ODPADY_NIEBEZPIECZNE

MATERIAŁY SZKOLENIOWE DO PROJEKTU

„PORADNIK ODPADNIK”

I. OGÓLNE ZASADY GOSPODAROWANIA ODPADAMI W POLSCE

Prawodawstwo Unii Europejskiej jak równie

Polski opiera si

na zasadzie

zrównowa

onego rozwoju, czyli harmonijnego rozwoju społeczno – ekonomiczno –

ekologicznego, który zapewnia „zaspokojenie potrzeb obecnych pokole

nie

przekre

laj

c mo

liwo

ci rozwoju pokole

nast

pnych”

[1987r. Raport ONZ Nasza

Wspólna Przyszło

ść

]

Takie podej

cie zostało zastosowane w opracowywaniu naczelnych zasad

post

powania z odpadami. Główne z nich to zasada „zanieczyszczaj

cy płaci”

oraz zasada „rozszerzonej działalno

ci producenta”, która zakłada,

e producent

jest odpowiedzialny nie tylko za odpady powstaj

ce w toku produkcji, ale równie

te powstaj

ce w trakcie i po zako

czeniu u

ytkowania produktu.

Adaptuj

c te zasady do prawa polskiego przyj

to,

e obowi

zki w zakresie

gospodarowania odpadami rozło

one s

na poszczególnych uczestników tzw.

„ła

cucha opakowaniowego”, czyli producentów opakowa

, producentów produktów

opakowanych, sprzedawców (zarówno handel hurtowy jak i detaliczny),
u

ytkowników oraz administracj

samorz

dow

Podstawowe dokumenty prawne okre

laj

ce obowi

zki wy

ej wymienionych

podmiotów w zakresie gospodarowania odpadami to:

ustawa z 11.05.2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych

ustawa z 11.05.2001r o obowi

zkach przedsi

biorców w zakresie

gospodarowania niektórymi odpadami oraz opłacie produktowej i depozytowej

ustawa z 13.09.1996r. o utrzymaniu czysto

ci i porz

dku w gminach

ustawa z 27.04.2001r. o odpadach

Obowi

zki poszczególnych podmiotów wynikaj

ce z wy

ej wymienionych aktów

prawnych:

PRODUCENCI  I  IMPORTERZY:  odpowiednie  projektowanie  i  wytwarzanie
produktów  (np.  odpowiedni  dobór  rodzaju  materiałów  wykorzystanych  do  produkcji,
ograniczenie  zawarto

ci metali ci

ęŜ

kich oraz innych substancji niebezpiecznych,

liwo

ść

wielokrotnego wykorzystania, przydatno

ść

na odzysk i do recyklingu),

zapewnienie odzysku i recyklingu odpadów oraz osi

gni

cie docelowych poziomów

odzysku (w tym raportowanie).

SPRZEDAWCY: informowanie w zakresie dost

pnych systemów zwrotu, zbierania i

odzysku oraz wła

ciwego post

powania z odpadami w tym wyja

nienie oznacze

znajduj

cych si

na produktach.

YTKOWNICY: post

powanie z odpadami zgodnie z zasadami ochrony

rodowiska (np. zwrot sprzedawcy opakowa

wielokrotnego u

ytku, zbieranie

odpadów w sposób selektywny, zgodny z zaleceniami producentów)

GMINNA ADMINISTRACJA SAMORZ

DOWA: przygotowanie i uchwalenie,

a nast

pnie aktualizacja gminnego planu gospodarki odpadami, przygotowanie

sprawozda

z realizacji tego planu oraz organizowanie selektywnego zbierania,

segregacji i magazynowania odpadów komunalnych.

Polska jest jedynym krajem w UE, w którym wła

cicielem odpadów

komunalnych nie jest gmina, a ich bezpo

redni wytwórca (np. mieszkaniec). Za

odpady powstaj

ce na terenie nieruchomo

ci odpowiada wła

ciciel tej nieruchomo

(zarz

dca, administrator, dzier

awca).

Wła

ciciele nieruchomo

ci zobowi

zani s

do posiadania umów na odbiór

odpadów komunalnych, w których okre

lone s

stotliwo

ść

odbioru odpadów oraz

stosowne opłaty za

wiadczone usługi. Umow

tak

zawiera si

z przedsi

biorstwem

posiadaj

cym

zezwolenie

prowadzenie

odbioru

odpadów,

które

przedsi

biorstwom wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta. W zezwoleniu

okre

lone s

miejsca odzysku lub unieszkodliwiania odpadów zbieranych przez dan

firm

. Odpady od mieszka

ców mo

e odbiera

tak

e gminna jednostka

organizacyjna

wiadcz

ca usługi w tym zakresie (jednostka taka jest zwolniona z

obowi

zku uzyskania zezwolenia, ale musi spełnia

warunki okre

lone przez wójta,

burmistrza lub prezydenta miasta). Przedsi

biorstwa przekazuj

gminie informacje o

umowach zawartych z mieszka

cami oraz sprawozdania dotycz

ce gospodarowania

odpadami (informacje o ilo

ci odebranych odpadów, ich odzysku, unieszkodliwianiu).

Gmina prowadzi ewidencj

umów oraz gromadzi dane o gospodarce odpadami na

swoim terenie.
Funkcjonowanie gospodarowania odpadami komunalnymi w gminie przedstawiono
na schemacie:

II. ODPADY – DEFINICJE, PODSTAWY KLASYFIKACJI.

ODPADY – zu

yte przedmioty oraz substancje stałe, a tak

e nieb

ciekami

substancje ciekłe, powstaj

ce w zwi

zku z bytowaniem człowieka lub działalno

gospodarcz

, nieprzydatne w miejscu lub czasie, w którym powstały i uci

ąŜ

liwe dla

rodowiska.

Odpady klasyfikuje si

ze wzgl

du na ich genez

, wła

ciwo

ci, ekologiczn

szkodliwo

ść

, u

yteczno

ść

i masowo

ść

ich wytwarzania.

Podstaw

dej klasyfikacji s

odpowiednio dobrane kryteria o charakterze

fizykochemicznym, biologicznym, technologicznym, ekonomicznym np.:

•

ródło pochodzenia – sfera powstawania,

•

kryterium surowcowe,

•

stan skupienia,

•

skład chemiczny,

•

toksyczno

ść

•

stopie

zagro

enia dla

rodowiska,

•

stopie

przydatno

ci (bran

owej) do dalszego wykorzystania.

ODPADY KOMUNALNE – odpady powstaj

ce w gospodarstwach domowych b

innych obiektach (np..u

yteczno

ci publicznej), które ze wzgl

du na swój charakter

lub skład s

podobne do odpadów powstaj

cych w gospodarstwach domowych

ODPADY NIEBEZPIECZNE – odpady, które ze wzgl

du na swoje pochodzenie,

skład chemiczny, biologiczny, inne wła

ciwo

ci lub okoliczno

ci stanowi

zagro

enie

dla

ycia lub zdrowia ludzkiego lub

rodowiska przyrodniczego. Rodzaje odpadów

niebezpiecznych wymienione s

w zał

czniku do Rozporz

dzenia Ministra

rodowiska z dnia 27 wrze

nia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112

poz. 1206).

ODPADY PROBLEMOWE – pochodz

ce z gospodarstw domowych, odpady, które

ze wzgl

du na swoje wła

ciwo

ci (długi czas rozkładu, mo

liwo

ść

odzyskania

surowców, du

e rozmiary itp.) powinny zosta

wydzielone z ogólnego strumienia

odpadów komunalnych i zagospodarowane w sposób selektywny umo

liwiaj

recykling.

III. ODPADY NIEBEZPIECZNE I PROBLEMOWE W STRUMIENIU

ODPADÓW KOMUNALNYCH

1. ODPADY NIEBEZPIECZNE

kszo

ść

z nich powstaje głównie w sektorze przemysłowym, jednak nale

pami

e mo

emy je tak

e znale

źć

w odpadach z gospodarstw domowych, z

czego nie wszyscy zdaj

sobie spraw

Przy klasyfikacji odpadów w oparciu o kryterium toksyczno

ci i zagro

enia dla

rodowiska przyjmuje si

e o ich szkodliwo

ci decyduje:

•

składnik

najniebezpieczniejszy,

który

jednocze

nie

determinuje

przynale

ść

odpadów do odpowiedniej kategorii szkodliwo

ci i okre

technologi

jego utylizacji,

•

toksyczno

ść

i szkodliwo

ść

odpadu dla organizmów

ywych,

•

wła

ciwo

ci rakotwórcze substancji odpadowych,

•

zagro

enie dla wód powierzchniowych i gleby na podstawie wielko

dopuszczalnych zanieczyszcze

ródl

dowych wód powierzchniowych I klasy

czysto

ci,

•

zanieczyszczenie atmosfery przez odpady pyl

ce, wydzielaj

ce pary lub

gazy szkodliwe i o nieprzyjemnym zapachu,

•

łatwo

ść

zapłonu

Zasady gospodarki odpadami niebezpiecznymi wydzielonymi z odpadów

komunalnych zawarte s

w Ustawie z dnia 13 wrze

nia 1996r. o utrzymaniu

czysto

ci i porz

dku w gminach, wg której gminy zostały zobowi

zane (art. 3 ust. 2

pkt. 7) do współdziałania z wła

ciwymi organami administracji rz

dowej.

Zapis ten wskazuje na konieczno

ść

segregacji, b

jedn

z podstaw prawidłowej

gospodarki odpadami.

Poni

ej na wykresach (1 i 2) przedstawiono wyniki bada

struktury odpadów

niebezpiecznych usuwanych z gospodarstw domowych oraz cz

ęś

ciowo z drobnego

przemysłu i handlu w Wiedniu. Odpady te zbierane były selektywnie w tzw. "centrach
gromadzenia" (jedno centrum przypadało na ok. 30 000 mieszka

ców). Z "centrów

gromadzenia" poprzez punkty zbiórki odpady były kierowane do centralnej stacji i
poddawane ró

nym procesom obróbki.

Wykresy 1 i 2 Odpady niebezpieczne w układzie rodzajowym gromadzone w Wiedniu

(w procentach wagowych).

Zwi

zki znajduj

ce si

w odpadach niebezpiecznych i ich wpływ na zdrowie ludzi i

stan

rodowiska naturalnego:

ĘĆ

zawarta jest w niektórych

wietlówkach, termometrach rt

ciowych itp.. Jest to

metal bardzo szkodliwy, który po przenikni

ciu do organizmu powoduje uszkodzenie

nerek, zaburzenia wzroku, słuchu, mowy, i koordynacji ruchów, deformuje ko

ci i

e by

przyczyn

zmian nowotworowych.

OŁÓW wykorzystywany jest w elektronice jako składnik stopów lutowniczych i szkła
kineskopowego. Ma wła

ciwo

ci toksyczne i rakotwórcze. Wchłoni

ty do organizmu,

najpierw dostaje si

z krwi

do w

troby, płuc, serca i nerek, potem metal gromadzi

w skórze i mi

ęś

niach. Ostatecznie kumuluje si

w tkance kostnej i niszczy szpik.

ZWI

ZKI BROMU stosowane s

w komputerach. Po przenikni

ciu do

rodowiska

powoduj

u ludzi i zwierz

t schorzenia układu rozrodczego oraz problemy

neurologiczne.

CHROM jest stosowany do powlekania elementów metalowych, aby uchroni

przed korozj

. Pierwiastek jest te

zawarty w luminoforze lamp kineskopowych.

Zatrucie chromem objawia si

zaburzeniami układu kr

ąŜ

enia oraz układu

oddechowego, chorobami skóry oraz alergi

NIKIEL gdy przedostanie si

do organizmu w du

ym st

ęŜ

eniu uszkadza błony

luzowe, obni

a poziom magnezu oraz cynku w w

trobie, powoduje zmiany w szpiku

kostnym oraz mo

e przyczynia

do zmian nowotworowych.

AZBEST u

ywany jest w urz

dzeniach elektrycznych i elektronicznych m.in. ze

wzgl

du na swoje wła

ciwo

ci izolacyjne. Jest jednak przyczyn

wielu gro

nych

chorób np. pylicy azbestowej, raka płuc i nowotworu mi

dzybłoniaka opłucnej.

KADM zawarty jest w bateriach urz

dze

elektrycznych. Zaburza czynno

ci nerek,

funkcje

rozrodcze,

powoduje

chorob

nadci

nieniow

wywołuje

zmiany

nowotworowe, zaburza metabolizm wapnia powoduj

c deformacj

szkieletu

kostnego.

PCB (zwi

zki chemiczne) pełni

w urz

dzeniach funkcje chłodz

ce, smaruj

ce i

izoluj

ce. Po przedostaniu si

do organizmu zalega w tkance tłuszczowej powoduj

m.in. uszkodzenia w

troby, anomalie reprodukcyjne, osłabienie odporno

ci,

zaburzenia neurologiczne i hormonalne.

R-12,  czyli  FREON  to  gaz  syntetyczny  zawarty  w  klimatyzatorach  i  lodówkach,  w
których  pełni  funkcj

chłodnicz

. Jest szczególnie szkodliwy dla warstwy ozonowej.

Od 1998 roku nie wolno go stosowa

w urz

dzeniach elektrycznych, jednak nadal

spotykany jest w urz

dzeniach starszego typu.

ZWI

ZKI ZAWARTE W LEKACH mog

zawiera

substancje toksyczne i trucizny.

ęść

z nich mo

e biokumulowa

komórkach ro

linnych stanowi

c dla nich

zagro

enie. Zwi

zki zawarte w lekach s

bardzo trwałe, je

li nie zostan

odpowiednio zabezpieczone mog

przedosta

do wód lub gleb powoduj

c ich

ska

enie.

Bior

c pod uwag

jak szkodliwe dla

rodowiska przyrodniczego oraz

ludzkiego zdrowia s

substancje znajduj

ce si

w odpadach niebezpiecznych

praktykowane przez ludzi sposoby pozbywania si

ich stanowi

e zagro

enie.

Odnosi si

to do:

składowania na składowiskach,

spalania w piecach domowych lub kotłowniach,

usuwania do kanalizacji,

wylewania do wód powierzchniowych lub gruntu

Ad. a. Składowanie na wysypiskach grozi wymywaniem przez opady

atmosferyczne składników rozpuszczalnych, które mog

przenikn

ąć

do wód

podziemnych i powierzchniowych oraz do gleb stanowi

c zagro

enie uj

ęć

wody

pitnej.

Ad. b. Spalanie odpadów w piecach, kotłowniach lub w instalacjach nie

przystosowanych do termicznego unieszkodliwiania odpadów prowadzi do emisji
pyłów zawieraj

cych metale ci

ęŜ

kie, w

glowodory, dioksyny oraz substancji

gazowych jak chlorowodór, chlor, tlenki azotu, dwutlenek siarki, zwi

zki organiczne.

Zanieczyszczenia te emitowane do atmosfery mog

dodatkowo ulega

ró

nym

przemianom fizyko - chemicznym i nast

pnie opada

na powierzchni

ziemi.

Niektóre substancje toksyczne pozostaj

w popiele i

lu.

Ad. c. Odpady kierowane do kanalizacji trafiaj

bezpo

rednio do wód

powierzchniowych lub do oczyszczalni

cieków, w których stosowana technologia nie

pozwala na usuni

cie ró

norodnych zwi

zków chemicznych znajduj

cych si

odpadach niebezpiecznych i niedoczyszczone

cieki kierowane s

do wód.

Ad. d. Bezpo

rednio do wód powierzchniowych lub gruntu usuwany jest

nagminnie elektrolit ze zu

ytych akumulatorów zawieraj

cy mieszanin

ołowiu, tlenku

ołowiu, siarczanu ołowiu i kwasu siarkowego. Ołów kumuluje si

w górnej warstwie

gleby i jest absorbowany przez ro

liny sk

d poprzez ła

cuch pokarmowy trafia do

organizmów zwierz

t i ludzi.

2. ODPADY PROBLEMOWE

Oddzielny problem stanowi

tzw. odpady problemowe, pochodz

ce z

gospodarstw domowych. S

to przedmioty, które nie zawieraj

substancji

szkodliwych ani toksycznych, jednak ich wyst

powanie w strumieniu odpadów

komunalnych

kierowanych

składowisko

jest

niezgodne

zasad

zrównowa

onego rozwoju oraz przyczynia si

do zanieczyszczenia

rodowiska

przyrodniczego.

odpadów

problemowych

nale

Ŝą

odpady

remontowe,

odpady

wielkogabarytowe, opony samochodowe, zu

yte płyty CD i DVD, szkło płaskie

(budowlane, samochodowe, zbrojone, ornamentowe, lustra i szkło z rozbiórki
szklarni).

Odpady zaliczane do tej grupy charakteryzuj

w wi

kszo

ci du

Ŝą

obj

oraz bardzo długim czasem rozkładu (cz

sto w ogóle nie ulegaj

rozkładowi), przez

co bardzo obci

ąŜ

rodowisko naturalne. Zazwyczaj ich zagospodarowanie wi

ąŜ

z konieczno

przeznaczania na ten cel znacznej powierzchni terenu, który

dodatkowo nale

y specjalnie przygotowa

. Jednak wi

kszo

ść

z nich mo

na podda

odzyskowi energetycznemu lub recyklingowi materiałowemu, co rozwi

zuje problem

przygotowania terenu do ich składowania oraz pozwala na odzyskanie surowców lub
energii. Dlatego bardzo wa

ne jest zapewnienie selektywnej zbiórki odpadów

problemowych i wydzielenie ich z ogólnego strumienia odpadów komunalnych.

O zakazie wyrzucania odpadów niebezpiecznych i problemowych do ogólnego
zbiornika na odpady komunalne informuje znak przekre

lonego kontenera na

mieci.

IV. CO NALE

Y ZROBI

Z ODPADAMI NIEBEZPIECZNYMI?

1. ODPADY FARMACEUTYCZNE: niepotrzebne lub przeterminowane lekarstwa i

opakowania po nich.

Jak post

powa

leki i opakowania po nich zbierane s

w specjalnych pojemnikach w aptekach

leki i opakowania po nich powinny by

poddane utylizacji najcz

ęś

ciej poprzez

spalanie w specjalnych spalarniach

do pojemników wrzuca

na pastylki, dra

etki, ma

ci, leki płynne oraz

aerozole. Zabronione jest wrzucanie igieł, strzykawek i termometrów.

Nie nale

wyrzuca

leków lub opakowa

po nich do toalety! Oczyszczalnie nie radz

sobie dobrze z takimi substancjami a ich obecno

ść

w wodzie sprawia,

bakterie i wirusy uodparniaj

na nie i do terapii potrzebne b

nowe leki

lub wi

ksze ich dawki

wyrzuca

leków lub opakowa

po nich do kosza na

mieci! Odpady

farmaceutyczne mog

zawiera

substancje toksyczne, które mog

wtedy

łatwo przedosta

rodowiska i ze wzgl

du na swoje specyficzne własno

stanowi

zagro

enie.

2. TERMOMETRY RT

CIOWE: termometry rt

ciowe oraz inne urz

dzenia

pomiarowe zawieraj

ce rt

ęć

(zostały wycofane z produkcji i sprzeda

y 3 kwietnia

2009r.)

Ze wzgl

du na łatwo

ść

uszkodzenia termometru rt

ciowego (nieodporna na

czynniki mechaniczne szklana obudowa oraz konieczno

ść

przygotowania

termometru do pomiaru poprzez wstrz

sanie w celu obni

enia słupa rt

ci w kapilarze

do takiego poziomu, w którym odczytana na skali temperatura jest ni

sza od

normalnej temperatury ciała), a co za tym idzie mo

liwo

ść

ska

enia

rodowiska

naturalnego rt

podj

to decyzj

o wycofaniu z produkcji i obrotu wyrobów

medycznych zawieraj

cych rt

ęć

i zast

pieniu ich innymi wyrobami medycznymi

niezawieraj

cymi tego pierwiastka.

Jak post

powa

Stare termometry rt

ciowe nale

y zanie

ść

do punktu, w którym znajduje si

specjalny pojemnik na tego typu odpady (np.. w aptece) sk

d trafi

przedsi

biorstw wyspecjalizowanych w ich utylizacji.

By uzyska

informacje na temat najbli

szego miejsca składowania rt

najlepiej zadzwoni

do Powiatowej Stacji Sanepidu lub Wojewódzkiego

Inspektoratu Sanitarnego.

Nie nale

Wrzuca

ci z rozbitego termometru do zlewu lub toalety! Rt

ęć

metaliczna po dostaniu si

do zbiorników wodnych przekształcana jest przez

bakterie zawarte w mule do rt

ci organicznej (metylort

ci). Jest to zwi

zek

rozpuszczalny w tłuszczach, który ulega kumulacji w organizmie. Szczególnie
wysoka zawarto

ść

metylort

ci wyst

puje w organizmach ryb drapie

nych, tj.

dorsz, rekin, tu

czyk (im wy

ej w ła

cuchu pokarmowym, tym wi

ksza jej

zawarto

ść

), z mi

sem których przedostaje si

do organizmu ludzi.

Według bada

ameryka

skiej agencji EPA (Agencja Ochrony

rodowiska),

ęć

z jednego rozbitego termometru mo

e zatru

wszystkie ryby znajduj

ce si

w jeziorze o powierzchni do 8 hektarów!

Po wnikni

ciu do organizmu metylort

ęć

czy si

z erytrocytami, z którymi jest

transportowana do w

troby, nerek i mózgu. Szczególnie du

e powinowactwo

ma do tkanki mózgowej. Pierwszym objawem zatrucia jest zanik czucia
skórnego (tzw. parestezja). Nast

pnie pojawiaj

: zaburzenia równowagi,

zaburzenia mowy, głuchota. U dzieci matek zatrutych metylort

w okresie

ąŜ

y, dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia mózgu, przy czym rozmiar

uszkodzenia zale

y od dawki: od zaburzenia rozwoju,

lepoty i obni

enia

inteligencji do zgonu.

wyrzuca

termometrów zawieraj

cych rt

ęć

do kosza na

mieci!

Termometr mo

e ulec uszkodzeniu, przez co rt

ęć

przedostanie si

rodowiska powoduj

c zagro

enie dla

rodowiska naturalnego i zdrowia ludzi.

Za wyrzucenie takiego odpadu do

mieci lub porzucenie go na łonie natury

grozi kara grzywny do 5000 złotych!!!

Co zrobi

, gdy potłucze si

termometr rt

ciowy?

ęć

, jako jedyny metal w temperaturze pokojowej wyst

puje w postaci cieczy,

która nieustannie paruje. Pierwiastek ten łatwo wnika do naszego organizmu poprzez
drogi oddechowe w postaci bezwonnych oparów oraz przez skór

kumuluj

c si

głównie w mózgu, nerkach i tkankach płodu (u kobiet w ci

ąŜ

y). Objawami zatrucia

bóle głowy, wymioty oraz niewydolno

ść

układu oddechowego. Przewlekła

ekspozycja na opary rt

ci mo

e powodowa

stany zapalne jamy ustnej, dr

enie

ęś

ni ko

czyn i powiek, uszkodzenie mózgu (tzw. encefalopatia rt

ciowa),

bezsenno

ść

, pogorszenie pami

ci, zaburzenia

oł

dkowo-jelitowe czy uszkodzenie

nerek. Wi

kszo

ść

objawów znika po ustaniu ekspozycji na czynnik jednak, zmiany

powstałe w mózgu s

trwałe.

ęć

nale

y natychmiast zebra

ywaj

c gumowych r

kawiczek,

zakraplacza do oczu, sztywnej kartki papieru, czy te

łopatki i szczelnie zamkn

ąć

szklanym słoiku lub plastikowym worku. Nie wolno do tego celu u

ywa

domowych

rodków czyszcz

cych (szczególnie tych zawieraj

cych chlor i amoniak), gdy

reaguj

one z rt

daj

c gro

ny, truj

cy gaz. Rozbity termometr oraz przyrz

pomagaj

ce nam w zebraniu rt

ci nale

y wło

do słoika z rt

lub zamkn

ąć

szczelnie w worku plastikowym i zanie

ść

do najbli

szego miejsca utylizacji rt

ci lub

apteki, która posiada pojemniki na tego typu odpady. Rt

ci nie wolno zbiera

dzlem, miotł

lub odkurzaczem, gdy

rozbijaj

na mniejsze kropelki, zwi

kszaj

powierzchni

parowania i st

ęŜ

enie par rt

ci w powietrzu!!! Ponadto małe „kuleczki”

ci mog

ukry

w szczelinach i zakamarkach podłogi lub pomi

dzy włosiem

dywanu i nieustannie paruj

c, mog

spowodowa

bardzo gro

ne zatrucie przewlekłe

tym metalem. Nale

y tak

e pami

, by przez kilka dni intensywnie wietrzy

pokój w

celu zmniejszenia st

ęŜ

enia par rt

ci do poziomu niezagra

cego zdrowiu.

3. BATERIE I AKUMULATORY MAŁOGABARYTOWE

Baterie zalicza si

do odpadów niebezpiecznych, poniewa

znajduj

w nich

pierwiastki takie jak ołów, kadm i nikiel, które s

toksyczne.

Jak post

powa

yte baterie mo

na oddawa

do sklepów i kiosków prowadz

cych sprzeda

baterii

yte baterie mo

na oddawa

w zakładów fotograficznych

na je tak

e wyrzuca

do specjalnych pojemników umieszczonych na

terenie szkół, urz

dów i innych instytucji

Nie nale

wyrzuca

baterii i akumulatorów do kosza na

mieci! Pierwiastki w nich

zawarte mog

przedosta

rodowiska powoduj

c ska

enie gleby i wód

gruntowych.

4. ZSEE (ZU

YTY SPRZ

T ELEKTRYCZNY I ELEKTRONICZNY): inaczej zwany

„elektro

mieciami” to zu

yte, przestarzałe lub zepsute sprz

ty zasilane na pr

d lub

na baterie oraz

wietlówki,

arówki energooszcz

dne, lampy wyładowcze i

yrandole

Wszystkie „elektro

mieci” zawieraj

w 10 grupach:

Wielkogabarytowe urz

dzenia AGD: chłodziarki, lodówki, zamra

arki, pralki,

suszarki do ubra

, zmywarki, kuchenki elektryczne, piekarniki, grzejniki elektryczne

oraz klimatyzatory i wentylatory

Małogabarytowe urz

dzenia AGD: odkurzacze, maszyny dziewiarskie,

elazka,

tostery, frytkownice, rozdrabniacze, miksery, młynki do kawy, no

e elektryczne,

suszarki, depilatory, golarki, zegarki oraz wagi

Sprz

t teleinformatyczny i telekomunikacyjny: komputery, drukarki, laptopy,

kopiarki, kalkulatory, faksy, terminale, aparaty telefoniczne - tradycyjne i komórkowe

Sprz

t RTV: radioodbiorniki, telewizory, dyktafony, magnetofony, kamery, video,

DVD, sprz

ty hi-fi, wzmacniacze i instrumenty muzyczne

Sprz

t o

wietleniowy:

wietlówki,

arówki energooszcz

dne, lampy wyładowcze

oraz

yrandole

Narz

dzia elektryczne i elektroniczne: wiertarki, piły, maszyny do szycia,

narz

dzia do obróbki drewna i metalu, narz

dzia do nitowania, skr

cania, spawania,

lutowania, rozpylania oraz kosiarki

Zabawki, sprz

t relaksacyjny i sportowy: kolejki elektryczne, tory wy

cigowe, gry

video, kieszonkowe gierki, komputerowo sterowane urz

dzenia do

wicze

sportowych, automaty na

etony

Przyrz

dy medyczne: sprz

t do dializ, radioterapii, bada

kardiologicznych,

wentylacji płuc, zamra

arki laboratoryjne, testery płodno

ci i inne elektryczne

urz

dzenia medyczne

Przyrz

dy do kontroli: czujniki dymu, regulatory ciepła, termostaty, urz

dzenia

pomiarowe i panele kontrolne

Automaty do wydawania: napojów, słodyczy oraz bankomaty

Jak post

powa

yte urz

dzenia mo

emy odda

w sklepie przy zakupie nowych:

wg ustawy o ZSEE z 29.07.2005r. sprzedawca detaliczny jak i hurtowy s

zobowi

zani przy sprzeda

y urz

dze

przeznaczonych dla gospodarstw

domowych do nieodpłatnego przyj

cia zu

ytego sprz

tu w ilo

ci nie wi

kszej

sprzedawany nowy, je

eli zu

yty sprz

t jest tego samego rodzaju

yte urz

dzenia mo

emy odda

w punkcie serwisowym: prowadz

punkt serwisowy zobowi

zany jest do nieodpłatnego przyj

cia zu

ytego

sprz

tu w przypadku, gdy jego naprawa jest niemo

liwa ze wzgl

dów

technicznych lub wła

ciciel uzna,

e naprawa sprz

tu jest dla niego

nieopłacalna.

„elektro

mieci” mo

na bezpłatnie odda

do gminnego punktu zbierania

lub skupów złomu, które maj

pozwolenie na prowadzenie działalno

zbierania ZSEE i s

zarejestrowane w Głównym Inspektoracie Ochrony

rodowiska. Uwaga! transport trzeba zapewni

we własnym zakresie.

Nie nale

wyrzuca

ZSEE do kosza na

mieci! Liczne substancje szkodliwe

znajduj

ce si

w „elektro

miechach” po wydostaniu si

z uszkodzonego

urz

dzenia elektronicznego łatwo przenikaj

do gleby, wód gruntowych i

powietrza powoduj

c zagro

enie dla

rodowiska oraz dla zdrowia ludzi i

zwierz

Wyrzucanie „elektro

mieci” do

mietnika stwarza zagro

enie dla

rodowiska

oraz jest łamaniem prawa, które obowi

zuje w Polsce od

21 pa

dziernika 2005 r. (ustawa o ZSEE z 29 lipca 2005 r.).

Grozi za to kara grzywny do 5 tysi

cy zł.

Demontowa

ZSEE poza wyspecjalizowanym zakładem przetwarzania.

yty sprz

t oddany do punktu zbierania powinien by

kompletny. Gdy jest

le zagospodarowany lub amatorsko zdemontowany mo

e zanieczyszcza

rodowisko oraz stanowi

zagro

enie dla zdrowia człowieka, poniewa

truj

substancje zawarte w mechanizmach urz

dze

łatwo wydostaj

zewn

trz.

Według nowych przepisów, za demonta

poza wyspecjalizowanym zakładem

przetwarzania grozi kara od 2 do 100 tys. zł, zarówno dla firm

jak i osób fizycznych.

Segregacja „elektro

mieci”, odpowiednie przetworzenie i unieszkodliwienie

substancji

niebezpiecznych

nich

zawartych

chroni

rodowisko

przed

zanieczyszczeniem i ska

eniem. Ponadto odzyskane w ten sposób surowce mo

wykorzysta

do produkcji nowych urz

dze

, co przyczynia si

do zmniejszenia

stopnia

wykorzystania

zasobów

naturalnych

oraz

obni

enia

kosztów

technologicznych.

5. AKUMULATORY OŁOWIOWE

Akumulatory ołowiowe s

najbardziej rozpowszechnionym typem baterii ze

wszystkich stosowanych obecnie. W Polsce w roku 2003 całkowita ilo

ść

akumulatorów kwasowo-ołowiowych samochodowych z produkcji oraz importu
wynosiła 5 380 805 sztuk.

Składowanie

akumulatorów

ołowiowych

ąŜ

ryzykiem

zanieczyszczenia

rodowiska przyrodniczego oraz zagro

enia dla zdrowia ludzi ze

wzgl

du na wchodz

ce w jego skład kwas siarkowy (elektrolit) oraz ołów. Obydwie

substancje s

szkodliwe a ich przedostanie si

rodowiska mo

e powodowa

szereg negatywnych skutków.

Jak post

powa

punkty sprzeda

y detalicznej przy sprzeda

y nowego akumulatora s

zobowi

zane do odbioru od kupuj

cego zu

ytego akumulatora

ołowiowego (kwasowego) dodatkowo pobierana jest opłata depozytowa,
której zwrot nast

puje po przekazaniu zu

ytego akumulatora sprzedawcy

detalicznemu lub do punktu systemu zbiórki zu

ytych akumulatorów

zorganizowanego przez przedsi

biorc

(stawka opłaty depozytowej wynosi 30

zł za sztuk

)

podmioty wprowadzaj

ce akumulatory na rynek s

obowi

zane stworzy

taki

system zbiórki zu

ytych akumulatorów, aby ka

dy konsument niezale

nie od

swojej lokalizacji mógł w łatwy sposób odda

swój zu

yty akumulator celem

recyklingu.

Nie nale

wylewa

elektrolitu z akumulatorów do toalety! Rozcie

czony kwas

siarkowy (H

), który stosowany jest w akumulatorach jako elektrolit w

przypadku uszkodzenia obudowy i wycieku mo

e spowodowa

korozj

rur

kanalizacyjnych oraz działa zabójczo na flor

bakteryjn

w oczyszczalniach

cieków,

wyrzuca

akumulatorów do kosza na

mieci! Pierwiastki w nich zawarte

mog

przedosta

rodowiska powoduj

c ska

enie gleby i wód

gruntowych, w przypadku wycieku na składowisku rozcie

czonego kwasu

siarkowego wstrzymywane s

procesy biodegradacji innych odpadów.

przechowywa

starych akumulatorów w miejscach bez odpowiedniego

zabezpieczenia. Przechowuj

c stary akumulator na działce, w piwnicy lub

szopie nie jeste

my w stanie kontrolowa

, czy nie uległ uszkodzeniu, a co za

tym idzie czy substancje w nim zawarte nie przedostały si

rodowiska.

6. PUSZKI PO FARBACH I LAKIERACH

Odpady po lakierach i farbach zawiera

mog

metale ci

ęŜ

kie takie jak ołów,

kadm, rt

ęć

oraz sze

ciowarto

ciowy chrom. Z tego wzgl

du ich składowanie i

przetwarzanie musi podlega

odpowiednim regulacjom. W przypadku farb odpady

powinny by

przetworzone i odbywa si

to najcz

ęś

ciej przez spopielenie.

Jak post

powa

Odpady niebezpieczne, do których zalicza si

opakowania po farbach i

lakierach mo

na odda

w gminnych punktach zbierania odpadów

niebezpiecznych (gmina organizuje je samodzielnie lub we współpracy z
innymi gminami)

Nie nale

wyrzuca

opakowa

zabrudzonych farb

do kosza na odpady komunalne

wylewa

resztek farb, rozpuszczalników, lakierów i smarów do kanalizacji,

gruntu lub wód

7. TUSZE I TONERY

Odpady w postaci zu

ytych tonerów do drukarek s

traktowane i

klasyfikowane jako niebezpieczne gdy

zawieraj

w swoim składzie wiele substancji

toksycznych zagra

cych

rodowisku oraz zdrowiu i

yciu ludzi. Puste opakowania

z resztkami tonera zawieraj

pierwiastki takie jak benzen, styren czy ozon. Głowice

do drukarek laserowych z wałkiem

wiatłoczułym zawieraj

arsen, selen, telur,

krzem.

ytkownik tonera czy tuszu w my

l dokumentów prawnych staje si

wytwórca

odpadów i ma ustawowy obowi

zek odpowiedniego z nimi post

powania. Za

niedopełnienie tych obowi

zków gro

Ŝą

sankcje karne.

yte tusze i tonery musz

zosta

poddane regeneracji, dzi

ki czemu

nast

puje odzysk surowców wtórnych, a tym samym zmniejsza si

ilo

ść

odpadów.

Jak post

powa

nale

y odda

yty tusz lub toner do punktu zbierania, sk

d trafi do

regeneracji lub je

li to niemo

liwe zostanie zutylizowany w bezpieczny dla

rodowiska sposób

odpady po tuszach i tonerach mo

na oddawa

do firm zajmuj

cych si

ich

odzyskiem, których działa bardzo du

o na terenie całego kraju

Nie nale

wyrzuca

ytych tuszy i tonerów do kosza na odpady komunalne

V. CO NALE

Y ZROBI

Z ODPADAMI PROBLEMOWYMI?

1. PŁYTY CD

Płyta kompaktowa zbudowana jest z czterech warstw: poliw

glanowej warstwy

nej w postaci plastikowego kr

ąŜ

ka, warstwy barwnika, który ulega stopieniu w

momencie zapisu danych, warstwy odbijaj

cej złotej lub aluminiowej oraz ochronnej

warstwy z lakieru. Tak wykonany no

nik danych charakteryzuje si

bardzo długim

okresem degradacji (ok. 100-300 lat), co negatywnie wpływa na

rodowisko

przyrodnicze.

Instytut Chemii Przemysłowej w Warszawie opracował technologi

pozwalaj

ze zu

ytych płyt CD otrzyma

nowy materiał. Dzi

ki swoim

wła

ciwo

ciom mo

e on by

wykorzystany do konstruowania obudowy telewizorów,

komputerów. W przemy

le samochodowym posłu

y do produkcji desek

rozdzielczych, błotników. Znajdzie równie

wiele zastosowa

w przemy

le AGD.

Aby recykling zu

ytych płyt CD był mo

liwy, konieczne jest wcze

niejsze

wydzielenie ich z ogólnego strumienia odpadów, co w Polsce jest mało popularne.

yte płyty CD nale

y oddawa

do firm wyspecjalizowanych w zakresie utylizacji płyt CD (firmy takie działaj

na terenie całego kraju, cz

sto oferuj

darmowy odbiór szczególnie w

przypadku wi

kszych ilo

ci)

podczas zbiórek organizowanych lokalnie w gminach, miastach, szkołach do

specjalnie utworzonych w tym celu punktów zbierania

2. OPONY SAMOCHODOWE

Opony nie ulegaj

rozkładowi, a ze wzgl

du na swoj

obj

ść

wymagaj

ej powierzchni magazynowania i specjalnie przygotowanego terenu. Trwało

ść

która stanowi najwi

ksz

zalet

w czasie u

ytkowania, jest jednocze

nie przyczyn

trudno

ci w zagospodarowaniu opon po zako

czeniu ich eksploatacji.

yte opony mo

na podda

dwóm rodzajom odzysku – recyklingowi

materiałowemu i odzyskowi energetycznemu:

Odzysk energetyczny polega na spalaniu opon w cało

ci albo poci

tych na

mniejsze fragmenty. Otrzymuje si

w ten sposób ciepło, które mo

na wykorzysta

np. w procesie wypalania klinkieru w piecach cementowych albo do wytwarzania pary
w elektrociepłowniach. Dla cementowni stanowi to wa

ny czynnik wpływaj

cy na

oszcz

dno

ci finansowe, gdy

oponami mo

na zast

około 20% masy paliwa. Ma

to równie

szereg zalet w porównaniu ze spalaniem w

gla m.in.: zmniejszenie ilo

emitowanego do atmosfery dwutlenku w

gla i siarki oraz ograniczenie ilo

ci popiołu,

który nie powstaje przy spalaniu opon.

Recykling materiałowy polega na mechanicznym rozdrobnieniu opon. Słu

y to

znacznemu zmniejszeniu obj

ci powstaj

cych odpadów.

W zale

ci od

rozmiaru cz

steczek gumy ró

ne mo

e by

ich zastosowanie. Wi

ksze cz

stki, czyli

grys i granulat, po dodaniu substancji zlepiaj

cych mo

na zastosowa

jako

nawierzchni

bie

ni, placów zabaw czy te

przy produkcji elastycznej kostki brukowej

albo wykładzin d

kochłonnych. Z kolei m

czka gumowa dodawana jest do

mieszanek, z których produkuje si

dywaniki samochodowe, maty itp.

yte opony mo

na bezpłatnie pozostawi

zakładach wulkanizacyjnych oraz bazach transportowych (przy wymianie opon

na nowe)

punktach dobrowolnego dostarczania odpadów zlokalizowanych w pobli

miejsca zamieszkania

kontaktuj

c si

z firmami specjalizuj

cymi si

w odzysku opon (w przypadku

uzbierania minimum 100 sztuk opon samochodowych lub 35 sztuk opon
samochodów ci

ęŜ

arowych odbiór jest bezpłatny)

SZKŁO PŁASKIE: szkło płaskie budowlane bezbarwne i kolorowe, szkło

budowlane klejone, szkło ornamentowe, szkło niskoemisyjne, szkło z rozbiórki
budynków i szklarni, szkło z samochodów, lustra, szkło zbrojone

Recykling zu

ytego szkła płaskiego i opakowaniowego pozwala na

zmniejszenie ilo

ci odpadów deponowanych na składowisku, wydłu

c w ten

sposób jego "

ywotno

ść

" oraz zmniejszenie zu

ycia surowców naturalnych.

Korzy

ci wynikaj

ce z zastosowania stłuczki szklanej jako surowca w procesie

topienia szkła to mi

dzy innymi:

•

zmniejszenie emisji CO

przez zmniejszenie zu

ycia paliwa oraz surowców

glanowych (m

czka wapienna, soda, dolomit), które ulegaj

rozkładowi z

wydzieleniem dwutlenku w

gla

•

zmniejszenie emisji SO

, np. szkło zielone mo

e by

topione bez u

ycia

rodków klaruj

cych (siarczanu sodu i wapnia),

•

ograniczenie emisji chloru i fluoru,

•

ograniczenie emisji pyłów poprzez zmniejszenie ilo

ci zu

ywanych

pierwotnych surowców, które zawieraj

rednio do 25% cz

ęś

ci pylistych o

wielko

ci ziaren poni

ej 0,10 mm,

•

ograniczenie emisji NO

przez ograniczenie spalania paliwa w piecach

szklarskich.

•

zmniejszenie zapotrzebowania na piasek kwarcowy o 0,72 tony

•

zmniejszenie zapotrzebowania na sod

kalcynowan

o 0,25 tony

•

zmniejszenie zapotrzebowania na m

czk

wapienn

o 0,18 tony

Zasady odbierania odpadów ze szkła płaskiego:

odpady ze szkła nieopakowaniowego mo

na dostarcza

do stacjonarnych lub

mobilnych Punktów Gromadzenia Odpadów Problemowych

odpady ze szkła płaskiego mo

na równie

oddawa

bezpo

rednio do firm

zajmuj

cych si

recyklingiem tego rodzaju odpadów, przy wi

kszych ilo

ciach

liwe jest wynaj

cie odpowiedniego kontenera

4. ODPADY WIELKOGABARYTOWE:

Wszelkiego rodzaju odpady, które ze wzgl

du na du

e rozmiary i/lub wag

nie

mieszcz

do pojemnika na pozostałe

mieci, mog

utylizowane jako odpady

wielkogabarytowe np.: stoły, szafy, krzesła, sofy, dywany, wózki dzieci

ce, materace,

pierzyny, sieci na pranie, rowery, zabawki du

ych rozmiarów etc.

Uwaga! Do odpadów wielkogabarytowych nie nale

Ŝą

wszelkiego rodzaju

ęś

ci budowlane i sanitarne takie jak deski drewniane, belki, panele, ramy okienne,

drzwi, płoty, wanny, umywalki, muszle toaletowe lub spłuczki, grzejniki, płytki, rolety
jak równie

ęś

ci samochodowe, motorowery, kosiarki spalinowe, odpady

remontowe, odpady ogrodowe, worki na

mieci lub kartony z odpadami domowymi.

Odpady wielkogabarytowe wymagaj

czynno

ci demonta

owych, które

pozwol

na oddzielenie cz

ęś

ci przydatnych do recyklingu oraz usuni

cie elementów

niebezpiecznych, dlatego konieczne jest ich gromadzenie w sposób selektywny.
Podczas demonta

u nast

puje równie

rozdrobnienie odpadów w odpowiednio

przygotowanej do tego celu rozdrabniarce, które umo

liwia zmniejszenie ich

obj

ci przed zło

eniem na składowisku odpadów.

Zasady odbierania odpadów wielkogabarytowych:

w zale

ci od potrzeb, w uzgodnieniu z przedsi

biorcami z którym

zawarto umow

na odbieranie odpadów komunalnych. Maj

oni obowi

zek

dysponowania baz

techniczn

wyposa

w stanowisko do gromadzenia

odpadów wielkogabarytowych

odpady wielkogabarytowe mo

na równie

dostarcza

samodzielnie do

stacjonarnych

lub

mobilnych

Punktów

Gromadzenia

Odpadów

Problemowych

w ramach programu „wystawka” (we wskazanym przez gmin

terminie)

5. ODPADY Z REMONTÓW:

Odpady

budowlane

powstaj

budownictwie

mieszkaniowym,

przemysłowym, w drogownictwie i kolejnictwie. Tworz

zarówno na etapie

budowy nowych obiektów, jak i planowanych, awaryjnych remontów oraz przy
pracach rozbiórkowych. Powstaj

tak

e przy pracach za- i wyładowczych oraz w

czasie transportu materiałów budowlanych. Zalicza si

do nich równie

odpady z

obiektów infrastrukturalnych (np. drogowych) i ziemi

z wykopów.

Zasady odbierania odpadów z remontów:

odpady powstałe w wyniku remontu nale

y gromadzi

w specjalnych

kontenerach, uniemo

liwiaj

cych pylenie. Powinny by

niezwłocznie usuni

po wypełnieniu kontenera lub po zako

czeniu remontu

zabronione jest spalanie frakcji palnych z odpadów pochodz

cych z

remontów

podstawienie kontenera na odpady remontowe oraz odbiór tych odpadów

na zamówi

u jednej z firm komunalnych

6. MARTWE ZWIERZ

Martwe zwierz

ta oraz odpady zwierz

ce stanowi

zagro

enie biologiczne

(choroby zaka

ne) lub chemiczne (dioksyny, antybiotyki), przez co zostały

sklasyfikowane jako odpady niebezpieczne. Zaliczane s

do grupy: "inne odpady,

które zawieraj

ywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy

zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do
których istniej

wiarygodne podstawy do s

dzenia,

e wywołuj

choroby u ludzi i

zwierz

t".

W aspekcie ochrony zdrowia ludzi, zwierz

t i

rodowiska martwe zwierz

nale

y podda

utylizacji.

Rola utylizacji:

Sanitarno-higieniczna - niezb

dny element zwalczania i profilaktyki chorób

zara

liwych zwierz

t oraz epidemiologiczne i epizootyczne działanie prewencyjne.

Istot

procesów utylizacyjnych jest eliminacja w trakcie sterylizacji wszystkich

patogenów, w tym równie

prionów.

Proekologiczna - ochrona

rodowiska przyrodniczego przed zaka

eniem

drobnoustrojami chorobotwórczymi i ska

eniami.

Ekonomiczna

produkcja

wysokowarto

ciowego,

przetworzonego

białka

zwierz

cego i tłuszczu wykorzystywanych w

ywieniu zwierz

Zasady post

powania ze szcz

tkami zwierz

przepisy dopuszczaj

grzebanie zwierz

t na terenach zamkni

tych i

ogrodzonych, oddalonych od uj

ęć

wody. Nie mo

na zakopywa

szcz

tków

w lesie, bo padlina mo

e zosta

rozwleczona przez dzikie zwierz

ta.

Wszystko to jasno okre

laj

przyj

te w 2002 roku przepisy Komisji

Europejskiej

szcz

tki zwierz

ce powinny by

poddane jak najszybszej utylizacji. Umowy z

zakładami utylizacyjnymi maj

podpisane kliniki weterynaryjne oraz gminy, za

ich

rednictwem,

przekaza

padłe

zwierz

celu

unieszkodliwienia

za odbiór martwego zwierz

cia musi zapłaci

wła

ciciel (cen

najcz

ęś

ciej

oblicza si

na podstawie wagi zwierz

cia i przewozu w kilometrach)

martwe zwierz

na samemu wywie

źć

na grzebowisko, wnosz

odpowiedni

opłat

(ok. 40 zł)

VI. GDZIE SZUKA

INFORMACJI?

http://odpadnik.zrodla.org – strona projektu „Poradnik Odpadnik” o odpadach

niebezpiecznych

www.stolicaczystosci.pl

- informacje dot. selektywnej zbiórki odpadów w Warszawie

www.ekocentrum.krakow.pl

- informacje dot. selektywnej zbiórki odpadów w

Krakowie

www.czystemiasto.uml.lodz.pl

- informacje dot. selektywnej zbiórki odpadów w Łodzi

www.bialystok.pl

- informacje dot. selektywnej zbiórki odpadów w Białymstoku

www.poznan.pl

- informacje dot. selektywnej zbiórki odpadów w Poznaniu

www.elektrosmieci.pl

– informacje o zu

ytym sprz

cie elektrycznym i elektronicznym

www.recykling.pl

strona

zawieraj

ogólne

informacje

odpadach

niebezpiecznych

www.zrodla.org

- strona główna stowarzyszenia O

rodek Działa

Ekologicznych

ródła"

www.recykling.edu.pl

- strona projektu "Sklep --> wysypisko: ulica jednokierunkowa"

(projekt o tematyce zwi

zanej z gospodark

odpadami realizowany przez

stowarzyszenie w ubiegłych latach)

Projekt dofinansowany ze środków

Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska

i Gospodarki Wodnej