Kryminalistyczne badanie pisma

rêcznego ma na celu sprawdzenie
przy u¿yciu specjalistycznych metod
autentycznoœci dokumentu sporz¹-
dzonego pismem rêcznym. Eksperty-
za pisma opiera siê na badaniu po-
strzegalnych cech metodami nauko-
wo-empirycznymi. Natomiast psycho-
logia pisma uto¿samiana jest czêsto
z grafologi¹, mimo ¿e ró¿ni siê od niej
znacznie wed³ug kryteriów nauko-
wych. Psychologia pisma rozwinê³a
siê w latach 60. jako ugruntowana
i kontrolowana empirycznie metoda
diagnostyki pisma rêcznego. Z punk-
tu widzenia metodyki badañ istniej¹
punkty stycznoœci miêdzy kryminali-
stycznym badaniem pisma i psycho-
logi¹ pisma, wzglêdnie grafologi¹.

Eksperci pisma niejednokrotnie

otrzymuj¹ zlecenia wykonania eks-
pertyzy grafologicznej. Z regu³y cho-
dzi tu o ekspertyzê nie grafologiczn¹,
lecz kryminalistyczn¹, czyli badanie
porównawcze pisma. Jakie s¹ ró¿ni-
ce miêdzy grafologi¹, psychologi¹ pi-
sma i kryminalistycznym badaniem
porównawczym pisma? I jakie s¹ ich
punkty styczne? W praktyce praca
kryminalistycznego eksperta pisma
ró¿ni siê od pracy grafologa lub psy-
chologa pisma. Istniej¹ jednak pewne
punkty wspólne, czyli kwestie intere-
suj¹ce dla obu tych dziedzin. Np. na
fotografii widoczne s¹ dwie kobiety,
prawdopodobnie matka i

córka.

M³odsza obejmuje starsz¹. Twarze
obu kobiet s¹ podobne. Obie pocho-
dz¹ z tego samego krêgu kulturowe-
go, ale poza tym widoczne jest tak¿e
podobieñstwo rodzinne. Zdjêcie to

mo¿na rozpatrywaæ z dwóch ró¿nych
punktów widzenia: identyfikacji osób
albo cech wyra¿onych przez mowê
cia³a. Podobnie pismo rêczne mo¿na
badaæ w ró¿nych aspektach: mo¿e
chodziæ o identyfikacjê osoby pisz¹-
cej, co jest zadaniem kryminalistycz-
nego badania porównawczego, lub
o treœci, które znajduj¹ wyraz w cha-
rakterze pisma – czym zajmuje siê
grafologia.

Kobiety na zdjêciu uœmiechaj¹ siê.

Uœmiech jest wyrazem mowy cia³a,
robi wra¿enie sympatyczne, przyja-
cielskie, szczere. Twarze promieniuj¹
spokojem i zadowoleniem. M³odsza
wygl¹da na osobê bardziej otwart¹
i aktywn¹, starsza na introwertyczkê
pe³n¹ wewnêtrznego spokoju. Tak
samo interpretacja grafologiczna do-
tyczy cech i uczuæ wyra¿onych cha-
rakterem pisma. Pierwsze wra¿enie
jest najczêœciej ogólne: uœmiech jest
bezpoœrednio zrozumia³y dla wiêk-
szoœci ludzi. Nastêpnie wra¿enia sta-
j¹ siê bardziej zró¿nicowane i opisy-
wane na ró¿ne sposoby.

W kryminalistycznym badaniu po-

równawczym pisma nie chodzi o wra-
¿enie, lecz o identyfikacjê pisz¹cego.
Pismo rêczne stanowi wiêc wspólny
przedmiot badania dla ekspertów pi-
sma i grafologów. Pierwsze ró¿nice
wystêpuj¹ jednak ju¿ podczas reje-
strowania cech charakterystycznych.

Kryminalistyczne badania
porównawcze pisma

Kryminalistyczne badanie pisma

rêcznego s³u¿y do sprawdzania au-

tentycznoœci dokumentów sporz¹-
dzonych pismem rêcznym. Kwestio-
nowane pismo porównuje siê z prób-
kami porównawczymi pisma osób
znanych, stosuj¹c specjalistyczne
metody.

– Najpierw przeprowadza siê ba-

dania fizykotechniczne. Spraw-
dza siê przy tym, czy na doku-
mencie znajduj¹ siê jakiekolwiek
œlady ewentualnie wskazuj¹ce
na sfa³szowanie lub podrobie-
nie.

– Nastêpnie wykonuje siê badanie

porównawcze cech pisma
w próbce dowodowej i w prób-
kach porównawczych oraz reje-
struje zaobserwowane ustale-
nia. Ocena znaczenia cech
zgodnych przeprowadzana jest
na poziomie skali priorytetów.
Charakterystyczne cechy pisma
okreœlone s¹ przez odnoœne de-
finicje.

– Po dokonaniu ustaleñ przepro-

wadza siê ich ocenê pod k¹tem
ró¿nych hipotez i na podstawie
zestawu ró¿nych kryteriów. Na-
stêpnie formu³uje siê wnioski
koñcowe i wynik badania w po-
staci oceny prawdopodobieñ-
stwa.

Podczas kryminalistycznej oceny

pisma rêcznego nie przywi¹zuje siê
¿adnego znaczenia do jego treœci.
Rejestruje siê jedynie widoczne
zgodnoœci lub ró¿nice cech pisma.

Kryminalistyczne badanie pisma

rêcznego obejmuje równie¿ ocenê je-
go wartoœci dowodowej. Powinna
ona opieraæ siê na zastosowaniu

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 247/05

70

PRZEK£ADY

Angelika Seibt

Kryminalistyczne badania porównawcze pisma
a psychologia pisma

„Kriminalistik” 2004, nr 4, s. 267–272

mo¿liwie najdok³adniejszych metod
naukowych. W tym przypadku przy-
datna jest naukowo-doœwiadczalna
psychologia pisma. Praca eksperta
pisma zwi¹zana jest z du¿¹ odpowie-
dzialnoœci¹ i czêsto pojawiaj¹ siê tu
kwestie egzystencjalne. W procesie
cywilnym mo¿e chodziæ o du¿e pie-
ni¹dze; mo¿e nawet dojœæ do przy-
musowej egzekucji. W przypadkach
podrobienia podpisu lub sfa³szowa-
nia testamentu w postêpowaniu cy-
wilnym mo¿na siê liczyæ z procesem
karnym. Œwiadkowie mog¹ byæ uka-
rani za fa³szywe zeznania z³o¿one
pod przysiêg¹ lub bez niej, je¿eli wi-
dzieli np., ¿e ktoœ æwiczy podpis, któ-
ry nastêpnie zostaje u¿yty do fa³szer-
stwa.

Kryminalistyczne ekspertyzy pi-

sma s¹ jawne. W postêpowaniu cy-
wilnym osoby w nim uczestnicz¹ce
mog¹ siê wypowiadaæ na temat eks-
pertyzy. Poniewa¿ ekspertyza naj-
czêœciej jest korzystna dla jednej ze
stron, a niekorzystna dla drugiej, oce-
na taka jest czêsto krytyczna. S¹d
ma prawo równie¿ zarz¹dziæ osobiste
przedstawienie ekspertyzy przez bie-
g³ego. W sumie bieg³y jest bardzo
osobiœcie zaanga¿owany w swoj¹
opiniê. Ze wzglêdu na wysok¹ odpo-
wiedzialnoœæ nieodzowne jest wiêc,
aby ekspertyza kryminalistyczna pi-
sma oparta by³a na postrzegalnych
cechach i wykonana metodami na-
ukowo-empirycznymi.

Psychologia pisma

W praktyce pojêcie psychologii pi-

sma czêsto bywa uto¿samiane z po-
jêciem grafologii. Stanowisko to by³o
krytykowane m.in. przez Teuta Wall-
nera, który pisa³: „Psychologia pisma
i grafologia s¹ czêsto traktowane jak
synonimy, mimo ¿e wyraŸnie ró¿ni¹
siê w zakresie wymogu naukowoœci.
Od lat 60. ub. wieku psychologia pi-
sma w odró¿nieniu od grafologii roz-
wija siê jako udowodniona empirycz-
nie i podlegaj¹ca kontroli metoda dia-
gnostyki pisma rêcznego”.

Autorka artyku³u w 1994 r. powi¹-

za³a pojêcie psychologii pisma
z przeciwstawieniem metod grafolo-
gicznych i grafometrycznych, krytycz-
nie odnosz¹c siê przy tym do grafo-
metrii. W tym znaczeniu psychologia
pisma bazuje na tradycyjnych teo-
riach grafologicznych, a równocze-
œnie podkreœla koniecznoœæ badañ
empirycznych. Psychologia pisma
jest wiêc nauk¹ opart¹ na doœwiad-
czeniu.

Lothar Michel w 1984 r. wypowie-

dzia³ siê za uznaniem psychologii pi-
sma za dyscyplinê podstawow¹ i na-
ukê empiryczn¹. W odró¿nieniu od
Wallnera nie chodzi³o mu jednak
o diagnostykê pisma rêcznego ani
diagnostykê psychologiczn¹ osobo-
woœci, ale o badanie czynników ge-
neruj¹cych powstawanie pisma rêcz-
nego. Jest to kolejna ró¿nica miêdzy
grafologi¹ i psychologi¹ pisma.

Grafologiczne egzegezy (ko-

mentarze) lub interpretacje psycholo-
giczne pisma maj¹ na celu uchwyce-
nie aspektów osobowoœci pisz¹cego
na podstawie wygl¹du jego pisma
rêcznego.

Psychologia pisma jako dyscy-

plina podstawowa d¹¿y do zbadania
tak¿e tych uwarunkowañ charakteru
pisma rêcznego, które nie s¹ bezpo-
œrednio zwi¹zane z osobowoœci¹, jak
np. nawyki zdobyte podczas nauki
w szkole, choroby i aspekty technicz-
ne pisma (œrodki pisarskie).

Trzeba dodaæ, ¿e czynniki te

uwzglêdniane by³y ju¿ w tradycyjnej
grafologii. Podczas egzegezy i inter-
pretacji przydatne s¹ nie tylko meto-
dy empiryczne, ale tak¿e nauki hu-
manistyczne. Szersze rozwiniêcie te-
go tematu nie jest jednak przedmio-
tem niniejszych rozwa¿añ.

Psychologia pisma jako dyscypli-

na podstawowa bada metodami na-
ukowo-empirycznymi psychologicz-
ne, fizjologiczne, techniczne i spo-
³eczne warunki wykszta³cania siê
cech pisma rêcznego. Wyniki badañ
psychologicznych pisma mog¹
w praktyce znaleŸæ zastosowanie

w wielu dziedzinach. Nale¿¹ do nich:
ogólne poradnictwo psychologiczne,
poradnictwo w dziedzinie rozwoju
osobowoœci, partnerstwa, wychowa-
nia i relacji osobistych. Mo¿na tu te¿
wymieniæ terapiê i diagnostykê trud-
noœci w nauce i problemów psycholo-
gicznych. Dla lepszego zrozumienia
osobowoœci postaci historycznych
i zdarzeñ mo¿e te¿ byæ przydatny tra-
dycyjny grafologiczny opis osobowo-
œci. Badania z zakresu psychologii pi-
sma mog³yby byæ tak¿e wykorzysty-
wane w kryminalistycznych bada-
niach porównawczych pisma.

Ekspertyza

Biegli maj¹ szczególn¹ rolê do

odegrania w postêpowaniu s¹dowym
s³u¿¹c pomoc¹ w wyjaœnieniu stanu
rzeczy. Istniej¹ pewne ogólne zasady
sprz¹dzania ekspertyzy, do których
stosuj¹ siê biegli z ró¿nych specjaliza-
cji. Ekspertyzy dotycz¹ce pisma mu-
sz¹ uwzglêdniaæ nastêpuj¹ce kompo-
nenty: zlecenie i zleceniodawca, ma-
teria³ porównawczy i jego ocena, ba-
danie materia³u dowodowego i jego
ocena oraz wyniki badañ. Natomiast
ekspertyza grafologiczna najczêœciej
nie ma takiej konstrukcji. Mo¿e warto
by³oby wiêc wprowadziæ analogiczny
schemat budowy tak¿e do ekspertyz
z dziedziny psychologii pisma, wyko-
nywanych np. dla firm. Mog³oby to wy-
gl¹daæ nastêpuj¹co: zleceniodawca
do³¹cza do zlecenia pismo przewod-
nie, zawieraj¹ce np. nastêpuj¹ce sfor-
mu³owanie: „Poszukuje siê osób o sil-
nej osobowoœci i umiejêtnoœci przeko-
nywania, które sprawdzi³yby siê w roli
akwizytorów. Po¿¹dane cechy: sta-
rannoœæ, dyspozycyjnoœæ, zdolnoœci
integracyjne”. Przed³o¿ony do zbada-
nia materia³ warto poddaæ krytycznej
ocenie pod wzglêdem iloœci i jakoœci,
aby mo¿na by³o stwierdziæ, czy po-
zwoli on odpowiedzieæ na zadane py-
tanie. Podczas wykonywania eksper-
tyzy nale¿y rozró¿niaæ aspekty facho-
woœci i osobowoœci, treœæ dokumen-
tów do analizy pisma rêcznego. Wynik

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 247/05

71

PRZEK£ADY

takiej ekspertyzy mo¿e pomóc zlece-
niodawcy w podjêciu w³aœciwej decy-
zji, ale powinna ona byæ tak sformu³o-
wana, aby w razie potrzeby mog³a
znaleŸæ zastosowanie tak¿e w s¹dzie.

Uwarunkowania techniczne
pisma rêcznego

Dla eksperta pisma oczywiste jest

rozpatrzenie w pierwszej kolejnoœci
warunków technicznych sporz¹dza-
nia pisma, które mog³yby mieæ wp³yw
na jego formê i wygl¹d. Nale¿¹ do
nich: œrodki pisarskie, pod³o¿e pisma,
podk³adka, sposób trzymania œrodka
pisarskiego itp.

W powa¿nej, tradycyjnej grafolo-

gii tak¿e zwraca siê uwagê na te
czynniki, o czym œwiadczy u¿ywanie
takich pojêæ jak: pióro, obsadka, sta-
lówka itp. Obecnie pisze siê czêœciej
d³ugopisem ni¿ piórem, ale œrodki pi-
sarskie wywieraj¹ zdecydowany
wp³yw na obraz pisma, z tym ¿e nie
ma on nic wspólnego z osobowoœci¹
pisz¹cego. Podczas badania wp³ywu
charakteru osoby pisz¹cej na wygl¹d
pisma mo¿e siê zdarzyæ, ¿e obserwo-
wane cechy pochodz¹ wy³¹cznie od
œrodka pisarskiego. Grafolog tak¿e
powinien uwzglêdniæ tego rodzaju
oddzia³ywania.

Wp³yw alkoholu

Przy badaniu pisma rêcznego na-

³ogowego alkoholika zwraca uwagê
przede wszystkim prostota tego pi-
sma i niewiele indywidualnych cech
charakterystycznych. Widoczny jest
wysi³ek pisz¹cego. Linie pisma s¹
napiête i w niektórych miejscach
przerwane. Nastêpstwem chronicz-
nego alkoholizmu jest dr¿enie r¹k, co
ma wp³yw na wygl¹d pisma. Ca³kiem
inny jest wp³yw na pismo rêczne al-
koholu wypitego jednorazowo, oka-
zyjnie, pod wp³ywem sytuacji. Spora-
dyczne dzia³anie alkoholu przewa¿-
nie powoduje zmniejszenie zdolnoœci
kierowania rêk¹, co dotyczy tak¿e
motoryki drobnych ruchów.

Zmiana cech pisma

pod wp³ywem parkinsonizmu

W pewnym przypadku dowodo-

wym nale¿a³o sprawdziæ, czy dopisek
do testamentu zosta³ wprowadzony
przez autora. Z ustaleñ wynika³o, ¿e
spadkodawca cierpia³ na chorobê
Parkinsona. Testament zosta³ przez
niego napisany jeszcze przed zacho-
rowaniem. Trzeba by³o sprawdziæ,
czy dopisek zosta³ na nim umiesz-
czony po rozwiniêciu siê choroby.
Wiadomo z literatury, ¿e parkinso-
nizm powoduje zmniejszenie pisma
i dr¿¹czkê (tremor).

W wyniku systematycznych badañ

porównawczych ustalono z prawdo-
podobieñstwem granicz¹cym z pew-
noœci¹, ¿e dopisek zosta³ umieszczo-
ny w testamencie w czasie, gdy
spadkodawca by³ ju¿ chory na Par-
kinsona. Analizowano niektóre wy-
cinki z dopisku i fragmenty testamen-
tu jako próbki porównawcze. Stwier-
dzono, ¿e litery w dopisku s¹ znacz-
nie wê¿sze ni¿ w testamencie. S¹
one te¿ nieco mniejsze.

Zak³ócenia linii pisma

Eksperci pisma czêsto spotykaj¹

siê z zak³óceniami linii pisma, np.
w testamentach. Wówczas na pod-
stawie ca³oœci obrazu pisma trzeba
oceniæ, czy chodzi o naturalne zjawi-
ska grafomotoryczne czy o wprowa-
dzone póŸniej poprawki.

W praktyce doradztwa psychologii

pisma mo¿e siê zdarzyæ, ¿e w piœmie
rêcznym wystêpuj¹ zak³ócenia biegu
linii. Analizowano wycinki pisma rêcz-
nego kandydata do pracy zawieraj¹-
ce zaburzenia linii (niektóre widoczne
tylko w powiêkszeniu). Kandydat mia³
ju¿ 50 lat i ubiega³ siê o stanowisko
kierownicze. Wed³ug doœwiadczeñ
autora doœæ czêsto zdarza siê, ¿e pi-
smo rêczne starszej kadry kierowni-
czej wykazuje zak³ócenia biegu linii,
czyli objawy degradacji grafomoto-
rycznej. Oczywiœcie stawianie dia-
gnozy medycznej nie jest zadaniem

psychologa pisma. Wiadomo, ¿e jest
to niemo¿liwe. By³oby jednak rozs¹d-
ne zwrócenie uwagi na zaobserwo-
wane zak³ócenia. Na podstawie ta-
kich niewielkich objawów degeneracji
grafomotorycznej nie mo¿na bezpo-
œrednio wnioskowaæ o obni¿eniu
sprawnoœci umys³owej pracownika,
który mo¿e odznaczaæ siê bogatym
doœwiadczeniem i kompetencjami za-
wodowymi oraz osobowoœci¹ prede-
stynuj¹c¹ go do wysokich stanowisk.
Mo¿e to byæ jednak zwiastun nadcho-
dz¹cych niekorzystnych zmian, co
oznacza, ¿e nie nale¿y przesadzaæ
z planami dalszego rozwoju kariery.

SprawnoϾ manualna

(wyrobienie pisma)

Badaniom poddano wycinek pi-

sma rêcznego mê¿czyzny, który
uprzednio wielokrotnie by³ karany za
fa³szerstwa. Pismo wykaza³o wysok¹
sprawnoœæ linii i po³¹czeñ. Jest oczy-
wiste, ¿e fa³szerz musi dysponowaæ
wyj¹tkow¹ sprawnoœci¹ manualn¹,
aby móc podrabiaæ pismo rêczne
i podpisy.

Ocena wyrobienia pisma odgrywa

te¿ pewn¹ rolê w kryminalistycznym
badaniu pisma. Chodzi tu o mo¿li-
woϾ wykluczenia podejrzanego
o napisanie okreœlonego tekstu – ze
wzglêdu na fakt, ¿e jego sprawnoœæ
pisarska nie by³aby wystarczaj¹ca.
Grafolog zwraca uwagê na inne ce-
chy pisma rêcznego, które wskazuj¹
na okreœlon¹ osobowoœæ. W krymina-
listycznym badaniu pisma takie roz-
wa¿ania siê pomija. Cechy osobowo-
œci nie odgrywaj¹ tu ¿adnej roli. Kry-
minalistyczna ekspertyza pisma musi
polegaæ na stosowaniu metod nauko-
wo-empirycznych i okreœlonej liczby
regu³, wed³ug których ocenia siê ba-
dany materia³.

Zakres zmiennoœci

W porównawczych badaniach pi-

sma wa¿ne jest uchwycenie zakresu
zmiennoœci cech pisma rêcznego.

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 247/05

72

PRZEK£ADY

Zakres ten mo¿e byæ nieraz bardzo
szeroki. Je¿eli do dyspozycji jest nie-
wiele materia³u porównawczego, mo-
¿e siê zdarzyæ, ¿e stwierdza siê ró¿-
nicê miêdzy próbk¹ dowodow¹ i po-
równawcz¹, której nie uznano by przy
wiêkszej iloœci materia³u porównaw-
czego. W badaniach porównawczych
iloœæ i jakoœæ materia³u porównaw-
czego s¹ niezwykle wa¿ne.

W praktyce doradztwa psychologii

pisma równie¿ bardzo sensowne jest
korzystanie z mo¿liwie najwiêkszej
liczby próbek pisma, co pozwala na
rozpoznanie ewentualnych wp³ywów
sytuacji, emocji lub rozwoju osobo-
woœci.

Podobieñstwo pisma

Je¿eli w

praktyce doradztwa

stwierdza siê, ¿e pismo rêczne
dwóch osób jest podobne, mo¿na
wnioskowaæ na tej podstawie, ¿e
osoby te maj¹ wspólne niektóre ce-
chy osobowoœci.

W kryminalistycznym badaniu pi-

sma w³aœnie w wypadku podobieñ-
stwa pisma dwóch osób badanie mu-
si byæ przeprowadzone szczególnie
starannie i dok³adnie.

Je¿eli podpisy s¹ podobne, mo¿e

to byæ oznak¹ fa³szerstwa przez na-
œladownictwo. Ujawnia siê ono w po-
staci niekonsekwentnego prowadze-
nia linii. Fa³szerz usi³uje nadaæ podpi-
sowi podobny wygl¹d do orygina³u,
jednak nie potrafi prawid³owo odtwo-
rzyæ drobnych poruszeñ rêki i fa³szy-
wie je reprodukuje.

Prawdopodobieñstwo i dowód

Analizowano wycinki z listów, któ-

re pisa³a pewna m³oda kobieta (Ka-
rin) do swego przyjaciela. Na podsta-
wie stwierdzonego faktu utrzymywa-
nia kontaktu, treœci listów, sposobu
zwracania siê i podpisów mo¿na
wnioskowaæ bezpoœrednio, ¿e listy
pochodzi³y od Karin. By³y to listy mi-
³osne, w których Karin stale prosi³a
swego przyjaciela o pieni¹dze. Karin

ca³y czas zaprzecza³a, ¿e listy po-
chodzi³y od niej, i utrzymywa³a, ¿e
by³y one sfa³szowane. Przypadek ten
jest interesuj¹cy przede wszystkim
z psychologicznego punktu widzenia.
W jednym z listów badano dwie linijki
pisma. Karin utrzymywa³a, ¿e tylko
one zosta³y napisane jej rêk¹. Jest to
pismo w znacznym stopniu ukszta³to-
wane w szkole, odznaczaj¹ce siê
d³ugimi kreskami zakoñczeñ liter.
Wskazuje ono na umiejêtnoœæ dosto-
sowywania siê i nawi¹zywania kon-
taktu.

Nastêpne 3 linijki pochodzi³y z in-

nego listu. By³o to pismo du¿e i po-
chylone w prawo. Wskazuje ono na
znaczn¹ inicjatywnoœæ, kontaktowoœæ
i zachowanie spontaniczne o mniej-
szej sk³onnoœci przystosowawczej.

Kolejne 8 linijek poddanych anali-

zie pochodzi³o z nastêpnego listu. In-
teresuj¹ce jest, ¿e ju¿ sam tekst
sprawi³ zupe³nie inne wra¿enie.
Przede wszystkim Karin najpierw pi-
sa³a manier¹ szkoln¹, co odnosi³o siê
tak¿e do jedynego listu uznanego
przez ni¹ za w³asny. Nagle charakter
pisma siê zmieni³, pismo pochyla³o
siê w lewo, brak by³o wykoñczeñ liter.
Pojawia³y siê zawijasy w lewo. Z psy-
chologicznego punktu widzenia pi-
smo wyra¿a³o niechêæ do kontaktu
przy zachowaniu pozornej lub wyra-
chowanej grzecznoœci.

Podobnie 4

nastêpne linijki

i ostatnich 5 linijek pochodz¹ce z in-
nych listów zawiera³y zawijasy w le-
wo. W piœmie tym wystêpowa³y tak-
¿e inne cechy: w zwi¹zku z pochyle-
niem w lewo i brakiem zakoñczeñ
powstawa³y du¿e odleg³oœci miêdzy
s³owami i rzêdami. WyraŸnie wi-
doczne by³y trudnoœci z nawi¹za-
niem kontaktu.

Przebadane próbki pisma rêczne-

go sugeruj¹, ¿e autorka cierpi na
brak równowagi wewnêtrznej i zdro-
wia psychicznego. Na podstawie
ustaleñ œledztwa wiadomo, ¿e Karin
leczy³a siê psychiatrycznie. Analiza
psychologiczna pisma wskazuje na
osobowoœæ pe³n¹ sprzecznoœci.

Z kolei w kryminalistycznej eks-

pertyzie pisma rozwa¿ania na temat
psychologii osobowoœci s¹ niedo-
puszczalne, poniewa¿ grafologia nie
dostarcza œrodków dowodowych dla
s¹du. Kryminalistyczna ekspertyza
pisma musi ograniczaæ siê do bada-
nia zauwa¿alnych cech pisma i oceny
dowodu pod k¹tem okreœlonych hipo-
tez. Przed s¹dem logiczne wniosko-
wanie nie wystarczy, chodzi o udo-
wodnienie stanu rzeczy; je¿eli dyspo-
nuje siê wystarczaj¹c¹ iloœci¹ mate-
ria³u porównawczego o odpowiedniej
jakoœci, mo¿na taki dowód przepro-
wadziæ na podstawie postrzegalnych
faktów.

Podsumowanie

W praktyce praca eksperta krymi-

nalistyki pisma ró¿ni siê od pracy gra-
fologa lub psychologa pisma. W toku
badania wystêpuj¹ jednak punkty
stycznoœci, które s¹ interesuj¹ce dla
obu dziedzin. W artykule zosta³y one
omówione w kontekœcie konstruowa-
nia opinii bieg³ego, warunków tech-
nicznych, kwestii wp³ywu chroniczne-
go alkoholizmu oraz okazyjnego nad-
u¿ycia alkoholu, zmian w piœmie na
skutek choroby Parkinsona, zak³óceñ
linii pisma, podobieñstwa pisma rêcz-
nego ró¿nych osób oraz zakresu
zmiennoœci pisma rêcznego pojedyn-
czych osób.

Kryminalistyczne badanie porów-

nawcze pisma jest nauk¹ empirycz-
n¹. Nie ma tu miejsca na komentowa-
nie lub interpretacje, podstaw¹ s¹ je-
dynie postrzegalne cechy charaktery-
styczne i zestaw regu³ oceny, które
musz¹ byæ uzasadnione naukowo
i empirycznie.

Psychologia pisma jako dyscypli-

na podstawowa zajmuje siê bada-
niem uwarunkowañ psychologicz-
nych, technik pisarskich i warunków
socjalnych wp³ywaj¹cych na obraz
pisma, a w badaniach tych wykorzy-
stuje siê metody naukowo-doœwia-
dczalne.

Oprac. Anna Henschke

PROBLEMY KRYMINALISTYKI 247/05

73

PRZEK£ADY