Historia powszechna 1953-1963

A. Sytuacja w Rosji po śmierci Stalina (5.III.1953)

Powstaje Triumwirat  Mołotow, Beria, Chruszczow
Beria zostaje aresztowany w VI.1953  w triumwiracie zastępuje go Malenkow – premier
Odprężenie – liberalizacja – prywatna inicjatywa
Chruszczow przesuwa Malenkowa z premiera na wice premiera i premierem zostaje
Bułganin
Mołotow + Malenkow = stalinowcy przeciwko Chruszczowowi – który postanawia ich
skompromitować.
24.II.1956 – tajne posiedzenie XX zjazdu KPZR  tajny referat Chruszczowa 
potępienie Stalina
Próba zamachu stanu przez (Mołotowa , Malenkowa, Kaganowicza) gdy Chruszczow wraca z
Finlandii – interwencja Żukowa
Od XI 1957 – po plenum KC – Chruszczow umacnia pozycję i z liberała staje się konserwatystą

B. Polityka zewnętrzna ZSRR:

propozycja spotkania w IV 1953 między ZSRR, WB, USA – nie następuje
kryzys berliński – 17.VI. 1953 – SED podnosi normy i obniża wynagrodzenia – powstanie w
Berlinie – Reakcja państw zachodnich : RFN do nato w X. 1954 – poparte przez Bundestag w
III. 1955 – oficjalne przyjęcie 5.V.1955
W odpowiedzi utworzony zostaje Układ Warszawski  14.V.1955 (Polska, ZSRR,
Czechosłowacja, NRD, Węgry, Bułgaria, Rumunia i Albania (do 1961) – dow. Koniew +
DOKP – Doradczy komitet Polityczny.
V. 1955 – niepodległość dla Austrii pod warunkiem nie jednoczenia się z RFN
X.1955 Austria ogłasza neutralność

C. Sytuacja na Węgrzech:

- Rakoszi – 1952-1953 – zezwala na liberalne reformy (rząd Nagy’iego) i w 1955 odwołuje go
ze stanowiska (wzrost popularności Rakosziego)
- VII 1956  Rakoszi usunięty z partii – nowy I sek. Erno Gero : kryzys gospodarczy + terror
policji politycznej AVH = ludzie chcą powrotu Rakosziego
- następuje uroczysty pochówek Rajka 6.X.1956  manifestacje  do Węgier dociera
informacja o odwilży w Polsce (manifestacje poparcia)
- 24.X.1956  powstanie na Węgrzech – część wojsk po stronie powstańców
- nowy przywódca partii Kadar premier Nagy  walka z Rosjanami
- partia uznaje, że powstanie nie ma charakteru politycznego  nagy zwraca się do Andropowa
(ambasador ZSRR) z żądaniem wyjścia wojsk rosyjskich z Węgier
- 30.X.1956 – nowy rząd – I.XI.1956 rząd ogłasza wyjście Węgier z Układu Warszawskiego
- 4.XI 1956 – Rosjanie atakują Budapeszt – Kadar  ucieka na prowincje, tworzy
komunistyczny rząd i prosi Rosjan o przywrócenie porządku 11.XI.1956 pada stolica – walki
na prowincji do 8.XII.1956
- władzę przejmuje Kadar i rządzi do 1988
- straty: 20 tyś zabitych + 200 tyś na emigrację

D. Konflikty na Bliskim Wschodzie

 14.V.1948 – powstanie państwa Izrael – decyzja ONZ z 1957 – z 57% Palestyny powstanie
Izrael
Atak państw arabskich na Izrael – determinacja Żydów – skuteczna Obrona – utrata znacznego
terytorium
 VI.1948 – Izrael prosi o rozejm - ONZ wszczyna procedurę rozejmową – Żydzi
wykorzystują czas na intensywne zbrojenia w XI.1948 – mają przewagę.
 rozejmy z Egiptem (I), Liban (III), Jordania(IV), Syria(VI) 1949 – nie satysfakcjonujące
W Egipcie władze przejmuje Ruch Wolnych Oficerów – 1952 obalenie króla Farucha
1953 – deportowano Farucha - Egipt republiką socjalistyczną – od 1954 Egiptem rządzi Naser
 Egipt potrzebuje energii – plan regulacji Nilu- potrzebne są pieniądze – Naser zwraca się o
banków brytyjskich i amerykańskich o pożyczkę (odmowa) – 1956 – nacjonalizacja kanału
Sueskiego – kasa za przepłynięcie – wcześniej Naser zamyka cieśninę przez którą Izrael
otrzymywał broń (1955)
 Egipt gromadzi wojska na granicy I E
 plan Kadesh – Izrael atakuje pierwszy -, Francja + Wielka Brytania ląduje po środku aby
rozdzielić walczących
 29.X.1956 – początek realizacji planu Kadesh – walki o kanał sueski + bombardowania
przez Francję i WB Kairu  ZSRR grozi WB atakiem atomowym – Rosjanie proszą USA o
pomoc dyplomatyczną
 7.XI.1956 – zawieszenie broni
 22.XII.1956 Francja i WB wycofują się z Egiptu

E. Konflikt kubański

 4.X.1957 – start pierwszej rakiety w kosmos (radzieckiej) – przewaga Rosjan
Amerykanie przystępują do wyścigu – są z tyłu i potrzebują czasu – gra na zwłokę
konferencje w Genewie (V.1959) i Waszyngtonie (IX.1959) – Chruszczow w USA – mówi że
zakończy zimną wojnę
 zestrzelenie U2 nad ZSRR 1.V.1960 – Gary Powers – 5.V. Chruszczow informuje o
zestrzeleniu, a J.F.K. mówi że to samolot meteorologiczny – Amerykanie odmawiają
wstrzymania lotów  ZSRR zrywa stosunki dyplomatyczne
 konferencja ONZ – IX.1960 Chruszczow atakuje USA i WB za kolonializm kontra USA i
WB oskarżenie ZSRR o neokolonializm ( JFK obiecał, że USA staną do wyścigu rakietowego i
stawią czoła komunizmowi w Azji = w czasie kampanii wyborczej)
 1961 nasilenie konfliktów z powodu JFK – mur berliński 12/13.VIII.1961 => JFK leci do
Berlina Zachodniego
 historia komunizmu na Kubie (od 1934 Kuba niepodległa :Batista – prezydent = 1944
kryzys na Kubie – Batista ucieka na Florydę a w 1952 powraca jako dyktator Kubańczycy się
buntują = F.Castro  VI.1956 – próba lądowania na Kubie – rozbity przez wojsko rządowe
ucieka w góry  partyzantka Castro – ma przewagę nad armią Batisty / Powstaje Kubański
Front Wyzwolenia = I.1959 Batista ucieka z Kuby na Dominikanę
 15.IV.1961 – USA = CIA próba przewrotu na Kubie – lądowanie w Zatoce Świń =
kompromitacja  Castro wygrał z USA
 1962 Rosjanie wysyłają na Kubę rakiety i samoloty = U2 wykrywają budowane bazy i
rakiety na statkach
 15.X.1962 – 29.X.1962 = wymiana not dyplomatycznych między Chruszczowem a
Kennedym
29.X.1962 – odpuścili 5.VIII.1963 – podpisanie umowy o ograniczeniu zbrojeń atomowych
(polityka odprężenia)