Piotr Lechowski, 22.10.2013
Charakterystyka terminu otoczenie i otoczenie społeczne biblioteki

1. OTOCZENIE

Otoczenie punktu - dowolny zbiór otwarty zawierający ten punkt
-Naturalne : fizyczne, przyrodnicze, geograficzne
-Społeczne : wyznaczone przez system stosunków społecznych pomiędzy jednostkami, grupami,
organizacjami lub większymi strukturami społecznymi

ORGANIZACJA - 4 znaczenia terminu:

1. Celowa grupa społeczna (instytucja, tu:biblioteka), funkcjonująca według pewnych zasad i reguł, by
osiągnąć określony cel, wyposażona jest w odpowiednie zasoby i środki
2. Struktura organizacyjna *
3. Cecha działania (działanie uporządkowane, zamierzone)
4. Zespół działań i czynności podejmowanych dla osiągnięcia określonego celu (np. organizowanie
wystawy)
* Biblioteka = instytucja, organizacja, zbiór książek, zbiór serii

Otoczenie organizacji
1. "To jest to, co znajduje się na zewnątrz niej, poza jej granicami i oddziałuje na nią"
2. "Wszystkie elementy znajdujące się poza organizacją, które oddziałują, bezpośrednio lub
pośrednio, na jej funkcjonowanie".
3. "Zbiór podmiotów zewnętrznych i sił oddziałujących na działalność organizacji".
4. "Otoczenie organizacji, to ta szczególna część całego środowiska, która faktycznie lub potencjalnie
podlega wpływowi lub wywiera wpływa na funkcjonowanie organizacji".

Rodzaje otoczenia społecznego (wybór) :
-bliższe[bezpośrednio]-dalsze[pośrednio]
-wewnętrzne-zewnętrzne
-lokalne-globalne
-centralne-peryferyjne
-bezpośrednie - pośrednie
-zmienne-niezmienne
-stałe-burzliwe

Otoczenie społeczne bibliotek
przybiera charakter dynamicznej struktury społecznej wyznaczonej przez konfigurację stosunków
społecznych zachodzących pomiędzy podmiotami działającymi w otoczeniu.
Otoczenie społeczne
ma charakter zobiektywizowany (niezależnie czy i jak go postrzegamy)
Otoczenia społecznego nie można sprowadzać wyłącznie do otoczenia przestrzennego (np. biblioteki
polonijne)

2. ŚRODOWISKO A OTOCZENIE

ŚRODOWISKO SPOŁECZNE - jednorodny zbiór takich samych lub podobnych pozycji ról, np.
środowisko akademickie, naukowe, studenckie, młodzieżowe, itp. (część otoczenia społecznego)
MIKROSTRUKTURA - sieć powiązań pomiędzy elementarnymi składnikami życia społecznego, czyli
ludźmi, ich rolami i pozycjami zawodowymi, społecznymi itp
MAKROSTRUKTURA - sieć powiązań pomiędzy złożonymi obiektami społecznymi np. organizacjami
ekonomicznymi, politycznymi, administracyjnymi, itp.

Zadanie w grupach Proszę wymienić rodzaje podmiotów (organy, instytucje, firmy, grupy

społeczne, osoby, itp.) które wchodzą we wzajemną sieć związków i relacji z bibliotekami, oddziałując
na ich działalność i tworząc ich otoczenie społeczne.

Odp.: nauczyciele, uczniowie, wydawnictwa, autorzy książek, księgarnie, hurtownie,

wydawnictwa, kolekcjonerzy (dary dla biblioteki), szkoły, uczelnie, samorządy, sponsorzy,

3. STATUS BIBLIOTEKI JAKO ORGANIZACJI W OTOCZENIU SPOŁECZNYM

biblioteka jest organizacją o szczególnym statusie w otoczeniu społecznym;
1. Biblioteki są organizacjami non-profit(niedochodowymi)
Organizacja non-profit - instytucja niedochodowa, niekomercyjna, czyli taka której celem jest
wspieranie dobra publicznego lub prywatnego a nie osiągnięcie zysku (W gospodarce rynkowej
wyróżnia się trzy sektory: sektor prywatny, publiczny[państwowy i samorządowy] oraz społeczny
[tzw. trzeci sektor czyli organizacje pozarządowe])

!!Biblioteki są organizacjami wszystkich sektorów. !!!

Organizacje non profit dysponują środkami materialnymi, finansowymi, pracowniczymi i obsługują
określone grupy klientów (użytkowników)
Wyróżnia się organizacje non-profit, które:

a) nie mogą prowadzić działalności gospodarczej

b) mogą prowadzić działalność gospodarczą w ograniczonym zakresie, przy czym wypracowane środki
muszą przeznaczyć na działalność statutową

Rodzaj działalności

-

typ organizacji niedochodowych

Usługi edukacyjne

-

szkoły wszystkich szczebli, organizacje edukacyjne

Usługi kulturalne

-

muzea, biblioteki, filharmonie, teatry, opery, ośrodki

kultury
Usługi z zakresu
ochrony zdrowia

-

szpitale, kliniki, ośrodki zdrowia, sanatoria, hospicja

domy opieki społecznej

Działalność charytatywna

-

fundacje, organizacje charytatywne

Działalność religijna

-

związki wyznaniowe, kościoły

Działalność polityczna i
związkowa

-

partie i organizacje polityczne, związki zawodowe

Działalność socjalna

-

organizacje i fundacje zajmujące się przeciwdz. biedzie,

uzależnieniom, patologiom społ.

Działalność społeczna -

towarzystwa społeczne, kluby, itp zakres: ochrona

środowiska, prawa konsumenta, ogródki działkowe, koła łowieckie

Atrybuty organizacji non-profit
-realizacja misji
-tworzenie kapitału społecznego
-orientacja na odbiorcę, użytkownika
-pierwszeństwo interesu społecznego (publicznego)
-dostarczanie usług wysokiej jakości
-antycypacja (przewidywanie) obecnych i przyszłych potrzeb społecznych
-wysoka ranga pracowników w procesie usługowym
-dobre stosunki z wolontariuszami