Kinga Marianowska

Polityka społeczna, I rok, gr. 3

WPROWADZENIE DO POLITYKI SPOŁECZNEJ

POWSZECHNA DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka zaliczana jest do fundamentalnych dokumentów

stworzonych przez Organizację Narodów Zjednoczonych. Dzięki niemu zapoczątkowany został

globalny system ochrony praw człowieka.

PDPCz została uchwalona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 10 grudnia 1948 r. w Paryżu. Jest

to najczęściej tłumaczony tekst świata. Wyznacza współczesne standardy ochrony praw człowieka i

praw podstawowych.

Do powstania deklaracji przyczyniły się m.in. wydarzenia II WŚ – po ujawnieniu zbrodni

nazistowskich uznano, iż Karta Narodów Zjednoczonych w niewystarczający sposób formułuje prawa

człowieka, robi to jedynie w sposób ogólny, dlatego w 1947 r. rozpoczęto prace nad tworzeniem

PDPCz.

Ideę uchwalenia deklaracji zgłosiły trzy państwa członkowskie ONZ – Kuba, Urugwaj i

Panama. Następnie Sekretarz Generalny ONZ zlecił Radzie Gospodarczo – Społecznej powołanie

Komisji Praw Człowieka ( na jej czele stał Kanadyjczyk John Peters Humphrey ), która miała zająć

się opracowaniem tekstu deklaracji. Z 58 ówczesnych państw członkowskich ONZ żadne nie

sprzeciwiło się przyjęciu PDPCz. 8 państw wstrzymało się od głosu. Były to:

- RPA – ze względu na panującą w kraju rasistowską politykę apartheidu, sprzeciwiała się idei

równości bez względu na rasę

- Arabia Saudyjska – nie zgadzała się na równość kobiet i mężczyzn

- kraje bloku komunistycznego – Związek Radziecki, Jugosławia, Czechosłowacja, Polska – nie

wyraziły zgody na pojęcie powszechności praw człowieka w rozumieniu PDPCz

- Jemen i Honduras w ogóle nie wzięły udziału w głosowaniu.

TREŚĆ POWSZECHNEJ DEKLARACJI PRAW CZŁOWIEKA

Tekst deklaracji jest nienaruszalny – nie może podlegać zmianom i poprawkom. Składa się z

preambuły i 30 artykułów, wymienia podstawowe prawa jednostki i wyznacza zasadę ich

poszanowania przez prawo.

Podstawowe prawa człowieka i ich zasady to:

- równość wszystkich ludzi pod względem godności i praw, zakaz różnicowania ludzi pod

względem „rasy, koloru, płci, języka, wyznania, poglądów politycznych i innych, narodowości,

pochodzenia społecznego, majątku, urodzenia luba jakiegokolwiek innego stanu”, prawo do życia,

prawo do osobowości prawnej, prawo do sądu, prawo do życia osobistego i rodzinnego, prawo do

wyboru miejsca zamieszkania, prawo do obywatelstwa, zasada równości kobiet i mężczyzn, prawo

do własności, wolność myśli, sumienia, wyznania, zgromadzania i stowarzyszania się, uczestnictwa

w życiu politycznym i społecznym, prawo do pracy, wypoczynku, dostępu do nauki, zdrowia, kultury;

- deklaracja określa także zakazy – zakaz stosowania tortur, niewolnictwa, zakaz dyskryminacji;

- mówi także o obowiązkach jednostki – „ Każdy człowiek ma obowiązki wobec społeczeństwa, bez

którego niemożliwy jest swobodny i pełny rozwój jego osobowości.” ( art. 29, ust. 1 )

WAŻNE ARTYKUŁY:

- art. 22 – „Każdy człowiek ma jako członek społeczeństwa prawo do ubezpieczeń społecznych;

ma również prawo do urzeczywistniania - poprzez wysiłek narodowy i współpracę międzynarodową

oraz zgodnie z organizacją i zasobami każdego Państwa - swych praw gospodarczych, społecznych

i kulturalnych, niezbędnych dla jego godności i swobodnego rozwoju jego osobowości.” – pierwsza

taka regulacja

- art. 25 – „1. Każdy człowiek ma prawo do stopy życiowej zapewniającej zdrowie i dobrobyt

jego i jego rodziny, włączając w to wyżywienie, odzież, mieszkanie, opiekę lekarską i konieczne

świadczenia socjalne, oraz prawo do ubezpieczenia na wypadek bezrobocia, choroby, niezdolności do

pracy, wdowieństwa, starości lub utraty środków do życia w inny sposób od niego niezależny.”

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka mimo kluczowego znaczenia nie posiada mocy

prawnej. Wyznacza jedynie standardy, które powinny być wypełniane przez państwa członkowskie

ONZ. Obecnie uznawana jest jednak za prawo zwyczajowe, obowiązujące ze względu na uniwersalny

charakter dokumentu.

Po przyjęciu PDPCz Zgromadzenie Ogólne ONZ postanowiło o konieczności dodatkowego

przyjęcia karty praw człowieka, która uzupełniłaby deklarację i jednocześnie posiadałaby moc

obowiązującą. Doprowadziło to do powstania w 1966 r. dwóch osobnych dokumentów, będących

traktatami międzynarodowymi:

- Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych

- Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych.