Fundusze unijne i europejskie 2007 2013 dla mieszkańców obszarów wiejskich

Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment

pełnej wersji całej publikacji.

Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji

Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora

sklepu na którym można

nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji

. Zabronione są

jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z

regulaminem serwisu

Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie

internetowym

e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiązki audio,

e-booki

Spis tre ci

Skróty ____________________________________________________ 6
Wst p _____________________________________________________ 7
Co to s fundusze unijne, a co europejskie,

czyli jedna Europa, a fundusze ró ne______________________ 9

Fundusze dla wsi, czyli z czego mog skorzysta

mieszka cy obszarów wiejskich _________________________31

Osie programu, czyli ile, na co i dla kogo___________________45
O warto ci wspólnego dzia!ania,

czyli Leader 2007–2013 _______________________________ 113

Nauka chodzenia, czyli krok po kroku ___________________ 127
Regionalne Programy Operacyjne (RPO),

czyli inne fundusze UE dla obszarów wiejskich _________ 143

Powtórka z rozrywki, czyli co ka dy mieszkaniec

obszarów wiejskich wiedzie powinien
o (rodkach pomocowych z UE__________________________ 159

Ryby, czyli rybacy po od) czeniu od rolnictwa ____________ 199
Dodatki ________________________________________________ 215

S!ownik ________________________________________ 219

Kategorie obszarów interwencji __________________ 238

Bibliografia _____________________________________________ 246
Indeks __________________________________________________ 248

Skróty:

EBI

Europejski Bank Inwestycyjny

EFGR

Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej

EFI

Europejski Fundusz Inwestycyjny

EFOiGR

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych

EFRR

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

EFRROW

Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich

EFS

Europejski Fundusz Spo!eczny

EOG

Europejski Obszar Gospodarczy

Instytucja Zarz6dzaj6ca

Komisja Europejska

KPSOW

Krajowy Plan Strategiczny dla Obszarów Wiejskich

MEN

Ministerstwo Edukacji Narodowej

Ministerstwo Finansów

Ministerstwo Gospodarki

Ministerstwo Infrastruktury

MKiDN

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

MNiSW

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wy;szego

MON

Ministerstwo Obrony Narodowej

MPiPS

Ministerstwo Pracy i Polityki Spo!ecznej

MRiRW

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi

MRR:

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

Ministerstwo Sprawiedliwo=ci

MSiT

Ministerstwo Sportu i Turystyki

MSP

Ministerstwo Skarbu Pa?stwa

MSWiA

Ministerstwo Spraw WewnAtrznych i Administracji

MSZ

Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Ministerstwo Brodowiska

MBP

ma!e i =rednie przedsiAbiorstwa

Ministerstwo Zdrowia

NMF

Norweski Mechanizm Finansowy

NSS

Narodowa Strategia Spójno=ci

OOB

Ocena Oddzia!ywania na Brodowisko

Program Operacyjny

PO IG

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

PO IiB

Program Operacyjny Infrastruktura i Brodowisko

PO KL

Program Operacyjny Kapita! Ludzki

PO PT

Program Operacyjny Pomoc Techniczna

PO RPW

Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej

PO EWT

Programy Operacyjne Europejska Wspó!praca Terytorialna

RPO

Regionalny Program Operacyjny

SRK

Strategia Rozwoju Kraju

SRR

Strategia Rozwoju Rybo!ówstwa

SWW

Strategiczne Wytyczne Wspólnoty

Unia Europejska

WPR

Wspólna Polityka Rolna

Wst p

„Co to jest wielb) d? Ko zaprojektowany przez Komisj..”

Hans Friederichs

Teoretycznie Internet pe!en jest informacji o funduszach pomocowych.

Prawda za= wygl6da tak, ;e znale F rzeteln6 informacjA, ca!o=ciow6 i wy-
czerpuj6c6 w jednym miejscu – jest rzecz6 niemo;liw6! Mimo, i; na infor-
macjA o funduszach pomocowych i ich promocjA przeznaczone s6 ogromne
pieni6dze i wyznaczono od pocz6tku osoby i instytucje odpowiedzialne za
w!a=ciwy, pe!ny i rzetelny przep!yw informacji.

W kraju za koordynacjA i nadzór nad realizacj6 dzia!a? komunikacyj-

nych dotycz6cych wsparcia dla obszarów wiejskich odpowiada Minister
Rolnictwa i Rozwoju Wsi, pe!ni6cy funkcjA Instytucji Zarz dzaj cej Pro-
gramem. Odpowiednie departamenty, zgodnie z kompetencjami, odpowia-
daj6 za ogóln6 koordynacjA realizacji planu.

Za przekazywanie i dostarczanie informacji o programie do ogó!u spo!e-

cze?stwa i potencjalnych beneficjentów oraz podmiotów zaanga;owanych
w proces informowania o Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich – odpo-
wiedzialne jest Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Instytucje, którym powierzono wdra;anie Programu Rozwoju Obszarów

Wiejskich, s6 odpowiedzialne za dostarczanie aktualnych, pewnych oraz szcze-
gó!owych informacji potencjalnym beneficjentom oraz podmiotom zaanga;owa-
nym w proces informowania o nim na poziomie regionalnym i lokalnym.

Podzia! kwoty przeznaczonej na dzia!ania Planu Komunikacyjnego dotycz6-

cego wsparcia obszarów wiejskich na lata 2007–2013 wygl6da nastApuj6co:
2007 – 20 000 000 euro
2008 – 6 000 000 euro

2009 – 6 000 000 euro
2010 – 6 000 000 euro
2011 – 6 000 000 euro
2012 – 6 000 000 euro
2013 – 10 000 000 euro

Na co wyda siA 20 mln euro w roku 2007? Na jakie dzia!ania informa-

cyjne? Nie mnie to sprawdzaF. Wiem jednak, ;e zwyk!y, potencjalny benefi-
cjent – mieszkaniec obszarów wiejskich – nie ma szans na samodzielne wy-
szukanie w jednym miejscu wszystkich potrzebnych informacji.

Ta ksi6;ka ma przybli;yF mieszka?com obszarów wiejskich fundusze

pomocowe, z których bAd6 mogli skorzystaF w okresie 2007–2013.

Wbrew zapowiedziom Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, tworzenie,

niezbAdnych do korzystania z funduszy pomocowych UE, dokumentów na
szczeblu krajowym nie jest jeszcze zako?czone

1. W dniu zako czenia ksi74ki, tj. 08.10.2007 r.

CO TO S0 FUNDUSZE UNIJNE,

A CO EUROPEJSKIE,

czyli jedna Europa, a fundusze ró ne

Wszyscy mamy =wiadomo=F jak bardzo potrzebne jest wsparcie

naszym gminom, miasteczkom, wsiom. Bardzo czAsto nie zdajemy
sobie sprawy jak to dzia!a? Jak to zrobiF? Dlaczego i czy naprawdA
jest to takie skomplikowane?

W Unii Europejskiej okresy bud;etowe od 2000 roku s6 siedmiolet-

nie, nie nazywaj6 siA bud;etami, a raczej „perspektyw6 finansow6” lub
„ramami finansowymi”. Mówimy wiAc o nowej perspektywie finanso-
wej, czyli o ramach finansowych na lata 2007–2013. Jest to okres,
w którym od pocz6tku do ko?ca jeste=my cz!onkami Unii Europejskiej,
dlatego wspó!decydujemy o podziale =rodków pomocowych.

W okresie 2007–2013 Polska bAdzie korzysta!a z dwóch funduszy

strukturalnych i Funduszu Spójno=ci:

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
Europejskiego Funduszu Spo!ecznego,
Funduszu Spójno=ci,

oraz dwóch funduszy dla sektora rolnictwa i rybo!ówstwa:

Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich,
Europejskiego Funduszu Rybackiego.

10------------------Fundusze UE dla obszarów wiejskich

Wydatkowanie funduszy strukturalnych w okresie 2007–2013 jest
zaprogramowane w 22. Programach Operacyjnych

6. Programach Operacyjnych „centralnych”,
16. Regionalnych Programach Operacyjnych – „wojewódzkich”.

Wydatkowanie funduszy dla rolnictwa i rybo!ówstwa w okresie

2007–2013 jest zaprogramowane w 2. Programach Operacyjnych:

Programie Operacyjnym Rozwoju Obszarów Wiejskich,
Programie Operacyjnym Rozwoju Rybo!ówstwa.

Podzia funduszy europejskich

Nród!o: opracowanie w!asne

Fundusze europejskie to:

Fundusze unijne:

Fundusze strukturalne: Europejski Fundusz Rozwoju Re-
gionalnego, Europejski Fundusz Spo!eczny,
Fundusz Spójno=ci,

Co to s fundusze unijne, a co europejskie-------------11

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów
Wiejskich,
Europejski Fundusz Rybacki,
Europejski Instrument S6siedztwa i Partnerstwa, wspie-
raj6cy wspó!pracA transgraniczn6 z krajami partnerskimi
(Ukrain6, Bia!orusi6 i Obwodem Kaliningradzkim Federacji
Rosyjskiej).

Fundusze europejskie (ale nie unijne, ani strukturalne):

Mechanizm Finansowy EOG (Europejskiego Obszaru Go-
spodarczego),
Norweski Mechanizm Finansowy,

Podstaw6 do wdra;ania tych dwóch Mechanizmów Finan-
sowych s6 dwie umowy podpisane przez Rz6d RP z pa?-
stwami–darczy?cami, tj. Norwegi6, Islandi6 i Lichtenste-
inem: Memoranda o Porozumieniu (Memorandum of Under-
standing) w sprawie wdra;ania Norweskiego Mechanizmu
Finansowego oraz wdra;ania Mechanizmu Finansowego
Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Szwajcarski Mechanizm Finansowy (Memorandum Finan-
sowe podpisano w lutym 2006 roku).

Polska w latach 2007–2013 bAdzie najwiAkszym beneficjentem

unijnej pomocy w ca!ej Unii Europejskiej. Rolnikom przypadnie
oko!o 26 mld euro dop!at bezpo=rednich, a pozosta!a kwota – oko!o
4 mld euro – zasili m.in. programy rozwoju obszarów wiejskich.

Oko!o 60 mld euro stanowiF bAd6 =rodki z funduszy strukturalnych.

W tym czasie zap!acimy do kasy UE oko!o 21 mld euro obowi6z-

kowej sk!adki.

„Unia Europejska kosztuje ka dego obywatela 26 centów dziennie.

Z pewno(ci nie mo na powiedzie , e to jest drogo” – powiedzia! na
jednym ze spotka? Josep Borrell, przewodnicz6cy Parlamentu Eu-

12------------------Fundusze UE dla obszarów wiejskich

ropejskiego. O te „niewielkie” sumy targowali siA przez wiele miesiA-
cy przywódcy unijnych pa?stw. Doszli do porozumienia na szczycie
UE, w grudniu 2005 roku, nastApnie rozpoczA!y siA negocjacje
z Parlamentem Europejskim. Ostatecznie bud;et UE na lata
2007–2013 opiewa na kwotA 864 mld euro.

Okres bud;etowy UE (od 2000 roku) trwa 7 lat. Poprzednia

„siedmiolatka” (2000–2006) dla Polski trwa!a od roku 2004 do ko?-
ca roku 2006, rozpoczA!a siA bowiem od momentu akcesji (maj
2004) i powinna sko?czyF siA wydatkowaniem prawie 12 mld euro.
W obecnej siedmiolatce (2007–2013) Polsce przypad!o z „unijnego
tortu funduszowego” ponad cztery razy wiAcej =rodków! Wci6;
trwaj6 przygotowania do ich absorpcji, choF wytyczne do ich pro-
gramowania s6 znane od ko?ca 2005 roku. DziAki naszej opiesza!o-
=ci – dziAki zajmowaniu siA innymi sprawami – jeste=my w „niedo-
czasie”, je=li chodzi o programowanie i prawdopodobnie wejdziemy
w absorpcjA funduszy z rocznym opó nieniem, co wp!ynie znowu
negatywnie na jako=F wniosków i dobre przygotowanie projektów.

Na realizacjA NSRO bAdzie przeznaczone =redniorocznie (do roku

2015) oko!o 9,5 mld euro, co odpowiada oko!o 5% produktu krajo-
wego brutto. Z tej sumy:

67,3 mld euro bAdzie pochodzi!o z bud;etu UE,

13,2 mld euro z EFR-ROW,

0,7 mld euro z EFRyb,

4,3 mld euro – inne polityki,

11,9 mld euro z krajowych =rodków publicznych (w tym oko!o
5,93 mld euro z bud;etu pa?stwa,

oko!o 6,4 mld euro zostanie zaanga;owane przez podmioty

prywatne.

Wydatki w ramach polityki spójno=ci bAd6 koordynowane z wy-

datkami przeznaczonymi na instrumenty strukturalne Wspólnej Po-
lityki Rolnej oraz Wspólnej Polityki Rybackiej, a tak;e programami

Co to s fundusze unijne, a co europejskie-------------13

europejskimi w sferze wzmacniania konkurencyjno=ci. P6czna suma
=rodków w!6czona w realizacjA dzia!a? rozwojowych, których g!ów-
nym elementem bAdzie NSRO wyniesie ponad 107,9 mld euro,
w tym 85,4 mld =rodków UE. Szczegó!owy podzia! funduszy struk-
turalnych i Funduszu Spójno=ci w Polsce w uk!adzie poszczególnych
Programów Operacyjnych kszta!tuje siA nastApuj6co:

PO Infrastruktura i Brodowisko – 41,9% ca!o=ci =rodków

(27,9 mld euro),

16 Regionalnych Programów Operacyjnych – 24,9% ca!o=ci

=rodków (16,6 mld euro),

PO Kapita! Ludzki – 14,6% ca!o=ci =rodków (9,7 mld euro),

PO Innowacyjna Gospodarka – 12,4% ca!o=ci =rodków

(8,3 mld euro),

PO Rozwój Polski Wschodniej – 3,4% ca!o=ci =rodków

(2,3 mld euro),

PO Pomoc Techniczna – 0,8% ca!o=ci =rodków (0,5 mld euro),

PO Europejska Wspó!praca Terytorialna – 0,7 mld euro.

Pozosta!e =rodki finansowe z tych obu funduszy strukturalnych

oraz Funduszu Spójno=ci zostan6 przeznaczone na utworzenie kra-
jowej rezerwy wykonania (2% warto=ci alokacji, czyli 1,3 mld euro)

W poprzednim okresie (2004–2006) mogli=my wydaF oko!o 4 mld

euro rocznie. Czeka nas wielka praca – wydatkowanie czterokrotnie
wiAkszej kwoty rocznie… To rzeczywi=cie „deszcz” euro. Oby nas nie
zala! – mieli=my wszak do=F czasu, aby siA do tego dobrze przygoto-
waF. A jak bAdzie? Pewnie jak zawsze...

WróFmy jednak do =rodków przewidzianych dla rolnictwa.

Dla sektorów rolnictwa i rybo!ówstwa Komisja Europejska zapro-

ponowa!a na okres 2007–2013 stworzenie nowych instrumentów
funkcjonuj6cych poza polityk6 strukturaln6, które maj6 zast6piF

2. MRR, kwiecie 2007.

14------------------Fundusze UE dla obszarów wiejskich

dwa dotychczasowe fundusze strukturalne: Europejski Fundusz
Orientacji i Gwarancji Rolnej – sekcja orientacji (EAGGF). Oznacza
to, ;e nowa polityka spójno=ci nie bAdzie ju; finansowa!a rozwoju
rolnictwa i obszarów wiejskich oraz rybo!ówstwa, a rola koordyna-
cyjna KE w tej dziedzinie zostaje ograniczona.

Nowa polityka rozwoju obszarów wiejskich, w porównaniu do

obecnej, realizowanej w Polsce w latach 2004–2006, k!adzie wiAkszy
nacisk na zagadnienia takie, jak: innowacyjno=F w rolnictwie, zrów-
nowa;ony rozwój obszarów wiejskich oraz potrzeby modernizacyjne
w sektorze rolnym i le=nym. Nowa polityka wprowadza uproszczenia
polegaj6ce na jednolitym programowaniu i finansowaniu rozwoju
obszarów wiejskich, daje tak;e wiAksze mo;liwo=ci wsparcia w za-
kresie bezpiecze?stwa i jako=ci ;ywno=ci, uwzglAdnia te; pozapro-
dukcyjne funkcje obszarów wiejskich oraz ich dywersyfikacjA eko-
nomiczn6.

Co to s fundusze unijne, a co europejskie-------------15

System wdra8ania PO ROW 2007–2013
(osie 1–3)

Instytucja Zarz6dzaj6ca (programowanie, zarz6dzanie, kontrola oraz
ocena i monitorowanie) – MRiRW,

Instytucja Wdra;aj6ca – mo;liwo=F delegowania funkcji wdro;eniowych
(wyboru projektów) przez IZ do innych jednostek (ARiMR, FAPA, UM),

Akredytowana Agencja P!atnicza – zatwierdzanie i dokonywanie
p!atno=ci, ksiAgowanie, kontrola – ARiMR.

Ca!o=F dzia!a? dotycz6cych rozwoju rolnictwa i obszarów wiej-

skich zosta!a przesuniAta do Wspólnej Polityki Rolnej i bAdzie uru-
chamiana w ramach nowego Europejskiego Funduszu Rolnego Roz-
woju Obszarów Wiejskich i Funduszu Gwarancji Rolnej, nie bAd6-
cych funduszami strukturalnymi.

W krajach cz!onkowskich takich, jak Polska, któr6 cechuje istot-

ne znaczenie rolnictwa i obszarów wiejskich, pojawia siA zatem
trudny problem skoordynowania dzia!a? finansowanych ze =rodków
europejskich w ramach dwóch ró;nych polityk Wspólnot Europej-
skich. Dlatego istnieje realne niebezpiecze?stwo uprawiania w la-
tach 2007–2013 dwóch ró;nych polityk rozwoju regionalnego – jed-
nej ogólnej, skierowanej do obszarów zurbanizowanych oraz drugiej
dotycz6cej rolnictwa i obszarów wiejskich.

Problemy obszarów wiejskich musz6 byF rozpatrywane w dwóch

aspektach:

1. wspomagania zmian w rolnictwie, g!ównym ródle utrzymania

wielu mieszka?ców obszarów wiejskich,

2. umo;liwienia wykorzystania potencja!u tych obszarów dla wzro-

stu gospodarczego i zatrudnienia.

16------------------Fundusze UE dla obszarów wiejskich

Finansowanie rozwoju Polski 2007–2013

Fundusze UE

Bud8et UE

Wspó!finansowanie krajowe

Razem

Brodki publiczne

11,9

EFRR, EFS, FS

67,3

Brodki prywatne

6,4

85,6

EFRROW

13,2

3,9

17,1

EFRyb

0,7

0,1

0,8

Polityki lizbo?skie

(Ramowy, wspiera-

nie konkurencyjno-

=ci, TENs, program

edukacyjny i inne)

4,3

Razem

85,5

22,50

108

Nród!o: MRR, Warszawa, kwiecie? 2007.

Zmiany bAd6 inicjowane i realizowane przy wsparciu instrumen-

tów Wspólnej Polityki Rolnej, w tym Europejskiego Funduszu Rol-
nego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Wykorzystanie pozarolniczego potencja!u rozwojowego obszarów

wiejskich wymagaF bAdzie zaanga;owania instrumentów polityki
spójno=ci w dzia!aniach dotycz6cych wspierania zró;nicowania go-
spodarczego obszarów wiejskich, obszarów rybo!ówstwa oraz obsza-
rów o niekorzystnym po!o;eniu ze wzglAdu na warunki przyrodnicze.

Narodowa Strategia Spójno ci (NSS) b dzie jedynym instru-

mentem koordynacji dwóch strumieni finansowych.

Komisja Europejska zaproponowa!a zasadnicz6 modyfikacjA sys-

temu programowania funduszy. W nowym okresie finansowania nie
ma konieczno=ci tworzenia dodatkowego dokumentu PWW (Podstaw
Wsparcia Wspólnoty). Dokumentem pe!ni6cym tA rolA jest Narodowa
Strategia Spójno=ci (NSS). Na pocz6tku zosta! przygotowywany przez

3. Dodatkowo – 6rodki EOG, Norweski (250 mln euro w latach 2004–2009).

Co to s fundusze unijne, a co europejskie-------------17

KE dokument Strategiczne Wytyczne Wspólnoty (Community Strate-
gic Guidelines), który nastApnie zosta! zaakceptowany przez Parla-
ment Europejski. Jest on podstaw6 dzia!a? rozwojowych podejmo-
wanych w pa?stwach beneficjentach w ramach funduszy struktu-
ralnych i Funduszu Spójno=ci. Dokumentem programuj6cym przy-
gotowanym przez kraj cz!onkowski bAd6 Narodowe Strategiczne
Ramy Odniesienia (National Strategic Reference Framework) nazy-
waj6ce siA Narodow6 Strategi6 Spójno=ci.

Prawodawstwo Wspólnot

PolitykA Unii Europejskiej w stosunku do obszarów wiejskich

kszta!tuj6 nastApuj6ce akty prawne:

a) Rozporz6dzenie Rady (WE) Nr 1290/2005 z dnia 21 czerwca 2005 r.

w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej.

b) Rozporz6dzenie Rady (WE) Nr 1698/2005 z dnia 20 wrze=nia 2005 r.

dotycz6ce wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego
Funduszu Rolniczego Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Zgodnie z tymi aktami prawnymi przysz!a polityka rozwoju obsza-

rów wiejskich koncentruje siA na trzech obszarach:

1. gospodarce rolno-spo;ywczej,

2. ochronie =rodowiska,

3. wspieraniu poprawy jako=ci ;ycia ludno=ci wiejskiej.

Na podstawie przepisów Rozporz6dzenia Nr 1290/2005 utworzo-

no dwa fundusze:

Europejski Fundusz Rolniczy Gwarancji (EFRG),

Europejski Fundusz Rolniczy Rozwoju Obszarów Wiejskich
(EFRROW).