Kolonia zuchowa

Kolonia zuchowa jest kontynuacją całorocznej pracy gromady, w najbardziej
sprzyjających warunkach. Jest to końcowy egzamin drużynowego z jego
umiejętności organizatorskich i wychowawczych, a zarazem próba zuchowej
dojrzałości samych zuchów. Kolonia to kropka nad "i" postawiona po
dziesięciomiesięcznej pracy gromady.

Kolonia zuchowa wyróżnia się tym, że całość życia zorganizowana jest na sposób
zuchowy. Kodeksem postępowania jest Prawo Zucha. Podczas kolonii zuchy zżywają
się w zespole, uczą się samodzielności, samoobsługi, samorządności, dyscypliny,
porządku, rozwijają swoje zainteresowania, wzmacniają swoją kondycję fizyczną,
zdobywają pożyteczne umiejętności, uczą się poszanowania przyrody i tego, co jest
własnością wszystkich.

Najlepszym rozwiązaniem byłoby, gdyby na kolonię wyjeżdżała cała gromada. Nie
zawsze jest to możliwe. Częściej zdarza się tak, że na kolonię organizowaną przez
namiestnika zuchowego lub któregoś z drużynowych wyjeżdżają zuchy z kilku
gromad. W tym przypadku organizujemy zuchy w gromady kolonijne. Komendantem
kolonii powinien być najbardziej doświadczony drużynowy, kadrą zaś drużynowi
gromad i instruktorzy, którzy potrafią się świetnie bawić, pomóc, pokazać, a
równocześnie wymagają, ale tak jak przyjaciel, starszy brat lub siostra.

KTO MOśE ORGANIZOWAĆ I PROWADZIĆ KOLONIĘ ZUCHOWĄ?
Prawo organizowania kolonii zuchowej mają gromady zuchowe, namiestnictwa
zuchowe i harcerskie komendy. Samodzielnie prowadzić kolonię zuchową może
jednak tylko pełnoletni instruktor zuchowy w stopniu podharcmistrza, posiadający
doświadczenie w pracy z zuchami i organizowaniu kolonii - po spełnieniu wymagań
formalnoprawnych wynikających z przepisów państwowych. Drużynowy
niepełnoletni może wyjechać ze swoją gromadą na kolonię tylko z opiekunem, który
ponosi odpowiedzialność za pracę kolonii i bezpieczeństwo dzieci. W przypadku gdy
kolonię organizuje namiestnictwo (komenda hufca), a ty jesteś niepełnoletnim lub
niedoświadczonym drużynowym, możesz uczestniczyć w kolonii pełniąc funkcję
przybocznego lub drużynowego.

Najlepiej, jeżeli zwrócisz się do namiestnika zuchowego lub komendanta hufca i
zadeklarujesz swój udział w organizowaniu kolonii. Nawet jeśli hufiec nie zamierza
zorganizować kolonii, pomoże ci w jej organizacji (opiekun, formalności
organizacyjno-programowe...). Istnieje również możliwość wyjazdu na kolonię w
ramach zgrupowania obozów hufca. Oczywiście w każdym przypadku z dorosłym
opiekunem.

GDZIE ZLOKALIZOWAĆ KOLONIĘ?
Szykując się do kolonii, trzeba najpierw przemyśleć, gdzie chcecie wyjechać z
zuchami. Im korzystniejsze miejsce wybierzecie, tym lepiej uda się wam kolonia.

Szukając odpowiedniej miejscowości na kolonię, trzeba pamiętać o:
* ogólnych warunkach kwalifikujących daną miejscowość, dane miejsce (jego
położenie);

Miejsca przeznaczone na kolonie powinny być zlokalizowane w okolicach
ciekawych krajobrazowo i turystycznie. Najlepiej, gdy są położone w pobliżu lasu, w
"cichych" okolicach, bo co za przyjemność wyjeżdżać na kolonię do miasta. Przecież
na takiej kolonii dzieci mają odpocząć od zgiełku codziennego życia.
* odpowiednich warunkach sanitarnych i dobrym stanie technicznym obiektu;
Zuchy na kolonii zuchowej powinny być zakwaterowane w budynkach.
Budynek, w którym odbywa się kolonia, powinien odpowiadać wymogom
bezpieczeństwa, mieć sprawnie funkcjonującą instalację elektryczną i odgromową,
urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne i być zabezpieczony przeciwpożarowo. W
otoczeniu budynku nic nie może zagrażać uczestnikom kolonii.
* dobrym terenie dla kolonijnych zajęć;
Miejsce zabaw kolonijnych musi być dla zuchów bezpieczne, najlepszy jest teren, w
którym wszyscy mogą się ukryć, np. las lub park, ale również potrzebny jest teren
otwarty do zabaw i gier.
* zapewnieniu bezpieczeństwa dzieciom;
Ważne jest, by kolonia zorganizowana była w pobliżu miejscowości, w której znajduje
się poczta, telefon, ośrodek zdrowia, posterunek policji, bo to tworzy nam dogodne
warunki do zapewnienia bezpieczeństwa dzieciom.

KADRA KOLONII
Aby kolonia sprawnie funkcjonowała, potrzebna jest dostateczna liczba kadry.
Trudno przecież będzie przeprowadzić zajęcia z 50 zuchami jednej lub dwu osobom.

Dobierając kadrę na kolonię, musimy zwrócić uwagę na to, czy dane osoby mają
predyspozycje do pracy z dziećmi.

Członkowie kadry powinni mieć różnorodne umiejętności, co zapewni wszechstronne
przygotowanie kolonii i możliwości wzajemnego uzupełniania się (np. ktoś pokieruje
majsterką, ktoś inny poprowadzi piosenki i pląsy).

Dobierając kadrę na kolonię, należy od razu określić wszystkim ściśle, jakie będą mieli
obowiązki na kolonii. To pozwoli uniknąć nam ewentualnych problemów.

W skład kadry kolonii samodzielnej, obok kadry programowej, wchodzą:
- kwatermistrz (zaopatrzeniowiec),
- kucharki (z szefem kuchni),
- lekarz lub pielęgniarka,
- ratownik.

A jakie obowiązki wyznaczamy poszczególnym osobom kadry?

a) KOMENDANT KOLONII
* odpowiada i czuwa nad bezpieczeństwem zdrowia i życia zuchów oraz kadry
kolonii,
* ustala i przydziela szczegółowy zakres czynności całej kadrze kolonii,
* odpowiada za sprawne funkcjonowanie kolonii,
* pracuje z kadrą kolonii,
* odpowiada za całokształt gospodarki na kolonii (w tym dysponowanie środkami

finansowymi),
* prowadzi zajęcia z zuchami.

b) ZASTĘPCA KOMENDANTA KOLONII
* odpowiada i czuwa nad bezpieczeństwem zdrowia i życia zuchów,
* czuwa nad zgodnością przebiegu życia kolonijnego z rozkładem dnia,
* nadzoruje pracę kadry młodzieżowej,
* organizuje zajęcia z zuchami prowadzone w ramach zatwierdzonego planu,
* w razie nieobecności zastępuje komendanta kolonii.

c) OBOŹNY
* czuwa nad bezpieczeństwem zdrowia i życia zuchów,
* czuwa nad prawidłowym przebiegiem życia kolonijnego,
* dba o dyscyplinę na kolonii,
* nadzoruje funkcjonowanie kuchni i porządek w obrębie kolonii,
* kontroluje pracę podległych mu funkcyjnych,
* odpowiada za porządek w sanitariatach, prysznicach i w pomieszczeniach
mieszkalnych,
* prowadzi zajęcia z zuchami.

d) KADRA MŁODZIEśOWA
* czuwa nad bezpieczeństwem zdrowia i życia zuchów,
* przez

24 godziny na dobę" pomaga zuchom we wszystkich czynnościach (np.

mycie, sprzątanie, wykonywanie różnych prac),
* prowadzi zajęcia z zuchami.

e) KWATERMISTRZ
* zaopatruje kolonię we wszystkie potrzebne artykuły (jeśli pełni także funkcję
zaopatrzeniowca),
* dogląda mienia kolonijnego,
* odpowiada za sprawy bytowe kolonii,
* jest odpowiedzialny za sprawy gospodarcze.

f) KUCHARKA (SZEF KUCHNI)
* odpowiada za świeżość i jakość przyrządzanych posiłków oraz punktualność ich
wydawania,
* odpowiada za sprawną pracę personelu kuchennego, za czystość w kuchni i
inwentarz kuchenny,
* bierze udział w opracowaniu jadłospisu,
* czuwa nad właściwym wykorzystaniem przydzielonych artykułów spożywczych.

g) LEKARZ (PIELĘGNIARKA)
* dba o zdrowie uczestników kolonii,
* dokonuje przeglądu zuchów i personelu zawsze po przyjeździe na kolonię,
* udziela pierwszej pomocy uczestnikom,
* decyduje o skierowaniu do szpitala lub umieszczeniu chorego w izolatce, pobiera
próbki żywnościowe,
* bierze udział w opracowaniu jadłospisu,
* nadzoruje porządek w sanitariatach, prysznicach i pomieszczeniach mieszkalnych.

PROGRAM KOLONII
Kolonia zuchowa jest dłużej trwającą zbiórką zuchową, która ciągnie się przez 14 lub
21 dni. Wszystkie kolonijne dni splata jedna fabuła, której podporządkowane są
zdobywane przez zuchy sprawności, wystrój kolonii oraz jej obrzędowość.

Przystępując do tworzenia programu kolonii powinniśmy zadać sobie parę pytań:
1. Charakterystyka gromady
Mocne strony moich zuchów - np. lubią tworzyć coś nowego
Słabe strony moich zuchów - np. nie chcą po sobie sprzątać
2. Co chciałbym zmienić w zuchach w trakcie kolonii?
(postawienie celów wychowawczych)
3. Które sprawności zespołowe pozwolą osiągnąć moje cele wychowawcze?
Które umiejętności i predyspozycje moje i mojej kadry pomogą w realizacji celów?
Wybór odpowiednich sprawności zdobywanych zespołowo:
- czy są tam warunki do realizacji tych sprawności?
- które sprawności odpowiadają mi i kadrze?
4. Które sprawności zdobywane indywidualnie będą wzmacniały (uzupełniały)
realizację sprawności zdobywanych zespołowo i stymulowały indywidualny rozwój
zuchów?
5. Jaka fabuła powiąże w całość wszystkie elementy kolonii oraz będzie wspierała
osiąganie celów wychowawczych? (obrzędowość)
- możliwość stworzenia spójnej fabuły
- czy fabuła zainteresuje zuchy?
- dostępność materiałów do obrzędowości.

Program kolonii zuchowej wtedy spełni swoje zadania, gdy uwzględni przede
wszystkim potrzeby wychowawcze zuchów. Dobrze skonstruowany program
podporządkowuje każdy dzień kolonii określonemu tematowi, który wynika ze
szczegółowego planu.

Program kolonii musi być tak przemyślany, aby jego realizacja zapewniła zuchom
okazję do radosnej zabawy i aktywnego wypoczynku, aby umożliwiła rozwijanie
inicjatywy, samorządności zuchów i kształtowała ich osobowość.

W życiu kolonii można wyróżnić trzy etapy:
- przygotowanie do otwarcia kolonii
- zdobywanie sprawności - wielka zabawa
- okres likwidacji.

W pierwszym etapie zapoznaje się zuchy z nowym otoczeniem i nowym życiem. W
tym czasie należy uwzględnić: udział zuchów w urządzaniu kolonii, nawiązanie
kontaktu z miejscową ludnością, tworzenie obrzędowości, otwarcie kolonii, służby
kolonijne, zapoznanie z regulaminami.

Drugi etap to zasadniczy okres życia kolonii, okres tematycznych zabaw, w których
treści i formy życia gromad określone są przez wybrane cykle sprawnościowe.

Trzeci etap to okres zakończenia kolonii. W czasie zajęć programowych powoli
likwidujemy kolonię. Porządkujemy obiekt i jego otoczenie, sprzątamy stałe miejsca
zabaw, sale, robimy generalne pranie.

Przed przystąpieniem do opracowywania programu kolonii należy poznać teren i
środowisko, w którym odbędzie się kolonia. Twórcą programu i planu kolonii powinna
być cała kadra programowa, która wcześniej nie tylko ustali, co będzie robiła z
zuchami na kolonii, ale przemyśli także koncepcje zbiórek, przygotuje "worek z
tworzywem" (materiały pomocnicze do wszystkich form pracy), rekwizyty niezbędne
do prowadzenia zajęć oraz niektóre elementy zdobnictwa kolonii konieczne w
pierwszych dniach kolonii.

Zarówno założenia organizacyjno-programowe, jak i plan kolonii wraz z załącznikami
stanowią dokumenty, które muszą być zatwierdzone przez komendę chorągwi co
najmniej na 30 dni przed rozpoczęciem kolonii.

WYMAGANĄ DOKUMENTACJĘ KOLONII ZUCHOWEJ ZNAJDZIECIE W ODPOWIEDNIM
ROZDZIALE "INSTRUKCJI ORGANIZACYJNEJ HARCERSKIEJ AKCJI LETNIEJ I ZIMOWEJ".

Plan pracy kolonii zuchowej jest dokumentem, który przed kolonią należy zatwierdzić
w macierzystej komendzie hufca.

Wytyczne do pisania takiego planu są następujące:

ZAŁOśENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE

I. Założenia organizacyjne
1. Organizator
2. Rodzaj kolonii
3. Termin (czas trwania)
4. Miejsce:
- charakterystyka ośrodka i otoczenia
- warunki, w jakich będą przebywać dzieci
5. Uczestnicy kolonii:
- ile zuchów pojedzie i jakiej są płci
- z jakich środowisk się wywodzą
- z których klas są dzieci
- ile dzieci było już na kolonii
- ile zuchów złożyło już Obietnicę Zucha, ile zdobyło I, II i III gwiazdkę
6. Kadra kolonii:
- programowa - funkcja, imię i nazwisko, stopień, liczba odbytych kolonii zuchowych.

II. Założenia programowe
1. Zamierzenia wychowawcze:
- należy wymienić najważniejsze zadania wychowawcze kolonii i przykładowe
rozwiązania realizacji tych zadań
2. Zamierzenia programowo-metodyczne:
- należy podać fabułę kolonii oraz cykle sprawnościowe realizowane w trakcie
kolonii
- wymienić sprawności indywidualne zdobywane na kolonii
3. Obrzędowość:
- nazwa kolonii
- nazwy gromad, szóstek
- nazwy funkcji

- piosenka kolonii
- znaki kolonii: totem, flaga, kronika
4. Ważniejsze wydarzenia i imprezy na kolonii
5. Ważniejsze instytucje kolonijne (takie jak: biblioteka, biuro rzeczy znalezionych,
poczta, sklepik)
6. Zasady współzawodnictwa gromad (szóstek)
7. Środki niezbędne przy realizacji programu:
- biblioteczka metodyczna
- sprzęt sportowy i świetlicowy
- materiały i przybory do majsterek i zajęć plastycznych
- materiały biurowe
- sprzęt, np. audio-video
8. Regulaminy obowiązujące na kolonii
9. Rozkład dnia
10. Szczegółowy plan pracy kolonii:
Kolejny dzień, data, Temat dnia, Najważniejsze zajęcia (- przed południem,
- po południu, - wieczorem), Zajęcia na niepogodę, Gawęda, Ważne sprawy

KOLONIJNE SPRAWNOŚCI ZUCHOWE
Sprawności zuchowe są nieodzownym elementem programu kolonii. Dobór ich i
powiązanie ze sobą wymaga od kadry programowej dużej pomysłowości. Cykle
sprawnościowe nie zamykają się tutaj dwugodzinnymi zbiórkami tak jak w ciągu roku
szkolnego, lecz trwają całymi dniami, a nawet tygodniami. Opracowanie cyklu
sprawnościowego na kolonii jest podobne do tego, jaki robi się w ciągu roku
szkolnego. Należy jednak pamiętać, że na kolonii zbiórka trwa cały dzień.
Rozpoczyna się rano obrzędową pobudką, zabawą poranną (gimnastyką) i
obrzędowym rozpoczęciem, czyli apelem porannym. Kończy się też obrzędowo
podczas kominka. Zbiórka kolonijna wzbogacona jest o pewne elementy
obrzędowości:
- współzawodnictwo szóstek,
- zwoływanie na zbiórki i biesiady,
- obrzędowość przy posiłkach,
- kominek (Krąg Rady, pożegnanie dnia).
Osoba odpowiedzialna za przeprowadzenie zbiórki musi przygotować również
zabawy na niepogodę, które będą związane z fabułą.

Czym się kierować przy doborze sprawności:
* sprawności powinny być dopasowane do warunków lokalizacji kolonii, by
maksymalnie wykorzystać teren do atrakcyjnej zabawy (trudno jest zdobywać
sprawność "marynarza" będąc w górach i gdy w pobliżu nie ma ani rzeki, ani
jakiegokolwiek zbiornika wodnego),
* sprawności muszą być zgodne z zainteresowaniami dzieci,
* musimy wziąć też pod uwagę odpowiednie przygotowanie kadry programowej do
prowadzenia sprawności (wiedza, materiały do gawędy, majsterki itp.),
* kolejne cykle powinny być tak dobrane, aby różniły się tematyką od poprzednich
(tzn. jeśli zdobywaliśmy sprawność "przyjaciel Gumisiów", to by kolejną sprawnością
nie była sprawność "leśnego skrzata", bo niektóre zajęcia dublowałyby się),
* wskazane jest, by sprawności te tworzyły jedną całość i by przejścia z jednej na
drugą były płynne.

Wybierając cykle sprawnościowe musimy pamiętać o tym, żeby czas zdobywania
wszystkich sprawności był mniej więcej taki sam, tzn. żeby zuchy nie zdobywały
jednej sprawności przez półtora tygodnia, a drugiej przez dwa dni. W klasycznym
modelu kolonii proponowane jest realizowanie jednego cyklu sprawnościowego
przez 5-7 dni kolonijnych, co pozwoli zdobyć zuchom przez czas kolonii (21-dniowej)
średnio trzy sprawności zespołowe i o wiele więcej indywidualnych.

Warto tak dobrać sprawności, by można było z nich stworzyć jedną fabułę. Fabuła
jest bardzo ważną rzeczą na kolonii, gdyż jej podporządkowany będzie cały wystrój
kolonii oraz ważniejsze obrzędy.

Kolonia zuchowa jest wspaniałym miejscem dla realizacji sprawności
indywidualnych. W tym celu należy przeznaczyć czas na samodzielne zajęcia
zuchów w ciągu dnia, w czasie których będą realizowały zadania wybranych
programów sprawności indywidualnych (np. druga godzina ciszy poobiedniej), oraz
zorganizować kąciki sprawności indywidualnych i instytucje kolonijne (biblioteka,
punkt igły i nitki itp.). Polecane są dwa sposoby zdobywania sprawności
indywidualnych na koloniach:
* każdy członek kadry programowej jest odpowiedzialny za kilka sprawności
indywidualnych i do niego zgłaszają się wszystkie zuchy chcące zdobywać dane
sprawności,
* drużynowy prowadzi wszystkie sprawności indywidualne, które zdobywają zuchy
tylko z jego gromady.
Decyzje o przyznaniu zuchom zarówno sprawności zespołowej, jak i indywidualnej
podejmowane są w Kręgu Rady.

OBRZĘDOWOŚĆ KOLONII
W zasadzie wiele elementów obrzędowości kolonijnej jest takich samych jak w
obrzędowości gromady, stąd też ograniczymy się tu tylko do najistotniejszych spraw
kolonijnej obrzędowości.

Nazwa
Nazwa kolonii powinna odnosić się do przyjętej na kolonii fabuły i charakteru zajęć. Z
nazwą kolonii wiążemy wszystko: nazwy gromad i szóstek, nazwy kolonijnych funkcji,
imiona zuchów i całą obrzędowość. Nazwa kolonii powinna być odzwierciedlona w
wystroju kolonii: sal, korytarzy, świetlicy.
Oto przykłady:
"Gród Dzielnych Rycerzy" ("giermek", "dworka")
"Królestwo Leśnych Tajemnic" ("leśnik")
"Zapomniana Wyspa" ("Robinson").

Flaga
Symbolem kolonii jest flaga kolonijna. Na fladze powinien znajdować się symbol
graficzny kolonii oraz gromad biorących w niej udział.
Na kolonii może funkcjonować również flaga państwowa.

Totem
Jeśli na kolonię jedzie jedna gromada, to oczywiście zabiera swój totem. Często
jednak się zdarza, że na kolonii jest kilka gromad i wtedy przygotowujemy totem
kolonijny, na którym wieszamy różne symbole związane z życiem kolonii.

Kronika kolonii
Można ją różnie prowadzić. Gromady kolejno prowadzą rysunkową ilustrację
wydarzeń danego dnia albo w tradycyjnych księgach, albo na kartach brystolu,
albo na drewnianych deseczkach połączonych kolorowym sznurem. Często jest to
kronika ścienna, na którą uroczyście zawiesza się rysunki z wydarzeniami danego
dnia.

Skarbiec kolonii
Może nim być każdy estetyczny i odpowiednio przystrojony pojemnik, w którym
składane będzie wszystko, co się może przydać do zabawy: materiały do
majsterkowania, rekwizyty do teatru, zabawy tematycznej, materiały dekoracyjne.
Skarbiec może posłużyć do gromadzenia kolonijnych pamiątek, które przydadzą się
zuchom w ciągu roku na zbiórkach.

Kolonijna poczta
Należy zadbać o ciekawą obrzędowość "urzędu pocztowego". Kolonijną pocztę
prowadzą zuchy pod kierunkiem jednego z instruktorów. Dbają, aby skrzynka była
umieszczona w widocznym miejscu, wyjmują z niej listy, pieczętują je (pieczęcią
kolonijną wykonaną z gumki lub ziemniaka) oraz roznoszą przychodzącą pocztę.
Mogą również prowadzić sprzedaż widokówek i znaczków.
Skrzynka pocztowa z widocznym adresem kolonii powinna być starannie oklejona i
pomalowana.

Bank kolonii
Zuchy wyjeżdżając na kolonię otrzymują od rodziców kieszonkowe. Aby
zabezpieczyć pieniądze przed zgubieniem lub kradzieżą, organizujemy bank kolonii.
Pieniądze zbiera drużynowy lub wyznaczony instruktor i prowadzi dokumentację
banku. Przed kolonią można przygotować książeczki oszczędnościowe, którymi zuchy
będą się posługiwać przy wpłacaniu i wypłacaniu pieniędzy.

Lista spraw
Jest elementem normującym współżycie zuchów - tak jak lista spraw funkcjonująca
w ciągu roku szkolnego na zbiórce.
Lista spraw powinna być umieszczona w widocznym miejscu i tak, by każdy zuch
mógł bez problemu zapisywać na niej sprawy, które później rozwiązywane będą w
Kręgu Rady, pod koniec dnia w myśl hasła: "Wszystkie spory, wszystkie zwady
załatwiamy w Kręgu Rady". Wygląd listy spraw także powinien być
podporządkowany fabule. Pamiętajcie jednak, by nie była ona wykonana z czegoś
miękkiego, bo będzie się na tym źle pisać.
Listę spraw prowadzi każda gromada osobno lub cała kolonia.

Kominek - Krąg Rady
Pod koniec dnia zuchy zasiadają do kolonijnego kominka, który jest zakończeniem
dnia. W programie takiego kominka powinien się znaleźć Krąg Rady, jak również
teatr samorodny, spokojne gry, piosenki i pląsy, prezentacje szóstek, obchodzone
kolonijne uroczystości. Można wprowadzić zwyczaj, że poszczególne szóstki
przygotowują się do kominka.

Organizowanie ognisk - na wzór harcerskich - nie jest wskazane.

Krąg Rady to spotkanie, na którym cała kolonia obraduje nad ważnymi sprawami.
Najczęściej są to: problemy wynikające z listy spraw, ocena dnia przez zuchy,
przybocznych, drużynowych i komendanta kolonii, różne inicjatywy, decyzje
dotyczące zdobywania gwiazdek, sprawności.

Apel
Pamiętać należy, że apel prowadzimy musztrą zuchową a nie harcerską. Apel
odbywa się na placu apelowym, gdzie szóstki ustawiają się w przyjętym szyku. Zuchy
na apelu składają zuchowy meldunek, wznoszą okrzyk i śpiewają obrzędową
piosenkę kolonii.

Sposób ustawienia i sposób meldowania może także zależeć od fabuły. Na przykład
zuchy na "Zapomnianej Wyspie" ustawiały się w kształcie palmy, a meldowały bez
użycia słów. Innym sposobem meldowania są rymowanki lub "obrzędowy styl
mówienia", tzn. w "Grodzie Dzielnych Rycerzy" zuchy mogą meldować tak: "Bywaj
Wodzu, ja rycerz Tomasz Molczyk melduję rotę "Dzielnych wojów" na odprawie...".

Piosenka oraz okrzyk kolonijny
Powinny być związane z fabułą. Każdy okrzyk i każdą piosenkę można tak przerobić,
by pasowały do naszej fabuły. Można także do melodii jakiejś piosenki wymyślić
nowe słowa.

Tajemniczy szyfr kolonii
Wszystkie ważne wiadomości będą zaszyfrowane tym szyfrem, by nikt inny nie poznał
"zuchowych tajemnic".

Na kolonii zuchowej nie może zabraknąć tablic: współzawodnictwa, regulaminów,
informacyjnej.

Tablica ogłoszeń ma duże znaczenie - na niej znajdują się wszystkie najważniejsze
wiadomości dotyczące życia kolonii, tzn. rozkład dnia, plan dnia, hasło dnia,
piosenka kolonijna, ciekawostki "z zagranicy" (z innych obozów), "chmurka"
(pogoda), adres kolonii, regulaminy oraz regulaminy sprawności indywidualnych.
Tablica ogłoszeń może swoim kształtem nawiązywać do fabuły kolonii oraz jej nazwa
też może być "dziwna", np. "Kolonijne ucho".

Obrzędy typowo kolonijne:

- rozpoczynanie posiłków
- powitanie i pożegnanie dnia
- piosenka kominkowa
- kolonijne współzawodnictwo
- hasło dnia
- inne, np. związane ze zdobywaną sprawnością.

Codzienne budzenie na kolonii
Zuchy mogą być budzone specjalną melodią, co rano śpiewaną lub puszczaną z
magnetofonu. Melodia ta może być jednakowa przez całą kolonię bądź zmieniać
się wraz ze zmianą sprawności zdobywanej przez zuchy. Bardzo ciekawym sposobem
budzenia jest organizowanie pobudki przez daną szóstkę dla reszty zuchów. Pobudka
ta musi być nietypowa i nie może się powtarzać.

Powitanie dnia
Każdego dnia, po pobudce, zuchy mogą się zbierać we wspólnym kręgu i wspólnie
witać dzień śpiewając jakąś piosenkę, wykonując jakieś charakterystyczne ruchy
bądź tańcząc obrzędowy taniec.

Zakończenie dnia
Może ono odbywać się przy totemie kolonii bądź w Kręgu Rady. Zuchy
podsumowują tu cały dzień - każdy wypowiada się, co mu się zdarzyło dobrego, co
mu się nie udało itp. Na koniec może być odśpiewana piosenka, która będzie
równoznaczna z ogłoszeniem ciszy nocnej.

Współzawodnictwo na kolonii
Jest ono ważnym elementem, gdyż powoduje, że dzieci starają się robić wszystko jak
najlepiej. Na początku kolonii trzeba dokładnie określić, co będzie punktowane, ile
za co będzie można zdobyć punktów. Współzawodnictwo powinno być gdzieś
uwidocznione, by zuchy w każdej chwili mogły spojrzeć, która szóstka ma ile
punktów. Współzawodnictwo powinno motywować dzieci do tego, by robić
wszystko jak najdokładniej. Forma przedstawiania współzawodnictwa powinna także
nawiązywać do fabuły.

Imieniny bądź urodziny zucha
Jest to szczególny dzień dla dziecka i nie możemy o nim zapomnieć. Dlatego warto
wprowadzić kolejny zwyczaj, że w dniu urodzin (imienin) na śniadaniu solenizantowi
odśpiewuje się "Sto lat", wręcza się mu kwiaty i upominki (wykonane poprzedniego
dnia przez dzieci na ciszy poobiedniej) oraz miejsce na stole, przy którym siedzi,
ubiera się na zielono, by odznaczało się od innych miejsc. Oczywiście wszystko to
robimy w wielkiej tajemnicy przed solenizantem, by niespodzianka była jeszcze
większa.

Zdobnictwo kolonijne
Jest ono ważnym elementem, gdyż wprowadza tajemniczość. Budynek staje się
wówczas bardziej kolorowy i bardziej "nasz". Jeśli kolonia odbywa się budynku, to

zuchy mogą udekorować (zgodnie z nazwami szóstek) sale, w których śpią, a w
świetlicy mogą stać totemy, skrzynia skarbów i inne rzeczy związane z
obrzędowością. Jeżeli kolonia odbywa się pod namiotami, nie może wówczas
zabraknąć na niej bramy, ogrodzenia, totemów przed namiotami zuchów.

Gimnastyka zuchowa
Stałym elementem rozkładu kolonijnego dnia jest gimnastyka zuchowa. Dzielimy ją
na trzy etapy.

A. Pierwszy etap - ćwiczenia całej gromady.
W etapie tym powinny wystąpić następujące elementy:
- wesoły bieg
- mysi "cichy chód"
- skłony tułowia w różne strony
- ćwiczenia wyprostne tułowia (przeciąganie się).
Pierwsza faza gimnastyki zuchowej powinna trwać 5 minut.

B. Drugi etap to ćwiczenia w szóstkach.
Na czterech stanowiskach jednocześnie odbywają się ćwiczenia, każda szóstka
ćwiczy na innym stanowisku:
- gry rzutne
- gry zręcznościowe
- skoki
- ćwiczenia w mocowaniu się lub biegach.
Po 2 minutach ćwiczeń na sygnał prowadzącego gimnastykę następuje zmiana.
Szóstki zgodnie ze wskazówkami zegara przemieszczają się do następnego
stanowiska, gdzie przez 2 minuty biorą udział w kolejnym ćwiczeniu, po czym
ponownie następuje zmiana.

C. Ćwiczenia całej gromady.
Tu występują ćwiczenia zmysłów, mięśni szyi, ramion, nóg, dobrej postawy. Całość
kończymy śpiewem i tańcem.
Trzecia i ostatnia część gimnastyki trwa 5 minut.

Gimnastyka przeprowadzona wg tego schematu pozwoli przećwiczyć wszystkie
partie mięśni dziecka w bardzo krótkim czasie, o co nam ostatecznie chodzi. Należy
pamiętać, że ćwiczenia powinny być tak dobrane, aby tworzyły fabularyzowany
ciąg, podporządkowany nie tylko aktualnie zdobywanej sprawności zespołowej, ale
tematowi konkretnego dnia.

ROZKŁAD DNIA

7.30 - POBUDKA - o sposobie budzenia pisałem już wcześniej (przy obrzędowości).
Chcę wam jeszcze zwrócić uwagę na to, by pobudka nie była zbyt gwałtowna, bo
zuchy mogą się wystraszyć.
7.35- 7.40 - POWITANIE DNIA
7.40- 7.50 - GIMNASTYKA - powinna ona być podporządkowana fabule kolonii i może
ulegać zmianie wraz ze zdobywaną sprawnością. Inną więc fabułę będą mieć
ćwiczenia w trakcie zabawy w Indian, a inną w trakcie zdobywania "podróżnika".

Oczywiście ćwiczenia mogą być podobne, zmieniać się będzie tylko ich fabuła.
7.50- 8.30 - MYCIE, SPRZĄTANIE - powinno się ono odbywać pod nadzorem
opiekunów szóstek. Aby uniknąć kłótni między zuchami, kto ma co sprzątać danego
dnia, najlepiej każdego dnia rozdzielić pracę między poszczególnych członków
szóstki, by sprzątanie odbyło się sprawnie i w określonym czasie.
8.30- 9.15 - ŚNIADANIE
9.15- 9.45 - ZUCHOWY APEL - omówiony został on już przy okazji obrzędowości. Po
apelu najlepiej jest od razu sprawdzić porządek w salach (bądź w namiotach)
zuchów.
9.45-13.30 - ZAJĘCIA PROGRAMOWE - odbywają się zajęcia wynikające z planu
pracy kolonii. Przed południem najlepiej jest też zabrać dzieci nad wodę (jeśli kolonia
odbywa się nad wodą). Pobyt na plaży powinien być także urozmaicony przez liczne
gry i zabawy. Trzeba pamiętać, by dzieci nie zostawiać bez opieki.
13.30-14.15 - OBIAD
14.15-15.15 - CISZA POOBIEDNIA - dzieci leżą w swoich pokojach (bądź w
namiotach). Można wówczas poczytać im książkę, opowiedzieć śmieszną przygodę
itp. Chodzi o to, by przynajmniej przez godzinę zuchy poleżały w łóżkach.
15.15-16.15 - INSTYTUCJE KOLONIJNE - na tych zajęciach dzieci zdobywać będą
różne sprawności indywidualne, które sobie wybiorą. Zajęcia te prowadzone są przez
wszystkich instruktorów programowych (każdy przed rozpoczęciem kolonii wybiera
sobie jedną lub dwie sprawności, do których przygotuje zajęcia).
16.15-16.25 - PODWIECZOREK - najlepiej jest, gdy na podwieczorek zuchy dostają
owoce.
16.25-18.00 - ZAJĘCIA PROGRAMOWE
18.00-18.30 - KOLACJA
18.30-19.15 - WIECZORNE MYCIE
19.15-20.45 - KOMINEK - odbywać się on będzie w świetlicy. Nawiązuje także do
planu pracy kolonii.
20.45-21.00 - POśEGNANIE DNIA
21.00 - CISZA NOCNA
Oczywiście nazwy zajęć w ramowym planie dnia można zmieniać, tzn. zamiast
gimnastyki piszemy "Zaprawa Dzielnych Wojów", zamiast zuchowego apelu -
"Odprawa przed wyprawą" itp.

ODWIEDZINY RODZICÓW NA KOLONII
Odwiedziny rodziców na kolonii powinny odbyć się w jednym dniu - ściśle określonym
przez kadrę kolonii przed wyjazdem. Najczęściej jest to druga niedziela kolonii.
Dlaczego jest to takie ważne? A to dlatego, że jeśli rodzice będą przyjeżdżać do
zuchów w różne dni, to rozbije nam to zajęcia programowe, a poza tym innym
dzieciom będzie smutno, że akurat do kogoś w ten dzień przyjechał rodzic, a do
niego nie.

Jeśli wyjeżdżamy na kolonie w pobliżu miejscowości, w której mieszkamy i mamy
pewność, że rodzice przyjadą do swoich zuchów, warto specjalnie zaplanować taki
dzień, by zarówno zuchy, jak i rodzice mile go spędzili.

Po przyjeździe rodziców na miejsce oraz uroczystym powitaniu dajemy zuchom czas,
by mogły porozmawiać z rodzicami. Poświęćmy na to całe przedpołudnie. Tutaj
mała uwaga. Jeśli rodzic pragnie zabrać dziecko z terenu kolonii, musi podpisać
oświadczenie, którego treść podaję niżej.

Kudowa Zdrój, 24.07.2000 r.

Zofia Nowak
ul. Wczesna 8/35
00-105 Warszawa
Nr dowodu osobistego: AB 1328918

OŚWIADCZENIE
Ja, Zofia Nowak, oświadczam, że zabieram swoją córkę Annę Nowak na własną
odpowiedzialność z kolonii zuchowej w dniu 24.07.2000 r. od godz. 10.00 do 14.00.

(-) Zofia Nowak

Musimy także pamiętać o dzieciach, do których tego dnia rodzice nie przyjadą.
Należy otoczyć je szczególną troską (np. będziemy ich przybranymi rodzicami) i
wspólnie spędzić to przedpołudnie.

Natomiast popołudnie będzie wspólną zabawą dzieci i rodziców. Zorganizujemy np.
festiwal piosenki, na którym każda szóstka zaśpiewa jedną lub dwie piosenki i
przygotuje (poprzedniego dnia) instrumenty. Może uda nam się namówić do
występu także rodziców.
Inną propozycją może być zorganizowanie turnieju rycerskiego, do którego
przystąpią zuchy i rodzice.
A może w czasie odwiedzin wasza kolonia przemieni się w wielki plac targowy, na
którym zuchy sprzedawać będą wykonane przez siebie przedmioty ze skarbca
kolonii, a za pieniądze uzyskane ze sprzedaży kupicie dzieciom owoce.
Można także po prostu zorganizować ognisko, na którym zuchy zaprezentują scenki z
życia kolonii oraz piosenki i pląsy dotychczas poznane.
Myślę, że będziecie też mieli własne pomysły na zorganizowanie takiego dnia.

Jeszcze jedna uwaga, która dotyczy odwiedzin. Należy poprosić rodziców, by dzieci
w ten dzień nie jadły za dużo słodyczy, hamburgerów itp., bo o niestrawność nie jest
trudno.

BEZPIECZEŃSTWO
Opisując obowiązki kadry kolonii bardzo często używamy określenia: "czuwać nad
zdrowiem, życiem i bezpieczeństwem dzieci".

Rodzice, wysyłając dziecko na kolonię zuchową, powierzają w nasze ręce ich życie.
My powinniśmy robić wszystko, by dzieciom przez 21 dni nic się nie stało. Powinniśmy
dbać o ich bezpieczeństwo.

Jednym z podstawowych sposobów zapobiegania wypadkom i chorobom
przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny przez cały czas.

Najlepszym środkiem profilaktycznym jest stosowanie przez zuchy zasad higieny.
Przede wszystkim należy pilnować zuchy przy rannym i wieczornym myciu i pamiętać
o myciu rąk przed każdym posiłkiem. Zuchy przynajmniej raz w tygodniu powinny
porządnie się wykąpać w ciepłej wodzie i umyć włosy (to zapewnia kadra obozu),

codziennie należy sprawdzać, czy dzieci mają na sobie czystą bieliznę osobistą oraz
ubranie, by pod koniec kolonii nie okazało się, że zuchy (choć mają tyle różnych
ubrań) chodzą ciągle w tym samym. Należy także dopilnować porządku w
pomieszczeniach, w których przebywają zuchy, oraz w najbliższym otoczeniu kolonii.

Przed wyjazdem na kolonię należy poznać wszystkie przeciwwskazania zdrowotne
dotyczące każdego dziecka. Dlatego powinniśmy szczególnie "uczulić" rodziców, by
solidnie wypisywali kartę zdrowia dziecka, z której my dowiemy się później, czego
dziecko nie może jeść, czego robić, jakie lekarstwa i jak często musi przyjmować itp.
Najlepiej, gdy te wszystkie informacje spiszecie na oddzielnej kartce i powiesicie w
swojej kadrówce, by móc do niej często zaglądać.

Planując zajęcia musicie je dostosować do możliwości dzieci tak, by żadne nie
odczuwało swojej "inności" i by każde mogło się w jakiś sposób wykazać i czuć się
docenionym.

Często zagrożenie zdrowia dziecka wynika z nieprzestrzegania regulaminów. Dlatego
będąc nad wodą zwracajcie szczególną uwagę na to, co robią wasze zuchy. Nie
powinny one nigdy same wchodzić do wody lub bawić się na brzegu bez opieki,
wówczas o wypadek bardzo łatwo. Niech więc zawsze jest przy nich ktoś z
instruktorów.

Przyczyną wypadku może być również drażnienie zwierząt, zbliżanie się do bydła,
oddalanie się od grupy i zbaczanie ze szlaku. Pamiętajcie więc, żeby nie puszczać
zuchów samych do lasu, a idąc z nimi na wycieczkę miejcie zawsze "oczy i uszy
szeroko otwarte".

Jeśli jednak zdarzy się nieszczęśliwy wypadek, należy udzielić dziecku pierwszej
pomocy i wezwać na miejsce wypadku lekarza bądź pogotowie. O każdym
nieszczęśliwym wypadku należy powiadomić niezwłocznie rodziców (opiekunów)
dziecka oraz macierzystą komendę hufca.

REGULAMINY
Oto przykłady rymowanych regulaminów:

REGULAMIN KOLONISTY
1. Pamiętaj o Prawie Zucha, gdy świeci słońce lub gdy jest plucha.
2. Aby twe pieniądze się nie zgubiły, włóż je do banku, radzę ci miły.
3. Zuch mundurek czysty ma, o porządek zawsze dba.
4. Gdy nastąpi czas radości i mamusia tu zagości, może porwać cię nad wodę, gdy
komendant da wam zgodę.
5. Zuch kolonista wie, co jest w planie - kiedy wycieczka, a kiedy pranie.
6. Jeśli masz kłopot, idź do druha, on na pewno cię wysłucha.
7. Jeśli chcesz mieszkać wygodnie i ładnie, nie niszcz wszystkiego co popadnie.
8. Gdy ci służbę pełnić wypadnie - wywiąż się z tego bardzo dokładnie.
9. Nigdy w świat daleki nie ruszaj bez opieki.
10. Pamiętaj zuchu - regulaminy są takie ważne jak witaminy.
11. We wszystkich zabawach udział bierz, gdzie twa gromada - tam ty też.

REGULAMIN PORUSZANIA SIĘ PO DRODZE

1. Słuchaj druha komendanta, abyś nie wpadł pod trabanta.
2. Maszerują zuchy jak żołnierze, młodszy ze starszego przykład bierze.
3. Każdy zuch wie, dlaczego drogą chodzi się gęsiego.
4. A gdy zuchów jest gromada, to wystarcza strona prawa.
5. Uważaj zuchu na pojazdy, abyś nie miał w głowie gwiazdy.
6. Pilnuj zuchu druha swego, nie oddalaj się od niego.
7. Zuchowa rasa zawsze przechodzi po pasach.
8. Konie i krówki mają swoje transportówki, my zaś sami jeździmy autobusami.

REGULAMIN KĄPIELI
1. Zuch przezorny zawsze wie, że gdy kąpiel zbliża się, drużynowy z nim być musi, byś
mógł wrócić do mamusi.
2. Chcesz się kąpać dziś w basenie, musisz iść po pozwolenie.
3. Kiedy stoisz przy basenie, czekaj tam na odliczenie, więc uważaj zuchu mały i patrz
pilnie na sygnały.
4. Druh ratownik ważny człowiek, gdzie popłynąć ci podpowie.
5. Każdy zuch, który już pływa, zbędnie pomocy nie wzywa.
6. Patrzy druhna, patrzy druh, co w basenie robi zuch.
7. Regulaminy stosuj wszędzie, a zuch dobry z ciebie będzie.
8. I ostatnią radę dam, nie kąp się w basenie sam.

REGULAMIN PRZECIWPOśAROWY
1. Niech każdy z was posłucha i uważnie to pamięta, że gaśnica, piasek, woda jest
dla wszystkich, jest dla zucha.
2. Sprzęt gaśniczo-pożarowy musi zawsze być gotowy.
3. Kiedy pożar gdzieś wybucha, pędź, zawiadom swego druha.
4. Zuch pamiętać zawsze musi, że nie pali ognia w lesie, świeczka, lampka i łuczywo
też nam zagrożenie niesie.
5. Zbieraj puszki i butelki, z tego także pożar wielki.
6. Zuch pamięta, dobrze wie, wtyczek, kabli i kontaktów nie dotyka, bo to źle.
Regulaminy są ważną rzeczą na kolonii. Powinniśmy z nimi zapoznać dzieci już w
pierwszych dniach kolonii, by wiedziały, co im wolno, a czego nie. Zuchy powinny
potwierdzić, że zapoznały się z regulaminami (wymagany dokument przy wizytacji
kolonii). Ale jak w ciekawy sposób przedstawić zuchom treść regulaminów? Oto dwa
przykłady:
1. Regulaminy można zapisać w charakterze rymowanek i przy ich czytaniu
dodatkowo jeszcze objaśnić niezrozumiałe rzeczy;
2. Można ogłosić, że wieczorem na kominku odbędzie się konkurs: "Co nam wolno, a
czego nie". Regulaminy wywieszamy wówczas w widocznym miejscu, by każdy zuch
mógł się z nimi zapoznać, a wieczorem (w formie zabawy) dowiadujemy się, co
zuchy z nich zapamiętały.

SŁUśBY KOLONIJNE
Codziennie wyznaczony instruktor służbowy zajmuje się przestrzeganiem rozkładu
dnia, porządkiem i ładem, bezpieczeństwem i zdrowiem zuchów. Jednocześnie
instruktor ten opiekuje się następującymi służbami zuchowymi:

WARTA ZUCHOWA
Wartę powinno pełnić 2 umundurowanych zuchów. Dla jednej zmiany warta nie

powinna trwać dłużej niż 2 godziny. Zuchy pełnią wartę przy wejściu do kolonii. Do
obowiązków wartowników należy pilnować, aby nikt obcy nie wchodził na teren
kolonii - wartownik zgłasza instruktorowi przybyłe osoby. By zuchy nie nudziły się w
czasie warty, mogą czytać lub rysować.
Uwaga! Zuchy nie pełnią wart w nocy!

SŁUśBA PORZĄDKOWA
Służbę porządkową sprawuje codziennie inna szóstka. Do jej obowiązków należy
utrzymanie czystości na korytarzu, w świetlicy, umywalniach i dookoła budynku. Do
zadań służby porządkowej nie należy sprzątanie sypialni, a już w żadnym przypadku
pomieszczeń instruktorskich.

DYśUR STOŁÓWKOWY
Dyżur stołówkowy pełni codziennie inna szóstka. Zuchy pełniące dyżur na pół
godziny przed posiłkiem rozstawiają naczynia, rozkładają sztućce. Po posiłkach
wycierają wszystkie stoły na stołówce.

SŁUśBA SANITARNA
Codziennie 3-4 innych zuchów pełni służbę sanitarną. Do ich obowiązków należy
opiekowanie się apteczką i zabieranie jej na każdą wycieczkę.

FINANSE
Szczegółów dotyczących finansów kolonii zuchowej szukaj w rozdziałach o
finansach obozu (kolonii) w:
1. "Instrukcji organizacyjnej HALiZ"
2. "Instrukcji finansowej obozu".

SPOTKANIE Z RODZICAMI PRZED WYJAZDEM NA KOLONIĘ
Jak zachęcić rodziców do wysłania swoich pociech na kolonię zuchową. Zaproś
rodziców na spotkanie, zapoznaj ich ze specyfiką kolonii zuchowej, uwypuklij różnice
między kolonią zuchową a "cywilną". Zwróć się również do rodziców o pomoc w
zorganizowaniu kolonii. Na następnym spotkaniu z rodzicami przedstaw im szczegóły
dotyczące miejsca, terminu i ceny kolonii. Dobrze jest też zapoznać rodziców z
fabułą kolonii, z porządkiem dnia i obowiązującymi regulaminami.

Każdy uczestnik kolonii powinien ci oddać wypełnioną kartę kwalifikacyjną, pisemną
zgodę rodziców, oświadczenie uczestnika o przestrzeganiu obowiązujących
regulaminów.

Od rodziców musisz zebrać informacje o stanie zdrowia dzieci (alergie, lekarstwa
zażywane przez dziecko - powinny być opatrzone dodatkową informacją od lekarza
prowadzącego dziecko).

Musimy przygotować dla rodziców pisemny wykaz rzeczy, które zuch powinien
zabrać na kolonię (w przygotowaniu takiego zestawu pomogą ci doświadczeni
instruktorzy). Na piśmie należy również powiadomić rodziców o terminie i miejscu

kolonii, dniu odwiedzin rodziców na kolonii, miejscu i godzinie zbiórki przed
wyjazdem.

CO TRZEBA ZABRAĆ NA KOLONIĘ?
Z planu pracy kolonii wyniknie, co powinieneś zabrać. Zabierz wszystko, co może się
przydać: stroje do sprawności, które zuchy przygotują wspólnie z tobą i swoimi
rodzicami, materiały do majsterek, papier, kolorowe bibuły, sznurek, gwoździe,
narzędzia, kleje, nożyczki, nici, farby, pędzle itp.

Dobrze jest, gdy poszczególne rzeczy potrzebne w danym dniu pakuje się do
jednego pudełka z datą. Później, już na kolonii, wystarczy otworzyć pudełko z
odpowiednią datą i wszystko mamy pod ręką.

Przy okazji chcę ci przypomnieć o korzystaniu z pomocy rodziców dzieci podczas
przygotowań do kolonii. Nie musisz wszystkiego robić sam, a pomoc rodziców, często
fachowców w różnych dziedzinach, będzie dużym ułatwieniem w organizacji kolonii.

Jeśli wymyśliliście, że zuchy będą zdobywały sprawność "Indianina" i będziecie robić
sobie stroje, to zadbajcie, by kadra swoje wykonała w domu. Dlaczego? Są one
wówczas bardziej estetyczne niż te wymyślone w ostatniej chwili, a wy macie więcej
czasu na pomoc zuchom.