Metody grupowej pomocy

psychologicznej

Proces grupowy – fazy rozwoju

Etap I: Tworzenie grupy

Opracowanie oferty

Plan oferty:

1.

Uzasadnienie - Dlaczego?

2.

Cele i zamierzenia - Co chcesz osiągnąć?

3.

Praktyczne ustalenia - Gdzie? Jak często? Jakie

zasady?

4.

Procedury – Jak wyłonisz członków? Jak ocenisz efekty?

5.

Ewaluacja – Jakie zmierzysz postępy?

Praktyczne zasady tworzenia grup



Skład grupy

o

terapeutyczne – raczej jednorodne

o

rozwojowe – raczej różnorodne



Wielkość grupy

Zależy od:

o

wieku (dzieci: 3-4 osoby, młodzież: 6-8 osób, dorośli: ok 8 osób na 1 terapeutę),

o

typu grupy i problemu nad jakim pracuje,

o

doświadczenia prowadzącego



Częstotliwość i czas trwania spotkań

o

Dzieci i młodzież – np. dwa razy w tyg po 45 min (tak jak czas trwania lekcji)

o

Dorośli dobrze funkcjonujący – raz w tyg po 2h

o

Gorzej funkcjonujący pacjenci szpitalni – codziennie po 45 min

o

Lepiej funkcjonujący pacjenci szpitalni – kilka razy w tyg po 90 min

Praktyczne zasady tworzenia grup



Okres funkcjonowania grupy



Miejsce spotkań



Współprowadzenie grupy



Grupa otwarta/zamknięta

Grupy otwarte

Grupy zamknięte



Zmienność składu



Zwiększona dynamika grupy



Mniejsza spójność



Podejmowane przez prowadzącego
interwencje powinny się zakończyć w ciągu
jednej sesji



Wprowadzanie nowych członków
pojedynczo, po wcześniejszej rozmowie
indywidualnej



Ustalenie szczegółowych zasad uczestnictwa



Stały skład



Mniejsza dynamika



Duża spójność



Ryzyko zależności

Nabór i kwalifikacja uczestników



Ogłaszanie naboru



Proces kwalifikacji i selekcji

o

Indywidualna sesja kwalifikacyjna

Terapia grupowa NIE jest wskazana dla

osób:



o skłonnościach samobójczych,



psychotycznych,



socjopatycznych,



silnie paranoidalnych,



poważnie zdezintegrowanych,



skrajnie skoncentrowanych na sobie

Spotkanie poprzedzające pracę z grupą

Precyzowanie oczekiwań uczestników

i prowadzącego



Wyrażenie oczekiwań



Omówienie praw i obowiązków

Ustalanie podstawowych reguł



Zasada dyskrecji



Zabezpieczenie przed zagrożeniem fizycznym, zastraszaniem,

przymusem, presją



Zagrożenia związanych z wprowadzaniem zmian w życiu



Zapewnienie świadomej zgody klientów na udział w grupie



Informacja o oczekiwaniach



Informacja odnośnie stosowanych technik i ćwiczeń

*Zasady ustala prowadzący lub uczestnicy.

Omówienie korzyści związanych z

grupą



Zbadanie swojego sposobu wchodzenia w relacje z innymi



Nauka bardziej skutecznych sposobów kontaktowania się z ludźmi



Możliwość eksperymentowania, testowania nowych zachowań



Możliwość poznania siebie przez doświadczenia innych



Możliwość sprawdzenia „jak ja wpływam na innych”

Omówienie nieporozumień



Grupy są dla wszystkich



Przepracowanie własnych problemów w grupie automatycznie

rozwiąże problemy w domu



Celem grupy jest to, aby uczestnicy opuszczając ją, odczuwali

bliskość i kochali się nawzajem

Omówienie nieporozumień



W grupach atakuje się ludzi i pozbawia możliwości obrony



Grupy mówią ludziom, jak żyć



Nacisk grupy sprawia, że ludzie zatracają poczucie tożsamości



W grupach uczestniczą tylko ludzie zaburzeni emocjonalnie



Grupy tworzą świat sztuczny i nieprawdziwy

Etap II: Początek pracy grupy

Pierwsza sesja grupy



Zapoznanie się ze sobą



Przedstawienie się prowadzącego i omówienie jego roli



Cele

o

Wspólne

o

Indywidualne



Oczekiwania



Informacje dotyczące procedur, przebiegu pracy



Zasady, prawa i obowiązki (kontrakt)

Kontrakt – zasady warte uwagi:



Poufność



Dobrowolność



Świadoma i poinformowana zgoda



Określone oczekiwania



Obecność, punktualność



Jedzenie, picie, palenie



Przyprowadzanie przyjaciół, spotkania towarzyskie poza grupą,

wchodzenie w związki intymne z innymi uczestnikami itd. itp.

Pierwsze problemy



Milczenie



Dezorientacja



Różnica w zaangażowaniu uczestników



Lęk przed nieznanym



Dyskusje „badające grunt” i dobre rady

Początkowy opór grupy



Czynniki kulturowe a gotowość do pracy



Rozpoznanie i ujawnienie obaw będących źródłem oporu



Tworzenie atmosfery zaufania rozmowy w grupach

2os.  4os.  6os.

„Trup w szafie”



Gdy norma otwartości zamieniona na normę ostrożności



Cechy sytuacji, gdzie obecny jest „trup w szafie”

o

Niski poziom zaufania

o

Wzrasta wzajemna wrogość

o

Brak skłonności do ryzyka

o

Poczucie prowadzącego, że pracuje ciężej niż klienci

Koncentracja na sobie vs na innych



Terapeuta stara się doprowadzić do koncentracji na sobie

„Zwraca moją uwagę, że dużo mówisz o wielu ważnych osobach ze

swojego życia. Ich tutaj nie ma i nie będziemy w stanie pracować

nad nimi. Ale możemy pracować nad Twoimi uczuciami i reakcjami

wobec nich i nad tym, jak ich zachowania wpływają na ciebie.”

„Tu i teraz” vs „tam i wtedy”



Pierwszeństwo – relacje w grupie



Zajmowanie się sprawami zewnętrznymi po uprzednim oswojeniu

relacji w grupie

Zaufanie a nieufność



Niski poziom zaufania

o

Ukryta niechęć

o

Wrogość

o

Podejrzenia

o

Zachowania ucieczkowe



abstrakcyjne, nadmierne intelektualne rozmowy



mgliste wypowiedzi



Wysoki poziom zaufania

o

Wyrażanie uczuć bez lęku przed cenzurą

o

Decydowanie o własnych celach

o

Skupianie się na swoich sprawach

o

Podejmowanie ryzyka ujawniania osobistych problemów

Budowanie zaufania:

Role prowadzącego i uczestników

Modelowanie



„

Czy czuję energię i entuzjazm w związku z tą grupą?”



„Czy mam zaufanie do siebie jako prowadzącego, czy jestem w

stanie wzbudzać zaufanie u innych?”



„Czy jestem w stanie być psychicznie w pełni obecny w czasie sesji,

a także czy czuję się gotowy do otwartego reagowania na to, co

dzieje się w grupie?”

Postawy i działania budujące zaufanie



Okazywanie uwagi i słuchanie



Rozumienie zachowań niewerbalnych



Empatia



Szacunek



Konfrontowanie pełne uwagi i dbałości

Rozpoczynanie sesji



Poproś, by KAŻDY uczestnik krótko powiedział, czego oczekuje od

dzisiejszej sesji.



Spróbuj zidentyfikować wspólną problematykę.



Zapytaj, co wydarzyło się w życiu klientów od czasu ostatniego

spotkania



Zapytaj o ewentualne niewyrażone emocje lub pytania, które

pozostały po ostatniej sesji



* Podziel się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi rozwoju grupy

Kończenie sesji



Dokonaj podsumowania



Pozostaw uczestników z jakimiś otwartymi pytaniami do przemyślenia



Zapytaj o poziom energii i zaangażowania



Poproś, by KAŻDY krótko powiedział, czego dziś dowiedział się o sobie



* Zadanie domowe / postanowienia



Zapytaj o tematy, którymi chcieliby się zająć na następnej sesji



Zachęć do przekazania sobie informacji zwrotnych między

uczestnikami

Etap III: Grupa w stadium przejściowym

Problemowe zachowania i uczestnicy



Milczenie i wycofanie



Monopolizowanie uwagi



Gadulstwo



Zadawanie pytań i dobre rady



Pocieszanie



Wrogość



Zależność



Wywyższanie się



Intelektualizowanie



Nadmierne okazywanie emocji



Kontakty towarzyskie

Lęk



Wysoki



W osobach, w grupie jako całości

Postawy obronne i opór



Lęk przed ośmieszeniem się



Lęk przed odrzuceniem



Lęk przed odkryciem pustki



Lęk przed utratą kontroli



Lęk przed odsłonięciem się

Walka o władzę

Przejawia się poprzez:



Współzawodnictwo



Starania o lepszą pozycję w grupie



Zarzuty wobec prowadzącego



Dyskusje na temat podziału odpowiedzialności i zasad

podejmowania decyzji

Konflikt



Skuteczna praca z konfliktem prowadzi do wzrostu zaufania

Konfrontacja



Zachęta do przyjrzenia się własnemu funkcjonowaniu w celu

określenia chęci wprowadzenia ewentualnych zmian



Wskazówki:

o

Wiedzieć w jakim celu się inicjuje

o

Zamiast przypinać etykiety raczej skonfrontować z tym, jakie reakcje

wzbudza u innych

o

Wrażliwość i wyczucie

o

Zapewnić osobie konfrontowanej czas na przyjęcie informacji

zwrotnej i zastanowienie się

Krytyka wobec prowadzącego



Test



Początek uniezależnienia się od aprobaty prowadzącego

Reakcje prowadzącego wobec oporu



Poczucie zagrożenia



Złość



Poczucie niekompetencji



Niechęć do klientów



Niepokój związany z tempem pracy

Etap IV: Stadium konstruktywnej pracy

Czynniki terapeutyczne działające

w grupie



Otwieranie się przed innymi



Konfrontacja



Informacje zwrotne



Spójność i poczucie wspólnoty



Nadzieja



Gotowość do podejmowania

ryzyka i zaufania innym



Życzliwość, troska i akceptacja



Moc osobista



Katharsis



Czynnik poznawczy



Motywacja do zmiany



Swoboda eksperymentowania



Humor

Etap V: Zakończenie pracy grupy

Zadania stadium końcowego



Radzenie sobie z rozstaniem



Niedokończone sprawy



Podsumowanie doświadczeń



Utrwalanie zmian w zachowaniu



Udzielanie i przyjmowanie informacji zwrotnych



Zastosowanie kontraktów



Ewaluacja doświadczeń



Follow up

Dziękujemy!

Aleksandra Ciura

Karolina Kaduszkiewicz