„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Barbara Różańska

Charakteryzowanie typów i rodzajów obuwia
311[25].O1.02

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Bogusław Woźniak
mgr inż. Ewa Jasińska

Opracowanie redakcyjne:
mgr Barbara Różańska

Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczn

ą

programu jednostki modułowej 311[25].O1.02,

„Charakteryzowanie typów i rodzajów obuwia”, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu technik obuwnik.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

5

3.

Cele kształcenia

6

4.

Materiał nauczania

7

4.1. Charakterystyka podstawowych rodzajów obuwia powszechnego użytku

oraz obuwia specjalnego przeznaczenia

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

9

4.1.3. Ćwiczenia

10

4.1.4. Sprawdzian postępów

11

4.2. Typy i odmiany obuwia

12

4.2.1. Materiał nauczania

12

4.2.2. Pytania sprawdzające

15

4.2.3. Ćwiczenia

16

4.2.4. Sprawdzian postępów

17

4.3. Grupy wielkościowe obuwia

18

4.3.1. Materiał nauczania

18

4.3.2. Pytania sprawdzające

20

4.3.3. Ćwiczenia

21

4.3.4. Sprawdzian postępów

22

4.4.

Systemy montażu obuwia

23

4.4.1. Materiał nauczania

23

4.4.2. Pytania sprawdzające

30

4.4.3. Ćwiczenia

30

4.4.4. Sprawdzian postępów

31

4.5. Znakowanie obuwia, symbole, zasady

32

4.5.1. Materiał nauczania

32

4.5.2. Pytania sprawdzające

35

4.5.3. Ćwiczenia

35

4.5.4. Sprawdzian postępów

36

5.

Sprawdzian osiągnięć

37

6.

Literatura

42

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o najczęściej spotykanych

typach i rodzajach obuwia.

W poradniku zamieszczono:

−−−−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−−−−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

–

ć

wiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę, która ułatwi Ci zdobycie umiejętności i pogłębienie zdobytej już wiedzy.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

311[25].O1

Podstawy obuwnictwa

311[25].O1.01

Identyfikowanie form i konstrukcyjnych

elementów obuwia

311[25].O1.05

Posługiwanie się dokumentacją

konstrukcyjną i technologiczną

311[25].O1.04

Charakteryzowanie materiałów

podstawowych i pomocniczych

311[25].O1.03

Charakteryzowanie kopyt

obuwniczych

311[25].O1.02

Charakteryzowanie typów

i rodzajów obuwia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

charakteryzować rozwój obuwia na przestrzeni wieków,

−

rozróżniać i charakteryzować obuwie pochodzące z różnych epok,

−

określać funkcje różnych rodzajów obuwia,

−

charakteryzować techniki wytwarzania obuwia stosowane w różnych okresach
historycznych,

−

stosować terminologię dotyczącą części i elementów składowych obuwia,

−

rozróżniać i charakteryzować części i elementy składowe obuwia,

−

sporządzać zestawienie części i elementów składowych dla różnych typów i rodzajów
obuwia,

−

stosować zasady oznaczania numeracji i tęgości elementów obuwia,

–

przestrzegać przepisów BHP i ochrony przeciwpożarowej,

–

korzystać z różnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

dokonać podziału obuwia według przeznaczenia, rodzaju, sezonowości, wieku
użytkowników oraz rozwiązań konstrukcyjnych i materiałowych,

–

scharakteryzować rodzaje oraz zasady znakowania wielkościowych grup obuwia,

–

rozróżnić oraz scharakteryzować typy i kroje cholewek,

–

rozróżnić i scharakteryzować systemy montażu obuwia,

–

rozpoznać system montażu na podstawie przekroju obuwia,

–

sporządzić schematy oraz modele podstawowych systemów montażu obuwia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Charakterystyka podstawowych rodzajów obuwia

powszechnego użytku oraz obuwia specjalnego przeznaczenia

4.1.1. Materiał nauczania

W praktyce rozróżnia się trzy podstawowe rodzaje obuwia, do których należy zaliczyć:

−

obuwie powszechnego użytku,

−

obuwie chroniące przed urazami,

−

obuwie sportowe.
Wymienione grupy obuwia są zdefiniowane w PN-85/O-9100 Obuwie Terminologia oraz

w nowej normie PN-EN ISO 19952:2007 Obuwie Terminologia.
Obuwie powszechnego użytku

Obuwie powszechnego użytku stanowi najbardziej rozbudowaną grupę rodzajową obuwia

i jest przeznaczone do użytkowania w różnych porach dnia, roku i w różnych
okolicznościach. Obuwie to według przyjętej terminologii dzieli się na pięć zasadniczych
grup:

−

obuwie wyjściowe,

−

obuwie domowe,

−

obuwie do użytku w pracy,

−

obuwie turystyczne,

−

obuwie profilaktyczne.

Obuwie wyjściowe, ze względu na swoje przeznaczenie jest użytkowane w różnych

porach roku, a więc różnych temperaturach. Biorąc pod uwagę warunki klimatyczne w Polsce
czy też w innych krajach o podobnym klimacie obuwie wyjściowe dzieli się w zależności od
sezonowości na następujące grupy:

−

obuwie całoroczne - z cholewką pełną na całym obwodzie, nadające się do użytkowania

w ciągu całego roku,

−

obuwie jesienno-zimowe - z cholewką pełną na całym obwodzie lub cholewką ocieplaną,

nadającą się do użytkowania w okresie jesiennym i zimowym,

−

obuwie wiosenno-letnie - z cholewką niepełną, np. paskową, pełną perforowaną na

wskroś lub z otwartym czubkiem, piętą czy śródstopiem, nadające się do użytkowania
w okresie wiosennym i letnim.
Obuwie całoroczne i zimowe powinno być zakryte, a zimowe dodatkowo ocieplane.

W obuwiu całorocznym funkcja podszewki polega na utrzymywaniu naturalnej temperatury
stopy. Taki warunek spełniają podszewki z materiałów pochodzenia naturalnego.
Podpodeszwy powinny być ze skóry naturalnej, izolującej od zimna lub ze skóry sztucznej
typu „texon”. Wyściółki należy stosować z materiałów pochodzenia naturalnego (skóra,
tkanina). Spód obuwia pogrubiony tworzy warstwę termoizolacyjną. Bieżnik podeszwy
powinien być wykonany z materiału odpornego na poślizg lub zaopatrzony w odpowiednie
urzeźbienie przeciwpoślizgowe. Konstrukcja obuwia zimowego jest dość złożona, ponieważ
cholewki i spody składają się z wielu części ocieplających wnętrze i izolujących stopę.

Obuwie letnie charakteryzuje się lekką konstrukcją, a więc powinno być wykonane

z cienkich materiałów, mieć niewielką masę uzyskaną dzięki perforacji, ażurom, paskom itp.

Obuwie domowe, jest przeznaczone do użytkowania w pomieszczeniach zamkniętych.

Obuwie do użytku w pracy, jest to obuwie powszechnego użytku przeznaczone dla

zatrudnionych w zawodach nie wymagających obuwia chroniącego przed urazami.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Obuwie turystyczne, to obuwie powszechnego użytku, o konstrukcji i materiałach

dostosowanych do wymagań obowiązujących w masowej turystyce.

Obuwie profilaktyczne, to obuwie powszechnego użytku, w którym konstrukcja

cholewki i spodu zabezpiecza stopy przed deformacją i różnego rodzaju schorzeniami.

Obuwie chroniące przed urazami

Obuwie chroniące przed urazami stanowi oddzielną grupę obuwia, którego konstrukcja

cholewki i sposób montażu są dostosowane do specyfiki zawodu osób zatrudnionych
w różnych gałęziach przemysłu. Obuwie takie zapewnia stopie wygodę i swobodę ruchu przy
pracy, chroniąc ją zarazem przed działaniem szkodliwych czynników zewnętrznych.

Obecnie produkuje się ponad 22 typy takiego obuwia. Do powszechnie znanych zalicza

się buty: garbarskie, górnicze, kanalizacyjne, rybackie oraz trzewiki hutnicze - ze stalowymi
podnoskami, kalosze dielektryczne itp.

Produkowane jest również obuwie di użytku w pracy, chroniące na przykład stopy przed

urazami. Takim przykładem może być obuwie ze stalowymi częściami ochronnymi.
Właściwości ochronne tego typu obuwia polegają na zastosowaniu w nim stalowych osłon
ochronnych w czubkach, piętach i częściach śródstopia, chroniących stopy przed urazami.

Obuwie dla pracowników narażonych na działanie wysokich temperatur promieniowania

podczerwonego oraz mających bezpośredni kontakt z iskrami i odpryskami gorących metali
i żużli musi charakteryzować się trudnotopliwością, dużą izolacyjnością cieplną
i żaroodpornością. Spody obuwia powinny być odporne na palenie, mieć niską przewodność
cieplną, niską ścieralność, a ponadto powinny być bardzo elastyczne. Wierzchy obuwia zaś
powinny wykazywać zdolność przepuszczania pary wodnej i być elastyczne.

Obuwie sportowe

Obuwie sportowe charakteryzuje się tym, że konstrukcja tego obuwia, jego kształty oraz

materiały, z których jest wykonane są dostosowane do wymagań poszczególnych dyscyplin
sportowych. W tej grupie obuwia mamy wyjątkowo szeroki asortyment wyrobów, bo każda
dyscyplina sportu wymaga stosowania odmiennych rodzajów i typów obuwia. Zdarza się, że
w ramach jednej dyscypliny sportowej stosuje się kilka odmian obuwia, wynikających
chociażby ze wzrostu czy też masy ciała sportowca uprawiającego daną dyscyplinę sportu.

Poniżej, przedstawiono kilka przykładów obuwia sportowego:

−

buty narciarskie – wykonane z tworzyw sztucznych (poliuretan) lub skóry
z wykończeniem plastykowym; kształt buta jest dostosowany do pozycji, jaką zajmuje
noga podczas zjazdu; grube podeszwy mają gotowe wyżłobienia przeznaczone do
zamocowania wiązań narciarskich; wewnątrz jest zamocowana wkładka w rodzaju grubej
elastycznej skarpety, która dostosowuje się do kształtu stopy,

−

buty narciarskie wykonane w całości ze skóry to z reguły obuwie biegowe,

−

obuwie do uprawiania łyżwiarstwa – jest wzorowane na klasycznych formach trzewików
sznurowanych,

−

buty do jazdy konnej (wysokie, wciągane) – wykonane ze skóry na spodach
formowanych,

−

obuwie przeznaczone do uprawiania sportu motorowego – ma wysoką sznurowaną
cholewkę trójwarstwową, podeszwy gładkie i bez faktury; taka wielowarstwowa
cholewka oraz liczne wzmocnienia chronią nogi przed urazami,

−

obuwie typu adidas to rodzaj obuwia rekreacyjnego – ma niskie cholewki o różnych
fakturach i kontrastowych barwach; jest to popularne obuwie treningowe
i wypoczynkowe, przeznaczone do uprawiania różnych dyscyplin sportowych; innego
obuwia używa się do gry w piłkę nożną, a innego w dyscyplinach lekkoatletycznych;
różnice między tymi rodzajami obuwia, wynikające z charakteru poszczególnych
dyscyplin sportowych, są widoczne w sposobie wykończenia podeszwy oraz wysokości
cholewki, np. obuwie do piłki nożnej ma cienką podeszwę zaopatrzoną w tzw. korki,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

obuwie dla tenisisty ma spody pogrubione, miękkie, elastyczne, cholewki zaś,
w zależności od swego przeznaczenia, mają na czubkach i piętach różnej wielkości
wzmacniające nakładki chroniące przed urazem.

Na zakończenie tego rozdziału należy przytoczyć jeszcze jedno kryterium podziału

obuwia, które wynika z rodzaju zastosowania materiałów na wierzchy i spody obuwia.
To kryterium, jak zresztą wiele innych wynika z Kodu Towarowo Materiałowego (KTM).
Według tego kodu rozróżnia się sześć grup rodzajowych obuwia, dzielonych w zależności od
tego jaki materiał zastosowano na wierzchy (skóra, materiały włókiennicze, tworzywa
skóropodobne) oraz od rodzaju materiałów spodowych, które w uproszczeniu ograniczają się
do dwu rodzajów (skóra, inne). Grupy rodzajowe obuwia przedstawia się w postaci ułamka,
w którym licznik oznacza rodzaj materiału użytego na wierzch, a mianownik rodzaj materiału
użytego na spód:

−

skóra / skóra,

−

skóra / inne,

−

materiały włókiennicze / skóra,

−

materiały włókiennicze / inne,

−

tworzywa / skóra,

−

tworzywa / inne.

W świetle dokonanego podziału i charakterystyki podstawowych rodzajów obuwia

powszechnego użytku i obuwia specjalnego przeznaczenia można zaryzykować twierdzenie,
ż

e w następnych rozdziałach będziemy mówić o kolejnych kryteriach podziału obuwia, które

odnoszą się do kroju cholewki, czyli typu obuwia, systemu montażu obuwia oraz grup
wielkościowych.

Dla zobrazowania i przybliżenia omawianej problematyki skorzystaj z Internetu, gdzie na

stronach z hasłem „obuwie” poznasz mnogość i różnorodność form obuwia i jego elementów,
a także firm wytwarzających obuwie i firm handlowych rozprowadzających to obuwie do
obrotu towarowego.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Czy znasz normy dotyczące struktury podziału i charakterystyki podstawowych rodzajów
obuwia?

2.

Jakie znasz podstawowe grupy rodzajowe obuwia?

3.

Na ile i jakie grupy dzieli się obuwie powszechnego użytku?

4.

Według jakich kryteriów należy dokonać podziału obuwia na grupy rodzajowe?

5.

Jakie znasz rodzaje obuwia wyjściowego?

6.

Czym różni się obuwie przeznaczone do użytku w pracy od obuwia chroniącego przed
urazami?

7.

Od czego zależy kształt i konstrukcja obuwia sportowego?

8.

Jakie należy przyjąć kryteria przy podziale obuwia według rodzaju zastosowanych
materiałów?

9.

Co oznacza skrót KTM i do czego służy?

10.

Czym różni się obuwie turystyczne od sportowego?

11.

Jakie znasz rodzaje obuwia ochronnego?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Spośród otrzymanych modeli obuwia wybierz obuwie chroniące przed urazami, do

użytku w pracy i sportowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

obejrzeć i ocenić pod względem konstrukcyjnym i materiałowym otrzymane modele
obuwia; zapisać stosowne uwagi,

2)

wybrać modele obuwia zgodnie z poleceniem,

3)

dokonać samooceny i uzasadnić dokonany wybór,

4)

zaprezentować wykonaną pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje i typy obuwia,

−

plansze poglądowe ilustrujące różne rodzaje obuwia,

−

materiały piśmiennicze,

−

papier formatu A4,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Na otrzymanej planszy ilustrującej różne rodzaje obuwia oznacz obuwie powszechnego

użytku i nadaj mu stosowne nazwy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zanalizować otrzymaną planszę,

2)

obejrzeć zgromadzone modele obuwia i porównać je z ilustracjami zamieszczonymi na
planszy,

3)

wybrać i oznaczyć na planszy stosowne rodzaje obuwia,

4)

zapisać nazwy obuwia wybranego i oznaczonego na planszy,

5)

dokonać samooceny wykonanej pracy,

6)

zaprezentować rezultaty pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze ilustrujące różne rodzaje obuwia,

−

modele różnych rodzajów obuwia,

−

materiały piśmiennicze,

−

papier formatu A4,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Odszukaj w Internecie zdjęcia wskazanych przez nauczyciela rodzajów obuwia, skopiuj

je i napisz ich charakterystykę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

odszukać w Internecie zdjęcia ilustrujące wskazane przez nauczyciela rodzaje obuwia
wpisując hasło „obuwie”,

2)

skopiować znalezione zdjęcia,

3)

scharakteryzować podstawowe cechy obuwia zamieszczonego na zdjęciach,

4)

dokonać samooceny wykonanej pracy,

5)

zaprezentować wykonaną pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

papier do drukarki,

−

przybory piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

scharakteryzować obuwie w zależności od przeznaczenia?

2)

rozpoznać różne rodzaje obuwia powszechnego użytku?

3)

zdefiniować podstawowe odmiany obuwia wyjściowego?

4)

zdefiniować obuwie domowe, turystyczne, chroniące przed urazami?

5)

określić przeznaczenie obuwia profilaktycznego?

6)

rozróżnić obuwie do użytku w pracy od chroniącego przed urazami?

7)

zdefiniować charakterystyczne cechy obuwia sportowego?

8)

wskazać rodzaje obuwia sportowego?

9)

wskazać normy przedmiotowe dotyczące podziału i charakterystyki

podstawowych rodzajów obuwia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

4.2. Typy i odmiany obuwia

4.2.1. Materiał nauczania

Jednym z wyjątkowo ważnych kryteriów podziału obuwia jest krój cholewek,

a właściwie to w jakim stopniu cholewka okrywa stopę i podudzie. Kryterium to służy do
podziału i charakteryzowania obuwia według podstawowych typów i odmian.

Przez określenie typy obuwia należy zatem rozumieć zróżnicowanie form obuwia

wynikające z jego cech konstrukcyjnych i szczegółowego przeznaczenia.

Podział i charakterystyka obuwia w zależności od jego typu jest szczegółowo

zdefiniowana we wspomnianych już normach przedmiotowych z zakresu terminologii
obuwniczej, są to PN-85/O-91000 oraz nowa norma europejska PN-EN ISO 19952:2007.

Do podstawowych typów obuwia wynikających z cech konstrukcyjnych cholewek

zaliczamy:

−

półbuty,

−

półtrzewiki,

−

trzewiki,

−

botki,

−

czółenka,

−

sandały,

−

pantofle.

Półbuty (rys. 1) to jeden z podstawowych typów, który znajduje zastosowanie przy

produkcji obuwia wyjściowego, roboczego, turystycznego lub sportowego. Cechą
charakterystyczną tych cholewek jest to, że okrywa całą stopę i sięga poniżej kostek.

Rys. 1. Półbut męski [7]

Do tej grupy zalicza się półbuty całoroczne lub letnie. Sposób zapinania może być
rozwiązany przez sprzączki, zatrzaski, a najczęściej sznurowadła przeciągane przez dziurki,
oczka zwane krążkami, rzadziej przez haki. W półbutach rozróżnia się najczęściej dwa
zasadnicze kroje cholewek: okładowy polegający na tym, że przyszwy w miejscu połączenia
z obłożynami są naszyte na obłożyny; derbowy polegający na tym, że obłożyny w miejscu
połączenia z przyszwami są naszyte na brzegi przyszew. Zarówno w jednym jak i w drugim
przypadku miejsce połączenia przyszwy z obłożyną określa się łączeniem przyszwy
z obłożyną. Cholewki mogą być wieloczęściowe połączone różnego rodzaju szwami
nitkowymi lub zgrzewanymi.

Półtrzewiki (rys. 2) to obuwie z cholewką okrywającą całą stopę sięgającą poniżej kostek

lecz znacznie wyżej niż w półbutach. Cholewka może mieć krój derbowy lub okładowy.
Zapinana najczęściej za pomocą sznurowadeł ale także na rzepy, zamek błyskawiczny lub
sprzączki. Półtrzewiki najczęściej są wytwarzane w grupie obuwia wyjściowego, ale także
mogą stanowić odmiany obuwia do użytku w pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

Rys. 2. Półtrzewiki męskie [8]

Trzewiki (rys. 3) to obuwia z cholewką okrywającą całą stopę i obejmującą kostki,

z obłożynami sznurowanymi lub zapinanymi przy użyciu rzepów, sprzączek, a także za
pośrednictwem ściągacza elastycznego wszywanego na przykład w bocznych częściach
obłożyn lub przy użyciu zamków błyskawicznych.

Rys. 3. Trzewik damski [8].

W trzewikach podobnie jak w półbutach i półtrzewikach najczęściej stosowany jest krój

derbowy, ale także okładowy lub składający się z wielu elementów w postaci tylników,
półtylników, miechów, półmiechów, nadstawek przyszew, obłożyn, podkrążków, nosków
i innych. Ten typ obuwia jest stosowany nie tylko w obuwiu powszechnego użytku, ale także
w produkcji obuwia chroniącego przed urazami i sportowego. Trzewiki, z uwagi na swoją
konstrukcję zalecane są szczególnie dla dzieci. Ten typ obuwia zabezpiecza prawidłowy
rozwój stóp dziecka i chroni je przed deformacją.

Botki (rys. 4) to obuwie z cholewką sięgającą powyżej kostek do połowy podudzia,

wzuwane,

zapinane

na

rzepy,

sprzączki,

zamki

błyskawiczne, ale także sznurowane.
Botki wytwarza się najczęściej w grupie obuwia
powszechnego użytku ze szczególnym uwzględnieniem
obuwia wyjściowego, ale także obuwia do użytku w pracy.

Rys. 4. Botek damski [8]

Buty to obuwie wyjściowe, robocze, ochronne lub sportowe z cholewką sięgającą do

kolan lub powyżej kolan, wzuwane,
zapinane na zamki błyskawiczne,
rzepy, sprzączki lub sznurowane.
W tej grupie obuwia, aktualnie
najczęściej występującą odmianą są
kozaki (rys. 5). Różnią się one
krojem

i wysokością

cholewki,

kształtem czubka i pięty oraz
wysokością obcasów.

Rys. 5. Kozaczki damskie [8]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Buty to nie tylko obuwie wyjściowe ale także wiele odmian obuwia roboczego, ochronnego
a także sportowego. Ewenementem w tej grupie są buty dla żołnierzy Kompanii Honorowej
Wojska Polskiego. Są to buty z wysoką usztywnioną cholewą, w całości wykonane ze skóry.

Czółenka to specjalna odmiana obuwia damskiego. W praktyce występują dwa

podstawowe rodzaje czółenek: całoroczne i letnie.

Czółenka całoroczne (rys. 6) to obuwie użytkowane przez cały rok. Z reguły obuwie to

produkuje się na podwyższonym obcasie, o mocno wykrojonym (dekoltowanym) wierzchu.

Rys. 6. Czółenka pełne całoroczne [9]

Cholewka składa się najczęściej z jednej lub dwóch części. Występują przeważnie bez
pasków, często z ozdobami. Ze względu na elegancję kroju zastosowanie czółenek
rozszerzyło się i z reguły jest to obuwie wizytowe. Ze względu na wysoki obcas nie powinno
być stosowane w całodziennym użytkowaniu.

Czółenka letnie (rys. 7) to obuwie z otwartym czubkiem, piętą lub śródstopiem o różnych

kształtach i wysokościach obcasów. Wyodrębnienie tej grupy jest konieczne chociażby z tego
względu, że zużycie materiału na cholewki jest inne w porównaniu do czółenka pełnego –
całorocznego.

Rys. 7. Czółenka letnie (galanterki) [9]

W produkcji czółenek letnich istotne znaczenie mają kopyta, których czubki muszą być

zaokrąglone. Szczególnie jest to ważne w obuwiu z otwartym czubkiem, gdyż przy
wydłużonym czubku palce stopy nie zakrywają całej powierzchni wąskiego czubka i cały
naddatek będzie widoczny. Zaleca się w tym przypadku, aby ściółka kopyta odzwierciedlała
anatomiczny kształt podstawy stopy.

Sandały (rys. 8) to obuwie letnie z cholewką sięgającą poniżej kostek, jedno lub

wieloczęściową, perforowaną lub paskową, zapinaną lub sznurowaną, często z otwartym
czubkiem, śródstopiem lub piętą.

Rys. 8. Nowe rozwiązania konstrukcyjne sandałów [9, 10]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Pantofle (rys. 9) to obuwie domowe, lekkie, o miękkim wierzchu i elastycznym spodzie,

z zamkniętym lub otwartym śródstopiem, czubkiem lub piętą, najczęściej wzuwane.

Rys. 9. Pantofle domowe [10]

Aktualnie ilość typów obuwia rozszerzono o wyroby szczegółowego przeznaczenia, do

których zaliczono:

−

buty skorupowe są zaliczane do obuwia sportowego. Wykonane są z tworzyw

sztucznych, z cholewką powyżej kostek, zapinane lub wzuwane. Przeznaczone do
wzuwania na buty wewnętrzne,

−

buty wewnętrzne są przeznaczone do wkładania do butów skorupowych. Wykonane są

z miękkiego materiału, z cholewką powyżej kostek,

−

kalosze to obuwie przeciwdeszczowe, gumowe lub z tworzyw sztucznych, z cholewką

krótką, sięgającą kostki, bez zapięcia, przeznaczone do noszenia na buty skórzane lub
wykonane z innego materiału,

−

śniegowce to obuwie przeciwdeszczowe, gumowe lub z tworzyw sztucznych, z cholewką

różnej długości, z zapięciem lub wzuwane, najczęściej z ocieplającą podszewką,

−

tenisówki to półbuty sportowe lub turystyczne, z cholewką z materiałów włókienniczych

(najczęściej z tkanin) na spodzie gumowym lub z tworzyw sztucznych,

−

trampki to trzewiki sportowe lub turystyczne z cholewką tkaninową, sięgającą powyżej

kostek, sznurowaną, na spodzie z gumy lub tworzyw sztucznych,

−

welingtony to obuwie przeciwdeszczowe, gumowe lub z tworzyw sztucznych, z cholewką

poszerzoną, długą do kolan, tylko wzuwane. Do grupy tej należą również półwelingtony
z cholewką do połowy łydki.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Czy znasz kryteria podziału obuwia według typów?

2.

Jakie znasz typy obuwia wynikające z cech konstrukcyjnych cholewki?

3.

Jaka jest różnica między półbutami, półtrzewikami i trzewikami?

4.

Czym się różnią botki i buty?

5.

Jakie znasz rodzaje czółenek?

6.

Czym charakteryzują się sandały i pantofle?

7.

Jakie znasz typy obuwia wynikające ze szczegółowego przeznaczenia?

8.

Do czego służą buty skorupowe i wewnętrzne?

9.

Czym różnią się kalosze od śniegowców?

10.

Jaka jest różnica między tenisówkami i trampkami?

11.

Czym charakteryzuje się obuwie typy welingtony i półwelingtony?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Spośród różnych typów obuwia zamieszczonych na planszach zaznacz typy wskazane

przez nauczyciela i scharakteryzuj je pisemnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zanalizować otrzymane plansze,

2)

zaznaczyć na planszy wskazane przez nauczyciela typy obuwia,

3)

scharakteryzować pisemnie wskazane obuwie,

4)

dokonać samooceny wykonanej pracy,

5)

zaprezentować wyniki swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze z różnymi typami obuwia i ich odmianami,

−

wykaz nazw typów obuwia otrzymany od nauczyciela,

−

przybory piśmiennicze,

−

papier formatu A4,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Korzystając z Internetu wybierz na stronach „obuwie” wskazane przez nauczyciela typy

i odmiany obuwia, skopiuj je i scharakteryzuj na piśmie ich cechy konstrukcyjne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

wyszukać w Internecie strony „obuwie”,

2)

wyszukać wskazane przez nauczyciela typy obuwia,

3)

skopiować wybrane typy obuwia i ich odmiany,

4)

scharakteryzować wybrane obuwie na piśmie pod kątem jego cech konstrukcyjnych,

5)

dokonać samooceny wykonanej pracy,

6)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

drukarka,

−

przybory piśmiennicze,

−

wykaz nazw typów obuwia otrzymany od nauczyciela,

−

papier kserograficzny formatu A4,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Ćwiczenie 3

Ze zbioru różnych typów obuwia i ich odmian wybierz obuwie wskazane przez

nauczyciela i dokonaj pisemnego zestawienia jego elementów składowych zewnętrznych
podając ich nazwy i ilość w parze.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zanalizować otrzymany zbiór różnych typów obuwia,

2)

wybrać obuwie według wykazu otrzymanego od nauczyciela,

3)

określić nazwy elementów cholewki i spodu widoczne od strony zewnętrznej,

4)

dokonać pisemnego zestawienia elementów zewnętrznych, podając ich nazwy i ilości
w parze,

5)

zweryfikować wyniki pracy,

6)

zaprezentować swoją pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zbiór różnych typów obuwia,

−

przybory piśmiennicze,

−

papier formatu A4,

−

literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

zdefiniować kryteria podziału obuwia według typów?

2)

rozróżnić obuwie według kroju cholewki?

3)

scharakteryzować typy i odmiany obuwia klasyfikowanego według

cech szczególnego przeznaczenia?

4)

scharakteryzować typy i odmiany obuwia klasyfikowanego według

cech konstrukcyjnych cholewki?

5)

zdefiniować i wskazać różnice w obuwiu typu półbuty, półtrzewiki,

trzewiki i botki?

6)

zdefiniować i wskazać różnice w obuwiu typu buty, sandały,

czółenka i pantofle?

7)

wskazać różnice w obuwiu typu tenisówki, trampki, kalosze,

półwelingtony?

8)

wskazać różnice w obuwiu typu welingtony i buty?

9)

zdefiniować zasady stosowania butów skorupowych i wewnętrznych?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

4.3. Grupy wielkościowe obuwia

4.3.1. Materiał nauczania

Podział obuwia według grup wielkościowych oznacza dostosowanie obuwia dla

użytkowników pogrupowanych w zależności od wieku i płci. Biorąc pod uwagę to kryterium
kierowano się faktem, że stopy ludzkie w zależności od wieku i płci wykazują zasadnicze
różnice, zarówno w strukturze wymiarów, jak również w budowie przestrzennej, czyli
kształcie stóp.

Stopy osobników płci żeńskiej, we wszystkich kategoriach wieku cechują mniejsze

wymiary niż wymiary stóp osobników płci męskiej. Różnice te zaznaczają się szczególnie
u dzieci starszych i młodzieży oraz pogłębiają się u osobników dojrzałych.

Zróżnicowanie wymiarów podstawowych cech stóp w zależności od płci i wieku jest

zilustrowane w tabeli 1. Dane liczbowe zawarte w tabeli są efektem obszernych badań
antropometrycznych stóp prowadzonych w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku przez
Instytut Przemysłu Skórzanego w Łodzi.

Tabela 1 Zróżnicowanie wymiarów podstawowych cech stóp w aspekcie płciowym i wiekowym (według

wyników badań Instytutu Przemysłu Skórzanego [6, s. 177]

Długość stopy w mm

Obwód stopy w mm

Szerokość stopy w mm

Wiek w latach

kobiety

mężczyźni

kobiety

mężczyźni

kobiety

mężczyźni

2

141,4

145,8

141,6

146,6

61,2

63,1

3

153,2

157,2

149,3

154,1

64,0

66,0

4

163,7

167,0

156,9

164,1

66,8

68,7

5

172,9

176,2

164,1

168,3

69,5

71,3

6

182,5

185,1

171,7

176,2

72,4

74,1

7

191,3

194,0

178,5

183,2

75,1

76,8

8

199,9

202,2

185,6

190,6

77,9

79,6

9

207,9

210,5

192,2

197,4

80,3

82,2

10

216,0

218,4

200,0

205,3

83,2

85,1

11

223,2

226,1

207,3

212,1

85,8

86,8

12

229,7

234,3

214,4

219,8

88,5

90,8

13

235,0

243,0

219,9

228,0

90,8

94,0

14

238,1

251,3

223,8

226,4

92,5

97,5

15

239,8

257,2

226,2

242,9

93,6

100,2

16

240,0

260,9

227,5

247,5

94,1

102,0

17

240,6

262,2

228,9

249,3

94,7

102,3

18

241,3

262,8

230,4

250,4

95,5

102,7

19–25

241,5

262,5

232,5

251,5

96,8

103,5

26–35

241,2

262,1

235,4

252,5

98,3

104,3

36–45

241,2

261,3

238,3

252,8

99,8

104,9

46 i więcej

241,1

260,4

246,0

252,2

100,8

105,0

Wyniki zawarte w tabeli jednoznacznie potwierdzają konieczność wytwarzania obuwia

w innych wielkościach (długościach i tęgościach) dla dziewcząt i dorosłych kobiet niż dla
chłopców i dorosłych mężczyzn. Zaprezentowane w tabeli wyniki pochodzą sprzed prawie
40 lat i nie odzwierciedlają aktualnej sytuacji. Przedstawiają jednak problem. Badania takie są
bardzo kosztowne, a placówki naukowo-badawcze nie mają na ten cel stosownych funduszy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Z badań cząstkowych jakie prowadzą placówki naukowo-badawcze i wyższe uczelnie
wynika, że wymiary stóp, szczególnie u młodzieży, znacznie wzrosły. Jest to niewątpliwie
związane z ogólnym rozwojem polskiego społeczeństwa, które jest lepiej odżywione
i rozwinięte w sensie fizycznym.

Wracając do analizy wymiarów stóp i ich zróżnicowania u obojga płci, trzeba brać pod

uwagę odmienny kształt stóp u młodzieży i osobników dorosłych. Dotyczy to szczególnie
kształtów części palcowej stopy. Stopy kobiet cechuje większe nachylenie palucha niż stopy
mężczyzn, które z kolei charakteryzują się większym nachyleniem palca piątego w kierunku
osi podłużnej. Wraz z wiekiem zarówno u kobiet i mężczyzn nachylenie obu palców
w kierunku osi podłużnej powiększa się. W tej sytuacji trudno jest konstruować obuwie
o jednakowym kształcie czubka dla dzieci, młodzieży i osób dorosłych, gdyż takie obuwie
działałoby szkodliwie na stopy, doprowadzając je do schorzeń, a nawet deformacji części
palcowej stóp.

Duży wpływ na zróżnicowanie wielkości oraz form obuwia ma również wysokość

zastosowanego obcasa. Wiadomo, że obuwie dla dzieci obojga płci oraz dla mężczyzn
cechuje obcas niski, podczas gdy w obuwiu damskim jest on z reguły wyższy, a czasem
nawet wysoki. Nie bez wpływu na wyodrębnienie pewnych grup obuwia pozostają względy
estetyczne, trendy mody i inne.

Wymienione w ogólnym zarysie względy doprowadziły do konieczności podziału obuwia

na określone grupy, noszące nazwę grup wielkościowych obuwia. Pod pojęciem grupy
wielkościowej należy rozumieć określony zakres wielkości numerów długości i tęgości dla
grup użytkowników wyodrębnionych według płci i wieku. Obuwie wchodzące w skład danej
grupy cechują pewne wspólne właściwości konstrukcyjne, różniące je od kopyt należących do
innej grupy wielkościowej.

W minionym półwieczu w Polsce zmieniano czterokrotnie grupy wielkościowe obuwia

kierując się różnymi przesłankami.

Pod koniec lat sześćdziesiątych minionego wieku podział obuwia na grupy wielkościowe

dostosowano do opracowanego w tamtym czasie i wydanego przez Główny Urząd
Statystyczny w 1969 r. Systematycznego Wykazu Wyrobów (S.W.W.). Podział ten był
podyktowany w większym stopniu koniecznością różnicowania pod względem wzorniczym
gotowego obuwia niż potrzebami naturalnymi, to jest biologicznymi kryteriami różnicowania
obuwia ze względu na budowę morfologiczną stóp. Podział ten jako zbyt drobiazgowy
utrudniał zarówno wytwarzanie, jak również zbyt obuwia [6, s. 178]. Obuwie podzielono na
10 grup wielkościowych, przy czym występowały dwie grupy oznaczone liczbą 3 jako 3/1 –
dla obuwia dziecięcego w przedziale wiekowym od 5 do 6 lat (dziecięce młodsze) i 3/2 – dla
obuwia dziecięcego w przedziale wiekowym od 7 do 9 lat (dziecięce starsze). Te dwie grupy
dotyczyły dzieci obojga płci.

W

latach

siedemdziesiątych

w

wyniku

badań

antropometrycznych

stóp

przeprowadzonych na skalę ogólnopolską przez Instytut Przemysłu Skórzanego w Łodzi
zakwestionowano dotychczasowy podział. Wskazując na konieczność zastąpienia go nowym.
Zamiast dotychczasowych dziesięciu grup wielkościowych zaproponowano przemysłowi
obuwniczemu wprowadzenie sześciu grup wielkościowych. Propozycja ta została
przedyskutowana i zatwierdzona przez przemysł.

Szeroko komentowany i uzasadniany podział obuwia na sześć grup, pomimo

wcześniejszych uzgodnień nie zyskał powszechnej akceptacji i to zarówno przez przemysł,
organizacje handlowe i użytkowników. W drugiej połowie lat osiemdziesiątych, a więc przed
około 20 laty wprowadzono kolejny podział, który obowiązuje do chwili obecnej.

Obowiązujący aktualnie podział obuwia na grupy wielkościowe według kryterium wieku

i płci jest zilustrowany w tabeli 2.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Tabela 2. Obowiązujący w Polsce podział obuwia na grupy wielkościowe [4, s. 30]

Grupa wielkościowa

symbol

nazwa

przeznaczenie

1

niemowlęca i poniemowlęca

dla dzieci obojga płci w wieku do 2 lat

2

wczesnodziecięca

dla dzieci obojga płci w wieku od 3 do 4 lat

3

przedszkolna

dla dzieci obojga płci w wieku od 5 do 6 lat

4

szkolna

dla dzieci obojga płci w wieku od 7 do 10 lat

5

dziewczęca

dla dziewcząt w wieku od 11 do 15 lat

6

chłopięca

dla chłopców w wieku od 11 do 15 lat

7

młodzieżowo-dziewczęca

dla dziewcząt w wieku od 16 do 18 lat

8

damska

dla kobiet powyżej 18 lat

9

młodzieżowo-chłopięca i męska

dla chłopców i mężczyzn w wieku powyżej 15 lat

W oparciu o szeregi rozdzielcze dla długości stóp (obliczone dla wyodrębnionych

w przedziale grup w zależności od płci i wieku) ustalono rozpiętość numerów długości kopyt
dla każdej grupy wielkościowej (tabela 3).

Tabela 3. Rozpiętość numerów długości obuwia w grupach wielkościowych [4, s. 30].

Grupa wielkościowa

Wielkość

Symbol

nazwa

Tabela numeracji metrycznej

podstawowa

w grupie

1

2

3

4

1

niemowlęca i poniemowlęca

9

1

/

2

, 10, 10

1

/

2,

11, 11

1

/

2

, 12, 12

1

/

2

, 13,

13

1

/

2

, 14, 14

1

/

2

10 G

13 G

2

wczesnodziecięca

15, 15

1

/

2

, 16, 16

1

/

2

, 17

16 G

3

przedszkolna

17, 17

1

/

2

, 18, 18

1

/

2

, 19, 19

1

/

2

18

1

/

2

G

4

szkolna

20, 20

1

/

2

, 21, 21

1

/

2

, 22

21 G

5

dziewczęca

22, 22

1

/

2

, 23, 23

1

/

2

, 24, 24

1

/

2

, 25

23

1

/

2

G

6

chłopięca

22

1

/

2

, 23, 23

1

/

2

, 24, 24

1

/

2

, 25, 25

1

/

2

, 26

24 G

7

młodzieżowo-dziewczęca

22, 22

1

/

2

, 23, 23

1

/

2

, 24, 24

1

/

2

, 25, 25

1

/

2

,

26

23

1

/

2

8

damska

21

1

/

2

, 22, 22

1

/

2

, 23, 23

1

/

2

, 24, 24

1

/

2

, 25,

25

1

/

2

, 26, 26

1

/

2

, 27

23

1

/

2

9

młodzieżowo-chłopięca i męska

23

1

/

2

, 24, 24

1

/

2

, 25, 25

1

/

2

, 26, 26

1

/

2

, 27,

27

1

/

2

, 28, 28

1

/

2

, 29, 29

1

/

2

, 30, 30

1

/

2

, 31

27 G

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia.

1.

Co oznacza podział obuwia na grupy wielkościowe?

2.

Jakimi kryteriami należy posłużyć się przy podziale obuwia na grupy wielkościowe?

3.

Kto w Polsce prowadził badania antropometryczne stóp i jakie były skutki tych badań?

4.

Czy stopy mężczyzn i kobiet mają identyczną budowę i kształty?

5.

Co różnicuje obuwie w zależności od wieku i płci użytkowników?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

6.

Kiedy i dlaczego zmieniano grupy wielkościowe obuwia w Polsce na przestrzeni
ostatnich 50 lat?

7.

Czy możesz wyliczyć i nazwać grupy wielkościowe obuwia według aktualnie
obowiązującego podziału?

8.

Dlaczego dzielimy obuwie na grupy wielkościowe?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dysponując ocechowanym zbiorem różnych rodzajów i wielkości obuwia uszereguj je

w kolejno po sobie następujące grupy wielkościowe.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

wyszukać cechy obuwia informujące o jego przynależności do określonej grupy (w razie
potrzeby poprosić o pomoc nauczyciela),

2)

podzielić obuwie na grupy wielkościowe,

3)

uszeregować grupy obuwia według kolejnych symboli (np. 1, 3, 5, 7),

4)

nazwać grupy wielkościowe obuwia wydzielone ze zbioru,

5)

dokonać samooceny wykonanej pracy,

6)

zaprezentować wyniki pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zbiór różnych rodzajów i wielkości obuwia,

−

przybory piśmiennicze,

−

kartki papieru formatu A4,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj otrzymane od nauczyciela obuwie, podaj jego nazwę i w oparciu o jego

rozmiar lub inne cechy określ rodzaj i numer (symbol) grupy wielkościowej, z której
pochodzi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zanalizować otrzymane obuwie i określić jego typy,

2)

zidentyfikować lub zmierzyć numer długości obuwia lub ustalić inne cechy ułatwiające
zakwalifikowanie tego obuwia do określonych grup wielkościowych,

3)

nazwać i zapisać grupy wielkościowe, do których należy analizowane obuwie,

4)

zaprezentować wyniki pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne rodzaje i typy obuwia,

−

ocechowane miarki kontrolne do zidentyfikowania długości obuwia w jego wnętrzu,

−

przybory piśmiennicze,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

nazwać i wyliczyć w kolejności obowiązujące w Polsce grupy

wielkościowe obuwia?

2)

nazwać placówkę naukowo-badawczą, która prowadziła badania

antropometryczne w Polsce mające na celu udokumentowanie
podziału obuwia na grupy wielkościowe?

3)

wyjaśnić konieczność wytwarzania obuwia w różnych grupach

wielkościowych?

4)

opisać różnice w budowie stóp kobiet i mężczyzn?

5)

wyjaśnić przyczyny zmiany podziału obuwia na grupy wielkościowe

na przestrzeni ostatniego półwiecza?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

4.4. Systemy montażu obuwia

4.4.1. Materiał nauczania

W Polskiej Normie PN-85/O-91000 Obuwie. Technologia, przy haśle „podstawowe

systemy montażu obuwia” podana jest definicja, że są to sposoby połączenia cholewki
obuwia ze spodem i poszczególnych części spodu ze sobą. W nowej normie europejskiej
PN EN ISO 19952:2007 także dotyczącej terminologii obuwniczej, oddzielnego hasła
dotyczącego systemów montażu nie ma, chociaż przy charakteryzowaniu różnych sposobów
montażu obuwia są przypadki kiedy takie słowa się pojawiają, na przykład „system
Kalifornia”, „gdynkowy system montażu”, ale to są tylko dwa przypadki, a właściwie jeden
bo obydwa terminy dotyczą obuwia gdynkowego

.

W normie PN-EN ISO 19952 termin „system” zastąpiono słowem konstrukcja i tak

mamy konstrukcję sandałową, pasową, klejową itd. Ta zmiana właściwie nic nie zmienia
i jest spowodowana jedynie tym, że nowe normy są wiernym tłumaczeniem norm
europejskich, co często zniekształca ich sens w języku polskim. Sądzę, że nie będzie błędem,
aby nie burzyć istniejącego i poprawnie sformułowanego słownictwa, że w nauczaniu
technologii obuwia w Polsce będziemy stosować naszą rodzimą terminologię, która jest
sprawdzona i jednoznacznie rozumiana

.

W praktyce, łączenie elementów obuwia (cholewki ze spodem) jest oparte na pięciu

zasadniczych rodzajach połączeń wykonanych techniką

:

−

szycia,

−

kołkowania, gwoździowania, śrubowania,

−

klejenia,

−

wulkanizowania,

−

bezpośredniego wtrysku lub nalewania tworzywa na zaciągnięty brzeg cholewki.

Najczęściej w produkcji obuwia występuje jedno z wyżej wymienionych połączeń, tworzące

określony system montażu, który jest również uzależniony od sposobu wykonania połączenia,
konstrukcji, typu i rodzaju obuwia; np. w systemach: przeszywanym, pasowym i sandałowym
połączenie jest oparte na szyciu, ale systemy i sposoby wykonania są zupełnie różne.

Chcąc uzyskać obuwie masywne, o dużej wytrzymałości połączenia, stosuje się tzw.

wielosystemy oparte na kilku rodzajach połączeń lub połączenia jednego typu, ale w różnym
ujęciu, np. system pasowo-sandałowy, czy przeszywano-dublowany, gdzie łączenie
elementów jest wykonane za pomocą szycia.

Obecnie najczęściej stosowanym rodzajem połączenia jest system klejony. Stosuje się go

jako system klasyczny-wyodrębniony, a także w połączeniu z innymi systemami, tworząc
wielosystemy, np.: przeszywano-klejony, pasowo-klejony, sandałowo-klejony i inne.

System klejony
W systemie tym podeszwa jest przyklejona do dolnych brzegów cholewki i wypełnienia

(rys.10). System produkcji obuwia klejonego ma wiele zalet,
które decydują o jego popularności i licznym zastosowaniu.
Obuwie klejone jest lekkie i elastyczne. Właściwości te
otrzymuje się nie tylko dzięki połączeniu podeszwy
z wierzchem za pomocą elastycznego złącza klejowego, ale
również dzięki zastosowaniu kleju przy ćwiekowaniu
wierzchu na podpodeszwę.

Rys. 10. System klejony:

1– cholewka, 2 – podpodeszwa,

3 – wypełnienie, 4 – podeszwa,

5 – błona klejowa [4, s. 67

]

Początkowo

w

systemie

klejonym

stosowano

klej

nitrocelulozowy, tzw. Ago, który stopniowo zastąpiono
klejami rozpuszczalnikowymi typu chloroprenowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Kolejnym etapem było wprowadzenie klejów poliuretanowych dwuskładnikowych, dzięki
którym można łączyć praktycznie wszystkie rodzaje materiałów obuwniczych

System klejony, ze względu na swoje zalety, został bardzo rozpowszechniony i stał się

podstawowym systemem w przemysłowej technice wytwarzania obuwia. Obecnie aż
75–80% globalnej ilości produkowanego obuwia montuje się systemem klejonym.

Klejenie, jako sposób łączenia, wykorzystuje się także przy innych systemach, tworząc

wspólnie z nimi tzw. wielosystemy. Również w klasycznym systemie klejonym można
zaobserwować pewne jego odmiany, np. system klejony z pasem transparentowym lub
z podeszwą karczkową.

System klejony z pasem transparentowym różni się od systemu podstawowego tym, że

do zdrapanych brzegów zaćwiekowanej cholewki nakleja się odpowiednio uformowany pas,
a następnie pas ten łączy się z podeszwą.

Podeszwy z karczkiem stosuje się głównie do obuwia damskiego na obcasach średnich

i wysokich. Do tego typu obuwia podeszwę przykleja się do zaćwiekowanego brzegu
cholewki jedynie w części czubka, przedstopia i śródstopia, natomiast piętową część
podeszwy z tzw. karczkiem (odpowiednio ścienioną) wywija się, następnie przybija obcas
a wywiniętą część podeszwy (karczka) przykleja się do frontu obcasa. W nowoczesnej
technologii przyklejanie podeszwy i karczka wykonuje się w jednej operacji na specjalnie
wyposażonych prasach hydraulicznych.

System przeszywany

System montażu obuwia przeszywanego (rys. 11) polega na przeszyciu ściegiem

łańcuszkowym podpodeszwy, zaćwiekowanego brzegu cholewki i podeszwy (ewentualnie
międzypodeszwy).Dość często występuje w kombinacji z tzw. dublowaniem, klejeniem,
kołkowaniem i śrubowaniem, tworząc różne wielosystemy, np.: przeszywano - dublowany,
przeszywano - dublowano - klejony, przeszywano - kołkowany, itp. System przeszywano -
dublowany polega na kombinacji dwóch sposobów łączenia, a mianowicie przeszywaniu
ś

ciegiem łańcuszkowym jednonitkowym i tzw. dublowanym.

Rys. 11. System przeszywany: 1 – cholewka,

2 – wyściółka, 3 – podpodeszwa, 4 – wypełnienie,

5 – podeszwa, 6 – otok, 7 – szew, 8 – teks,

9 – błona klejowa [4, s. 68]

Rys. 12. System przeszywano-dublowany:

1 – cholewka, 2 – wyściółka, 3 – podpodeszwa,

4 – wypełnienie, 5 – międzypodeszwa, 6 – podeszwa,

7 – szew dublowany, 8 – szew przeszywany[4, s. 69]

Przebieg montażu obuwia systemem przeszywano-dublowanym (rys.12) jest następujący:

do zaćwiekowanego

obuwia przymocowuje się tymczasowo podsuwkę (zwaną

międzypodeszwą) z rysą, wyzuwa się kopyto, a następnie przeszywa podpodeszwę,
zaciągnięty brzeg cholewki i podsuwkę ściegiem łańcuszkowym na maszynie przeszywarce.
W części piętowej podsuwka jest z reguły przymocowana do podpodeszwy za pomocą
gwoździ lub kołków. Po przymocowaniu podsuwki, obuwie nazuwa się na kopyto
pomocnicze, tzw. nazuwak, a następnie przytwierdza za pomocą kleju, gwoździ lub klamerek
podeszwę, którą łączy się z wystającym brzegiem podsuwki. Podeszwę zszywa się
z międzypodeszwą ściegiem dwunitkowym na dublerce. Nić górna (bielona) tworzy ozdobny
szew na zewnętrznej stronie wystającego brzegu podsuwki. Dolna nić, impregnowana, tworzy
szew ułożony w wydrążeniu podeszwy, tzw. rysie. W zależności od grubości łączonych
materiałów stosuje się 2–5 ściegów na 1 cm szwu. Podeszwy z kruponu roślinnego muszą być
przed dublowaniem zwilżone. Końcową czynnością montażu jest przybicie obcasów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

System przeszywany można jeszcze rozbudować, stosując dwie międzypodeszwy i podeszwę
gumową przyklejoną do układu przeszywano - dublowanego. Powstaje w ten sposób system
przeszywano-dublowano-klejony.

W systemie przeszywano-kołkowanym początkowe operacje są identyczne, jak

w systemie przeszywanym. Dopiero po przeszyciu podeszwy, łączenie podstawowe
wzmacnia się kołkami na maszynie-kołkowarce. Wzmocnienie stosuje się w śródstopiu lub na
całym obwodzie podeszwy.

Zamiast kołków można stosować śruby lub gwoździe. Wtedy będzie to system

przeszywano-śrubowany, ewentualnie przeszywano-gwoździowany. Kombinacji tych może
być znacznie więcej, np. można przeszywać, kołkować i śrubować; przeszywać, dublować
i gwoździować oraz inne.

Przy montażu obuwia systemem przeszywanym wykonuje się z reguły następujące

czynności:

−

przymocowanie wypełnień i usztywniaczy,

−

otwieranie rysów w podeszwach,

−

tymczasowe przymocowanie podeszew,

−

wyjmowanie kopyt zasadniczych,

−

przeszywanie podeszew,

−

kołkowanie lub gwoździowanie pięt,

−

zakrywanie rysów,

−

formowanie spodów obuwia,

−

przybijanie obcasów,

−

wkładanie kopyt pomocniczych.
Podstawową i najbardziej złożoną czynnością w tym systemie jest przeszywanie, które

decyduje o jakości i wytrzymałości produkowanego obuwia. Czynność tę wykonuje się na
maszynie przeszywarce.

System kołkowany

W systemie tym podeszwę, podpodeszwę oraz zaciągnięty brzeg cholewki łączy się za

Rys. 13. System kołkowany: 1 – cholewka,

2 – wyściółka, 3 – podpodeszwa, 4 – wypełnienie,

5 – międzypodeszwa, 6 – podeszwa, 7 – szew

dublowany, 8 – szew przeszywany [4, s. 71]

pomocą kołków drewnianych (rys. 13).
Technologia ta wymaga stosowania grubych
i ścisłych

podpodeszew

oraz

podeszew

skórzanych, wskutek czego obuwie staje się
sztywne, a koszty jego wytwarzania są
znacznie wyższe. Dlatego system ten stosuje
się w niewielkiej skali; głównie w zakładach
rzemieślniczych i usługach, ewentualnie jako
uzupełnienie innych systemów.

Montaż obuwia systemem kołkowanym przebiega w następujących etapach:

−

przymocowanie wypełnień i usztywniaczy,

−

wstępne (tymczasowe) przymocowanie podeszwy,

−

wyjmowanie kopyt zasadniczych,

−

kołkowanie podeszew,

−

ś

cieranie kołków wewnątrz obuwia,

−

wzmacnianie czubków i śródstopia przy użyciu gwoździ (teksów) lub śrub,

−

formowanie spodów obuwia,

−

przybijanie obcasów,

−

wkładanie kopyt pomocniczych.
Kołkowanie odbywa się na maszynie kołkowarce.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

System pasowy

W systemie pasowym połączenie cholewki z podeszwą następuje za pośrednictwem

specjalnego pasa. Podpodeszwa tego typu obuwia ma na swoim brzegu krawędź ustawioną
prostopadle do jej powierzchni zwaną wargą, do której jest przyszyty dolny brzeg cholewki
łącznie z podłużnym brzegiem pasa. Do drugiego brzegu pasa jest przyszyta podeszwa ze
skóry naturalnej. Obuwie to cechuje znaczna elastyczność spodu i gładkość podpodeszwy od
strony wewnętrznej (stykającej się ze stopą). Ze względu na duże obciążenie pasa i wargi
podpodeszwy, elementy te należy wykonać z materiałów o dużej wytrzymałości na procesy

Rys. 14. System pasowy: 1 – cholewka,

2 – podpodeszwa, 3 – wypełnienie, 4 – podeszwa,

5 – warga, 6 – pas, 7 – szew dublowany, 8 – szew

łańcuszkowy łączący pas z brzegiem cholewki

i wargą podpodeszwy [4, s. 72]

zmęczeniowe,

występujące

w

czasie

użytkowania obuwia. Obuwie pasowe może
być produkowane z wargą dookoła pięty lub
z gładką piętą. Przy produkcji tego obuwia
można stosować, zgodnie z wymogami
obowiązującej mody, różnego rodzaju pasy
i ściegi, które tworzą efektowne ozdoby.
Przekrój poprzeczny obuwia wykonanego
systemem pasowym pokazano na rysunku 14.

Kolejność czynności technologicznych przy montażu obuwia systemem pasowym jest

następująca:

−

wszywanie pasów,

−

odwijanie pasów,

−

obcinanie pasów,

−

zakończenie pasów,

−

przymocowywanie usztywniaczy (na ogół drewnianych),

−

wklejanie wypełnień,

−

nanoszenie kleju na wewnętrzną stronę pasów, wypełnień i podeszew,

−

nakładanie podeszew (sklejanie),

−

ć

wiekowanie pięt systemem klasycznym (dotyczy obuwia z wargą do obcasa),

−

formowanie obuwia,

−

dublowanie podeszew (łączenie podeszwy z pasem),

−

zakrywanie rys,

−

formowanie spodów obuwia,

−

wyzuwanie kopyt zasadniczych,

−

przybijanie obcasów,

−

nazuwanie kopyt pomocniczych.
Do najważniejszych czynności w tym systemie należy zaliczyć wszywanie pasa

i dublowanie, czyli łączenie pasa z podeszwą. Wszywanie pasa wykonuje się na specjalnej
maszynie zwanej wszywarką pasa, która szyje ściegiem jednonitkowym łańcuszkowym.
Natomiast dublowanie wykonuje się na maszynie dublerce, szyjącej ściegiem dwunitkowym
zwanym potocznie dublowanym.

System pasowy w swoim klasycznym ujęciu (opisanym powyżej) stał się inspiracją do

tworzenia nowych odmian, jak: system pasowy z międzypasem, z pasem profilowanym,
z pasem przymocowanym klamerkami, szytym po narciarsku (tzw obuwie górskie) – bez
międzypodeszwy, z dwoma rzędami ściegów tworzących szew zszywający lub z pasem
ochronnym i międzypodeszwą oraz imitacje obuwia pasowego szytego po narciarsku
[4, s. 72].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

System pasowy szyty po narciarsku jest zilustrowany na rys. 15 w systemie tym górny

Rys. 15. System pasowy szyty po narciarsku:

1 – cholewka, 2 – podpodeszwa, 3 – wypełnienie,

4 – podeszwa, 5 – szew dublowany, 6 – szew

łańcuszkowy, 7 – międzypodeszwa,

8 – pas ochronny [4, s. 73]

brzeg pasa jest przyszyty do cholewki, a dolny
poprzez cholewkę do wargi podpodeszwy.
Przeciwległy brzeg pasa wraz z wywiniętą
cholewką jest przyszyty do międzypodeszwy
(podsuwki), do której z kolei jest przyszyta
lub przyklejona podeszwa. Obuwie to znane
jest jako pasowe z pasem ochronnym. Można
też w tym systemie zastosować trzykrotne
szycie

przez

wykonanie

rzędu

szycia

łączącego pas, podsuwkę i podeszwę.

System sandałowy (fleksiblowy)

Dotychczas omówione systemy montażu charakteryzowały się tym, że miały

podpodeszwę, brzeg cholewki był ćwiekowany (przeginany) na podpodeszwę lub wargę
podpodeszwy. Natomiast w obuwiu sandałowym, klasycznym nie ma podpodeszwy, a brzeg
cholewki podczas ćwiekowania jest wywinięty na wystający brzeg podsuwki lub
bezpośrednio na podeszwę. Taki układ wpłynął na zwiększenie elastyczności spodu obuwia,
co znajduje swoje odbicie nawet w nazwie systemu.

W swojej klasycznej postaci system sandałowy występuje sporadycznie.
Aktualnie stosuje się najczęściej jego odmianę znaną jako system sandałowo-klejony

Rys. 16. System sandałowo klejony: 1 – cholewka,

2 – podszewka, 3 – podeszwa, 4 – szew dublowany,

5 – otoczek, 6 – błona klejowa [4, s. 76]

(rys. 16), w którym wywinięty brzeg
cholewki wraz z otokiem jest przyszyty do
podsuwki,

do

której

jest

przyklejona

podeszwa, wykonana najczęściej z gumy
porowatej.

System

ten

jest

znacznie

trwalszy,

gdyż

przyklejona

podeszwa

oddziela od podłoża ścieg łączący cholewkę
ze spodem. W praktyce znane są jeszcze inne
odmiany systemu sandałowego znane pod
nazwą: podwójnie dublowanego z podsuwką

i podeszwą, a także jako klejone (bez dublowania). Specyficzną odmianą jest obuwie
sandałowe z podpodeszwą. W tym systemie jest cholewka z podszewką, a odmienność tego
systemu polega na tym, że występuje klasyczna podpodeszwa, na którą w pierwszej
kolejności ćwiekujemy podszewkę zaciągając jej brzegi na podpodeszwę. Właściwe
ć

wiekowanie odbywa się w ujęciu typowym dla systemu, to znaczy, że brzeg wierzchu

cholewki jest wywinięty na podsuwkę lub bezpośrednio na podeszwę [1, s. 60].

Kolejność czynności technologicznych wykonywanych przy produkcji obuwia

montowanego systemem sandałowym w ujęciu klasycznym jest następująca:

−

zwilżanie podeszew skórzanych,

−

dublowanie podeszew,

−

zakończanie otoczków,

−

zakrywanie rys,

−

formowanie obuwia,

−

przymocowanie obcasów.

System sandałowy jest zalecany głównie przy produkcji obuwia dziecięcego oraz lekkiego

obuwia letniego i turystycznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Rys. 18. Przekrój poprzeczny obuwia

opankowego: 1 – cholewka,

2 – wyściółka imitująca podpodeszwę,

3 – podeszwa, 4 – szew łączący

cholewkę z uformowanym spodem

[4, s.77]

System wywrotkowy

Podstawową cechą tego systemu jest to, że podeszwy są zszyte z wierzchami od strony

Rys. 17. Przekrój poprzeczny obuwia

wywrotkowego: 1 – cholewka,

2 – wyściółka, 3 – wyłożenie,

4 – międzypodeszwa, 5 – podeszwa,

6 – szew, 7 – błona klejowa [4, s. 77]

mizdry (elementy składa się licem do lica). Dolne brzegi
odwróconej na wewnętrzną stronę cholewki i podeszwy
zszywa się ściegiem zwartym lub okrętkowym,
a następnie odwraca się na stronę zewnętrzną (rys. 17).
Na wierzchy i podeszwy tego obuwia stosuje się miękkie
skóry lub elastyczne tworzywa, dające się odwracać po
zszyciu.

Systemem

tym

produkuje

się

obuwie

niemowlęce, dziecięce lub damskie oraz domowe
wykonane dość często z tkanin i innych materiałów
włókienniczych

.

System opankowy

Systemem tym produkuje się obuwie, którego podeszwa z podwiniętymi do góry

brzegami jest przymocowana do brzegu cholewki szwem okrętkowym (rys. 18). Do
zszywania stosuje się wąskie pasy skóry lub nici typu plecionki. Obuwie to charakteryzuje się

dużą

elastycznością

i lekkością.

Tym

sposobem

produkuje się niektóre rodzaje obuwia regionalnego,
domowego oraz lekkiego obuwia damskiego i męskiego.
Kolejność czynności technologicznych przy montażu
typowego obuwia opankowego jest następująca:

−

połączenie wierzchu za spodem (najczęściej za

pomocą ręcznego przeplatania paska skórzanego lub
specjalnej nici ozdobnej),

−

przybijanie obcasów,

−

nazuwanie kopyt,

−

formowanie i stabilizacja obuwia na kopycie,

−

wklejanie wyściółek usztywniających,

−

wykończenie obuwia

.

System gdynkowy

W obuwiu gdynkowym rozróżnia się kilka odmian, spośród których najczęściej stosowane

to:

−

„California” (rys. 19a),

−

„Astra” (rys. 19b).

Rys. 19. Przekrój poprzeczny obuwia gdynkowego: a) typu California, b) typu Astra; 1 – cholewka,

2 – wyściółka, 3 – wypełnienie, 4 – podeszwa, 5 – szew, 6 – błona klejowa, 7 – obciągnięcie,

8 – szew dublowany, 9 – pas profilowany, w kształcie litery L, 10 – międzypodeszwa [4, s. 78]

W systemie „California” dolny brzeg cholewki jest zszyty z brzegami wyściółki

i obciągnięcia. Do brzegu obciągnięcia, zagiętego na wyłożenie, jest przyklejona podeszwa.
Ponieważ obuwie gdynkowe nie ma podpodeszwy, a na wyłożenie stosuje się najczęściej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

Rys. 20. Przekrój poprzeczny

obuwia wulkanizowanego

niskociśnieniowego:

1 – cholewka, 2 – wyściółka,

3 – wypełnienie, 4 – podeszwa,

5 – szew [4, s. 78]

Rys. 21. Przekrój poprzeczny

obuwia wtryskowego:

1 – cholewka, 2 – podpodeszwa,

3 – wypełnienie, 4 – podeszwa

[4, s. 79]

masę korkową lub filc, jest ono bardzo elastyczne i lekkie. Ujemną cechą tego obuwia jest
niska wytrzymałość połączenia cholewki z wyściółką.

System „Astra” polega na tym, że do dolnej krawędzi cholewki przyszywa się wyściółkę

oraz pas w kształcie litery L, do którego przyszywa się lub przykleja podeszwę. Z reguły
w obuwiu tym stosuje się międzypodeszwę (podsuwkę).

System wulkanizowany

Podstawowym surowcem w obuwiu wulkanizowanym jest mieszanka kauczukowa, która

w określonych warunkach ulega wulkanizacji i wytwarza trwałą masę, zwaną gumą.
W systemie tym można produkować obuwie zaćwiekowane w tradycyjny sposób, tzn. brzeg
cholewki jest przegięty i przymocowany do podpodeszwy lub cholewka (najczęściej
z tkaniny) jest połączona z wyściółką, jak w systemie gdynkowym (rys. 20).

Przygotowaną w ten sposób cholewkę nakłada się na

metalową formę prasy wulkanizacyjnej, a następnie na
spód – nie zwulkanizowaną mieszankę w kształcie
podeszwy. W formie wulkanizacyjnej, pod wpływem
działania

ciśnienia

i

temperatury,

następuje

zwulkanizowanie mieszanki i trwałe uformowanie
podeszwy wraz z obcasem oraz połączenie uformowanego
monolitu z cholewką.

Gotowy produkt jest poddawany jeszcze operacjom

wykończeniowym (odcinanie przetłoków itp.). W ten
sposób można produkować zarówno lekkie, jak i ciężkie
obuwie sportowe (trampki, tenisówki, buty narciarskie,
piłkarskie

itd.),

które

wewnątrz

zaopatruje

się

w odpowiednie wkładki dostosowane do kształtu stopy.
System wtryskowy

System wtryskowy (rys. 21) należy do najnowocześniejszych metod wytwarzania

obuwia. Proces produkcji metodą bezpośredniego wtrysku polega na tym, że wtryskiwany do
odpowiednich form płynny PCW (lub mieszanka kauczuków termoplastycznych) oblewa

zaćwiekowaną i umieszczoną w tej formie cholewkę,
tworząc

odpowiedniej

grubości

podeszwę

wraz

z obcasem. Tak jak przy obuwiu klejonym, brzegi
skórzanych cholewek muszą być odpowiednio zdrapane,
odpylone i posmarowane klejem. System wtryskowy
stosuje się przy produkcji tych rodzajów obuwia, które nie
ulegają częstym zmianom mody (obuwie wojskowe,
robocze, turystyczne, ochronne). W tym systemie, nie
zawsze formuje się cholewki poprzez ćwiekowanie.
Często wykorzystuje się technikę połączenia cholewki
z wyściółką co zilustrowano na rys. 20 przy produkcji

obuwia wulkanizowanego.

Niezależnie od wymienionych systemów, w praktyce i literaturze można się spotkać

z innymi systemami, jak: system duolastic, system obuwia odlewanego lub wytwarzanego
przez maczanie itp. W ostatnich latach obserwuje się istotne zmiany w produkcji obuwia
systemem wtryskowym. Odstępuje się od tradycyjnego ćwiekowania i przygotowywania
cholewki do bezpośredniego wtrysku spodu w sposób właściwie nie różniący się od
czynności wykonywanych w systemie klejonym. W wielu krajach stosuje się technologię,
w której cholewka bezpośrednio przed wtryskiem tworzywa jest zaciągana na metalowe
kopyto za pomocą sznurka. Najczęściej jednak w systemie wtryskowym produkuje się
obuwie, w którym brzeg cholewki jest łączony szwem okrętkowym z wyściółką.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Co rozumiesz pod pojęciem „system montażu obuwia”?

2.

Który ze znanych Ci systemów montażu stosuje się najczęściej?

3.

Czym różni się obuwie klejone od obuwia przeszywanego?

4.

Jakie znasz rodzaje połączeń stosowane w procesie montażu obuwia?

5.

Jaka jest różnica między przeszywaniem a dublowaniem?

6.

W jaki sposób uzasadnisz nazwę systemu przeszywano-dublowanego?

7.

Jaka jest różnica między systemem a wielosystemem montażu obuwia?

8.

Czym charakteryzuje się system pasowy i sandałowy?

9.

Jakie znasz odmiany systemu pasowego?

10.

W jakich systemach montażu nie ćwiekuje się cholewek?

11.

Jaka jest różnica między systemami wtryskowym i wulkanizowanym?

12.

Jakie znasz wielosystemy montażu obuwia?

13.

Czy potrafisz wykreślić schematy lub wykonać modele systemów i wielosystemów
montażu obuwia?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Spośród licznych schematów ilustrujących przekroje poprzeczne obuwia zmontowanego

różnymi systemami i wielosystemami, wybierz te, które wskaże nauczyciel.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zanalizować otrzymane plansze,

2)

wskazać na planszy właściwe schematy,

3)

uzasadnić dokonany wybór,

4)

zaprezentować wyniki pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plansze ilustrujące różne schematy systemów i wielosystemów montażu obuwia,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Z otrzymanych materiałów podstawowych na wierzchy i spody obuwia oraz materiałów

pomocniczych wykonaj na przekroju kopyta lub półwałku wskazany przez nauczyciela
schemat montażu obuwia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zapoznać się z otrzymanym schematem montażu,

2)

wykroić z otrzymanych materiałów paski szerokości 2 cm i stosownej długości
uzależnionej od obwodu przekroju poprzecznego kopyta lub półwałka,

3)

umieścić i połączyć na obwodzie kopyta (półwałku) wykrojone paski materiału według
otrzymanego schematu, dobierając właściwe materiały na wierzchy i spody obuwia,

4)

zastosować właściwe dla schematu połączenia elementów, na przykład: klejenie, szycie,
gwoździowanie, kołkowanie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

5)

dokonać oceny wykonanej pracy, porównując wykonany model z otrzymanym
schematem,

6)

zaprezentować wykonany model przekroju poprzecznego obuwia według otrzymanego
schematu.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

materiały na wierzchy i spody obuwia (różne rodzaje),

−

materiały pomocnicze do łączenia elementów (pasków) wierzchu ze spodami: kleje, nici
(różne rodzaje i grubości), igły, gwoździe, teksy, klamerki, kołki drewniane,

−

dziurkacze o średnicy 0,75–1,00 mm, nakłuwaki,

−

noże szewskie,

−

młotki, obcęgi, kleszcze do ćwiekowania,

−

maszynka do ręcznego cięcia pasków,

−

taśma miernicza – obuwnicza,

−

podkład z drewna lub tworzywa do obróbki łączonych elementów,

−

schemat systemu montażu do wykonania modelu w naturze,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

W oparciu o otrzymany model lub przekrój poprzeczny obuwia, rozpoznaj zastosowany

system montażu, podaj jego nazwę, wykonaj odręcznie schemat przekroju i opisz jego
elementy za pomocą wyróżników liczbowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zanalizować otrzymany model lub przekrój poprzeczny obuwia,

2)

rozpoznać i nazwać zastosowany system montażu,

3)

naszkicować i opisać schemat przekroju,

4)

dokonać oceny wykonanego ćwiczenia,

5)

zaprezentować wykonaną pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

model lub przekrój poprzeczny obuwia,

−

papier formatu A4,

−

przybory piśmiennicze, ołówki, gumka,

−

literatura z rozdziału 6.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

zdefiniować pojęcie „systemu montażu”?

2)

rozróżnić systemy i wielosystemy montażu obuwia w oparciu

o schematy i przekroje poprzeczne obuwia lub jego modele?

3)

wykonać modele przekrojów poprzecznych obuwia dla różnych

systemów i wielosystemów montażu obuwia?

4)

rozróżnić system montażu od wielosystemu montażu?

5)

naszkicować i opisać schematy przekrojów poprzecznych obuwia

z otrzymanego modelu lub przekroju poprzecznego obuwia?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

4.5. Znakowanie obuwia, symbole, zasady

4.5.1. Materiał nauczania

Jeszcze do niedawna podstawą do znakowania obuwia był system oparty na Kodzie Towarowo

Materiałowym oznaczany potocznie skrótem KTM oraz norma PN-86/0-91013 Obuwie –
Znakowanie.

Pod pojęciem KTM rozumiano zbiór symboli identyfikujących towary występujące

w obrocie lub materiały występujące w ewidencji, obowiązujące jednolicie w kontaktach
między dostawcami i odbiorcami, korespondencji oraz dokumentach obrotu towarowego.
Podstawą KTM było II wydanie Systematycznego Wykazu Wyrobów (SWW)
obowiązującego od 1 stycznia 1976 roku.

W symbolu KTM dla obuwia (z wyjątkiem gumowego) wyróżniono dwie części:

−

klasyfikacyjną składającą się z siedmiu wyróżników,

−

identyfikacyjną składającą się z pięciu wyróżników.
Na miejscu 13 za częścią klasyfikacyjną i identyfikacyjną (7–5 wyróżników)

umieszczono liczbę kontrolną wzoru obuwia.

W części klasyfikacyjnej kolejne wyróżniki oznaczały:

−

1 – resort (Ministerstwo),

−

2 – gałąź przemysłu (przemysł skórzany),

−

3 – branża (obuwie bez gumowego),

−

4 – podbranża (rodzaj obuwia),

−

5 – sezonowość obuwia,

−

6 – grupa wielkościowa,

−

7 – typ obuwia.
W części identyfikacyjnej zarezerwowano 5 wyrazów na określenie wzoru obuwia.

Przedziały numerów wzorów dla zakładów obuwia przekazywane były centralnie przez
Centralne Laboratorium Przemysłu Obuwniczego w Krakowie.

W zakresie stosowania KTM i cechowania obuwia wydano wiele instrukcji i zaleceń.

Kod ten był komentowany w wielu książkach i podręcznikach [1, s. 51], [3, s. 84], [4, s. 59]
oraz w PN-86/0-91013 Obuwie – Znakowanie.

Od 1 kwietnia 1999 roku w obrocie towarowym odnośnie znakowania obuwia na terenie

kraju obowiązuje norma PN-0-91013 Obuwie – Znakowanie, która zastąpiła normę
PN-86/0-91013 Obuwie – Znakowanie z roku 1986.

W nowej normie wprowadzono istotne zmiany polegające na:

−

wprowadzeniu części postanowień Dyrektywy Unii Europejskiej 94/11/EC i aktualnych
przepisów krajowych,

−

objęciu postanowieniami normy także obuwia gumowego,

−

wycofaniu oznaczenia: znaku kontroli jakości, obwodu cholewy, liczby kontrolnej
według KT, symbolu SWW i znaku pakującego.
W normie podano wymagania dotyczące znakowania wszelkiego rodzaju obuwia i jego

opakowań, niezależnie od źródła jego pochodzenia. Norma nie dotyczy obuwia ochronnego
i bezpiecznego oraz obuwia sportowego.

Obowiązujące znaki cyfrowe, literowe lub inne należy umieszczać bezpośrednio na

obuwiu i jego opakowaniach (indywidualnych i zbiorowych) lub na etykietach ewentualnie na
tasiemkach przymocowanych do obuwia lub opakowań.

Znaki należy wykonać przez wytłaczanie, ale dopuszcza się także drukowanie,

a w przypadku ceny można stosować etykietkę samoprzylepną. Znaki te powinny być trwałe,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

czytelne, estetyczne, nie brudzące i nie powodujące uszkodzenia obuwia i przedmiotów
stykających się z nim. Minimalna wysokość tych znaków to 3 mm. Między grupami znaków
powinien być odstęp wielkości jednego znaku. Etykiety i tasiemki powinny być
przymocowane w sposób trwały, aby w transporcie i obrocie nie odczepiły się od obuwia lub
opakowania. Rodzaje stosowanych znaków i miejsca ich występowania zilustrowano
w tabeli 4.

Tabela 4. Rodzaje znaków stosowanych przy cechowaniu obuwia i jego opakowaniach oraz miejscach ich

występowania według PN-0-91012:1999

Występowanie znaku

Lp.

Rodzaj znaku

na obuwiu

na opakowaniu

jednostkowym

na

opakowaniu

zbiorczym

1

2

3

4

5

1

Nazwa lub znak firmowy producenta (lub

dostawcy)

X

1)

X

X

2

Pełna nazwa i adres producenta (lub dostawcy)

X

X

3

Długość i ewentualnie tęgość lub szerokość

X

1)

X

X

4

Materiały użyte do wykonania wierzchu,

podszewki i elementów spodu stykających się ze

stopą oraz podeszwy

X

5

Symbol wzoru

X

1)

X

X

6

Oznaczenie gatunku

2)

X

X

X

7

Znak jakości lub inny znak (jeżeli obuwie taki

ma)

X

X

X

8

Kolor wierzchu

X

X

9

Liczba zapakowanych par lub sortyment

wielkościowy

X

10

Miesiąc i rok produkcji

X

X

11

Informacje dotyczące warunków użytkowania i

konserwacji

X

12

Cena detaliczna

X

3)

1)

Znak występuje na obu półparach

2)

Brak znaku oznaczenia gatunku jest równoznaczny z tym, że obuwie jest wyprodukowane w gatunku 1.

3)

Cenę oznacza podmiot gospodarczy prowadzący detaliczny obrót handlowy

.

Niezależnie od znaków zawartych w tabeli 4, na obuwiu i jego opakowaniach dopuszcza

się umieszczanie innych dodatkowych znaków według uznania producenta lub dystrybutora
(dostawcy)

Znając rodzaje znaków oraz miejsca, w których te znaki należy zamieszczać trzeba także

określić sposób przedstawiania znaków wymienionych w tabeli 4:

−

nazwa lub znak firmowy producenta (lub dostawcy) podaje się według zatwierdzonego
oficjalnie wzoru,

−

pełna nazwa i adres producenta (lub dostawcy) podaje się słownie,

−

długość i ewentualnie tęgość lub szerokość w przedstopiu podaje się według
PN-87/0-91010 lub według normy ISO 9407:1991,

−

materiały użyte do wykonania wierzchu, podszewki i elementów spodu stykających się
ze stopą oraz podeszwy podaje się, stosując piktogramy lub oznaczenia opisowe
zilustrowane na rys. 22,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Oznaczenie elementu obuwia

Oznaczenie materiału, z którego wykonano element

obuwia

piktogram

opisowo

piktogram

opisowo

Wierzch

Skóra

Podszewka wraz
z elementem spodu
stykającego się ze stopą

Skóra pokryta

Podeszwa

Materiał tekstylny

Inny materiał

Rys. 22. Sposoby oznaczania elementów obuwia i materiałów, z których są wykonane przy

użyciu piktogramów i opisowo według normy PN-0-91013:1999.

−

symbol wzoru oznacza się cyframi lub literami;

−

oznaczenie gatunku wykonuje się pieczątką sporządzoną według wzoru zamieszczonego
na rys. 23. Oznaczenie gatunku pierwszego nie jest obligatoryjne, czyli obuwie bez znaku
jest zaliczane do gatunku I.

Rys. 23. Wzory pieczątek do oznaczania gatunku według PN-0-91013:1999 Obuwie – Znakowanie.

−

znak jakości lub inny znak (jeżeli taki znak ma obuwie) podaje się według
zatwierdzonego wzoru;

−

kolor wierzchu podaje się słownie, poprzez określenie zasadniczego koloru wierzchu
cholewki;

−

liczbę zapakowanych par i sortyment wielkościowy, czyli ilość par w poszczególnych
numerach długości obuwia oznacza się cyframi;

−

miesiąc i rok produkcji zaznacza się dwiema cyframi miesiąca i dwiema cyframi roku
rozdzielonymi ukośną kreską;

−

informację dotyczącą warunków użytkowania i konserwacji obuwia podaje się opisowo
na etykiecie połączonej trwale z obuwiem;

−

cenę detaliczną oznacza się cyframi i skrótem zł.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Zaleca się umieszczanie znaków zawartych w tabeli 4 na podeszwie w części śródstopia,

na wyściółce w części pięty, wewnątrz obuwia przy górnej krawędzi obłożyn lub w innych
miejscach widocznych dla kupującego obuwie (konsumenta). Natomiast znaki na opakowaniu
zbiorczym należy umieszczać w lewym górnym rogu ścianki czołowej opakowania.

Jeżeli z przyczyn błędnego oznakowania obuwia lub opakowania zajdzie potrzeba jego

anulowania to dokonujemy to znormalizowanym znakiem w kształcie spłaszczonej litery X,
którym przekreślamy znaki niewłaściwe i obok umieszczamy znaki właściwe dla cechowanej
pary obuwia.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Czym charakteryzuje się struktura KTM?

2.

Czy wiesz według jakiego dokumentu cechuje się obuwie lub jego opakowania?

3.

Jakie zmiany wprowadzono w nowej (obowiązującej od 1999 roku) normie dotyczącej
znakowania obuwia?

4.

Jak powinny być wykonane znaki i na czym umieszczone?

5.

Jakie znasz rodzaje znaków i gdzie one występują?

6.

W jaki sposób przedstawiamy znaki?

7.

Czy oprócz znaków zalecanych w normie można stosować dodatkowo inne znaki?

8.

Czy znasz rodzaje i zasady oznaczania elementów obuwia i rodzajów materiału,
z którego są wykonane?

9.

Czy oznaczanie gatunku I jest obowiązkowe?

10.

Jak oznacza się gatunek obuwia?

11.

W jaki sposób dokonujemy zmiany znaków?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odczytaj znaki umieszczone na obuwiu i jego opakowaniu, zapisz je i scharakteryzuj

otrzymane obuwie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

rozróżnić znaki umieszczone na analizowanym obuwiu i jego opakowaniu
jednostkowym,

2)

odczytać i zapisać nazwy i krótką charakterystykę znaków,

3)

scharakteryzować otrzymane obuwie według odczytanych znaków,

4)

dokonać samooceny ćwiczenia,

5)

zaprezentować wyniki wykonanej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

oznakowane obuwie w opakowaniu jednostkowym,

−

przybory piśmiennicze,

−

papier formatu A4,

−

PN-0-91013:1999 Obuwie – Znakowanie,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Ćwiczenie 2

Dokonać oznakowania otrzymanego obuwia i jego opakowań według zasad zawartych

w PN-0-91013:1999 Obuwie – Znakowanie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zanalizować otrzymane obuwie,

2)

wybrać karteczki samoprzylepne z umieszczonymi na nich cechami, stosowne do
analizowanego obuwia,

3)

nakleić karteczki z opisanymi cechami na obuwiu i opakowaniach, we właściwych
(zalecanych w normie) miejscach,

4)

dokonać samooceny wykonanej pracy,

5)

zaprezentować wyniki ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

modele nie oznakowanego obuwia i jego opakowań jednostkowych,

−

karteczki samoprzylepne z wytłoczonymi lub wydrukowanymi cechami (znakami)
obuwia i jego opakowań jednostkowych,

−

PN-0-91013:1999 Obuwie – Znakowanie,

−

literatura z rozdziału 6.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

rozpoznać skrót KTM i opisać jego strukturę?

2)

określić numer i nazwę aktualnie obowiązującej normy określającej

zasady znakowania obuwia i jakie są wprowadzone w niej zmiany
w stosunku do normy poprzedniej?

3)

zdefiniować znaki i ich występowanie według aktualnie

obowiązującej normy?

4)

wyjaśnić znaczenie wyrazu „piktogram”?

5)

rozpoznać piktogramy umieszczone na obuwiu i odczytać ich

znaczenie?

6)

rozróżnić i dobrać pieczątki do oznaczania gatunków obuwia?

7)

wskazać jakie elementy znakowane są w obuwiu przy użyciu

piktogramów?

8)

narysować piktogramy służące do oznakowania materiałów z jakich

wykonane są cholewki?

9)

określić zasady anulowania błędnie umieszczonych znaków na

obuwiu lub jego opakowaniach?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.

4.

Test zawiera 20 pytań o różnym stopniu trudności. Są to pytania wielokrotnego wyboru.

5.

Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyskać 1 punkt.

6.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane
są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.

7.

Staraj się wyraźnie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uważasz za
poprawną.

8.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

9.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie sprawiało Ci trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

10.

Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi w KARCIE
ODPOWIEDZI.

11.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Wyrób dostosowany konstrukcją oraz materiałami do spełniania szczególnych zadań

ochronnych stopy lub kończyny, a także zdrowia lub życia człowieka to obuwie
a)

do użytku w pracy.

b)

profilaktyczne.

c)

chroniące przed urazami.

d)

bezpieczne.

2. Welingtony to obuwie

a)

rybackie.

b)

wędkarskie.

c)

przeciwdeszczowe.

d)

turystyczne.

3. Obuwie domowe charakteryzuje się tym, że najczęściej jest użytkowane

w pomieszczeniach
a)

biurowych.

b)

sklepowych.

c)

mieszkalnych.

d)

fabrycznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

4. Rozróżnia się trzy rodzaje obuwia

a)

powszechnego użytku, ochronne, sportowe.

b)

wyjściowe, domowe, robocze.

c)

turystyczne, robocze, powszechnego użytku.

d)

wyjściowe, robocze, sportowe.

5. Obuwie z cholewką sięgającą do połowy łydki to

a)

kozaczki.

b)

botki.

c)

trzewiki.

d)

welingtony.

6. Pantofle to obuwie

a)

wyjściowe.

b)

wieczorowe.

c)

domowe.

d)

luksusowe.

7. „Typ obuwia” to określenie obuwia na podstawie cech

a)

konstrukcyjnych cholewki i grubości materiału.

b)

wytrzymałościowych i kształtu czubka.

c)

konstrukcyjnych i rodzaju materiałów z jakich zostało wykonane.

d)

konstrukcyjnych i przeznaczenia.

8. Grupa obuwia oznaczona symbolem 7 to obuwie

a)

dziecięce starsze.

b)

dziewczęce.

c)

damskie.

d)

młodzieżowo-dziewczęce.

9. Jeżeli obuwie wytwarzane jest w numeracji metrycznej 20, 20

1

/

2

, 21, 21

1

/

2

, 22 to oznacza,

ż

e jest to grupa wielkościowa

a)

damska.

b)

szkolna.

c)

przedszkolna.

d)

dziewczęca.

10. Znaki zamieszczone na obuwiu, informujące o rodzaju materiału z jakiego zostało

wykonane to
a)

etykiety.

b)

zawieszki.

c)

piktogramy.

d)

opisy.

11. Dodatkowym kryterium podziału obuwia wyjściowego niezależnie od cech

konstrukcyjnych i użytkowych jest podział wynikający z
a)

rodzaju materiału wierzchniego.

b)

rodzaju materiału spodowego.

c)

sezonowości.

d)

obowiązującej mody.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

12. Obuwie typu tenisówki to

a)

trzewiki turystyczne.

b)

półbuty do gry w tenisa.

c)

półbuty sportowe z cholewką skórzaną i spodem gumowym.

d)

półbuty sportowe lub turystyczne z cholewką tkaninową na spodzie z gumy lub
tworzywa sztucznego.

13. Wielkością podstawową w grupie obuwia chłopięcego jest wielkość

a)

24 G.

b)

23

1

/

2

G.

c)

24 H.

d)

24 F.

14. Obuwie sandałowe charakteryzuje się tym, że brzeg cholewki jest

a)

połączony z wyściółką.

b)

wywinięty na podsuwkę lub podeszwę.

c)

podwinięty pod brzegi podpodeszwy.

d)

przyszyty do wargi podpodeszwy.

15. Kluczowym kryterium podziału obuwia na grupy wielkościowe jest

a)

moda, wiek i płeć użytkowników.

b)

konstrukcja wytwarzanego obuwia.

c)

płeć i wiek użytkowników.

d)

wiek i upodobania użytkowników.

16. Znaki na obuwiu i jego opakowaniach są umieszczane według zasad zawartych w

a)

warunkach technicznych.

b)

normach przedmiotowych.

c)

opisach technologicznych.

d)

dokumentacji konstrukcyjno-technologicznej.

17. Wspólną cechą obuwia pasowego i fleksiblowego jest

a)

klejenie.

b)

przeszywanie.

c)

wszywanie pasa.

d)

dublowanie.

18. Uszeregowane prawidłowo trzy systemy montażu obuwia: gdynkowy, klejony,

przeszywany według kryterium najwyższej wytrzymałości połączenia wierzchów ze
spodami obuwia (od największej do najmniejszej), to
a)

przeszywany, klejony, gdynkowy.

b)

klejony, gdynkowy, przeszywany.

c)

gdynkowy, klejony, przeszywany.

d)

przeszywany, gdynkowy, klejony.

19. Symbole 5, 7, 8 zamieszczone na rysunku oznaczają kolejno

a)

warga, szew dublowany, szew łańcuszkowy.

b)

warga, szew przeszywany, rysa.

c)

pas, szew ręczny, szew zyg-zag.

d)

podsuwka, rysa, szew dublowany.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

20. Na schemacie zamieszczonym na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny obuwia

montowanego systemem
a)

fleksiblowym.

b)

przeszywano-dublowanym.

c)

pasowym szytym po narciarsku bez międzypodeszwy.

d)

pasowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Charakteryzowanie typów i rodzajów obuwia

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

6. LITERATURA

1.

Borzeszkowski A., Borzeszkowski W., Persz T.: Obuwnictwo przemysłowe część I.
WSiP, Warszawa 1979

2.

Christ J.W.: Obuwnictwo. WPLIS, Warszawa 1965

3.

Grabkowski M.: Obuwnictwo. Podręcznik dla zasadniczej szkoły zawodowej. WSiP,
Warszawa 1992

4.

Grabkowski M.: Technika wytwarzania obuwia tom I. Politechnika Radomska, Radom
2000

5.

Grabkowski M., Olszewski A., Kościów S.: Projektowanie obuwia. Wyższa Szkoła
Inżynierska w Radomiu, Radom 1982

6.

Zasady prawidłowej konstrukcji kopyt i obuwia. Praca zbiorowa. WNT, Warszawa 1976

7.

http://www.tiptoobuwie.pl/

8.

http://www.proinstalshoes.com./obuwie.php

9.

http://www.bata.pl/catdetail.php

10.

http://www.allegro.pl/item170403353

11.

http://www.marka.biz.plpl/obuwiekatalog.htm

Normy przedmiotowe:
1. PN-85/0-9100 Obuwie Terminologia
2. PN-EN ISO 19952 Obuwie Terminologia
3. PN-86/O-91013 Obuwie-Znakowanie
4. PN-O-91013 Obuwie-Znakowanie (obowiązująca od 01.04.1999r.)

Czasopisma fachowe:
Przegląd Skórzany (wydania archiwalne)
Ś

wiat Butów (wydania archiwalne i bieżące)