elektryk 724[01] o2 05 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Andrzej Wadas

Wykonywanie naprawy maszyn, urządzeń i instalacji
elektrycznych 724[01].O2.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Grażyna Adamiec
prof. PŁ dr hab. inż. Krzysztof Pacholski

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Barbara Kapruziak

Konsultacja:
mgr inż. Ryszard Dolata

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 724[01].O2.05
„Wykonywanie naprawy maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu elektryk.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1.

Zasady organizacji napraw urządzeń i instalacji elektrycznych
5.1.1. Ćwiczenia

12
12

5.2.

Podstawowe podzespoły mechaniczne stosowane w maszynach
i urządzeniach elektrycznych
5.2.1. Ćwiczenia

5.3.

Uszkodzenia i naprawa transformatorów oraz urządzeń
energoelektrycznych
5.3.1. Ćwiczenia

16
16

5.4.

Uszkodzenia i naprawa silników elektrycznych
5.4.1. Ćwiczenia

19
19

5.5.

Uszkodzenia i naprawa instalacji elektrycznych
5.5.1. Ćwiczenia

23
23

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie elektryk.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

cele kształcenia,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

pytania sprawdzające,

−

narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.

Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Jednostka modułowa 724[01].O2.05 „Wykonywanie naprawy maszyn, urządzeń

i instalacji elektrycznych” zawiera treści programowe dotyczące wykonywania demontażu,
montażu i naprawy maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych.

Zaleca się, aby podczas realizacji programu nauczania stosować przede wszystkim metodę

tekstu przewodniego, ćwiczenia praktyczne oraz pokaz z objaśnieniem. Wskazane jest, aby
nauczyciel przygotował materiały potrzebne do wykonywania ćwiczeń, jak: teksty przewodnie,
instrukcje do ćwiczeń, poradniki, katalogi, dokumentację techniczną.

W trakcie wykonywania ćwiczeń praktycznych uczniowie powinni samodzielnie

zlokalizować i naprawić usterki występujące w maszynach, urządzeniach i instalacjach
elektrycznych. Szczególną uwagę należy zwrócić na prawidłowe wykonywanie pomiarów
parametrów elektrycznych oraz określanie na ich podstawie rodzaju i miejsca uszkodzenia.
Uczniowie powinni również ocenić przydatność naprawionych maszyn, urządzeń i instalacji
elektrycznych do dalszej eksploatacji.

Podczas realizacji treści dotyczących elementów i podzespołów mechanicznych,

stosowanych w maszynach i urządzeniach elektrycznych, należy zwrócić uwagę na ich budowę
i zastosowanie.

Duże znaczenie dla opanowania celów kształcenia ma wykorzystanie filmów

dydaktycznych z zakresu naprawy maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych. Należy
pamiętać, aby przed projekcją filmu ukierunkować obserwację uczniów, a po obejrzeniu filmu
przeprowadzić dyskusję i podsumowanie.

Zajęcia powinny odbywać się w warsztatach szkolnych w grupie do 15 uczniów,

z podziałem na zespoły 2–3 osobowe. Realizacja treści programowych może odbywać się
również w Centrach Kształcenia Praktycznego lub Centrach Kształcenia Ustawicznego,
wyposażonych w odpowiednie stanowiska ćwiczeniowe.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń praktycznych, należy zapoznać uczniów z

zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi na danym stanowisku.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się przez cały czas realizacji

programu jednostki modułowej, na podstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć.
W kryteriach oceniania należy uwzględnić poziom oraz zakres opanowania przez uczniów
umiejętności i wiadomości wynikających ze szczegółowych celów kształcenia. Nauczyciel

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

powinien dokonać hierarchizacji celów oraz opracować wymagania edukacyjne na
poszczególne stopnie szkolne.

Podczas realizacji programu nauczania osiągnięcia uczniów należy oceniać na podstawie:

−

ustnych sprawdzianów,

−

pisemnych sprawdzianów,

−

testów osiągnięć szkolnych,

−

ukierunkowanej obserwacji pracy ucznia w trakcie wykonywania ćwiczeń praktycznych.
Podczas kontroli i oceny przeprowadzanej w formie ustnej należy zwracać uwagę na

umiejętność operowania zdobytą wiedzą, merytoryczną jakość wypowiedzi i poprawne
stosowanie pojęć technicznych.

Proponuje się sprawdzanie umiejętności praktycznych poprzez obserwację czynności

uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:

−

odczytywanie schematów ideowych i montażowych maszyn, urządzeń i instalacji
elektrycznych,

−

lokalizowanie uszkodzonych elementów i ich wymianę,

−

prawidłowy demontaż i montaż maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych,

−

sprawdzanie poprawności działania maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych po
wykonanej naprawie,

−

przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania napraw
maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych.
Nauczyciel powinien kontrolować poprawność wykonania ćwiczenia w trakcie i po jego

wykonaniu. Po wykonaniu poszczególnych ćwiczeń zaleca się dokonanie oceny pracy ucznia w
kategorii: uczeń umie lub nie umie wykonać poprawnie ćwiczenie. Po stwierdzeniu, że uczeń
umie, należy wystawić ocenę zgodnie z obowiązującym w szkole systemem oceniania.
Ćwiczenia wykonane nieprawidłowo należy powtarzać, aż do uzyskania pozytywnego wyniku.

Po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej proponuje się zastosowanie

testu pisemnego z zadaniami zamkniętymi wielokrotnego wyboru oraz testu praktycznego
z zadaniami typu próba pracy lub zadaniami nisko symulowanymi. Do zadań praktycznych
należy opracować kryteria oceny oraz schemat punktowania.

Wyniki testu pisemnego i praktycznego powinny mieć znaczący wpływ na ocenę osiągnięć

ucznia wystawianą po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

724[01].O2

Mechaniczne techniki wytwarzania

724[01].O2.01

Posługiwanie się dokumentacją techniczną

724[01].O2.05

Wykonywanie naprawy maszyn,

urządzeń i instalacji elektrycznych

724[01].O2.02

Wykorzystanie różnych materiałów

w elektrotechnice

724[01].O2.03

Wykonywanie obróbki ręcznej

724[01].O2.04

Wykonywanie połączeń elektrycznych

i mechanicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozróżniać rodzaje dokumentacji technicznej maszyn i urządzeń elektrycznych,

−

odczytywać proste rysunki maszynowe,

−

rozpoznawać symbole graficzne i oznaczenia stosowane w rysunku technicznym
elektrycznym,

−

odczytywać proste schematy elektryczne,

−

rysować proste schematy elektryczne,

−

odczytywać plan i schemat instalacji elektrycznej,

−

odczytywać rysunki maszyn i urządzeń elektrycznych,

−

odczytywać prostą dokumentację techniczną,

−

rozróżniać materiały stosowane w elektrotechnice,

−

rozpoznawać materiały stosowane w konstrukcjach maszyn i urządzeń elektrycznych,

−

określać właściwości materiałów stosowanych w konstrukcjach maszyn i urządzeń
elektrycznych,

−

określać właściwości tworzyw sztucznych,

−

rozpoznawać powłoki ochronne i dekoracyjne,

−

wykonywać prace z zakresu obróbki ręcznej,

−

stosować odpowiednią metodę obróbki do określonego elementu konstrukcyjnego,

−

mierzyć podstawowe wielkości geometryczne,

−

posługiwać się elektronarzędziami,

−

posługiwać się dokumentacją techniczną, normami i katalogami części maszyn,

−

rozpoznawać połączenia elektryczne i mechaniczne stosowane w konstrukcjach maszyn
i urządzeń elektrycznych,

−

rozpoznawać podstawowe złącza stosowane w urządzeniach elektrycznych,

−

wykonywać połączenia mechaniczne,

−

wykonywać połączenia elektryczne,

−

przygotowywać styki i końcówki przewodów do lutowania,

−

przykręcać przewody do zacisków,

−

stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać podstawowe rodzaje maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych,

−

rozpoznać podzespoły mechaniczne stosowane w maszynach i urządzeniach
elektrycznych,

−

określić przeznaczenie elementów i podzespołów mechanicznych,

−

rozpoznać elementy i zespoły instalacji elektrycznych,

−

odczytać schematy ideowe i montażowe maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych,

−

wykonać podstawowe pomiary w maszynach, urządzeniach i instalacjach elektrycznych,

−

zlokalizować na podstawie wyników pomiaru uszkodzone elementy i podzespoły maszyn,
urządzeń i instalacji elektrycznych,

−

wymienić uszkodzone elementy i podzespoły w maszynach, urządzeniach i instalacjach
elektrycznych,

−

dokonać prostych napraw maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych,

−

dokonać prostych napraw podstawowych układów energoelektronicznych,

−

sprawdzić poprawność działania naprawionych maszyn, urządzeń i instalacji
elektrycznych,

−

skorzystać z katalogów części zamiennych,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony
od porażeń prądem elektrycznym oraz ochrony środowiska podczas wykonywania
konserwacji i naprawy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….………….

Modułowy program nauczania: Elektryk 724[01]
Moduł:

Mechaniczne techniki wytwarzania 724[01].O2

Jednostka modułowa:

Wykonywanie naprawy maszyn, urządzeń i instalacji
elektrycznych 724[01].O2.05

Temat: Pomiar rezystancji izolacji instalacji elektrycznej.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności pomiaru rezystancji izolacji.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

czytać plany instalacji,

−

przygotować plan pracy,

−

ocenić jakość wykonania instalacji,

−

dobrać właściwy miernik do pomiaru rezystancji izolacji,

−

skorzystać z instrukcji obsługi mierników stosowanych w pomiarach sprawdzających
w instalacjach,

−

przygotować poszczególne obwody instalacji elektrycznej do pomiaru rezystancji izolacji,

−

posłużyć się miernikami przy pomiarach sprawdzających w instalacjach,

−

zmierzyć rezystancję izolacji w instalacji jednofazowej i trójfazowej,

−

ocenić stan techniczny izolacji na podstawie wyników pomiarów, zgodnie z wymaganiami
przepisów,

−

stosować przepisy bhp obowiązujące na stanowisku pracy.

Metody nauczania–uczenia się:

−

instruktaż wstępny,

−

pokaz,

−

ćwiczenie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa jednolita.

Czas: 135 minut.

Środki dydaktyczne:

−

sprzęt ochronny i ratunkowy,

−

dokumentacja techniczna instalacji,

−

przepisy budowy i eksploatacji urządzeń elektrycznych,

−

instrukcja obsługi miernika do pomiaru rezystancji izolacji,

−

mierniki do pomiaru rezystancji izolacji,

−

instalacja elektryczna: model lub rzeczywista.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowiska do wykonania ćwiczenia.
4. Realizacja tematu:

−

zapoznanie uczniów z zasadami bhp obowiązującymi na stanowisku pracy,

−

omówienie przez nauczyciela sposobu posługiwania się dokumentacją techniczną
instalacji elektrycznej,

−

omówienie obsługi miernika do pomiaru rezystancji izolacji,

−

przygotowanie instalacji do pomiarów rezystancji izolacji,

−

pomiar rezystancji izolacji,

−

ocena stanu technicznego izolacji,

−

realizacja ćwiczenia zgodnie z instrukcją.

5. Po ustaleniu wszystkich wybranych właściwości każda grupa uczniów dokonuje analizy

swojej pracy.

6. Uczniowie wskazują swoje słabe i mocne strony, podczas jakie ujawniły się podczas

wykonywania ćwiczenia.

7. Nauczyciel analizuje pracę uczniów i określa poczynione postępy.
8. Uczniowie prezentują swoje prace.
9. Klasa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Przedstaw sposób pomiaru rezystancji izolacji przemysłowych instalacji sterowniczych

i sygnalizacyjnych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………….………….

Modułowy program nauczania: Elektryk 724[01]
Moduł:

Mechaniczne techniki wytwarzania 724[01].O2

Jednostka modułowa:

Wykonywanie naprawy maszyn, urządzeń i instalacji
elektrycznych 724[01].O2.05

Temat: Podstawowe podzespoły mechaniczne stosowane w maszynach i urządzeniach

elektrycznych.

Cel ogólny: Rozpoznawanie podzespołów mechanicznych stosowanych w maszynach

i urządzeniach elektrycznych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

rozpoznać przekładnie mechaniczne stosowane w maszynach i urządzeniach
elektrycznych,

−

określić przeznaczenie przekładni mechanicznych.

Metody nauczania–uczenia się:

−

instruktaż wstępny,

−

pokaz,

−

ćwiczenie.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

grupowa jednolita.

Czas: 90 minut.

Środki dydaktyczne:

−

plansze, rysunki,

−

modele przekładni mechanicznych,

−

literatura – np. Poradniki Mechanika [13],

−

arkusze papieru,

−

mazaki.

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie przez nauczyciela do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie przez nauczyciela stanowiska do wykonania ćwiczenia.
4. Omówienie przez nauczyciela rodzajów i budowy przekładni mechanicznych

z wykorzystaniem plansz, rysunków i modeli.

5. Realizacja tematu:

−

uczniowie dobierają się w grupy, każda grupa wybiera lidera, który kieruje jej pracą,

−

uczniowie określają rodzaje przekładni przedstawione na rysunkach,

−

uczniowie wskazują wady i zalety każdej z przekładni,

−

uczniowie wskazują przykłady zastosowań,

−

uczniowie wpisują wszystkie pomysły na kartce (burza mózgów),

−

uczniowie uporządkowują zapisane pomysły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Po ustaleniu wszystkich wybranych właściwości każda grupa uczniów dokonuje analizy

swojej pracy.

7. Uczniowie wskazują swoje słabe i mocne strony, jakie ujawniły się podczas wykonywania

ćwiczenia.

8. Nauczyciel analizuje pracę uczniów i określa poczynione postępy.
9. Uczniowie prezentują swoje prace.
10. Klasa wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac.

Zakończenie zajęć

Praca domowa

Odszukaj w literaturze wiadomości na temat przekładni ciernych. Na podstawie

zgromadzonych informacji napisz notatkę na temat wad, zalet oraz zastosowania przekładni
ciernych.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Zasady

organizacji

napraw

urządzeń

instalacji

elektrycznych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zidentyfikuj symbole graficzne znajdujące się na załączonym schemacie urządzenia

elektrycznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić rodzaj dokumentu otrzymanego do wykonania ćwiczenia,
2) sporządzić tabelę symboli graficznych występujących w dokumencie,
3) określić znaczenie poszczególnych symboli i ewentualnie uzupełnić tabelę,
4) dokonać analizy dokumentu i wyszczególnić znajdujące się na rysunku obwody.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

schemat ideowy urządzenia elektrycznego,

−

Polska Norma PN–EN 60617:2003 Symbole graficzne stosowane w schematach,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

ołówek, linijka, inne przybory kreślarskie,

−

papier do pisania.

Ćwiczenie 2

Wykonaj zestawienie symboli graficznych oraz wykaz obwodów znajdujących się

na załączonym schemacie lub planie instalacji elektrycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

schemat lub plan instalacji elektrycznej mieszkaniowej,

−

Polska Norma PN–EN 60617:2003 Symbole graficzne stosowane w schematach,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

ołówek, linijka, inne przybory kreślarskie,

−

papier do pisania.

Ćwiczenie 3

Sporządź plan i schemat instalacji elektrycznej pomieszczenia wskazanego przez

nauczyciela lub swojego mieszkania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) narysować plan pomieszczenia (lub pomieszczeń), które wskaże nauczyciel lub przy braku

takiego wskazania – plan własnego mieszkania,

2) nanieść na planie widoczny osprzęt instalacyjny,
3) nanieść na planie obwody określając przynależność widocznego osprzętu instalacyjnego

do poszczególnych obwodów,

4) narysować prawdopodobne trasy przewodów zgodne z zasadami dobierania tras

przewodów,

5) nanieść na plan wartości prądów znamionowych zabezpieczeń,
6) sporządzić schemat instalacji rozrysowanej na planie,
7) zaznaczyć na planie instalacji miejsca, w których występują różnice między wykonaną już

instalacją a wymaganiami określonymi obowiązującymi przepisami.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

taśma miernicza,

−

Polska Norma PN–EN 60617:2003 Symbole graficzne stosowane w schematach,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

ołówek, linijka, inne przybory kreślarskie,

−

papier do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Podstawowe

podzespoły

mechaniczne

stosowane

w maszynach i urządzeniach elektrycznych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj otrzymane łożyska oraz dokonaj ich klasyfikacji ze względu na kształt części

tocznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z otrzymanymi łożyskami,
2) dokonać klasyfikacji łożysk ze względu na kształt części tocznych,
3) wskazać przykłady zastosowań otrzymanych łożysk,
4) dokonać analizy przeprowadzonego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja,

−

pokaz,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw łożysk tocznych,

−

katalog łożysk tocznych,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

ołówek, linijka, inne przybory kreślarskie,

−

papier do pisania.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj rodzaje przekładni przedstawione na planszach. Wskaż ich wady i zalety oraz

zastosowanie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z przekładniami przedstawionymi na planszach,
2) dokonać klasyfikacji przekładni,
3) wskazać przykłady zastosowań przekładni przedstawionych na planszach,
4) dokonać analizy przeprowadzonego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja,

−

pokaz,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

plansze z rysunkami przekładni,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

ołówek, linijka, inne przybory kreślarskie,

−

papier do pisania.

Ćwiczenie 3

Rozpoznaj rodzaje hamulców przedstawione na planszach. Wskaż ich wady i zalety oraz

zastosowanie.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z hamulcami przedstawionymi na planszach,
2) dokonać klasyfikacji hamulców,
3) wskazać przykłady zastosowań hamulców przedstawionych na planszach,
4) dokonać analizy przeprowadzonego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja,

−

pokaz,

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

plansze z rysunkami hamulców,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

ołówek, linijka, inne przybory kreślarskie,

−

papier do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Uszkodzenia i naprawa transformatorów i urządzeń

energoelektrycznych

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj oględzin transformatora spawalniczego z ruchomym jarzmem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z danymi badanego transformatora,
2) ocenić stan uzwojeń,
3) ocenić jakość złożenia rdzenia i jego uziemienia,
4) sprawdzić stan mechanizmu przesuwającego jarzmo,
5) stan izolacji śrub jarzmowych,
6) sprawdzić jakość wszystkich połączeń śrubowych ściągających rdzeń,
7) wyciągnąć wnioski i zaprezentować efekty swoich badań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

stanowisko do badań,

−

transformator do badań,

−

ołówek, linijka, inne przybory kreślarskie.

Ćwiczenie 2

Wykonaj pomiary rezystancji izolacji uzwojeń w danym transformatorze trójfazowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z danymi badanego transformatora,
2) zaproponować układy pomiarowe,
3) zgromadzić niezbędne przyrządy pomiarowe,
4) wykonać pomiary rezystancji izolacji kolejno pomiędzy uzwojeniem pierwotnym

i rdzeniem oraz wtórnym i rdzeniem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) wykonać pomiary rezystancji izolacji między zaciskiem strony pierwotnej a zwartym

i uziemionym uzwojeniem wtórnym,

6) wykonać pomiary rezystancji izolacji między zaciskiem strony wtórnej a zwartym

i uziemionym uzwojeniem pierwotnym,

7) opracować wyniki pomiarów i wyciągnąć wnioski oraz zaprezentować efekty swoich

badań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

metoda projektów,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

transformator do badań,

−

miernik elektroniczny (uniwersalny),

−

miernik do pomiaru rezystancji izolacji,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

ołówek, linijka, inne przybory kreślarskie.

Ćwiczenie 3

Wyznacz początki i końce uzwojeń transformatora jednofazowego otrzymanego do badań.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z danymi badanego transformatora,
2) zaproponować układ pomiarowy,
3) zgromadzić niezbędne przyrządy pomiarowe,
4) wykonać niezbędne pomiary,
5) określić i oznaczyć w transformatorze początki i końce uzwojeń,
6) dokonać analizy przeprowadzonego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

stanowisko pomiarowe,

−

transformator do badań,

−

mierniki do pomiaru wielkości elektrycznych,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

ołówek, linijka, inne przybory kreślarskie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Wykonaj badania prostownika jednofazowego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z danymi znamionowymi prostownika jednofazowego otrzymanego

do badań,

2) zaproponować układy pomiarowe,
3) zgromadzić niezbędne przyrządy pomiarowe,
4) wykonać pomiary rezystancji izolacji kolejno pomiędzy uzwojeniem pierwotnym

i rdzeniem oraz wtórnym i rdzeniem,

5) wykonać pomiary rezystancji izolacji między zaciskiem strony pierwotnej a zwartym

i uziemionym uzwojeniem wtórnym,

6) wykonać pomiary rezystancji izolacji między zaciskiem strony wtórnej a zwartym

i uziemionym uzwojeniem pierwotnym,

7) wykonać pomiary sprawdzające stan przyrządów półprzewodnikowych,
8) opracować wyniki pomiarów i wyciągnąć wnioski oraz zaprezentować efekty swoich

badań,

9) przestrzegać przepisy bhp.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

metoda projektów,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

prostownik jednofazowy do badań,

−

miernik elektroniczny (uniwersalny),

−

miernik do pomiaru rezystancji izolacji,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

ołówek, linijka, inne przybory kreślarskie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Uszkodzenia i naprawa silników elektrycznych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pomiar rezystancji izolacji uzwojeń silnika indukcyjnego zwartego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpoznać badany silnik,
2) dokonać niezbędnych przełączeń na tabliczce zaciskowej,
3) ustalić przebieg pomiarów,
4) wykonać pomiary rezystancji izolacji,
5) dokonać analizy otrzymanych wartości rezystancji,
6) dokonać analizy przeprowadzonego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

katalogi silników,

−

Polskie Normy,

−

silnik indukcyjny,

−

multimetr,

−

miernik do pomiaru rezystancji izolacji,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

ołówek, linijka, inne przybory kreślarskie,

−

papier do pisania.

Ćwiczenie 2

Wykonaj wymianę szczotek w silniku pierścieniowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z silnikiem pierścieniowym otrzymanym do ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) ustalić typ zastosowanych oryginalnych szczotek,
3) zdemontować osłonę szczotkotrzymaczy,
4) po usunięciu istniejących szczotek, zamontować nowe szczotki,
5) dotrzeć nowe szczotki,
6) zamontować wcześniej zdemontowane elementy silnika,
7) przeprowadzić próbę pracy silnika,
8) dokonać analizy przeprowadzonego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

metoda projektów,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko do wykonywania ćwiczenia,

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

katalogi silników,

−

katalog szczotek,

−

silnik pierścieniowy,

−

multimetr,

−

komplet narzędzi,

−

różne szczotki,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

ołówek, linijka, inne przybory kreślarskie.

Ćwiczenie 3

Wykonaj pomiar rezystancji izolacji uzwojeń silnika komutatorowego prądu

przemiennego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpoznać badany silnik,
2) dokonać niezbędnych przełączeń na tabliczce zaciskowej,
3) ustalić przebieg pomiarów,
4) dokonać metody pomiaru rezystancji,
5) wykonać pomiary rezystancji izolacji,
6) dokonać analizy otrzymanych wartości rezystancji,
7) dokonać analizy z przebiegu ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

katalogi silników,

−

Polskie Normy,

−

silnik komutatorowy prądu przemiennego,

−

multimetr,

−

miernik do pomiaru rezystancji izolacji,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

ołówek, linijka, inne przybory kreślarskie,

−

papier do pisania.

Ćwiczenie 4

Wymień łożyska toczne w silniku odkurzacza.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zdemontować odkurzacz,
2) określić typ silnika zastosowanego w odkurzaczu,
3) zdemontować silnik,
4) ustalić typ zastosowanych oryginalnych łożysk tocznych,
5) po usunięciu istniejących łożysk, zamontować nowe,
6) zamontować wcześniej zdemontowane elementy silnika,
7) przeprowadzić próbę pracy silnika,
8) zamontować silnik w odkurzaczu,
9) sprawdzić działanie odkurzacza,
10) dokonać analizy z przebiegu ćwiczenia.
11) przestrzegać przepisy bhp.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

metoda projektów,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

stanowisko do wykonywania ćwiczenia,

−

instrukcja do ćwiczenia,

−

katalogi silników,

−

katalog łożysk tocznych,

−

odkurzacz,

−

multimetr,

−

komplet narzędzi,

−

różne łożyska toczne,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

ołówek, linijka, inne przybory kreślarskie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Uszkodzenia i naprawa instalacji elektrycznych

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeprowadź przegląd instalacji elektrycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zasady przeprowadzania oględzin instalacji,
2) zapoznać się z dokumentacją instalacji elektrycznych pomieszczenia/pomieszczeń,

w których przeprowadzony ma być przegląd instalacji elektrycznej,

3) sprawdzić, czy instalacja wykonana jest zgodnie z dokumentacją (szczególną uwagę

zwróć na dobór przewodów, zainstalowanego osprzętu, właściwe oznaczenia),

4) ocenić stan wykonania instalacji (prowadzenie i sposób mocowania przewodów),
5) ocenić jakość wykonania instalacji.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia praktyczne,

−

metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

teksty przewodnie,

−

sprzęt ochronny i ratunkowy,

−

plany instalacji,

−

przepisy budowy i eksploatacji urządzeń elektrycznych,

−

instalacja elektryczna model/rzeczywista,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

ołówek, linijka, inne przyrządy kreślarskie.

Ćwiczenie 2

Przeprowadź analizę instrukcji obsługi mierników do pomiarów sprawdzających

w instalacjach elektrycznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcjami mierników do pomiarów w instalacjach elektrycznych,
2) określić zastosowanie danego miernika,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) wskazać miernik/mierniki do pomiaru konkretnego parametru,
4) przedstawić zasadę działania wybranych mierników stosowanych w pomiarach instalacji,
5) sprawdzić stan miernika przed pomiarem,
6) dobrać zakresy pomiarowe mierników do określonych pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

metoda projektów,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestaw mierników stosowanych do pomiarów różnych parametrów w instalacjach
elektrycznych,

−

instrukcje mierników,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

ołówek, linijka, inne przyrządy kreślarskie.

Ćwiczenie 3

Sprawdź ciągłość żył przewodów roboczych instalacji elektrycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną badanej instalacji,
2) zaproponować harmonogram badań,
3) dokonać wyboru przyrządów pomiarowych,
4) wykonać czynności przygotowawcze przed sprawdzaniem ciągłości żył,
5) sprawdzić ciągłość żył przewodów roboczych,
6) dokonać analizy wyników pomiarów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja badanej instalacji,

−

zestaw mierników stosowanych do pomiaru różnych parametrów instalacji elektrycznych,

−

instrukcje mierników,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

ołówek, linijka, inne przyrządy kreślarskie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Sprawdź ciągłość żył przewodów ochronnych instalacji elektrycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

metoda projektów,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

dokumentacja badanej instalacji,

−

zestaw mierników stosowanych do różnych pomiarów w instalacjach elektrycznych,

−

instrukcje mierników,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

kalkulator,

−

ołówek, linijka, inne przyrządy kreślarskie.

Ćwiczenie 5

Wykonaj pomiary rezystancji izolacji instalacji elektrycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przedstawić przepisy bhp przy pomiarach rezystancji izolacji,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną badanej instalacji,
3) zaproponować harmonogram badań,
4) dokonać wyboru przyrządów pomiarowych,
5) wykonać czynności przygotowawcze przed pomiarami rezystancji izolacji,
6) wykonać pomiary rezystancji izolacji instalacji,
7) dokonać analizy przeprowadzonych pomiarów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

metoda projektów,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

norma PN–IEC 60364–6–61,

−

dokumentacja techniczna instalacji,

−

mierniki do pomiaru rezystancji izolacji wraz z instrukcjami obsługi,

−

kalkulator,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

ołówek, linijka, inne przyrządy kreślarskie.

Ćwiczenie 6

Wykonaj naprawę instalacji elektrycznej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną badanej instalacji,
2) zaproponować harmonogram działań,
3) dokonać oględzin instalacji,
4) dokonać niezbędnych pomiarów,
5) zlokalizować uszkodzenia występujące w instalacji,
6) korzystać z katalogów osprzętu,
7) dokonać doboru właściwego osprzętu instalacyjnego do wymiany,
8) dokonać wyboru narzędzi koniecznych do wykonania naprawy,
9) naprawić instalację elektryczną,
10) dokonać analizy przeprowadzonej naprawy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

metoda projektów,

−

ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

model lub rzeczywista instalacja elektryczna,

−

dokumentacja techniczna badanej instalacji,

−

zestaw mierników stosowanych do pomiarów w instalacjach elektrycznych wraz
z instrukcjami,

−

zestaw narzędzi stosowanych do naprawy instalacji elektrycznych,

−

zestaw osprzętu instalacyjnego,

−

zeszyt do ćwiczeń,

−

ołówek, linijka, inne przyrządy kreślarskie,

−

sprzęt ochronny i ratunkowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie naprawy
maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych”

Test składa się z 20, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 11, 15, 16, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania: 9, 10, 12, 13, 14, 17 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

–

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

–

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

–

dobry – za rozwiązanie 14 zadań z poziomu podstawowego i co najmniej 1 zadania
z poziomu ponadpodstawowego,

–

bardzo dobry – za rozwiązanie 14 zadań z poziomu podstawowego i co najmniej 4 zadań
z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. c, 4. a, 5. b, 6. d, 7. d, 8. d, 9. d, 10. c, 11. d,
12. c, 13. b, 14. c; 15. b, 16. a, 17. c, 18. a, 19. c, 20. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Dobrać narzędzia do wymiany łożysk.

Rozróżnić uzwojenia transformatora.

Wskazać przyczyny uszkodzeń na podstawie
zachowania się transformatora podczas pracy.

Wyjaśnić rolę pierścieni ślizgowych w silniku

Określić wpływ uszkodzenia na małą prędkość
obrotową wirnika.

Podać właściwe sposoby naprawy silnika, gdy
wystąpi iskrzenie na pierścieniach.

Wymienić skutki zakłócenia w pracy silnika przy
awarii zasilania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rozróżnić przyczyny nadmiernego nagrzewania
się silnika w czasie pracy.

Wskazać przyczynę awarii w przypadku, gdy po
włączeniu zasilania silnik nie rusza.

Wskazać przyczyny uszkodzeń na podstawie
zachowania się silnika podczas pracy.

Zidentyfikować przyczyny zakłócenia w pracy
silnika przy awarii zasilania.

Zidentyfikować przyczyny iskrzenia szczotek
w silniku komutatorowym

14 Dobrać właściwe szczotki do wymiany.

15 Wyjaśnić cel oględzin instalacji elektrycznej

Rozpoznać elementy osprzętu instalacyjnego na
podstawie symboli.

Dobrać właściwe materiały do łączenia
przewodów

Podać prawidłową kolejność łączenia
w gnieździe przewodu neutralnego z bolcem
ochronnym.

Rozróżnić typy elementów
półprzewodnikowych.

20 Wyjaśnić pracę łożyska ślizgowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jednotygodniowym.

2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązania zadań testowych.
4. Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcję, zestaw zadań testowych,

kartę odpowiedzi).

5. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
6. Po upływie czasu sprawdzianu poproś uczniów o odłożenie przyborów do pisania.
7. Zbierz od uczniów karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj dokładnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Odpowiedzi udzielaj wyłącznie na karcie odpowiedzi.
4. Zapoznaj się z zestawem pytań testowych.
5. Test zawiera 20 zadań.
6. Do każdego zadania podane są cztery odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa.
7. Zaznacz prawidłową według Ciebie odpowiedź wstawiając literę X w odpowiednim

miejscu na karcie odpowiedzi.

8. W przypadku pomyłki zaznacz błędną odpowiedź kółkiem, a następnie literą X zaznacz

odpowiedź prawidłową.

9. Za każde poprawne rozwiązanie zadania otrzymujesz jeden punkt.
10. Za udzielenie błędnej odpowiedzi, jej brak lub zakreślenie więcej niż jednej odpowiedzi –

otrzymujesz zero punktów.

11. Uważnie czytaj treść zadań i proponowane warianty odpowiedzi.
12. Nie odpowiadaj bez zastanowienia; jeśli któreś z pytań sprawi Ci trudność – przejdź do

następnego. Do pytań, na które nie udzieliłeś odpowiedzi możesz wrócić później.

13. Pamiętaj, że odpowiedzi masz udzielać samodzielnie.
14. Na rozwiązanie testu masz 40 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Przy zdejmowaniu łożysk tocznych należy stosować

a) drewniany klocek i młotek,
b) stalowy pręt i młotek.
c) ściągacz.
d) nie ma znaczenia jakimi narzędzia zostaną zastosowane.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Uzwojenie pierwotne jest

a) zawsze stroną DN.
b) zawsze stroną GN.
c) uzwojeniem, do którego podłączone jest zasilanie.
d) uzwojeniem, do którego podłączony jest odbiornik.

3. Przyczyną nadmiernego hałasu transformatora nie jest

a) przeciążenie transformatora.
b) luźne połączenia śrub skręcających rdzeń.
c) zbyt niskie napięcie zasilania.
d) brak obciążenia transformatora.

4. Zadaniem pierścieni ślizgowych w maszynie pierścieniowej jest

a) umożliwienie podłączenia rezystorów w celu kształtowania charakterystyki silnika.
b) umożliwienie

skrócenia

czasu

zatrzymania wirnika poprzez wprowadzenie

dodatkowego tarcia.

c) tłumienie drgań wirnika przez co praca silnika jest cicha.
d) ułatwienie rozruchu silnika.

5. Przyczyną zbyt małej prędkości obrotowej wirnika silnika pierścieniowego przy obciążeniu

jest
a) niewłaściwe połączenie przy rozruchu.
b) przerwa w jednej fazie.
c) błąd w połączeniu uzwojeń.
d) zamienioną kolejnością faz napięcia zasilającego.

6. W celu usunięcia nadmiernego iskrzenia szczotek na pierścieniach należy

a) sprawdzić wentylator.
b) zwiększyć ilość smaru w łożyskach.
c) zmniejszyć ilość smaru w łożyskach.
d) sprawdzić gatunek szczotek.

7. Powstanie przerwy w jednej fazie podczas pracy silnika objawi się

a) wzrostem prądu pobieranego przez silnik.
b) grzaniem się łożysk.
c) wzrostem prędkości obrotowej.
d) nadmierną wibracją silnika.

8. Nadmierne nagrzewanie się silnika indukcyjnego w czasie pracy spowodowane jest

a) nierówną szczeliną powietrzną.
b) za dużą ilością smaru w łożyskach.
c) zamienioną kolejnością faz napięcia zasilającego.
d) asymetrią napięć zasilających.

9. W przypadku, gdy po włączeniu zasilania silnik nie rusza, należy sprawdzić

a) kolejność faz napięcia zasilającego.
b) czy nie nastąpiło uszkodzenie izolacji uzwojeń.
c) ilość smaru w łożyskach.
d) czy nie wystąpiła przerwa w jednej fazie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Przyczyną nadmiernego hałasu silnika komutatorowego jest

a) za duży docisk szczotek do komutatora.
b) przeciążenie silnika.
c) zużycie się łożysk silnika.
d) zły stan powierzchni komutatora.

11. Nadmierne nagrzewanie się bocznikowego silnika prądu stałego w czasie pracy

spowodowane jest
a) wystającą izolacją międzwycinkową.
b) zmienioną biegunowością napięcia zasilania.
c) błędnym połączeniem uzwojenia bocznikowego z zasilaniem.
d) niewłaściwym dociskiem szczotek.

12. Silnik prądu stałego po włączeniu nie rusza, ponieważ

a) została zamieniona biegunowość napięcia zasilającego.
b) nastąpiło uszkodzenie izolacji uzwojenia wirnika.
c) wystąpiła przerwa w obwodzie twornika.
d) w łożyskach jest zbyt dużo smaru.

13. Przyczyną nadmiernego iskrzenia szczotek w silniku komutatorowym jest

a) przerwa w obwodzie twornika.
b) zwarcie międzyzwojowe w cewce twornika.
c) niedociążenie silnika.
d) przerwa w obwodzie wzbudzenia.

14. Wymieniając szczotki zużyte na nowe należy zastosować szczotki

a) bardziej miękkie niż były – same lepiej i szybciej dotrą się.
b) nie ma znaczenia jakie szczotki zostaną zastosowane.
c) takiego samego typu jakie były przed wymianą i dotrzeć je bezpośrednio na

komutatorze.

d) bardziej twarde a dotrzeć je przed włożeniem do silnika.

15. Oględziny instalacji elektrycznych polegają na

a) wymianie uszkodzonego osprzętu instalacyjnego.
b) określeniu stanu technicznego elementów instalacji.
c) dokonaniu oględzin przyrządów pomiarowych stosowanych przy pomiarach

w instalacjach elektrycznych.

d) dokonaniu oględzin narzędzi stosowanych przy naprawach instalacji elektrycznych.

16. Rysunek przedstawia symbol

a) łącznika schodowego.
b) łącznika grupowego.
c) podwójnego gniazda.
d) łącznika krzyżowego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17. Podkładki kupalowe zakładamy przy połączeniu między sobą przewodów

a) miedziany z miedzianym.
b) aluminiowy z aluminiowym.
c) miedziany z aluminiowym.
d) nie ma znaczenia rodzaj przewodu.

18. Podłączenie przewodu neutralnego do gniazda z bolcem ochronnym powinno obywać się

w kolejności:
a) bolec ochronny, zacisk gniazda,
b) nie wykonuje się takiego połączenia,
c) zacisk gniazda, bolec ochronny,
d) kolejność nie ma znaczenia.

19. W urządzeniach elektroenergetycznych przyrządem półprzewodnikowym mocy nie jest

a) dioda prostownicza.
b) tyrystor.
c) dioda Zenera.
d) tranzystor mocy.

20. Łożysko ślizgowe jest to łożysko, w którym powierzchnia czopa wału ślizga się po

powierzchni
a) elementów tocznych – igłach.
b) elementów tocznych – kulkach.
c) elementów ślizgowych panewki.
d) otworu łożyska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko.................................................................................................................

Wykonywanie naprawy maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test „próba pracy”

Test jest przewidziany jako „próba pracy”.

Zadanie:

Po włączeniu odkurzacza praca jego jest głośna.
Zadaniem ucznia jest:

–

opracowanie projektu realizacji z zakresu lokalizacji i usunięcia uszkodzenia,

–

usunięcie uszkodzenia.

Czas wykonania zadania: 135 min.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłowo wykonaną czynność uczeń otrzymuje 1 punkt. Za źle wykonaną

czynność lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za wykonanie prawidłowo co najmniej czynności 1 ÷ 10 oraz czynności

nr 25 i uzyskanie co najmniej 11 punktów,

dostateczny – za wykonanie prawidłowo co najmniej czynności 1 ÷ 17 oraz 25 i uzyskanie

co najmniej 18 punktów,

dobry – za prawidłowe wykonanie co najmniej czynności nr 1 ÷ 19 oraz 25 i uzyskanie

co najmniej 20 punktów,

bardzo dobry – za wykonanie wszystkich czynności i uzyskanie 25 punktów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Kryteria oceny

Klucz punktowania

sza

ynno

ści

Sprawdzana czynność

Kryterium wykonania czynności

unk

tacja

Uczeń zapoznaje się
z dokumentacją zadania.

Zapoznał się z dokumentacją
zadania.

GAN

ANO

Uczeń gromadzi na stanowisku
pracy materiały do
przeprowadzenia naprawy.

Zgromadził na stanowisku pracy co
najmniej:
- łożyska do zamontowania

w silniku.

Uczeń gromadzi na stanowisku
pracy narzędzia i sprzęt
kontrolno–pomiarowy.

Zgromadził na stanowisku co
najmniej:
- narzędzia niezbędne do

demontażu silnika i jego łożysk,

- miernik uniwersalny.

Uczeń sprawdza stan
techniczny narzędzi.

Sprawdził, czy zgromadzone na
stanowisku pracy narzędzia nic mają
widocznych uszkodzeń.

Uczeń sprawdza stan
techniczny łożysk.
przeznaczonych do
zamontowania w silniku.

Sprawdził, czy zgromadzone na
stanowisku pracy łożyska nie mają
widocznych uszkodzeń.

Uczeń sprawdza stan
techniczny szczotek
przeznaczonych do
zamontowania w silniku.

Sprawdził czy, zgromadzone na
stanowisku pracy szczotki nie mają
widocznych uszkodzeń.

GAN

ANO

Uczeń wykonuje prace zgodnie
z przepisami bezpieczeństwa
i higieny pracy.

Przed przystąpieniem do
wykonywania instalacji upewnił się,
że silnik nie jest zasilany.

8. Po demontażu odkurzacza,

uczeń odkręca niezbędne
połączenia w celu wyjęcia
silnika.

Odkręcił niezbędne połączenia
w celu wyjęcia silnika.

Uczeń demontuje silnik.

Zdemontował silnik.

10. Uczeń wyjmuje łożyska.

Wyjął łożyska.

11. Uczeń wyjmuje szczotki.

Wyjął szczotki.

12. Uczeń sprawdza stan wyjętych

łożysk.

Sprawdził stan wyjętych łożysk.

13. Uczeń sprawdza stan wyjętych

szczotek.

Sprawdził stan wyjętych szczotek.

14. Uczeń wkłada nowe łożyska.

Włożył nowe łożyska.

YKONYW

ADAN

15. Uczeń wkłada nowe szczotki.

Włożył nowe szczotki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

sza

ynno

ści

Sprawdzana czynność

Kryterium wykonania czynności

unk

tacja

16. Uczeń dociera szczotki

papierem ściernym.

Dotarł szczotki papierem ściernym.

17. Uczeń oczyszcza komutator z

pyłu powstałego przy
docieraniu szczotek.

Oczyścił komutator z pyłu
powstałego przy docieraniu
szczotek.

18. Uczeń dokręca niezbędne

połączenia.

Dokręcił niezbędne połączenia.

19. Uczeń montuje silnik i

odkurzacz

Zamontował silnik i odkurzacz

20. Uczeń podłącza zasilanie

odkurzacza.

Podłączył zasilanie odkurzacza.

21. Uczeń sprawdza działanie

odkurzacza.

Sprawdził działanie odkurzacza.

22.

Uczeń na bieżąco kontroluje
jakość montażu.

Na bieżąco sprawdził pewność
połączeń mechanicznych.

23.

Uczeń utrzymuje ład
i porządek na stanowisku
pracy.

Podczas pracy materiały, narzędzia i
sprzęt ułożone są w taki sposób, że
nie utrudniają wykonywania
czynności montażowych i nie
stwarzają zagrożenia dla życia i
zdrowia.

YKONY

ADAN

24.

Uczeń porządkuje stanowiska
pracy.

Po skończonej pracy posprzątał
stanowisko, wyczyścił narzędzia
i odniósł je na miejsce pobrania.

EZE

ANI

25.

Uczeń prezentuje i ocenia
wykonane zadanie.

Ocenił jakość swojej pracy, wskazał
ewentualne nieprawidłowości, podał
propozycję prawidłowego działania
(postępowania) w przyszłości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA OBSERWACJI

Imię i nazwisko …………………………………………..……………………………………..

Lokalizacja i usunięcie uszkodzenia w odkurzaczu

Zadanie:

Po włączeniu odkurzacza praca jego jest głośna.
Zadaniem ucznia jest:

–

opracowanie projektu realizacji z zakresu lokalizacji i usunięcia uszkodzenia,

–

usunięcie uszkodzenia.

sza

aga

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA

icz

punk

tów

Czynność 1. Zapoznawanie się z dokumentacją zadania.
Kryterium wykonania: jeżeli uczeń zapoznał się z dokumentacją zadania.

Czynność 2. Zgromadzenie na stanowisku pracy materiałów do

przeprowadzenia naprawy.

Kryterium wykonania: jeżeli zdający zgromadził na stanowisku pracy co

najmniej:

– szczotki do zamontowania w silniku.

Czynność 3. Zgromadzenie na stanowisku pracy narzędzi i sprzętu kontrolno–

pomiarowego.

Kryterium wykonania: jeżeli zdający zgromadził na stanowisku co najmniej:

- narzędzia niezbędne do demontażu silnika i jego łożysk,
- miernik uniwersalny.

Czynność 4: Sprawdzenie stanu technicznego narzędzi.
Kryterium wykonania: jeżeli zgromadzone na stanowisku pracy narzędzia nie

mają widocznych uszkodzeń.

Czynność 5. Sprawdzenie stanu technicznego łożysk.

Kryterium wykonania: jeżeli zgromadzone na stanowisku pracy łożyska nie mają

widocznych uszkodzeń.

Czynność 6. Sprawdzenie stanu technicznego szczotek.
Kryterium wykonania: jeżeli zgromadzone na stanowisku pracy szczotki nie

mają widocznych uszkodzeń.

Czynność 7. Wykonywanie prac zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny

pracy.

RACY

Kryterium wykonania: jeżeli przed przystąpieniem do wykonywania instalacji

silnik nie jest zasilany.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ymaga

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA

Licz

punk

tów

Czynność 8. Odkręcanie (po demontażu odkurzacza) niezbędne połączenia

w celu wyjęcia silnika..

Kryterium wykonania: jeżeli zdający odkręcił niezbędne połączenia.

Czynność 9. Demontowanie silnika.
Kryterium wykonania: zdemontował silnik.

Czynność 10. Wyjmowanie łożysk.
Kryterium wykonania: jeżeli zdający wyjął łożyska.

Czynność 11. Wyjmowanie szczotek.
Kryterium wykonania: jeżeli zdający wyjął szczotki.

Czynność 12. Sprawdzenie stanu wyjętych łożysk.

Kryterium wykonania: jeżeli zdający sprawdził stan wyjętych łożysk.

Czynność 13. Sprawdzenie stanu wyjętych szczotek.
Kryterium wykonania: jeżeli zdający sprawdził stan wyjętych szczotek.

Czynność 14. Wkładanie nowych łożysk.
Kryterium wykonania: jeżeli uczeń włożył nowe łożyska.

Czynność 15. Wkładanie nowych szczotek.

Kryterium wykonania: jeżeli uczeń włożył nowe szczotki.

Czynność 16

Docieranie szczotki papierem ściernym.

Kryterium wykonania: jeżeli uczeń dotarł szczotki papierem ściernym.

Czynność 17. Oczyszczanie komutatora z pyłu powstałego przy docieraniu

szczotek.

Kryterium wykonania: jeżeli zdający oczyścił komutator z pyłu powstałego przy

docieraniu szczotek.

Czynność 18. Dokręcanie niezbędnych połączeń.
Kryterium wykonania: jeżeli zdający dokręcił niezbędne połączenia.

Czynność 19. Montowanie silnika i odkurzacza.
Kryterium wykonania: jeżeli zdający zmontował silnik i odkurzacz.

Czynność 20. Podłączanie zasilania odkurzacza.
Kryterium wykonania: jeżeli zdający podłączył zasilanie odkurzacza.

Czynność 21. Sprawdzenie działania odkurzacza.
Kryterium wykonania: jeżeli zdający po podaniu napięcia sprawdził działanie

odkurzacza.

Czynność 22. Bieżące kontrolowanie jakości pracy.
Kryterium wykonania: – jeżeli zdający na bieżąco sprawdził pewność połączeń

mechanicznych.

Czynność 23. Utrzymywanie ładu i porządku na stanowisku pracy.

ADAN

Kryterium wykonania: jeżeli, podczas pracy materiały, narzędzia i sprzęt ułożone

są w taki sposób, że nie utrudniają wykonywania czynności
montażowych i nie stwarzają zagrożenia dla życia i zdrowia.

ymaga

CZYNNOŚCI OCENIANE I KRYTERIA WYKONANIA

Licz

punk

tów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 24. Uporządkowanie stanowiska pracy.

ANI

ADANIA

Kryterium wykonania: jeżeli zdający po skończonej pracy posprzątał

stanowisko, wyczyścił narzędzia i odniósł je na miejsce pobrania.

Czynność 25. Prezentacja i ocena wykonanego zadania.

EZE

ANIE

Kryterium wykonania: jeżeli uczeń ocenił jakość swojej pracy i wskazał

ewentualne nieprawidłowości, podał propozycję prawidłowego
działania (postępowania) w przyszłości.

Łączna liczba punktów:

Uzyskana ocena szkolna:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów ze sposobem testowania: „próba pracy” oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę ocenienia wykonywanych czynności, jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób wykonania zadania typu „próba pracy”.
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom instrukcje do wykonania zadania wraz z dokumentacją, podaj czas

przeznaczony na wykonanie zadania.

8. Rozdaj uczniom zestawy łożysk, szczotek, narzędzi i mierniki.
9. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

10. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia wykonania ćwiczenia.

11. Wpisz do karty obserwacji wyniki przeprowadzonego testowania.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te czynności, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z dokumentacją zadania.
3. Test „próba pracy” oceniany jest według punktacji określającej zarówno czynności

wykonywane podczas testowania, jak i ich prawidłowość.

4. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
5. Utrzymuj ład i porządek na stanowisku pracy.
6. Po zakończonym zadaniu uporządkuj stanowisko pracy.
7. Zaprezentuj efekty swojej pracy, wskaż trudności lub niedociągnięcia.
8. Na rozwiązanie testu masz 135 minut.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja z dokumentacją zadania,

−

stanowisko do przeprowadzenia zadania,

−

zestawy elementów do naprawy odkurzacza,

−

katalogi łożysk i szczotek,

−

komplet narzędzi do demontażu odkurzacza,

−

mierniki.

Zadanie:

Po włączeniu odkurzacza praca jego jest głośna.
Zadaniem ucznia jest:

−

opracowanie projektu realizacji z zakresu lokalizacji i usunięcia uszkodzenia,

−

usunięcie uszkodzenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Goźlińska E.: Maszyny elektryczne. WSiP. Warszawa 1998
2. http://pcws.zis.ia.polsl.gliwice.pl
3. http://pl.wikipedia.org
4. http://www.totalpolska.pl/wiedza
5. Katalog łożysk CX
6. Kotlarski W.: Grad J.: Aparaty i urządzenia elektryczne. WSiP. Warszawa 1999
7. Krupas K (red.) Wytyczne: Pomiary w elektroenergetyce. COSiW. Warszawa 2005
8. Laskowski J.: Poradnik elektroenergetyka przemysłowego. COSiW
9. Markiewicz H., Instalacje elektryczne. WNT. Warszawa 2005
10. Norma PN–90/E–06723
11. Norma PN–EN–22768–1
12. Polska Norma PN – EN 60617/2003. Symbole graficzne stosowane w schematach
13. Praca zbiorowa: Mały poradnik mechanika. WNT. Warszawa 1994
14. Praca zbiorowa: Maszyny i napęd elektryczny. WSiP. Warszawa 1978
15. Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 2005
16. Warunki Techniczne Odbioru: ZELTECH. Spółka z o.o. Łódź 2005
17. Zembrzuski J.: Uszkodzenia i naprawa silników elektrycznych. WNT. Warszawa 1992

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
elektryk 724[01] o2 05 u
elektryk 724[01] o2 05 n
elektryk 724[01] o2 02 n
elektryk 724[01] o2 04 n
elektryk 724[01] o2 02 u
elektryk 724[01] z2 05 u
elektryk 724[01] o1 05 u
elektryk 724[01] o2 03 n
elektryk 724[01] o1 05 n
elektryk 724[01] z2 05 n
elektryk 724[01] o2 04 u
elektryk 724[01] o2 01 n
elektryk 724[01] o2 04 u
elektryk 724[01] z2 05 n
elektryk 724[01] o2 02 n

więcej podobnych podstron