcja  jest  procesem  o  wiele  trudniejszym  od  renowacji.  Polega  zazwyczaj
na  wykonaniu  instrumentu  z  rysunku  lub  fotografii.  W  tym  celu,  naleŜy  powiększyć
na maszynie kopiującej obiekt przedstawiony na zdjęciu, rysunku bądź fotografii, do rozmiaru
Ŝą

danego. Najlepiej w tym celu jest posłuŜyć się menzurą struny i powiększać fotografie

i instrument aŜ do uzyskania konkretnego wymiaru menzury struny drgającej albo długością
instrumentu w przypadku instrumentów dętych.  Następnie sporządzamy  rysunek techniczny,
który  stanowi  podstawę  rekonstruowanego  instrumentu.  Podczas  rekonstrukcji,  musimy
się  zwykle  posłuŜyć  wiedzą  o  budowie  wewnętrznej  instrumentów  i  uwzględnić  własne
wiadomości w fazie wykonania rysunku technicznego.
Następnie wytwarzamy szablony i przymiary do instrumentu i postępujemy jak w przypadku
instrumentu  nowego.  Często  zdarza  się,  Ŝe  trzeba  posłuŜyć  się  własną  inwencją  twórczą
z powodu braków w dokumentacji.

klawesyn z

klawesyn

Rys. 29b. Skrzypce. Szkoła polska, druga połowa XVII w. Zbiory Muzeum Instrumentów Muzycznych

w Poznaniu

Konserwacja współczesnych i zabytkowych instrumentów muzycznych

Podczas wykonywania napraw instrumentów współczesnych - (w wieku nie więcej niŜ

55 lat od daty renowacji lub naprawy) - jeŜeli celem ma być poprawa jego wyglądu, stanu czy
funkcji  uŜytkowej,  moŜemy  niemal  dowolnie  ingerować  w  instrument.  W  wypadku
instrumentów  starszych,  przy  zmianach  materii  instrumentu,  jesteśmy  zobowiązani
powiadomić  Wojewódzkiego  Konserwatora  Zabytków  i  uzyskać,  jeśli  to  wymagane,  jego
zgodę na tą ingerencję. Z reguły, bowiem instrumenty zabytkowe są kruche i o wiele bardziej
naraŜone  na  działanie  czynników  zewnętrznych.  Trzeba  to  takŜe  brać  pod  uwagę  przy
wykonywaniu konserwacji instrumentów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Spasowanie elementów instrumentów muzycznych

Do spasowania elementów wstawionych zamiast ubytków, uŜywamy dwóch technik:

Pierwsza: posługujemy  się kalką maszynową lub kredą. Przykładamy materiał podobny
pod względem kierunku włókien do miejsca ubytku i przeciągamy pod nim arkusz kalki
ustawiony  stroną  roboczą  w  stronę  nowego  materiału.  Następnie  zbieramy  materiał
z miejsca  gdzie  stworzył  się  nalot  z  arkusza  kalki.  Czynność  tę  powtarzamy,  aŜ  do
uzyskania  nalotu  na  całej  powierzchni  materiału.  Wtedy  uznajemy  ten  materiał  za
spasowany. Tę samą czynność, moŜemy przeprowadzić za pomocą kredy, jednak nie daje
ona tak wyraźnych wyników w odwzorowaniu nierówności. Zazwyczaj kredę stosujemy
przy  większych  wklęsłościach  ubytku  -  (zastosowanie  kalki  jest  niemoŜliwe).Wtedy:
kredą pocieramy miejsce ubytku, przykładamy do niego materiał, i z miejsca, na którym
występuje ślad kredy zbieramy ją ostrym narzędziem.

Druga  technika  opiera  się  na  zastosowaniu  dobrze  naostrzonego  dłuta  wklęsłego.  Jego
wklęsłość  musi  być  dostosowana  do  kształtu  i  wielkości  ubytku.  Po  dopasowaniu
i  naostrzeniu  dłuta,  powiększamy  ubytek  tak,  aby  cały  był  wybrany  przez  dłuto  ruchem
jednego  pociągnięcia.  Następnie  w  materiale  o  podobnym  wyglądzie,  wykonujemy  ten
sam  ruch  tylko  w  odwrotną  stronę  –  teraz:  wypukłą.  Takie  dwa  materiały:  wklęsły
i wypukły - powinny do siebie przylegać. W razie niezgodności strugamy jeszcze raz, aŜ
do uzyskania poŜądanego efektu. Korzystnie jest zmoczyć materiał wrzątkiem tuŜ przed
struganiem.

Nastrojenie instrumentów po naprawie i korekcie

Po odbyciu konserwacji stroimy instrument według wysokości jemu przypisanych.

Tabela strojów znajduje się w literaturze (p.1.tabela1)
Określenie kosztów korekty, renowacji i konserwacji instrumentów muzycznych.
Wycena instrumentów muzycznych

Aby skalkulować pełny koszt korekty, renowacji i konserwacji instrumentów

muzycznych naleŜy zsumować koszty z dwóch, niezaleŜnych obszarów:
–

koszty wykorzystanych materiałów

–

koszty robocizny

Prawidłowa kalkulacja kosztów powinna obejmować:
–

koszty wykonania realnych zakupów materiałów do uŜycia,

–

ilość czasu przeznaczonego na ten zakup,

–

czas ten naleŜy oszacować w stosunku do normalnego czasu w jakim jesteśmy w stanie
dany materiał nabyć,

–

do kosztów zakupu materiału naleŜy doliczyć marŜę w wielkości 30 procent, czyli taką
jaką spotykamy w handlu materiałami do budowy i naprawy instrumentów,

–

waŜne jest teŜ, aby do kosztu zakupu drewna świeŜego dodać 5% ceny za kaŜdy rok
sezonowania. ZaleŜnie od tego, czy materiał ma kilka czy kilkadziesiąt lat, do ceny
zakupu materiału świeŜego zawsze dodajemy po 5% ceny za kaŜdy rok sezonowania,

–

w koszcie robocizny liczymy czas według przepracowanych godzin i dodajemy
podwójną stawkę za pracę w szkodliwych warunkach (przy lakierowaniu, chemikaliach
i pracy z drewnem fernambuku, palisandrem i hebanem).

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co rozumiemy pod pojęciem specjalistycznych narzędzi do korekty?

Co to jest duszostawiacz?

Na czym polegają ograniczenia występujące w procesie renowacji zabytkowych
instrumentów?

Jakie narzędzia słuŜą do spasowania materiałów?

Jak kalkulujemy koszty robocizny?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj szczegółowy schemat naprawy ubytku pod duszą w kontrabasie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

poznać budowę kontrabasu,

określić rodzaj i wielkość ubytków,

określić wielkość zastosowanych narzędzi i ich rodzaj,

narysować schemat i wymienić w kolejności zastosowane materiały, techniki i narzędzia,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

Kontrabas i rysunki detali instrumentu,

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wyrysuj w formie schematu blokowego plan naprawy pęknięć w korpusie fagotu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

znać części fagotu i sposób ich wytworzenia,

znać techniki i wybrać właściwe narzędzia słuŜące do naprawy instrumentu,

umieć odnaleźć materiały słuŜące do naprawy instrumentu,

przedstawić schemat kolejnych czynności do wykonania,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

pęknięty korpus fagotu

−

notatnik,

−

blok rysunkowy

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Oblicz koszty robocizny w naprawie fortepianów. Pracownik pracował 49 godzin,

w tym 5 godzin w szkodliwych warunkach. Jego tygodniowy zarobek wynosi 600 PLN
(w 40 godzinnym trybie pracy). Jakie są koszty robocizny tego pracownika przy naprawie
instrumentu?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

obliczyć koszt 1 godziny pracy pracownika,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

znać współczynnik stosowany do przeliczania pracy w szkodliwych warunkach,

obliczyć koszt pracy pracownika przy naprawie fortepianu,

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

notatnik,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

wymienić rodzaje ścisków?

wymienić rodzaje dłut?

wyjaśnić jakie procesy śluzą do prawidłowej naprawy starego,
zabrudzonego pęknięcia?

wymienić czynności które występują przy rekonstrukcji instrumentu?

wymienić sposoby spasowania materiału?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 22 zadania o róŜnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego
wyboru. Do kaŜdego pytania dołączone są 4 moŜliwe odpowiedzi, tylko jedna jest
prawidłowa.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Rodzaj światła optymalny dla pracy korektora to

dzienne rozproszone.

słoneczne bezpośrednio padające.

sztuczne halogenowe.

sztuczne ksenonowe.

2. Ilość pomieszczeń optymalna dla pracowni korektorskiej wynosi

3. NajbliŜsza temperaturze barwowej światła dziennego jest temperatura barwowa światła

arówki zwykłej.

jarzeniówki.

specjalnej Ŝarówki ze światłem białym.

wieczki.

4. Minimalna wielkość pomieszczenia do naprawy fortepianu wynosi

55 m

40 m

60 m

75 m

5. Nawierzchnia podłogi w pracowni powinna być z

marmuru.

drewna.

ceramiki.

linoleum.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Specjalne półki pod narzędzia powinny być przygotowane pod

strug ręczny.

politurę.

szlifierkę.

dłuta.

7. „Naprawa w znaczeniu szerokim” to

ogół procesów zmierzających w celu przywrócenia pierwotnego stanu instrumentu.

czynności zapobiegające niszczeniu instrumentów.

przywrócenie funkcji starszych instrumentów.

odtworzenie instrumentu na podstawie istniejącej dokumentacji.

8. Rekonstrukcja to

odnowa podniszczonych części.

zapobieganie zniszczeniom.

naprawa drobnych partii instrumentów.

odtworzenie instrumentu na podstawie istniejącej dokumentacji.

Do oceniania stopnia zuŜycia pomocne są

skalpel.

szablon.

nóŜ.

dłuto.

10. ZuŜycie materiałów oceniamy

przenosząc poszczególne wymiary do porównania z rysunku na instrument.

wytwarzająć odlew gipsowy.

wytwarzająć odlew z masy plastycznej.

przenosząc poszczególne przymiary i porównujemy z rysunkiem.

11. Mieszaninę do czyszczenia lakieru spirytusowego sporządzamy z

aloesu i szelaku.

wody, spirytusu, pumeksu.

kalafonii i damary.

acetonu, ksylenu, perhydrolu.

12. Do wstępnego oczyszczenia instrumentu moŜna wykorzystać

rodek do czyszczenia mebli.

mieszaninę wody z mydłem.

politurę.

krzemionkę.

13. Dla lakierowania 1 warstwy lakieru instrumentu moŜna przyjąć czas

5 godzin.

20 minut.

12 godzin.

2 doby.

14. Pędzel do drobnych uzupełnień lakieru to

retuszerski.

wiewiórczy.

okrągły.

płaski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Maszynka do podgrzewania kleju powinna być ustawiona

na płycie kamiennej lub metalowej.

na płycie drewnianej.

w pobliŜu materiałów takich jak papier tektura.

koło odczynników chemicznych.

16. Narzędzi do napraw instrumentów nie zawiera odpowiedź

garnek do kleju,

lusterko stomatologiczne,

suwmiarka,

giętarki do boczków.

17. Schnięcie instrumentów zaleŜy od

gęstości lakieru.

jakości podkładu.

gęstości pędzla.

jakości pędzla.

18. NóŜ przydatny w otwieraniu korpusu to

nóŜ kuchenny.

nóŜ szewski.

wybierak do Ŝyłki.

skalpel.

19. Do pęknięć płyt o grubości poniŜej 10 mm uŜywamy

cisków korektorskich sztywnych,

cisków stolarskich,

klamerki,

cisków do klejenia korpusu.

20. Aby przystosować instrument do gry uŜywamy

duszostawiacza.

formy.

dłuta snycerskiego.

kamieni szlifierskich.

21. Karuk to

specjalny rodzaj kleju z pęcherzy jesiotra.

rodzaj kleju kazeinowego.

rodzaj szelaku.

specjalny rodzaj benzoesu.

22. Ściski taśmy

wykonane są z mosięŜnej blachy.

słuŜą do klejenia korpusu.

wykonane są w kształcie litery S.

słuŜą do ściskania strun.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Korekta, konserwacja i naprawa instrumentów muzycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

LITERATURA

Drobner M.: Instrumentoznawstwo i akustyka. PWM, Warszawa 1985

Kamiński Wł. Świrek J.: Lutnictwo. PWM, Warszawa 1972

Panufnik T.: Sztuka lutnicza. Warszawa 1926

Panufnik T.: Technologia lutnicza. Warszawa 1934

Weisshar J.:Violin restoration. Landon 2000

www.wikipedia.org

www.anl.gov/ARTS/cello-cello.gif

strona internetowa Muzeum Instrumentów Muzycznych w Poznaniu

strona internetowa Muzeum Instrumentów Ludowych w Szydłowcu