TEMAT

EGZAMIN DOJRZAŁOŚCI Z GEOGRAFII

Część pisemna egzaminu

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 11 września 2002 r.

zmieniające   rozporządzenie   w   sprawie   warunków   i   sposobu   oceniania,   klasyfikowania
i   promowania   uczniów   i   słuchaczy   oraz   przeprowadzania   egzaminów   i   sprawdzianów
w   szkołach   publicznych   (Dz.   U.   NR   155,   poz.   1289)   rozszerzyło   listę   przedmiotów   do
wyboru w części pisemnej egzaminu dojrzałości o geografię.

Przedmiot ten może być wybrany przez uczniów w klasach o profilu ogólnym,

pedagogicznym i innych profilach ( poza profilami: matematyczno – fizycznym, biologiczno
–   chemicznym,   humanistycznym,   i   klasycznym)   w   liceach   ogólnokształcących.
Zainteresowani uczniowie szkół średnich zawodowych oraz zainteresowani uczniowie klas
o   profilu   matematyczno   –   fizycznym,   biologiczno   –   chemicznym,   humanistycznym,
i   klasycznym)   w   liceach   ogólnokształcących   mogą   także   wybrać   ten   przedmiot   ale
po wcześniejszym uzyskaniu zgody dyrektora szkoły.

Dyrektor szkoły, wyrażając zgodę, powinien wziąć pod uwagę wymiar godzin geografii

w cyklu kształcenia absolwenta danej klasy oraz zakres realizowanych treści programowych.
Wymiar   godzinowy   geografii   oraz   zakresy   realizowanych   treści   programowych
są   zróżnicowane   ze   względu   na   typ   szkoły   lub   profil   nauczania.   Dlatego   decyzja,
co   do   zasadności   wyboru   tego   przedmiotu   w   pisemnej   części   egzaminu   dojrzałości
pozostawiona została dyrektorowi szkoły.

Tematy na pisemną część egzaminu dojrzałości z geografii ustala kurator oświaty. Zakres

wymagań  egzaminacyjnych    będzie dostosowany do wymagań  programowych  dla  profilu
podstawowego   w   liceum   ogólnokształcącym.   Zakres   obowiązujących   do   egzaminu   treści
nauczania     wyznacza   Podstawa     Programowa   Kształcenia   Ogólnego   (   Załącznik   Nr   6
do rozporządzenia   Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 9 maja 2002 r. Podstawa
Programowa dla szkół ponadpodstawowych kończących się egzaminem dojrzałości).

Tematy (zadania) będą dotyczyły geografii fizycznej ogólnej z elementami geologii,

geografii Polski i geografii społeczno – gospodarczej świata. Przykładowy zestaw
egzaminacyjny na część pisemną egzaminu dojrzałości przedstawiony został w dalszej części
opracowania.

Zdający na egzaminie wybiera trzy tematy ( zadania ) spośród pięciu ujętych

w zestawie.

Na część pisemną przeznacza się 300 minut odliczając czas przeznaczony na podanie

i zapisanie tematów. Uczeń na egzaminie będzie mógł korzystać z informacji źródłowych
zawartych w arkuszu egzaminacyjnym. Dopuszczone jest korzystanie z kalkulatorów
przygotowanych przez komisję.

Ocenie podlegać będzie wiedza i umiejętności geograficzne oraz sposób prezentowania

tematu.

Do zestawu zadań może być dołączona propozycja schematu punktowania oraz

propozycja przeliczania punktów na oceny.

Absolwenci, którzy w części pisemnej egzaminu dojrzałości otrzymali z geografii ocenę

celującą lub bardzo dobrą i w dwóch ostatnich klasach (w przypadku szkół dla dorosłych,
w   dwóch   ostatnich   semestrach)   otrzymali   z   tego   przedmiotu   oceny   końcoworoczne,
co najmniej dobre, są zwolnieni  z części  ustnej  egzaminu dojrzałości z tego przedmiotu.
Absolwent może zrezygnować z tego uprawnienia i przystąpić do części ustnej egzaminu

Plik pobrano ze strony

www.geostrefa.pl

dojrzałości z geografii. Pisemną deklarację o rezygnacji z tego uprawnienia absolwent składa
przewodniczącemu komisji bezpośrednio po ogłoszeniu wyników części pisemnej egzaminu.

Laureaci i finaliści Olimpiady Geograficznej i Nautologicznej są zwolnieni z części

pisemnej i części ustnej egzaminu dojrzałości z geografii i uzyskują ocenę celującą z tego
przedmiotu.

Część ustna egzaminu

Część ustna egzaminu dojrzałości z geografii odbywać się będzie na dotychczasowych

zasadach .
Geografia może być wybrana przez ucznia jako trzeci ( po języku polskim i języku obcym
nowożytnym ) przedmiot na części ustnej egzaminu dojrzałości w liceum ogólnokształcącym
i jako drugi przedmiot ( po języku polskim ) na części ustnej egzaminu dojrzałości w szkołach
średnich zawodowych.

Absolwenci liceów ogólnokształcących dwujęzycznych mogą zdawać egzamin

z geografii w danym języku nauczania.
        Część ustną egzaminu dojrzałości z geografii przeprowadzają zespoły egzaminacyjne.
Przed jej rozpoczęciem należy przygotować zestawy tematów egzaminacyjnych oraz pomoce
dydaktyczne   konieczne  do   przedstawienia   treści   zawartych   w   tematach   egzaminacyjnych.
Zestawy   tematów   egzaminacyjnych   przygotowują   egzaminatorzy.   Zestawów   tematów   nie
udostępnia się zdającym.
               Zakres treści tematów egzaminacyjnych  powinien być  zgodny z obowiązującymi
programami   nauczania.   Przygotowane   zestawy   egzaminacyjne   muszą   obejmować   cały
program nauczania.
        Każdy zestaw egzaminacyjny musi zawierać trzy tematy (zadania ) do omówienia lub
rozwiązania   przez   zdającego.   Powinny   one   być   zróżnicowane   pod   względem   treści,
sprawdzanych umiejętności i stopnia trudności i obejmować następujące działy geografii:
-

geografię fizyczną ogólną z elementami geologii,

geografię Polski,

geografię społeczno – gospodarczą.

Z przygotowanych zestawów egzaminacyjnych zdający losuje jeden zestaw. Zmiana
wylosowanego zestawu egzaminacyjnego na inny jest niedozwolona. Zdający otrzymuje 20
minut na przygotowanie odpowiedzi. Czas trwania części ustnej nie powinien przekraczać 20
minut.

Nauczyciele geografii zobowiązani są poinformować uczniów klas maturalnych

o zakresach obowiązujących treści programów nauczania stanowiących podstawę
przygotowania tematów egzaminacyjnych nie później niż na pięć miesięcy przed terminem
części pisemnej egzaminu dojrzałości.

Plik pobrano ze strony

www.geostrefa.pl

PRZYKŁADOWY ZESTAW TEMATÓW (ZADAŃ) NA CZĘŚĆ

PISEMNĄ EGZAMINU DOJRZAŁOŚCI Z GEOGRAFII.

Czas wykonania pracy - ...5 godzin
Z pięciu zadań maturalnych masz wybrać trzy. Te które wybrałeś zaznacz.
Łącznie możesz uzyskać ...60 punktów

Zadanie 1

W tabeli podano dane klimatyczne dla dwóch miejscowości leżących w podobnych
szerokościach geograficznych:
Moskwa 55

45' N, 37

35' E

Dublin 53

N, 6

A) Oblicz różnicę czasu miejscowego (słonecznego) między Moskwą a Dublinem. 2 pkt.
...............................................................................................................................................

...............................................................................................................................................

Miejscowość

Średnia temperatura w

VII

Rok

Amplituda

roczna

temperatur

Roczna suma

opadów w

7,1

14,7

10,5

1422

- 17,4

20,2

1,1

297

B) Oblicz i wpisz do tabeli roczne amplitudy temperatur.

2 pkt

C) Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy miejscowości. Uzasadnij swój wybór.

3 pkt

D) Napisz, w jakiej strefie klimatycznej leżą, i jaki maja typ klimatu podane
miejscowości.

Strefa klimatyczna ...................................................................

3 pkt.

Miejscowość typ klimatu

................................... .................................................
.................................... .................................................

Plik pobrano ze strony

www.geostrefa.pl

E) wymień najważniejszy czynnik klimatotwórczy różnicujący klimaty wymienionych
miejscowości: 1 pkt.
...............................................................................................................................................

F) Wyjaśnij przyczyny znacznie większej sumy opadów w stacji A niż B.

2 pkt.

G) Określ naturalną formację roślinną, charakterystyczną dla wymienionych klimatów.
Typ klimatu formacja roślinna 2 pkt.
............................................... ....................................................
............................................... ....................................................

H) Podaj przykłady 2 roślin, których nie można uprawiać w tej strefie klimatycznej.
Odpowiedź uzasadnij. 3 pkt.
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

Łączna ilość punktów 18 + 2 = 20 pkt

Uzasadnienie do przyznania dwóch punków dodatkowych należy umieścić przy każdym zadaniu.

Zadanie 2

W tabeli przedstawiono wskaźniki dotyczące rolnictwa za rok 1999 w województwach:
podkarpackim, opolskim, wielkopolskim, podlaskim.

Województwo

Plony zbóż

podstawowych

(q/ha)

Obsada (szt./100 ha)

bydło

Trzoda

chlewna

Zużycie

nawozów

sztucznych w

kg NPK na

1 ha

78,0

238

107,2

138

132,0

52,1

A) Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli nazwy województw (za każde dobrze wpisane

województwo 1 pkt., ale max 3 pkt.)

3 pkt.

Plik pobrano ze strony

www.geostrefa.pl

Wyjaśnij, w jaki sposób warunki naturalne decydują o zróżnicowaniu plonów w
wymienionych województwach.

4 pkt.

C) Wyjaśnij, w których województwach chów zwierząt związany jest z warunkami

naturalnymi, a w których z uprawą roślin.

4 pkt.

...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................

D) Uzasadnij, które z wymienionych województw charakteryzuje się typem gospodarki:
Intensywnej 4 pkt.
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
ekstensywnej
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................

E) Jakie użytki rolne dominują w wyżej wymienionych województwach? Odpowiedź
uzasadnij. 3 pkt.

Łączna ilość punktów 18 + 2 = 20 pkt

Uzasadnienie do przyznania dwóch punków dodatkowych należy umieścić przy każdym zadaniu.

Plik pobrano ze strony

www.geostrefa.pl

Zadanie 3

Zaznacz na mapie Morza Bałtyckiego podane w tabeli akweny wpisując odpowiednie
numerki: /0 –3/

Akwen

Numer Wartość

zasolenia

Zatoka Botnicka

Cieśnina Skagerrak
Zatoka Gdańska
Zatoka Ryska

B) Przyporządkuj wartości zasolenia podanym akwenom w punkcie (A): 5% , 7% , 30%.
Wartości zasolenia wpisz do tabeli punkcie (A).

/0 – 2/

C) Podaj 2 główne przyczyny zróżnicowania zasolenia wód powierzchniowych Bałtyku:

/0 – 2/

Plik pobrano ze strony

www.geostrefa.pl

Rozpoznaj zaznaczone cyframi 1, 2, 3, 4 wyspy i półwyspy Morza Bałtyckiego:

/0 - 3 pkt./
1................................................................2..................................................................
3.................................................................4.................................................................

E) Podaj dwa typy wybrzeży występujących nad Morzem Bałtyckim i przedstaw ich

genezę. /0 - 4 pkt/

...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................

F) Co należy zrobić, aby powstrzymać dalszą degradację wód Bałtyku? /0 - 2 pkt./
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................

G) Oceń dotychczasowe zabiegi międzynarodowe i wkład Polski w ochronę wód

Bałtyku. /0 - 2 pkt./

Łączna ilość punktów 18 + 2 = 20 pkt.

Uzasadnienie do przyznania dwóch punków dodatkowych należy umieścić przy każdym zadaniu.

Zadanie 4

Na podstawie załączników i posiadanych wiadomości wykonaj następujące polecenia:
1. Oblicz, jaki procent zasobów światowych ropy naftowej posiadają kraje Zatoki Perskiej

(zał. 1)

...........................................................................................................................................(1 pkt.)

2. Porównaj listę producentów i konsumentów ropy naftowej i podaj dwa państwa, które są

najważniejszymi producentami a zarazem konsumentami ropy naftowej (zał. 2 i 3)

a. .......................................................... b. ................................................................. (2 pkt.)

3. Wpisz państwa, będące ważnymi producentami ropy lecz nie będące znaczącymi

konsumentami (zał. 2 i 3).

........................................................................................................................................ (2 pkt.)

Plik pobrano ze strony

www.geostrefa.pl

4. Określ kraje, które widnieją na liście konsumentów, lecz sami nie wydobywają ropy

naftowej (zał. 2 i 3).

......................................................................................................................................... (2 pkt.)

5. W tabeli (zał. 2) podkreśl kraje Zatoki Perskiej

(2 pkt.)

6. Na podstawie danych statystycznych ustal ich miejsce w światowej produkcji ropy

naftowej i wpisz zajmowaną pozycję do tabeli (zał. 2).

(1 pkt.)

7. Określ, które państwa z listy producentów (zał. 2) należą do OPEC.
......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................... (2 pkt.)

8. Wypisz 6 głównych rejonów wydobycia ropy na świecie.
......................................................................................................................................................

......................................................................................................................................... (3 pkt.)

Opisz, jakie zmiany w środowisku przyrodniczym powoduje wydobycie i transport ropy
naftowej.

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................... (3 pkt.)

Załącznik 1
Zasoby ropy naftowej na świecie w 1995r.

Plik pobrano ze strony

www.geostrefa.pl

23 %

13%

45%

Załącznik 2
Wydobycie ropy naftowej

Kraje

1990

1996

1990

1996

w milionach ton

udział w świecie w %

miejsce w
świecie

ŚWIAT

3014

3113

100

Arabia Saudyjska

320

390

10,6

12,5

St. Zjednoczone Ameryki

371

320

12,3

10,3

Rosja

516

301

17,1

9,7

Iran

159

183

5,3

5,9

Norwegia

79,7

157

2,6

5,0

Chiny (bez Hongkongu)

138

156

4,6

5,0

Meksyk

132

147

4,4

4,7

Wenezuela

112

146

3,7

4,7

W. Brytania

132

2,9

4,2

Zjednoczone Emiraty Arabskie

102

104

3,4

3,3

Nigeria

86,3

92,8

2,9

3,0

Kanada

76,2

91,3

2,5

2,9

Kuwejt

59,6

2,0

2,9

Indonezja

70,2

74,7

2,3

2,4

Libia

69,2

69,4

2,2

Załącznik 3
Konsumenci ropy naftowej

kraje

Konsumpcja w milionach
ton

USA

719

b. ZSRR

440

Japonia

206

RFN

114

Chiny

105

Wielka Brytania

Włochy

Francja

Kanada

Meksyk

Łączna ilość punktów 18 + 2 = 20 pkt
Uzasadnienie do przyznania dwóch punktów dodatkowych należy umieścić przy każdym
zadaniu

Plik pobrano ze strony

www.geostrefa.pl

Zadanie 5

W tabeli przedstawiono zmiany liczby ludności w wybranych miastach Europy

w latach 1950 – 1997.

Miasto

Liczba ludności w tysiącach

1950

1970

1990

1997

Berlin

3336

3209

3410

3459

Budapeszt

1058

2038

2100

1866

Londyn

3348

4780

4100

2727

Rzym

1556

2780

2787

2654

Warszawa

804

1308

1656

1626

Wiedeń

1766

1615

1516

1636

1. Uporządkuj wyżej wymienione miasta według malejącej liczby mieszkańców w 1950 i

1997 roku.

1950...............................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

1997...............................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

(2 pkt)

2. W którym z tych miast wystąpiły najmniejsze zmiany liczby mieszkańców w okresie 1950

– 1997

.......................................................................................................................................................

(1 pkt)

W których miastach występuje tendencja wzrostu, a w której spadku liczby ludności?

.......................................................................................................................................................

(2 pkt)

Plik pobrano ze strony

www.geostrefa.pl

4. Podaj, jakie przyczyny zadecydowały o zmniejszaniu się w ostatnich latach liczby

ludności w tych miastach.

.......................................................................................................................................................

(2 pkt)

W których miastach w latach 90-tych nastąpił wzrost liczby mieszkańców?

.......................................................................................................................................................

(1 pkt)

Narysuj dwa wykresy liniowe przedstawiające zmiany liczby ludności Warszawy i

Londynu w latach 1950 – 1997. (3 pkt)

7. Wymień minimum trzy pozytywne i trzy negatywne aspekty życia w wielkich miastach.

pozytywne: ................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

negatywne: ................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Plik pobrano ze strony

www.geostrefa.pl

PRZYKŁADOWA PUNKTACJA DO ZADANIA 3

A) (0 – ) za dwa akweny prawidłowo wpisane – 1 pkt.
Za trzy – 2pkt., cztery – 3 pkt.
B) (0 – 2) za prawidłowo przyporządkowanie zasolenia dla dwóch akwenów – 1 pkt.,
za prawidłowo przyporządkowanie zasolenia dla trzech,
czterech akwenów – 2pkt.
C) (0 – 2) 1 przyczyna - 1 pkt.
2 przyczyny – 2 pkt.

Przykładowe odpowiedzi:

•

Duży dopływ wody słodkiej rzekami, małe parowanie

•

Utrudnione połączenie z oceanem

KRYTERIA OCENIANIA

1. Każde zadanie ma jednakową ilość punków, np. 18 pkt.
2. Nauczycielowi przy ocenie poszczególnych zadań pozostawiono możliwość

przydzielenia 2 punktów dodatkowo za:

•

dogłębne zrozumienie zadnia,

•

całościowe wyczerpanie tematu,

•

prawidłową selekcję materiału,

•

logiczny układ treści,

•

uzupełnienie dodatkowymi treściami,

•

jasne, poprawne sformułowania,

•

estetykę pracy.

3. Aby egzamin dojrzałości był zaliczony uczeń musi uzyskać 35% całkowitej punktacji,

przy czym uczeń musi rozwiązań jedno zadanie w 90% czyli uzyskać 16 pkt.

4. Punktacja będzie się przedstawiała następująco:
Za każde zadanie uczeń może uzyskać 18 punktów plus dwa dodatkowo czyli razem
60 punktów.

3 zadania x 18 punków = 54 punkty
2 punkty dodatkowo za każde zadanie x 3 = 6 pkt ,
przy czym łączna ilość punktów na

ocenę bardzo dobrą 57 pkt.

Plik pobrano ze strony

www.geostrefa.pl