ERGONOMIA I FIZJOLOGIA – PODSTAWOWE POJĘCIA.

Ergonomia (z gr. ergo – praca, nomos – prawo, prawidłowość) – pojęcie pojawiło się
pierwszy raz w publikacji prof. Jastrzębowskiego w 1868r. Pojęcie powróciło w latach
dwudziestych XX wieku za sprawą Taylora i Gilberth’a, którzy byli przedstawicielami
naukowej organizacji pracy i twórcami tayloryzmu. Działalność Taylora i Gilberth’a
przypada na przełom XIX i XX wieku. Ergonomię można podzielić na szkołę klasyczna,
behawioralną i ilościową.

Założenia Tayloryzmu.

1.

Należy wykorzystywać możliwości wynikające z naukowego doboru pracowników,
tak żeby można było każdemu z nich przydzielić pracę, do której najbardziej się
nadaje.

2.

Potrzeba określenia jednej metody wykonywania każdego zadania.

3.

Potrzeba ciągłego szkolenia i doskonalenia pracowników (podniesienie wydajności
leży w interesie pracodawcy i pracownika).

4.

Konieczność wytworzenia właściwej atmosfery pracy pomiędzy kierownictwem,
a pracownikami.

Ergonomia – pojęcie wprowadzone w celu określenia nauki zajmującej się powiązaniem
między człowiekiem, a pracą. Przedmiotem ergonomii są zagadnienia dostosowania maszyn,
urządzeń i narzędzi do możliwości pracownika w celu usunięcia zagrożenia jego zdrowia
i życia, optymalizacji kosztu biologicznego oraz zapewnienia wygody podczas jej
wykonywania.

Materialne środowisko pracy – rozpatrywane jest w sensie długotrwałego oddziaływania
czynników znajdujących się w otoczeniu stanowiska pracy oraz w skutek tego powstających
chorób zawodowych czy ewentualnych wypadków.

Ogólny schemat projektowania ergonomicznego.

E-1: projektowanie procesów pracy z uwzględnieniem treści pracy, metody pracy, funkcji
wyposażenia technologicznego.
E-2: projektowanie przestrzeni pracy (przestrzeni czynności roboczych i pracy wzroku), tzw.
elementów sterowniczych.
E-3: projektowanie elementów informacyjnych, sygnalizacyjnych i sterowniczych.
E-4: projektowanie środowiska fizyko – chemiczno – biologicznego.

Fizjologia pracy człowieka – zajmuje się podstawowymi procesami fizjologicznymi, które
zachodzą w organizmie człowieka podczas wysiłku i oceną czynników kształtujących
zdolność organizmu ludzkiego do pracy.

Zapotrzebowanie
społeczne

Określenie granic
projektowanego systemu

Sformułowanie
i rozdzielenie zadań
projektowanego systemu

Związki funkcjonalne
i emocjonalne z innymi systemami

Cechy konstrukcyjno -
technologiczne

Możliwości nadsystemu

E-1

Określenie zadań człowieka

Określenie zadań obiektu
technicznego

Określenie wymaganych cech
człowieka

Wstępne projektowanie metod
pracy

Projektowanie pozycji ciała
człowieka

Określenie parametrów
przestrzeni manipulacyjnej
człowieka

Prognozowanie wielkości
obciążeń człowieka

Określenie wymaganych cech
użyteczności

Opracowanie koncepcji konstrukcji
zespołów funkcjonalnych

Wstępne projektowanie
architektury

Zlokalizowanie zespołu
sygnalizacyjno – sterowniczego
oraz strefy manipulacji
technologicznej

Projektowanie konstrukcji
zespołów funkcjonalnych
(stanowiska)

Wykonanie i badanie prototypu.
Weryfikacja dokumentacji

E-2

E-3

E-4

E-1 + E-4

Fizjologiczny aspekt procesu pracy.
Fizjologię można zdefiniować jako naukę o funkcjach żywych organizmów, ich częściach
strukturalnych oraz zachodzących w nich procesach fizykochemicznych.
Fizjologia pracy wchodzi w skład fizjologii człowieka i zajmuje się badaniem wpływu pracy
wykonywanej przez człowieka na jego ustrój jako całość, a także na funkcjonowanie
poszczególnych jego organów i układów oraz bioenergetykę.

System informacyjny człowieka.
Właściwości żywych organizmów oparte są na:



prawie przemiany materii i energii,



umiejętności selekcji najważniejszych informacji spośród niezliczonej ich liczby, stale
docierającej z otoczenia,



reakcji organizmu na wyselekcjonowane bodźce w sposób optymalny dla jego
potrzeb,



zdolności zapamiętywania, uczenia się, opartej na odpowiednio przetworzonych,
napływających informacjach,



zdolności do regeneracji i kompensacji uszkodzeń ciała,



zdolności do adaptacji.

ś

adna żywa istota nie stanowi całkowicie zamkniętego, autonomicznego systemu. Dla jej

istnienia niezbędny jest ciągły, aktywny kontakt ze środowiskiem za pomocą strumienia
informacji. Informacje, czyli wiadomości, związane są z jakimś fizycznym nośnikiem
i przekazywane od nadawcy do odbiorcy, wywołując u niego określoną reakcję. Działając na
człowieka, informacja podlega:



odbiorowi,



przetwarzaniu (transformacja pierwotnego, oryginalnego sygnału na szereg,
następujących po sobie zmian),



zapamiętaniu (pozostawienie po sobie śladów w pamięci),



przenoszeniu.

Człowiek może odbierać informacje zarówno o otoczeniu jak i o swym wnętrzu.
Wyspecjalizowały się w jego organizmie specyficzne struktury biologiczne tzw. receptory:



teleceptory, które wyłapują bodźce z otoczenia dalszego (narząd powonienia, wzroku
i słuchu),



eksteroreceptory, przekazują informacje z otoczenia bliskiego (czucie dotyku, ucisku,
ciepła, zimna, bólu i smaku),



proprioceptory, które wysyłają informacje o stanie układu kostno-stawowo -
mięśniowym oraz ruchu całego ciała i jego części,



interoceptory, które dostarczają informacji o wnętrzu organizmu.

Informacja zawarta w potencjale generującym zostaje zakodowana w receptorze w postaci
potencjału czynnościowego, czyli serii krótkotrwałych impulsów o stałej amplitudzie,
niezależnej od wartości potencjału generującego.