1. Istota pojęć przedsiębiorca, przedsiębiorstwo, przedsiębiorczość

Przedsiębiorstwo- to jednostka organizacyjne, prowadząca działalność gospodarczą o
charakterze produkcyjnym, usługowym, handlowym bądź budowlanym, wyodrębniona z
otoczenia pod względem organizacyjnym, ekonomicznym oraz prawnym.

Przedsiębiorca – może być nim jedynie właściciel środków produkcji, tworzy

przedsiębiorstwo, wprowadza postęp techniczny i nowe wyroby, zdobywa nowe rynki
zbytu, podejmuje różne decyzje organizacyjne dotyczące np. połączeń produktów;
spełnia on istotne funkcje organizatora produkcji, tzn. tworzenia nowych kombinacji
produkcyjnych.

Właściciel środków produkcji, który tworzy przedsiębiorstwo i nim zarządza, jest
przedsiębiorcą. Lecz przy oddzieleniu funkcji zarządzania od własności, nie pozwala na
jednoznaczne wskazanie przedsiębiorcy.

Przedsiębiorczość - to cecha działania zmierzającego do zapewnienia racjonalnej i
efektywnej koordynacji zasobów gospodarczych firmy. Przedsiębiorczość to zorganizowany
proces działań ukierunkowany w danych warunkach na wykorzystanie nowatorskiego
pomysłu w celu generowania korzyści. To zespół cech: opisujących szczególny sposób
postępowania człowieka. Przedsiębiorczość wyróżnia się:

•

dynamizmem, aktywnością

•

skłonnością do podejmowania ryzyka

•

umiejętnością przystosowywania się do zmieniających się warunków

•

postrzeganiem szans i ich wykorzystywaniem

•

innowacyjnością

2. Przedsiębiorstwo: zakład: firma: spółka: zakład pracy: organizacja: podmiot

gospodarczy: jednostka gospodarcza.

Podmiot gospodarczy – osoba fizyczna, osoba prawna, lub jednostka organizacyjna
nieposiadająca osobowości prawnej, utworzona zgodnie z przepisami prawa, której przedmiot
działania obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej.

???

3. Atrybuty oraz kryteria wyodrębniania przedsiębiorstwa z ogółu podmiotów

uczestniczących w życiu gospodarczym

•

Zaspokaja potrzeby innych jednostek gospodarczych poprzez sprzedaż swoich
produktów i usług

•

Jest powołane do prowadzenia swej działalności w sposób trwały

•

Dokonuje wymiany na zasadzie kupna i sprzedaży z innymi jednostkami
gospodarczymi lub osobami fizycznymi

•

Posiada określone zasoby materialne i niematerialne, określone zasoby
kapitałowe pochodzące od właściciela, np. wartość przedsiębiorstwa, prawa
autorskie bądź tez firmę

•

Posiada samodzielność decyzyjną

•

Swoje koszty pokrywa przychodami

•

Jest najczęściej instytucja zarobkującą, czyli stara się o maksymalizację zwrotu
zaangażowanego kapitału

Przedsiębiorstwo posiada następujące odrębności:

Organizacyjną – posiada własną strukturę, określoną wielkość i
kulturę organizacyjną, zatrudnione w nim osoby podlegają
wspólnemu kierownictwu

Ekonomiczną – przedsiębiorstwo dysponuje posiadanymi zasobami
na własne ryzyko/ odpowiedzialność, pokrywa swoje wydatki z
własnych przychodów uzyskanych ze sprzedaży wytwarzanych
produktów lub usług.

Prawną - identyfikacja przedsiębiorstwa z przedsiębiorcą, który jest
podmiotem praw i obowiązków, m.in. podlega wpisowi do KRS,
określa ona zdolność do czynności prawnych

4. Kryteria klasyfikacji i rodzaje przedsiębiorstw



Wg wielkości

Średnie roczne

zatrudnienie

Średnie obroty

netto – ml €

Suma aktywów

(nie więcej niż) - ml €

MIKROPRZEDSIEBIORSTWA

1-9

MAŁE

10-49

ŚREDNIE

50-249

DUŻE

Powyżej

Wystarczy spełnienie jednego z powyższych kryteriów



Wg formy i charakteru własności



Prywatne

jednostki prywatne krajowe o różnej formie prawno – organizacyjnej]

spółdzielnie

jednostki prywatne z udziałem kapitału zagranicznego

przedsiębiorstwa zagraniczne



Publiczne – w tym przedsiębiorstwa komunalne i państwowe



Wg źródła prawa regulującego ich działalność



Przedsiębiorstwa jednoosobowe



Spółdzielnie



Przedsiębiorstwa państwowe



Spółki

Kodeks Cywilny
- cywilna

Kodeks Handlowy
-

jawna

partnerska

Spółki osobowe

komandytowa

komandytowo akcyjna

z ograniczoną odpowiedzialnością

akcyjna



Ze względu na zakres odpowiedzialności



Spółki jednoosobowe – to spółki kapitałowe, których akcje lub
udziały należą tylko do 1 właściciela



Spółka dominująca – taka, która wywiera wpływ na spółkę zależną
lub spółkę stowarzyszoną



Spółka zależna - to spółka, w której spółka dominująca, bądź
spółka matka posiada powyżej 51% udziałów lub akcji, dlatego
spółka matka wywiera wpływ zarówno w przypadku działalności
jak i organów zarządzających spółka zależną.



Spółka stowarzyszona – spółka matka podejmuje decyzje dotyczące
tylko działalności danego przedsiębiorstwa.



Wg źródła pochodzenia kapitału



Krajowe



Zagraniczne



Wg rodzaju prowadzonej działalności/ branży



Produkcyjne



Usługowe



Handlowe



Budowlane



Ze względu na ilość wykonywanej pracy umysłowej



Przedsiębiorstwa nisko zintelektualizowane



Średnio zintelektualizowane



Wysoko zintelektualizowane



Wg stopnia zastosowania technologii informatycznych



Sieciowe



Wirtualne



Uczące się



Wg zasięgu działalności



Lokalne



Krajowe



Międzynarodowe

5. Formy prawno – organizacyjne i formy własności przedsiębiorstw



PRZEDSIĘBIORSTWO JEDNOOSOBOWE

Spółki kapitałowe

Jest prowadzone przez osobę fizyczną

Stanowi część składową majątku właściciela, tak, więc nie ma osobowości
prawnej

Właściciel odpowiada za wszystkie swoje zobowiązania

zarówno całym

majątkiem przedsiębiorstwa i tez swoim własnym

Właściciel ma prawo do całego zysku osiągniętego przez firmę

Ma pełne kompetencje decyzyjne, które mogą być delegowane w formie
pełnomocnictwa

Do założenia przedsiębiorstwa nie jest wymagany kapitał zakładowy,
wystarczy fakt zgłoszenia działalności do ewidencji działalności gospodarczej

W nazwie firmy znajduje się imię i nazwisko osoby prowadzącej działalność

Występuje jasność praw i obowiązków, co umożliwia ewentualne szybkie
zmiany

Charakteryzuje się niewysokimi kosztami założenia i prowadzenia działalności
łącznie z prowadzeniem prostych rozliczeń finansowo księgowych,

Możliwości prowadzenia księgi przychodów i rozchodów, korzystanie ze
zryczałtowanych form opodatkowania, możliwość odliczenia podatku od wielu
wydatków związanych z prowadzona działalnością.



PRZEDSIĘBIORSTWA - SPÓŁKI

Z ekonomicznego punktu widzenia spółka jest zrzeszeniem osób lub kapitału
celem prowadzenia działalności gospodarczej

W sensie prawnym to umowa zawierana przez wspólników celem
prowadzenia wspólnego przedsiębiorstwa zarobkowego lub osiągania celu
gosp. w innej formie

Spółki osobowe

Spółki kapitałowe

1. są prowadzone przez wspólników, na

których ciąży odpowiedzialność za
zaciągnięte zobowiązania

2. nie są osobami prawnymi
3. podatek dochodowy płacą tylko

wspólnicy

1. są osobami prawnymi – są

właścicielami swojego majątku oraz
dłużnikami swoich zobowiązań

2. występuje podatek od osób prawnych,

natomiast wspólnicy płaca podatek od
osiągniętych dochodów (np.
dywidendy)

Spółki: cywilna, jawna, partnerska,
komandytowa, komandytowo-akcyjna

z.o.o., akcyjna



Spółka jawna



To każda spółka cywilna, która osiąga przychody ze sprzedaży w wysokości
400 tys. euro w przeliczeniu na polską walutę, przez kolejne dwa lata
obrotowe



Jest ułomną osobą prawną- ma zdolność do czynności prawnych, czyli
może nabywać prawa majątkowe, zaciągać zobowiązania.



Istnieje tu wyodrębniony majątek spółki pochodzący z wkładów właścicieli,
a także nabyty w trakcie działalności spółki.



Każdy wspólnik odpowiada bez ograniczenia całym swoim majątkiem, z
uwzględnieniem tzw. odpowiedzialności subsydialnej - wierzyciel ma

prawo dochodzić swoich wierzytelności z prywatnego majątku wspólnika,
w momencie kiedy dochodzenie z majątku spółki jest nieskuteczne.



Partnerska



Powstała w celu ograniczenia odpowiedzialności za zobowiązania w
wyniku prowadzenia profesjonalnej działalności partnerów lub osób
zatrudnionych w ich imieniu.



Dotyczy tzw. wolnych związków - lekarze, prawnicy, aptekarze itp.



Umowa w formie aktu notarialnego



Może być prowadzona podobnie jak spółka z o.o., gdzie ustala się osoby
odpowiedzialne za działalność przedsiębiorstwa, zaś pozostali wspólnicy
działają na zasadzie rady nadzorczej.



Może być również prowadzona jak każda spółka osobowa.



Komandytowa



Spółka. W której co najmniej 1 ze wspólników to jest Komplementariusz,
odpowiada bez ograniczeń, natomiast odpowiedzialność co najmniej
jednego jest ograniczona - komandytariusz



Umowa - akt notarialny



Spółka wpisywana do rejestru



Ułomna osoba prawna



Firma spółki powinna zawierać nazwę Komplementariusz z dopiskiem
spółka komandytowa



Służy do finansowania działalności gospodarczej



Komplementariusz reprezentuje spółkę, prowadzi jej działalność,
odpowiada za nią



Komandytariusz odpowiada do wysokości kwoty komandytowej, zwolnieni
z odpowiedzialności w granicach wniesionego wkładu.nie prowadzą spraw
spółki, nie reprezentują jej, chyba że mają pełnomocnictwo. Mają prawo do
wglądu w sprawozdania.



Komandytowo akcyjna



Jeden ze wspólników odpowiada bez ograniczeń, natomiast
odpowiedzialność jednego - akcjonariusza - jest ograniczona.



Umowa w formie statutu



Minimalny kapitał 50 000 złotych



Posiada Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, które wybiera
Komplementariusza. Podejmuje również uchwały dotyczące:

Podziału, łączenia przed.

Zbywania, zakupy bądź dzierzawy składników majątkowych

Podziału zysku, lub pokrycia strat

Podwyższenia lub obniżenia kapitału zakładowego

Decyzje o emisji akcji lub obligacji



Obligatoryjnie - gdy powyżej 25 akcjonariusz - rada nadzorcza



Z ograniczoną odpowiedzialnością



Handlowa spółka kapitałowa z osobowością prawną



kapitał zakładowy - wkłady pieniężne i aporty



umowa - akt notarialny



obligatoryjnie ZARZĄD - 1 lub wieloosobowy, powoływany albo z grona
wspólników, albo z poza -kadencja trwa 5 lat, jeśli nie jest określona kończy
się zatwierdzeniem sprawozdania z działalności lub finansowego



ZGROMADZENIE WSPÓLNIKÓW - organ uchwałodawczy, każdy udział
jeden głos, uchwały zapadają większością głosów:

Rozpatruje i zatwierdza sprawozdania

Udziela absolutorium członkom zarządu

Zbycie dzierżawa, podział majątku przedsiębiorstwa

O podziale zysku, pokryciu straty

O podniesieni kapitału zakładowego



RADA NADZORCZA - obligatoryjnie gdy powyżej 25 udziałowców, a
kapitał większy niż 500 tys. złotych



Akcyjna



Kapitał zakładowy podzielony na akcje o równej wartości nominalnej



Odpowiada za swoje zobowiąznia wyłącznie swoim majątkiem



Organy jak w z o.o., przy czym Rada Nadzorcza obligatoryjnie.



Akcja stanowi podstawę nabycia praw akcjonariuszy w spółce



Rodzaje akcji: imienne, na okaziciela, zwykłe, uprzywilejowane, co do
dywidendy, prawa głosu, udziału w zyskach z podziału majątku w
przypadku likwidacji.



Kapitał zakładowy może być podwyższony, albo przez

Podwyższenie wartości nominalnej istniejących akcji

Emisję nowych akcji(subskrypcja prywatna, otwarta,
zamknięta)



PRZEDSIĘBIORSTWA – SPÓŁDZIELNIE

jest dobrowolnym zrzeszeniem o nieograniczonej liczbie członków,
zmiennym składzie osobowym, zmiennym funduszu udziałowym,
prowadzącą działalność gospodarczą w celu zaspokojenia potrzeb
swoich członków

dobrowolność zrzeszania i występowania powoduje zmienność
składu osobowego w przeciwieństwie do kapitału zakładowego w
spółkach

jako główny cel działalności traktuje się zaspokajanie potrzeb
członków spółdzielni, wobec których prowadzenie działalności
gospodarczej jest tylko środkiem

w spółdzielni występuje zasada demokracji zarządzania tzn., że
wszyscy członkowie maja takie samo prawo głosu

jest osoba prawną, wymaga podpisania statutu

jej działalność reguluje prawo spółdzielcze

działa przez swoje organy: zarząd, walne zgromadzenie członków
spółdzielni.



PRZEDSIEBIORSTWA PAŃSTWOWE

Osoba prawna

Obecny jego kształt regulują 2 ustawy:



Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych



Ustawa o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego

Na podstawie ustawy o przed. Państwowych wprowadzono następujące przymioty:

a) Samodzielność – wprowadziła uprawnienia organów zarządzających

przedsiębiorstwem do podejmowania decyzji w sprawach tego przed.,
ograniczając tym samym organy założycielskie w tej kwestii

b) Samofinansowanie – dotyczy zasady odrębności ekonomicznej,

czyli pokrywania swoich nakładów przychodami ze sprzedaży

c) Samorządność - to stwarzanie w przedsiębiorstwach samorządu

załogi przedsiębiorstwa państwowego, tj. ogólne zebranie
pracowników oraz rady pracownicze, umożliwiając tym organom
podejmowanie decyzji w sprawach kluczowych.

Specyficzna cechą przed. Państwowego jest oparcie i bezpośrednie wynikanie kompetencji
zarządczych w przedsiębiorstwie nie ze stosunku własności, lecz ze stosunku pracy – to
odróżnia je od innych form organizacyjno – prawnych w Polsce.

6. Cele działalności przedsiębiorstwa

W gospodarce rynkowej można wyróżnić jednostki gospodarcze,
których cele działania związane są z

pomnażaniem kapitału, oraz te, które

realizują szeroko rozumiane cele społeczne - przedsiębiorstwa non profit
(np. fundacje, instytucje kulturalne, charytatywne, sportowe,
przedsiębiorstwa spółdzielcze oraz niektóre przedsiębiorstwa publiczne)

Do najważniejszych celów przedsiębiorstw prywatnych należą:

1) maksymalizacja zysku,
2) maksymalizacja rynkowej wartości przedsiębiorstwa,
3) wzrost rozmiarów przedsiębiorstwa,
4) maksymalizacja sprzedaży (udziału w rynku),
5) maksymalizacja zysku ekonomicznego,
6) zachowanie rentowności,
7) zmniejszenie kosztów,
8) rozwój przedsiębiorstwa,
9) zwiększenie innowacyjności,
10) przetrwanie przedsiębiorstwa,
11) uniknięcie problemów finansowych i upadłości,
12) bezpieczeństwo istnienia (finansowe),
13) zachowanie wypłacalności,
14) utrzymywanie płynności finansowej.

Cele przedsiębiorstw amerykańskich w stosunku do przedsiębiorstw japońskich:

USA

Japonia

1. wzrost zysku
2. stopa zysku w stosunku do kapitału

akcyjnego

3. procent Zycku do podziału

1. wzrost sprzedaży
2. stopa zysku w stosunku do całego

kapitału

3. wynagrodzenie

Cele związane z

maksymalizacją bogactwa

właścicieli

Cele związane z zapewnieniem

istnienia przedsiębiorstwa

4. struktura kapitału
5. obrót aktywów

4. wartość dodana i wydajność pracy

7. Grupy interesów zainteresowane realizacją celów działalności gospodarczej

przedsiębiorstwa

Głównym celem każdej organizacji, bez względu na charakter,

typ jest przetrwania (istnienie organizacji). Każda organizacja wyznacza pewne środki
ekonomiczne, organizacyjne, społeczne do realizacji celów.

Ze względu na typy własnościowe i wpływ danego typu na

cele jednostki gospodarczej można wydzielić 6 form modeli prawno –
organizacyjnych przedsiębiorstwa:



PRZEDSIĘBIORSTWO PRYWATNE BEZ WZAJEMNEJ SIŁY ROBOCZEJ –
BIZNES FAMILIJNY

Nie występuje podział na własność managera i pracowników;

podział ma charakter rodzinny: jest wtórny;

nie występuje konflikt, wszystkie czynności są traktowane równorzędnie, jako
potencjalne źródła wzrostu zysku;



PRZEDSIĘBIORSTWO PRYWATNE JEDNOOSOBOWE

występują 2 czynniki: praca i kapitał

właściciel kapitału jest zarazem managerem, nie zatrudnia siły
najemnej- kadry managerskiej, gdyż brak jest oddzielenia własności
od zarządzania

są to małe zakłady (np. rzemieślniczy)

występują 2 grupy przeciwstawnych interesów:
- gr. właścicieli – zainteresowane zwiększeniem zysku w dłuższym okresie czasu
- pracownicy – zainteresowani max. swoich płac.

Z zasady racjonalnego gospodarowania wynika, że każdy chce  max. dochody lub
min.   koszty.  Występuje   naturalny   konflikt   na   tej   bazie.   Rozwiązanie   tej
sprzeczności,   to   próby   do   opracowania   systemów   partycypacji.   Polegają   one   na
uzależnieniu płac od wyników przedsiębiorstwa.



PRZEDSIĘBIORSTWO, JAKO WŁASNOŚĆ NA CZĘŚCIACH UŁAMKOWYCH
WŁAŚCICIELI (DO 10 WSPÓŁWŁAŚCICIELI) - PARTNERSHIP

od strony prawnej to spółki jawna lub z o.o., komandytowa, własność
jest w dyspozycji kilku osób fizycznych.

Cechy:

niewielka ilość właścicieli (do 10 osób)

przejrzysta struktura udziałów –są one znane - ile, kto wniósł do
przedsiębiorstwa

są inwestorzy aktywni, zainteresowani interesem, rozwojem, zyskiem.

Pojawia się kadra managerska najemna, a wynika to z zakresu działalności
gospodarczej. Kadrę tę należy traktować, jako najemna siła robocza z
wyższym wykształceniem.

Konflikty

płacowy – struktura i wysokość płac między średnią klasą managerską
a pracownikami

ścisłe uzależnienie płacy managerów od wyników ekonomicznych
przedsiębiorstwa

W grupie właścicieli powstają nowe konflikty interesów; które wiążą się z
czerpaniem dochodów przez właścicieli w 2 formach:
-

wynagrodzeń – właściciel pełni np. funkcję członka rady nadzorczej zarządu.

udziałów w zyskach i we wzroście wartości przedsiębiorstw, jako pochodnych
udziałów w kapitale zaangażowanym w firmie.

Sprzeczności te nie mają charakteru antagonistycznego; dopóki właściciele rozwiążą
przedsiębiorstwo w dłuższym okresie czasu, to nie ma konfliktów. Ale, gdy zmieni
się sytuacja na rynku, a w szczególności, gdy zagraża to jego istnieniu., niepewności
przyszłych zysków, to w tej grupie powstają konflikty (sens istnienia, przetrwanie).



PRZEDSIĘBIORSTWO PRYWATNE, JAKO WŁASNOŚĆ NA CZĘŚCIACH
UŁAMKOWYCH - CORPORATION

to spółka akcyjna; przedsiębiorstwo, które dysponują dużym

kapitałem, duża skala działalności gospodarczej; występują 3 grupy
podmiotów:



właściciele



managerowie



pracownicy

Każda z tych grup w korporacji odmiennie widzi swój interes, ma inne cele społeczno–
ekonomiczne. Właścicieli możemy podzielić na:

inwestorów aktywnych – mają znaczne udziały przedsiębiorstwa.

inwestorów pasywnych – mają małe udziały własności lub równolegle inwestują w
inne przedsięwzięcia kapitałowe.

    *Inwestorzy aktywni - motywuje ich cel – maksymalizacja stopy zwrotu kapitału; z tego
powodu   są  zainteresowani   posiadaniem   dużej   ilości   wpływów   decyzyjnych.   Dotyczą   one
strategii nabycia majątku lub zbycia; podziału zysków. Zasiadają w Radach Nadzorczych, z
tego   tytułu   pobierają   wynagrodzenie,   mają   wgląd   w   strategię,   w   stan   ekonomiczno   –
finansowy spółki, mają wpływ na wybór managerów.

* Dążą oni do pełnego wykorzystania 3 praw:

posiadania akcji (bieżące użytkowanie)

prawo rozporządzania (zamiana akcji, sprzedaż i kupno, darowizna)

korzystania (korzyści)

*Inwestorzy pasywni – dostarczają kapitału, który umożliwia funkcjonowanie spółki;
w szczególności zainteresowani są prawem korzystania z kapitału – maksymalizacja stopy
zwrotu kapitału, który zaangażowano w kupno akcji, poprzez:

dywidendy – przypadające na 1 akcję

rozrost wartości akcji.

Aby zrealizować cel, potrzebna jest max zysku w dłuższym okresie czasu –to warunek
konieczny! Realizacja:

obserwacja max dywidendy na 1 akcję

wartość akcji na rynku kapitałowym

działanie przez udział w Radzie Nadzorczej, kontrole decyzji;

te cele nie muszą być konfliktowe, ale często są; ranga poszczególnych decyzji zależy
od struktury grup interesu.

      *Najemna kadra managerska wysokiego szczebla – to Rada Nadzorcza Zarządu; jest
wybierana   przez   aktywnych   właścicieli.   Ich   zadaniem   jest   dokonać   transmisji   celów
właścicieli aktywnych na język praktyki gospodarczej;

Cel tej grupy, to:
-

zainteresowanie zachowaniem statusu quo- wpływa to na ich pozycję zawodową i
dochodową.

Właściciel musi uaktywnić postawy grupy – oto sposoby:

system partycypacji w zyskach przedsiębiorstwa

wypłaca się nagrody w formie akcji przedsiębiorstwa – zmienia się struktura
własnościowa; mogą wpływać na cele i mogą korzystać z prawa własności.

*Pracownicy najemni – to kadra managerska niższego szczebla. Mają bardzo mały
wpływ na kształtowanie celów organizacji. Są opracowywane dla nich systemy partycypacji i
cele składają się z zagwarantowania podejmowania decyzji w zakresie warunków pracy.
Grupa dąży do wzrostu poziomu wynagrodzeń; może to spowodować skoordynowanie celów
przedsiębiorstwa.



SPÓŁKA PRACOWNICZA

-zorganizowana w formie spółki z.o.o lub spółki akcyjnej
-konflikt między dwoma czynnikami produkcji - kapitałem i pracą - pomiędzy

teraźniejszością (płace), a przyszłością (zysk). Spółka ta stara się temu
zapobiegać uzależniając przyszłe dochody pracowników od przyszłej
wartości udziałów, których posiadaczami są wyłącznie pracownicy



PRZEDSIĘBIORSTWO PAŃSTWOWE, KOMUNALNE

własność jest wspólna; środki produkcyjne należą do państwa; nie następuje
transmisja celów właściciela kapitału na cele szczegółowe.

właściciel jest zainteresowany reprodukcją kapitału poprzez zysk w dłuższym
okresie czasu

istnienie wynika z dodatnich zysków

występuje sprzeczność między managerami a właścicielami; brak jest

wspólnego celu – max zysku

państwo wprowadza twarde zasady finansowania: restrykcyjne

systemy ekonomiczno – finansowe w odniesieniu do tych przedsiębiorstw.
Systemy te mają stymulować zachowanie managerów i właścicieli, poprzez
wynagrodzenia. Wyjściem z tej sytuacji jest komercjalizacja, przekształcenie w
spółki Skarbu Państwa, a potem próba ich sprywatyzowania.

8. Racjonalność: efektywność: optymalność – istota zasady, sposoby mierzenia.

- kartki od faceta

9. Zasady działalności gospodarczej przedsiębiorstwa

Współczesne przedsiębiorstwa mają pewne cechy wspólne i odrębne. Są to cechy systemowo
zależne i niezależne. Do cech systemowo niezależnych – występują i obowiązują w każdym
systemie gospodarczym - zalicza się:

•

Zasadę przedsiębiorczości – podejmowanie ryzyka, większa ekspansywność,
podejmowanie inicjatyw, wykorzystywanie szans rynkowych

•

Zasadę innowacyjności – wprowadzanie innowacyjności, która obejmuje przede
wszystkim produkty, technologię, organizację i metody zarządzania. Bez niej nie ma
rozwoju.

•

Zasadę gospodarności- maksymalnej wydajności przy danych zasobach, bądź
minimalizacji kosztów.

•

Zasadę równowagi finansowej - wynika z potrzeby utrzymania się w dłuższym
okresie na rynku. Przychody i koszty działalności muszą być, co najmniej sobie
równe lub przychody > od kosztów. Jeżeli jest inaczej, przedsiębiorstwo bankrutuje.

Do cech zależnych zalicza się:

•

Zasada autonomii- wyraża się samodzielnością w ustalaniu planu gospodarczego,
podziału zysku. Ze względu na różny stopień interwencjonalizmu państwa, a także
powiązania koncentracyjno kooperacyjne z innymi jednostkami stopień autonomii
może być różny, dlatego nie można mówić, że w gospodarce przedsiębiorstwa są w
pełni autonomiczne, choć ta zasada w niej panuje.

•

Zasada dochodowości maksymalizacji zysku –jest ona przyczyną aktywności
gospodarczej. Przed. Dążą do maksymalizacji zysku, jednak zysk nie stanowi
jedynego celu, gdyż szczególnie w warunkach dobrej sytuacji g gospodarczej
wyłaniają się motywy dodatkowe - pozycja na rynku, wartość przedsiębiorstwa.

•

Zasada formy własności –w gospodarce kapitalistycznej dominuje własność
prywatna, ale są też własności publiczne, które podlegają władzom komunalnym i
państwowym.

10. Forma prawno organizacyjna, a forma własności przedsiębiorstwa.

Forma prawno organizacyjna przedsiębiorstwa nie musi być ściśle związana z określoną
formą własności, np. przedsiębiorstwo w formie spółki akcyjnej w zależności od właścicieli
akcji może występować w różnych formach własności, tj. jako własność państwowa,
komunalna, prywatna osób prawnych i fizycznych lub mieszana. W szczególnych formach
prawno organizacyjnych rozróżnia się m.in.: przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie,
przedsiębiorstwa spółek, przedsiębiorstwa(zakłady, gospodarstwa) osób fizycznych ( w tym
rzemieślników).

11. Zakres i przedmiot działalności gospodarczej przedsiębiorstw, jako kryterium

ich klasyfikacji

Z punktu widzenia statystyki gospodarki, bardzo istotne znaczenie ma podział
przedsiębiorstw według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Klasyfikacja ta
systematyzuje w sposób hierarchiczny wszystkie działalności występujące w gospodarce
narodowej z punktu widzenia przedmiotowego. W ramach PKD wyodrębnia się 17 sekcji, 60
działów, 222 grupy, 503 klasy i 647 podklas. Poniższa tabela zawiera nazwy 17 sekcji
Polskiej Klasyfikacji Działalności.

Oznaczenie
sekcji PKD

Nazwa sekcji PKD

Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo

Rybołówstwo i rybactwo

Górnictwo i kopalnictwo

Przetwórstwo przemysłowe

Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę

Budownictwo

Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów mechanicznych, motocykli
oraz artykułów użytku osobistego i domowego

Hotele i restauracje

Transport, gospodarka magazynowa i łączność

Pośrednictwo finansowe

Obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem
działalności gospodarczej

Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia
społeczne

Edukacja

Ochrona zdrowia i opieka społeczna

Pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna

Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników

Organizacja i zespoły eksterytorialne

12. Potencjał przedsiębiorstwa i jego składniki.

otencjał przedsiębiorstwa

– to zasób możliwości, zdolności, sprawności, mocy i wydajności

przedsiębiorstwa wraz z umiejętnością korzystania i tworzenia optymalnych kombinacji
zasobów.

Formy potencjału przedsiębiorstwa:

rozwojowy

rzeczowy

pracy

finansowy

kierowniczy

strategiczny

Głównym czynnikiem kształtującym potencjał przedsiębiorstwa jest kapitał, który jest
nośnikiem sprawnego i efektywnego działania.

apitał

– nagromadzone dobro służące do rozwijania produkcji oraz zasoby pieniężne

niezbędne do tej produkcji.

apitał

– wartość mająca zdolność wzrostu.

Zasób przedsiębiorstwa – jest to każdy znajdujący się w dyspozycji przedsiębiorstwa czynnik
wytwórczy, który może być wykorzystany w procesie produkcji i wymiany.

Rodzaje zasobów:

ludzkie – pracownicy wraz z umiejętnościami i doświadczeniem

naturalne – dobra dane przez naturę

kapitałowe – rzeczowe składniki procesów wytwórczych oraz środki finansowe

Wyróżniamy:

środki pracy – maszyny, instalacje, urządzenia, za pomocą których wytwarzane są
produkty i usługi

przedmioty pracy – surowce i półfabrykaty, które służą do produkcji dóbr

Podział kapitałów ze względu na okres zużywania:

kapitał obrotowy – wyczerpuje się całkowicie w trakcie jednego cyklu produkcyjnego

kapitał trwały – wykorzystywany jest stopniowo w trakcie funkcjonowania
przedsiębiorstwa

Rozpatrując kapitał jako źródło finansowania majątku, wyróżniamy:

kapitał własny

kapitał obcy

13. Ruch okrężny kapitału w przedsiębiorstwie.

Wskazuje on na przekształcenie się środków z jednej formy na inną, z różnych stadiów
produkcji, usługi i obrotu. To pojęcie abstrakcyjne, ale wyraża rzeczywiste procesy
produkcyjne, które zachodzą w przedsięb. w danym czasie.

Środki obrotowe przedsięb. - są w nieustannym ruchu i przechodzą kolejno przez takie fazy:
-

faza zaopatrzenia

strefa produkcji

faza zbytu.

W ruchu tym zmieniają swoją postać naturalna, przybierając formę pieniężną,
produkcyjną, materialną.

~~FAZY w ruchu okrężnym:

1. Faza zaopatrzenia - Przedsiębiorstwo wydaje swoje środki pieniężne na zakup

przedmiotów pracy, które przeobrażają się w towar, zapasy materialne do produkcji.
Śr. obrotowe przyjmują postać rzeczową i ze sfery obiegu przechodzą do sfery
produkcji

2. Sfera produkcji – przedmioty pracy znajdują się w następujących postaciach:

•

prod. niezakończona

•

nakłady na opanowanie nowej produkcji.

Po zakończeniu tej fazy produkcji, prod. niezakończona przekształca się
w wyroby gotowe (nowe towary, produkty, usługi), których wartość jest większa niż śrdków
zaangażowanych na początku.
- środki wytworzone zachowują postać rzeczową; opuszczają sferę produkcji i przechodzą do
sfery obiegu.

3. Sfera obrotu – sprzedaż wyrobów gotowych – czyli zamiana środków towarowych na

pieniężne.

Środki trwałe – reprodukcja środków trwałych jest problemem; jest ona realizowana w 3
stadiach:

a. zużycie materialne środka – dotyczy produkcyjnego wykorzystania śr. trwałych
b. amortyzacja – tworzy rezerwę pieniężną
c. odtworzenie – polega na przemieszczeniu wart. śr. trwałych w nowe śr. trwałe.

W literaturze może być inny schemat reprodukcji śr. trwałych; może mówić o
inwestowaniu, zużyciu ale i o sprzedaży.

14. Metody wyceny wartości przedsiębiorstwa + Wielkości ekonomiczne, których

znajomość jest niezbędna do obliczania wartości przedsiębiorstwa
poszczególnymi metodami.



Majątkowe - szacują wartość na podstawie wartości majątku przedsiębiorstwa

1. Bilansowa; Wm = aktywa - zobowiązania; wada - nie mówi czy

majątek jest dobrze wykorzystany

2. Odtworzeniowa - określa się nakłady finansowe, jakie należałoby

ponieść, tak aby odtworzyć identyczny majątek.

3. Likwidacyjna/ upłynnienia - ile możnaby uzyskać ze sprzedaży

przedsiębiorstwa



Dochodowe - jakie dochody przedsiębiorstwo osiąga teraz lub mogłoby osiągać w
przyszłości

1. DCF - dyskontowane przepływy pieniężne:

−

⋅

Gdzie:
WR - wartość rezydualna
q - tempo rozwoju
r- stopa dyskonta
CF- strumień pieniądza na ostatni rok

1. Przychody
2. Koszty
3. Zysk brutto
4. Podatek
5. Zysk netto
6. +amortyzacja
7. -nakłady

Cash flow

Wd=sumach + WR

2. Mnożnikowa - przyjmuje się wartość odpowiedniego

przedsiębiorstwa działającego na giełdzie

Cena 1 akcji x zysk na akcji x ilość



Mieszane - poszukujemy kompromisu między zaletami i wadami wcześniejszych

1. Metoda niemiecka - W=( Wd+ Wm)/2 - średnia arytmetyczna

metody majątkowej i dochodowej

2. Metoda szwajcarska - W = (2Wd + Wm)/3 - średnia ważona