background image

Jeżeli całkowanie przez części to zło w najczystszej postaci to całkowanie przez podstawienie 

jest istnym narzędziem szatana.  

Teoria  mówi,  że  jeżeli  funkcję  f(x)  można  zapisać  jako  iloczyn  jakiejś  funkcji  złożonej  i 

pochodnej funkcji wewnętrznej, to możemy ową funkcję wewnętrzną zastąpić nową zmienną 

(zwykle zmienną t).  

(nie  wiem,  czy  ktoś  to  zrozumiał,  ale  prościej  nie  mogę,  może  czytelniejsze  to  będzie  na 

wzorze) 

 

( )

( )

( ) ( )

( )

=

×

=

dt

t

g

dx

x

h

x

h

g

dx

x

f

 

Przykład  1:  obliczyć  całkę: 

dx

x

x

ln

  w  tym  przypadku  stosujemy  podstawienie 

x

t

ln

=

Większość  osób  nie  ma  problemu  z  wyborem  co  podstawić  pod  t,  ale  problem  zaczyna  się, 

gdy trzeba podstawić dx przez dt. Wyjaśniam po kolei jak to zrobić:  

 

x

t

ln

=

 

Obustronnie liczymy pochodną po x:  

 

x

t

ln

=

  

dx

d

/

 

 

x

dx

d

t

dx

d

ln

=

 

Wiemy, że pochodna 

x

ln  jest równa 

x

1

, więc mamy: 

 

x

dx

dt

1

=

 

Teraz obustronnie mnożymy przez dx

 

x

dx

dt

=

 

 

 

background image

A więc stosujemy podstawienie: 

 

=

=

=

=

=

2

2

1

ln

ln

t

tdt

x

dx

dt

x

t

dx

x

x

 

Jak  widzimy  po  podstawieniu  nowopowstała  całka  jest  prosta  do  wyliczenia.  Teraz  tylko 

wracamy z powrotem do zmiennej x.  

 

( )

2

2

ln

2

1

2

1

x

t

=

 

Przykład 2: obliczyć całkę 

dx

xe

x

2

 

 

t

t

t

x

e

dt

e

dt

e

xdx

dt

xdx

dt

x

t

dx

xe

2

1

2

1

2

1

2

1

2

2

2

=

=

=

=

=

=

=

 

Wracamy do zmiennej x

 

2

2

1

2

1

x

t

e

e

=