Kucharz_512[02]_Z1_01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Podział składników pokarmowych i ich znaczenie dla organizmu

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Trawienie i przyswajanie poŜywienia

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Przemiany energetyczne w organizmie

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Wartość odŜywcza Ŝywności

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Normy Ŝywienia i wyŜywienia (racje pokarmowe)

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. śywność wygodna i funkcjonalna

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Zasady racjonalnego Ŝywienia. Choroby spowodowane wadliwym

odŜywianiem

5.7.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela „Wykorzystanie produktów

spoŜywczych jako źródła składników pokarmowych”, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie: kucharz 512[02].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone róŜnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

wykładu,

−

pogadanki z elementami dyskusji,

−

metody projektów,

−

metody tekstu przewodniego,

−

wiczeń praktycznych.

W zaleŜności od wyposaŜenia pracowni, w której będą odbywać się zajęcia edukacyjne,

uczniowie  mogą  wykorzystać  do  wykonania  ćwiczeń  obliczania  wartości  energetycznej
i odŜywczej dostępne  programy komputerowe .
Formy  organizacyjne  pracy  uczniów  mogą  być  zróŜnicowane,  począwszy  od  samodzielnej
pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel

moŜe posłuŜyć się zamieszczonymi w rozdziale 6 zestawami zadań testowych, zawierającymi
zadania wielokrotnego wyboru.

W tym rozdziale podano równieŜ:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktację zadań i uczenia się,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestawy zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−−−−

rozróŜnić składniki pokarmowe i określić ich znaczenie dla organizmu człowieka,

−−−−

określić produkty stanowiące źródło poszczególnych składników pokarmowych,

−−−−

sklasyfikować produkty spoŜywcze pod względem wartości energetycznej i odŜywczej,

−−−−

rozróŜnić produkty spoŜywcze o charakterze kwasotwórczym i zasadotwórczym,

−−−−

określić normy spoŜycia składników pokarmowych dla określonych grup Ŝywieniowych,

−−−−

określić skutki nadmiaru i niedoboru składników pokarmowych dla organizmu
człowieka,

−−−−

scharakteryzować proces trawienia,

−−−−

obliczyć podstawową i całkowitą przemianę materii,

−−−−

obliczyć bilans energetyczny i wodny organizmu,

−−−−

obliczyć wartość energetyczną i odŜywczą potraw,

−−−−

określić zastosowanie Ŝywności wygodnej i funkcjonalnej w produkcji gastronomicznej,

−−−−

rozróŜnić substancje antyodŜywcze występujące w produktach spoŜywczych,

−−−−

zastosować zasady racjonalnego Ŝywienia,

−−−−

posłuŜyć się specjalistycznym oprogramowaniem komputerowym do obliczania wartości
odŜywczej poŜywienia,

−−−−

skorzystać z róŜnych źródeł informacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Kucharz 512[02]

Moduł:

Podstawy Ŝywienia i produkcji potraw 512[02].Z1

Jednostka modułowa:

Wykorzystanie produktów spoŜywczych jako źródła
składników pokarmowych 512[02].Z1.01

Temat: Trawienie i wchłanianie białek, tłuszczów, węglowodanów w organizmie

człowieka

Cel ogólny: Poznanie procesów trawienia i wchłaniania podstawowych składników

odŜywczych w przewodzie pokarmowym człowieka.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−−−−

zdefiniować pojęcia: trawienie, wchłanianie, enzym, hydroliza,

−−−−

omówić etapy trawienia i wchłaniania składników pokarmowych,

−−−−

wyjaśnić rolę enzymów trawiennych.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

praca z tekstem,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca w grupach.

Czas:

2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

foliogram lub plansza: „Budowa przewodu pokarmowego człowieka”,

−

foliogramy (lub plansze) ewentualnie prezentacja multimedialna: „Trawienie
i wchłanianie białek, węglowodanów, tłuszczów”,

−

podręczniki,

−

poradnik dla ucznia,

−

kartki z ćwiczeniami,

−

komputer z przyłączem internetowym.

Przebieg zajęć:
1.  Sprawy organizacyjne.
2.  Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć dydaktycznych.
3.  Przypomnienie  przez  uczniów  budowy  przewodu  pokarmowego  (z  wcześniejszych

zajęć).

4. Omówienie przez nauczyciela etapów trawienia i wchłaniania białek, tłuszczów,

węglowodanów w oparciu o plansze lub foliogramy. Wskazanie enzymów niezbędnych
w procesach trawienia.

5. Realizacja tematu:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wiczenie 1

Korzystając z róŜnych źródeł informacji wyjaśnij pojęcia: trawienie, wchłanianie,
hydroliza, enzym.
Ć

wiczenie 2

Na schematach przewodu pokarmowego zaznacz odcinki przewodu pokarmowego
odpowiedzialne za trawienie białek, tłuszczów, węglowodanów.
Ć

wiczenie 3

Uzupełnij schematy przedstawiające przemiany białek, tłuszczów, węglowodanów
w przewodzie pokarmowym i optymalną wartość pH działania enzymów wpisując nazwy
enzymów, miejsce trawienia i produkty.

- omówienie przez nauczyciela sposobu wykonania ćwiczeń,
- sposób realizacji ćwiczeń: uczniowie w zespołach 2–3 osobowych uzupełniają otrzymane
schematy, definiują pojęcia. Wykonane zadania w formie ustnej prezentują na forum grupy.

Zakończenie zajęć
Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć wskazując na zaangaŜowanie uczniów.

Praca domowa

Wyszukaj z dostępnej literatury (i z Internetu) informacje, które pozwolą Ci

wyczerpująco odpowiedzieć na następujące pytania:
1. Od czego zaleŜy i ile wynosi czas przebywania róŜnych pokarmów w Ŝołądku?
2. Jaka jest rola jelita grubego jako odcinka przewodu pokarmowego?

Odpowiedzi zapisz w zeszycie i na najbliŜszych zajęciach zaprezentuj na forum grupy.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach
Uczniowie  naklejają  kolorowe  karteczki  na  specjalnym  arkuszu  ze  swoja  oceną  przebiegu
zajęć,  organizacji  zajęć,  zdobytej  na  zajęciach  wiedzy  (zielone  –  podobało  mi  się,  Ŝółte  –
czasem mi się podobało, a czasem nie, czerwone – zdecydowanie nie podobało mi się).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Kucharz 512[02]

Moduł:

Podstawy Ŝywienia i produkcji potraw 512[02].Z1

Jednostka modułowa:

Wykorzystanie produktów spoŜywczych jako źródła
składników pokarmowych 512[02].Z1.01

Temat: Metody obliczania PPM i CPM

Cel ogólny: nabycie umiejętności obliczania PPM i CPM.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

−−−−

scharakteryzować metody obliczania PPM i CPM,

−−−−

obliczyć metodami rachunkowymi PPM i CPM.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

praca z tekstem,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

zbiorowa (z całą grupą),

−

indywidualna praca uczniów.

Czas:

2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura,

−

arkusz papieru szarego,

−

pinezki kolorowe,

−

mazaki,

−

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem, przyłączem do Internetu, drukarką.

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu (określenie wydatków energetycznych, które obejmuje PPM

i CPM oraz czynników wpływających na wielkość przemiany materii). Omówienie
celów zajęć.

3. Omówienie metod obliczania PPM i CPM.
4. Realizacja tematu:

−−−−

podanie treści ćwiczenia: Oblicz swoją PPM i CPM poznanymi metodami
rachunkowymi. Porównaj otrzymane wyniki.

−−−−

omówienie przez nauczyciela sposobu wykonania ćwiczenia. Zwrócenie szczególnej
uwagi na obliczenia z wykorzystaniem karty aktywności dziennej. Wskazanie na
moŜliwości korzystania z róŜnych źródeł informacji.

−−−−

sposób  realizacji  ćwiczenia:  uczniowie  obliczają  swoją  PPM  i  CPM.  Wyniki  obliczeń
zapisują  na  plakacie  zawierającym  zestawienie  obliczeń  wykonanych  przez  uczniów,
a następnie  analizują  otrzymane  wyniki.  Wyciągają  wnioski  dotyczące  wpływu
wybranych czynników na wielkość przemiany materii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1.

Podział

składników

pokarmowych

ich

znaczenie

dla organizmu

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uzupełnij tabelę wpisując rodzaj bilansu azotowego (dodatni +, ujemny -,

zrównowaŜony =) dla podanych dwóch przypadków:

SpoŜycie białka (w g/kg m.c)

0,6

2,0

Pobranie azotu (w g/dzień)

5,6

22,4

Azot wydalony:
- z moczem
- z kałem
- z potem

10,0

0,7
0,2

14,9

0,9
0,2

Bilans (+, -, =)

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2)  obliczyć wydatki azotu,
3)  porównać ilość azotu pobranego i wydalonego z organizmu,
4)  ustalić rodzaj bilansu azotowego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Podaj przykłady 10 potraw, w których występuje efekt uzupełniania aminokwasów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania lub innych źródłach informacji wiadomości dotyczące

odpowiedniego łączenia produktów białkowych róŜnego pochodzenia – uzupełnianie
aminokwasów,

2) wybrać potrawy, w których występuje efekt uzupełniania aminokwasów,
3) zapisać w zeszycie wyniki swoich poszukiwań.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

komputer z łączem do Internetu.

Ćwiczenie 3

Zaproponuj trzy dowolne zestawy śniadaniowe i porównaj zawartość błonnika

pokarmowego i węglowodanów przyswajalnych w podanych zestawach. Uszereguj produkty
występujące w zestawach:

a)  według malejącej zawartości błonnika pokarmowego,
b)  według malejącej zawartości węglowodanów przyswajalnych.

Wskazówki do realizacji
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  jego  zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2)  zaproponować na podstawie róŜnych źródeł informacji trzy zestawy śniadaniowe,
3)  ustalić na podstawie tabel składu i wartości odŜywczej zawartość błonnika pokarmowego

i węglowodanów przyswajalnych (zawartość węglowodanów przyswajalnych obliczy
odejmując od zawartości węglowodanów ogółem zawartość błonnika pokarmowego)
w 100 g produktów wchodzących w skład zestawów śniadaniowych,

4) obliczyć zawartość błonnika pokarmowego i węglowodanów przyswajalnych w ilości

produktów występujących w ćwiczeniu,

5) obliczyć zawartość błonnika pokarmowego i węglowodanów przyswajalnych

w zestawach śniadaniowych,

6) porównać wyniki,
7) uszeregować produkty wg malejącej zawartości błonnika pokarmowego i malejącej

zawartości węglowodanów przyswajalnych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

kalkulator,

−−−−

komputer z łączem do Internetu, programem do obliczania wartości energetycznej
i odŜywczej produktów.

Ćwiczenie 4

Oblicz, jaką ilość podanych produktów naleŜałoby spoŜyć, aby dostarczyć do organizmu

taką ilość wapnia, jaka zawarta jest w 250 g mleka chudego?

Produkty: ser podpuszczkowy, ser twarogowy chudy, serek topiony, serek

homogenizowany, jogurt naturalny.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) wypisać na podstawie tabel składu i wartości odŜywczej zawartość wapnia w 100 g

mleka i 100 g podanych w ćwiczeniu produktów,

3) obliczyć zawartość wapnia w 250 g mleka chudego,
4) obliczyć ilości produktów, które dostarczą taką ilość wapnia, jaka zawarta jest w 250 g

mleka chudego.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

kalkulator,

−−−−

tabele składu i wartości odŜywczej produktów,

−−−−

komputer z łączem do Internetu i programem do obliczania wartości odŜywczej
produktów.

Ćwiczenie 5

Zaproponuj produkty spoŜywcze, które poleciłbyś osobom, u których stwierdzono:
a)  niedokrwistość,
b)  osteoporozę,
c)  kurzą ślepotę (niedowidzenie o zmroku).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania, literaturze lub innych źródłach, niedobór których ze

składników odŜywczych powoduje niedokrwistość, osteoporozę czy kurzą ślepotę,

2) wskazać na podstawie materiału nauczania, tabeli składu i wartości odŜywczej lub innych

ródeł, które produkty są bogate w te składniki odŜywcze.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

tabela składu i wartości odŜywczej,

−−−−

komputer z łączem do Internetu.

Ćwiczenie 6

Na podstawie informacji zawartej na opakowaniach soków, napojów, nektarów

owocowych, owocowo – warzywnych i warzywnych róŜnych producentów wybierz te, które
są szczególnie bogatym źródłem witaminy C.

Sporządź wykres przedstawiający zawartość witaminy C (w mg/100g produktu)

w badanych produktach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać deklarowaną przez producentów zawartość witaminy C na opakowaniach

produktów spoŜywczych wskazanych w ćwiczeniu, dostępnych w ofercie handlowej,

2) wybrać produkty spoŜywcze będące bogatym źródłem witaminy C,
3) sporządzić wykres przedstawiający zawartość witaminy C (w mg/100 g produktu)

w badanych produktach – w tym celu moŜna wykorzystać program Microsoft Excel,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

opakowania wybranych produktów spoŜywczych,

−−−−

komputer.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 7

Oceń stosowaną przez siebie dietę pod kątem zachowania równowagi kwasowo –

zasadowej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania, literaturze lub innych źródłach informacje dotyczące

równowagi kwasowo – zasadowej i wpływu diety na jej zachowanie,

2) wypisać produkty i potrawy składające się na Twoją dietę w ciągu dnia,
3) ocenić

swoją

dietę

pod

kątem

występowania

produktów

kwasotwórczych

i zasadotwórczych,

4) przedstawić wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt,

−−−−

materiał nauczania

−−−−

literatura,

−−−−

komputer z łączem do Internetu.

Ćwiczenie 8

Wyjaśnij, czy zachowany został zrównowaŜony bilans wody w organizmie gdy:

−−−−

ilość wody dostarczonej z produktami stałymi wynosiła 950 cm

−−−−

ilość wody dostarczonej z napojami wynosiła 1200 cm

−−−−

ilość wody powstającej ze spalania białek, tłuszczów, węglowodanów, wynosiła 300 cm

−−−−

ilość wody wydalonej z moczem wynosiła 650 cm

−−−−

ilość wody wydalonej z wydychanym powietrzem wynosiła 550 cm

−−−−

ilość wody wydalonej z kałem wynosiła 250 cm

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  odszukać w materiale nauczania obliczanie bilansu wody w organizmie,
2)  obliczyć ilość wody dostarczonej i wydalonej z organizmu,
3)  porównać otrzymane ilości,
4)  ustalić, czy ilość wody dostarczonej równa jest ilości wody wydalonej z organizmu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

kalkulator.

Ćwiczenie 9

Wykonaj wykres przedstawiający zawartość wody w wymienionych produktach.
Produkty: morele świeŜe, morele suszone, mleko płynne 2%, mleko pełne w proszku,

pieczarki, ziemniaki, wołowina, ser podpuszczkowy, dorsz, jaja, chleb razowy, masło, olej
słonecznikowy, cukier puder.

Dokonaj analizy zawartości wody w wymienionych produktach.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) korzystając z róŜnych źródeł informacji odszukać zawartość wody w wybranych

produktach,

3) wykonać wykres przedstawiający zawartość wody w produktach wskazanych

w ćwiczeniu (moŜna wykorzystać program Microsoft Excel),

4) dokonać analizy zawartości wody w produktach spoŜywczych,
5) wyniki przedstawić na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

komputer z łączem do Internetu.

Ćwiczenie 10

Połącz w pary substancje antyodŜywcze występujące w produktach roślinnych

i zwierzęcych, oraz składnik odŜywczy, w stosunku do którego działają.

A: Siarkocyjanki

1: Biotyna

B: Enzym askorbinoza

2: Witamina B

C: Enzym tiaminaza

3: Witamina C

D: Kwas szczawiowy

4: Jod

E: Awidyna

5: Wapń

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania informacje o substancjach antyodŜywczych

i toksycznych, występujących w produktach roślinnych i zwierzęcych,

2) dobrać substancję antyodŜywczą do składnika odŜywczego, w stosunku do którego

działa,

3) porównać wyniki z wynikami kolegów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2.

Trawienie i przyswajanie poŜywienia

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaznacz na przedstawionym rysunku, w których odcinkach przewodu pokarmowego

odbywa się trawienie białek oraz napisz nazwy enzymów biorących w tym udział.

Rys. do ćwiczenia 1. Schemat budowy układu pokarmowego [2, s.91]

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania zamieszczony w poradniku dla ucznia, dotyczący trawienia

składników odŜywczych,

2) dobrać odpowiednie enzymy do odcinków przewodu pokarmowego, w których odbywa

się trawienie białek,

3) zaznaczyć na rysunku, w których odcinkach przewodu pokarmowego odbywa się

trawienie białek i przy udziale których enzymów,

4) porównać wyniki swoje z wynikami kolegów z grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Uzupełnij schemat przemian tłuszczów w organizmie.

spalanie

trawienie

synteza

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania informacje dotyczące przemian tłuszczów w organizmie,
2) uzupełnić schemat przemian tłuszczów i porównać z wynikami kolegów z grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura.

Ćwiczenie 3

Do podanych enzymów dobierz trawiony składnik odŜywczy.
Enzymy: lipaza Ŝołądkowa, trypsyna, amylaza ślinowa, maltaza, lipaza jelitowa,

chymotrypsyna, podpuszczka oraz laktaza.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i z literatury uzupełniającej,
2) na podstawie zebranych wiadomości dotyczących trawienia składników odŜywczych,

dobrać do podanych enzymów odpowiedni składnik odŜywczy,

3) wyniki swojej pracy w formie tabelarycznej przedstawić na forum grupy.

TŁUSZCZE

POśYWIENIA

TŁUSZCZE

ORGANIZMU

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3.

Przemiany energetyczne w organizmie

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz swoją PPM i CPM wykorzystując znane Ci metody rachunkowe.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego

zakres i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć PPM przy załoŜeniu, Ŝe PPM u męŜczyzn wynosi 1 kcal/kg masy ciała/godzinę,

a u kobiet 0,9 kcal/kg masy ciała/godzinę dla męŜczyzn: PPM = 1 kcal/kg masy ciała x
24 godz. dla kobiet: PPM = 0,9 kcal/kg masy ciała x 24 godz.

2) obliczyć CPM na podstawie obliczonej PPM przyjmując odpowiedni współczynnik

aktywności, wybierając rodzaj aktywności fizycznej (wartości współczynników
w materiale nauczania) CPM = PPM x współczynnik aktywności fizycznej.

3) obliczyć PPM na podstawie wzorów Harrisa i Benedicta odszukując w materiale

nauczania odpowiednie wzory,

4) obliczyć PPM na podstawie wzoru Breitmana odszukując w materiale nauczania

i literaturze odpowiednie wzory i tabelę,

5) obliczyć CPM wykorzystując kartę aktywności dziennej oraz tabelę kosztu

energetycznego wybranych czynności,

6) porównać otrzymane wyniki.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

kalkulator.

Ćwiczenie 2

Ustal typ bilansu energetycznego dla twojego organizmu, na podstawie całodobowych

wydatków energetycznych obliczonych metodą karty aktywności dziennej oraz ilości energii
pobranej z Ŝywnością w ciągu tego dnia.

I śniadanie 700 kcal
II śniadanie 300 kcal
obiad

1000 kcal

podwieczorek

300 kcal

kolacja

650 kcal

Ustal jakie skutki zdrowotne moŜe mieć ten typ bilansu energetycznego dla organizmu

człowieka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć całkowity wydatek energetyczny metodą karty aktywności dziennej,
2) obliczyć ilość dostarczonej energii w ciągu dnia sumując ilość energii z poszczególnych

posiłków,

3) porównać ilość energii dostarczonej z wydatkami energii,
4) ustalić typ bilansu energetycznego i jego skutki zdrowotne dla organizmu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

zeszyt,

przybory do pisania,

poradnik dla ucznia, literatura,

kalkulator.

Ćwiczenie 3

Kobieta spoŜyła w ciągu dnia 50 g sacharozy, 20 g glukozy i 8 g laktozy. Jaką ilość

energii dostarczyła do organizmu?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w materiale nauczania obliczanie wartości energetycznej z wykorzystaniem

równowaŜników energetycznych,

2)  obliczyć ilość węglowodanów przyswajalnych, jaką dostarczyła kobiecie dieta,
3)  dobrać odpowiedni równowaŜnik energetyczny,
4)  obliczyć wartość energetyczną, jaką dostarczyły węglowodany.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

zeszyt,

przybory do pisania,

poradnik dla ucznia, literatura,

kalkulator.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Oblicz wartość energetyczną surówki, w skład której wchodzi: kapusta biała (90 g),

papryka (50 g), marchew (50 g), majonez (10 g), por (20 g), cukier (5 g). Wykorzystaj
równowaŜniki energetyczne Atwatera. Wynik podaj w kcal i kJ. Porównaj z wartością
energetyczną surówki, w której majonez (10 g) zastąpiono jogurtem naturalnym (10 g).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić na podstawie tabel składu i wartości odŜywczej zawartość białka, tłuszczu,

węglowodanów, błonnika pokarmowego w 100 g produktów wchodzących w skład
surówki,

2) obliczyć zawartość węglowodanów przyswajalnych w 100 g podanych produktów,
3) obliczyć zawartość tłuszczu, białka, węglowodanów przyswajanych w ilości produktów

podanej w ćwiczeniu,

4) obliczyć na podstawie ilości białka, tłuszczu, węglowodanów przyswajalnych,

w podanych w ćwiczeniu ilościach poszczególnych produktów i równowaŜników
energetycznych, wartość energetyczną produktów wchodzących w skład surówki,

5) obliczyć wartość energetyczną surówki sumując otrzymane wyniki dla poszczególnych

produktów,

6) podać wynik w kcal oraz wyrazić wartość energetyczną w kJ,
7) podobnie obliczyć wartość energetyczną dla surówki, w której majonez zastąpiono

jogurtem naturalnym,

8) porównać otrzymane wyniki i wyciągnąć wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

tablice składu i wartości odŜywczej produktów,

−−−−

kalkulator,

−−−−

komputer z łączem internetowym, programem do obliczania wartości energetycznej
produktów spoŜywczych oraz potraw.

Ćwiczenie 5

Zaproponuj po dwa zestawy potraw wchodzących w skład: śniadania, obiadu i kolacji.

Oblicz i porównaj ich wartość energetyczną. WskaŜ produkty i potrawy, których nie powinno
się stosować w Ŝywieniu osób z dodatnim bilansem energetycznym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaproponować 2 zestawy śniadaniowe, 2 zestawy potraw wchodzących w skład obiadu,

2 zestawy potraw wchodzących w skład kolacji,

2) obliczyć na podstawie tabel wartości odŜywczej produktów spoŜywczych i typowych

potraw

(lub

wykorzystując

program

komputerowy),

wartość

energetyczną

zaproponowanych posiłków,

3) dokonać analizy otrzymanych wyników pod kątem kaloryczności zaproponowanych

potraw i posiłków,

4) wskazać potrawy (produkty), których nie zastosowałbyś w Ŝywieniu osób z dodatnim

bilansem energetycznym.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

kalkulator,

−−−−

tabele wartości odŜywczej wybranych produktów spoŜywczych i typowych potraw,

−−−−

komputer z programem do obliczania wartości energetycznej i odŜywczej, łączem do
Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4.

Wartość odŜywcza Ŝywności

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oceń i porównaj wartość odŜywczą dwóch dowolnie wybranych posiłków obiadowych

na podstawie zawartości wybranych składników pokarmowych. Wyniki zamieść w tabeli.
Ustal, czy pokrywają one 35% dziennego zapotrzebowania energetycznego, które wynosi
2800 kcal.

Obiad

Jadłospis

Produkty

ść

[

]

[

łk

[

]

łu

[

]

łe

[

]

ło

[

]

[

]

[

]

Razem

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wybrać dowolne posiłki obiadowe na podstawie róŜnych źródeł informacji (literatura,

Internet, inne źródła),

2) wpisać do tabeli potrawy i produkty wchodzące w skład poszczególnych potraw

i wybranych posiłków oraz ich ilości,

3) obliczyć na podstawie tabeli składu i wartości odŜywczej produktów i potraw, zawartość

wybranych składników pokarmowych,

4) obliczyć wartość energetyczną produktów dla ilości podanej w ćwiczeniu na podstawie

tabel składu i wartości odŜywczej,

5) obliczyć wartość energetyczną i odŜywczą posiłków sumując otrzymane wyniki

i wyciągając odpowiednie wnioski,

6) ustalić, czy proponowane zestawy obiadowe pokrywają 35% dziennego zapotrzebowania

energetycznego, które wynosi 2800 kcal.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

tabele składu i wartości odŜywczej produktów spoŜywczych i potraw,

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

komputer z programem do obliczania wartości odŜywczej i łączem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Z oferty handlowej wybierz produkty naleŜące do następujących grup:

−−−−

produkty zboŜowe,

−−−−

mleko i produkty mleczne,

−−−−

mięso i jego przetwory, ryby, drób,

−−−−

masło i śmietana,

−−−−

tłuszcze inne,

−−−−

cukier i słodycze.
Na podstawie informacji zawartych na opakowaniach, oceń i porównaj wartość odŜywczą

i energetyczną produktów z poszczególnych grup.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wybrać produkty naleŜące do wskazanych w ćwiczeniu grup produktów,
2) odszukać informacje dotyczące wartości energetycznej i zawartości składników

pokarmowych zamieszczone na opakowaniach,

3) ustalić i ocenić jakim głównym źródłem składników odŜywczych są poszczególne grupy

produktów.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt, przybory do pisania,

−−−−

opakowania produktów spoŜywczych,

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura.

Ćwiczenie 3

Scharakteryzuj wartość odŜywczą produktów spoŜywczych wypełniając tabelę.

Produkty

Białko

Węglo-

wodany

ogółem

Błonnik Tłuszcz

Choles-

terol

NNKT

elazo

Wapń

Wit. C

Pieczywo razowe
Bułka pszenna
Mleko
Sery podpuszczkowe
Cielęcina
Ziemniaki
Porzeczki czarne
Brokuły
Soja
Kasza gryczana
Cukier kryształ
Olej sojowy
Wątróbka
Jaja (Ŝółtka)
Morszczuk

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zawartość składnika pokarmowego w produkcie: Bardzo duŜa

DuŜa

Średnia

Mała

Składnik nie występuje NW

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) uzupełnić tabelę na podstawie informacji w materiale nauczania, literaturze, Internecie,

o zawartości składników pokarmowych w podanych w ćwiczeniu produktach
spoŜywczych.

2) ocenić produkty jako dobre źródło składników.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt, przybory do pisania,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

tablice składu i wartości odŜywczej produktów spoŜywczych,

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

komputer z łączem do Internetu.

Ćwiczenie 4

Jakie zamienniki i w jakiej ilości uŜyjesz do zastąpienia 120 g mięsa.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić na podstawie tabeli zamiany produktów w grupach i między grupami, jakimi

zamiennikami i w jakiej ilości zastąpisz 100 g mięsa,

2) obliczyć ilości zamienników do zastąpienia 120 g mięsa.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt, przybory do pisania,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

tablice zamiany produktów spoŜywczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5.

Normy Ŝywienia i wyŜywienia (racje pokarmowe)

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz, ile gramów węglowodanów powinna zawierać dieta dziewczyny w wieku 18 lat,

masie ciała 60 kg, aby pokryć 60% jej dziennego zapotrzebowania energetycznego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w tabelach norm na energię, jakie jest zapotrzebowanie na energię dla

dziewczyny w wieku 18 lat i masie ciała 60 kg,

2) obliczyć ilość kcal, jaką powinny dostarczyć węglowodany, aby pokryć 60% dziennego

zapotrzebowania energetycznego dziewczyny,

3) odszukać w materiale nauczania, jaką ilość energii otrzymujemy po spaleniu 1 g

węglowodanów,

4) obliczyć, ile gramów węglowodanów powinna zawierać dieta dziewczyny, aby

dostarczyć obliczoną ilość kcal.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt, przybory do pisania,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

kalkulator,

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

normy na energię dla róŜnych grup ludności,

−−−−

normy Ŝywienia dla określonych grup ludności.

Ćwiczenie 2

Oblicz, jaki procent dziennego zapotrzebowania na NNKT dla męŜczyzny w wieku

50 lat, o masie ciała 80 kg pokryją potrawy:
A: surówka z kapusty pekińskiej: kapusta pekińska (100 g), jabłko (30 g), marchew (30 g),

olej sojowy (10 g).

B: pasta z makreli wędzonej i twarogu: makrela (80 g), twaróg (60 g), szczypiorek (10 g).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) obliczyć na podstawie danych w materiale nauczania, literaturze, lub innych źródłach

zawartość NNKT w potrawach,

2) odczytać z tabel zawierających normy na NNKT zapotrzebowanie dla męŜczyzny

w wieku 50 lat i masie ciała 80 kg,

3) ustalić, jaki procent zapotrzebowania dziennego na NNKT pokrywają potrawy,

wyciągnąć wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

zeszyt,

przybory do pisania,

kalkulator,

poradnik dla ucznia, literatura,

komputer ze specjalistycznym oprogramowaniem i dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 3

Sprawdź, czy produkty i potrawy spoŜyte przez Ciebie w ciągu jednego dnia (dowolnie

wybranego) pokryły Twoje dzienne zapotrzebowanie na białko, wapń, Ŝelazo, witaminę C,
energię?

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zanotować wszystkie produkty i potrawy spoŜyte w ciągu wybranego dnia oraz ich ilości,
2) obliczyć, korzystając z róŜnych źródeł informacji (tabele składu i wartości odŜywczej,

Internet, program komputerowy do obliczania wartości odŜywczej), zawartość
wymienionych w ćwiczeniu składników odŜywczych dostarczonych w ciągu tego dnia do
organizmu, oraz wartość energetyczną produktów, potraw,

3) porównać otrzymane wyniki zawartości wybranych składników odŜywczych w diecie

z normami Ŝywienia dla Twojego wieku i płci,

4) porównać obliczoną wartość energetyczną z zaleceniami norm na energię dla określonej

grupy ludności.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

kalkulator,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−−−−

tabele składu i wartości odŜywczej produktów,

−−−−

komputer z programem komputerowym do obliczania wartości odŜywczej i łączem
do Internetu.

Ćwiczenie 4

Wybierz dowolny jadłospis dzienny stołówki internatu. Oblicz, jaką ilość wyraŜoną

w gramach:

−−−−

warzyw i owoców bogatych w witaminę C,

−−−−

warzyw i owoców bogatych w karoten,

−−−−

ziemniaków,

−−−−

mleka,

−−−−

cukru i słodyczy
zawiera wybrany jadłospis.
Porównaj obliczone ilości produktów z racjami pokarmowymi na poziomie C

dla dziewcząt lub chłopców w Twoim wieku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w literaturze, Internecie, dowolny jadłospis oraz ilości produktów wchodzących

w skład poszczególnych potraw,

2) obliczyć ilości produktów wskazanych w ćwiczeniu,
3) odszukać w tabelach norm wyŜywienia (racji pokarmowych), zalecane racje pokarmowe

na poziomie C dla dziewcząt lub chłopców w Twoim wieku,

4) porównać otrzymane wyniki obliczeń z odszukanymi racjami pokarmowymi,
5) wyciągnąć wnioski.

Posiłek

Nazwa potrawy

Nazwa produktu

Ilość w g

I śniadanie

II śniadanie

Obiad

Podwieczorek

Kolacja

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

kalkulator,

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

komputer z łączem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6.

śywność wygodna i funkcjonalna

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy składu i wartości odŜywczej 100 g zupy pieczarkowej przygotowanej

tradycyjnie oraz z koncentratu zwykłego i instant.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) korzystając z tabel składu i wartości odŜywczej potraw ustalić zawartość tłuszczu, białek,

węglowodanów w zupie pieczarkowej przygotowywanej tradycyjnie,

2) odczytać z opakowań zupy pieczarkowej w proszku oraz zupy instant zawartość tłuszczu,

białek i węglowodanów,

3) porównać odczytane wartości i sformułować wnioski,
4) sprawdzić, jakie substancje dodatkowe (np. emulgatory, substancje aromatyczne, itp.)

występują w koncentratach zup,

5) zaprezentować wyniki swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

tabele składu i wartości odŜywczej potraw,

−−−−

opakowania zup wymienionych w ćwiczeniu,

−−−−

literatura, poradnik dla ucznia,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Oceń organoleptycznie, metodą róŜnicową, kisiel porzeczkowy przyrządzony metodą

tradycyjną oraz z koncentratu.

Normatyw surowcowy na 4 porcje kisielu porzeczkowego:

−−−−

porzeczki czerwone 80 g,

−−−−

porzeczki czarne 80 g,

−−−−

woda 350 cm

−−−−

cukier 70 g,

−−−−

mąka ziemniaczana 35 g.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przygotować kisiel metodą tradycyjną: przeprowadzić obróbkę wstępną owoców,

zagotować 300 cm

wody z cukrem, ugotować owoce w syropie i przetrzeć je przez sito,

a następnie połączyć przecier z syropem. Całość ogrzewać i zagęścić zawiesiną mąki
ziemniaczanej w 50 cm

wody, a następnie wyporcjować,

2) sporządzić kisiel porzeczkowy z koncentratu zgodnie z przepisem na opakowaniu,

wyporcjować,

3) dokonać oceny organoleptycznej i wskazać próbę lepszą, obliczyć koszt surowcowy

i czas wykonania kaŜdego z deserów,

4) zaprezentować wyniki swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne z wykorzystaniem tekstu przewodniego

rodki dydaktyczne:

−−−−

surowce do sporządzenia kisielu metodą tradycyjną,

−−−−

koncentrat kisielu,

−−−−

narzędzia, sprzęt i urządzenia do sporządzenia kisieli, zegar,

−−−−

zastawa stołowa do podania deserów,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

literatura, poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 3

Porównaj wartość energetyczną i odŜywczą czekolady, majonezu i coca-coli oraz ich

odpowiedników typu light. Dla jakiej grupy ludności poleciłbyś produkty „light”?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odczytać z opakowań czekolady, majonezu i coca-coli oraz czekolady light, majonezu

light i coca-coli light wartość energetyczną 100 g tych produktów,

2) dokonać analizy porównawczej składu chemicznego tych produktów,
3) na podstawie przeprowadzonej analizy sformułuj odpowiednie wnioski.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

opakowania produktów wymienionych w ćwiczeniu,

−−−−

poradnik dla ucznia,

−−−−

literatura,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 4

Z oferty handlowej marketu (sklepu) wybierz 20 produktów spoŜywczych, które moŜna

zaliczyć do Ŝywności funkcjonalnej. Przeanalizuj ich skład, wartość odŜywczą i energetyczną,
oraz wskaŜ zawarte w nich substancje o działaniu profilaktycznym i terapeutycznym. Dla
jakich grup ludności są przeznaczone wybrane przez Ciebie produkty?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wybrać z oferty handlowej róŜnych działów duŜego sklepu spoŜywczego (marketu)

produkty spoŜywcze spełniające wymogi stawiane Ŝywności funkcjonalnej,

2) wypisać nazwy produktów oraz po przeanalizowaniu ich składu podanego na etykiecie

opakowania

wskazać

składniki

szczególnym

działaniu

profilaktycznym,

terapeutycznym,

3) wskazać grupy odbiorców (konsumentów), dla których wybrane produkty są szczególnie

wskazane.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

zeszyt, przybory do pisania,

−−−−

etykiety produktów.

Ćwiczenie 5

Wyjaśnij pojęcia „probiotyki” i „prebiotyki” oraz opisz ich działanie na organizm

człowieka.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)  wyjaśnić znaczenie terminów probiotyki i prebiotyki,
2)  wypisać produkty spoŜywcze zawierające probiotyki i prebiotyki,
3)  wykazać ich dobroczynny wpływ na zdrowie człowieka.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

komputer z dostępem do Internetu,

−−−−

zeszyt, przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7.

Zasady racjonalnego Ŝywienia. Choroby spowodowane
wadliwym odŜywianiem

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oceń prawidłowość masy ciała członków Twojej rodziny, przyjaciół, na podstawie

wskaźnika BMI. W przypadku wystąpienia otyłości oblicz takŜe WHR, oraz przedstaw
zalecenia Ŝywieniowe dla osób z nadwagą i otyłością.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać pomiarów (lub zebrać je metodą wywiadu) masy ciała oraz wzrostu badanych

osób,

2) obliczyć BMI oraz ocenić otrzymane wyniki,
3) w przypadku stwierdzenia otyłości dokonać osobom pomiaru obwodu ciała w okolicy

pępka i bioder oraz obliczyć WHR,

4) przedstawić zalecenia Ŝywieniowe dla osób z nadwagą i otyłością.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

waga, miara (gdy pomiary będą wykonywane samodzielnie),

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

komputer z łączem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Opracuj poradnik racjonalnego Ŝywienia w profilaktyce i leczeniu miaŜdŜycy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w dostępnych źródłach (literatura, Internet) informacje dotyczące przyczyn

i skutków miaŜdŜycy oraz diety zalecanej w przypadku jej występowania,

2) umieścić w poradniku załoŜenia tej diety (szczególnie ilość i jakość tłuszczów,

cholesterolu, błonnika w codziennej diecie) oraz produkty zabronione i dozwolone,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) opracować i zamieścić przykładowe jadłospisy oraz zwrócić uwagę odbiorcy na rolę

aktywności fizycznej w utrzymaniu zdrowia,

4) zaprezentować poradnik na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne lub metoda projektów

rodki dydaktyczne:

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

komputer z dostępem do Internetu i drukarką.

Ćwiczenie 3

Na podstawie informacji na opakowaniach margaryn, olejów, oliwy, wskaŜ te produkty,

które poleciłbyś w Ŝywieniu osób z podwyŜszonym lub wysokim poziomem cholesterolu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) korzystając z róŜnych źródeł informacji ustalić wpływ kwasów tłuszczowych

(nasyconych, jednonienasyconych i wielonienasyconych) na poziom cholesterolu
w organizmie człowieka,

2) odszukać na etykietach wybranych produktów zawartość kwasów tłuszczowych,
3) wskazać produkty zalecane osobom z podwyŜszonym lub wysokim poziomem

cholesterolu,

4) omówić otrzymane wyniki na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

komputer z łączem do Internetu,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 4

Opisz inne modele Ŝywienia i trendy Ŝywieniowe, a szczególnie dietę śródziemnomorską,

oraz wegetarianizm. Jakie skutki zdrowotne wywołuje ich stosowanie?

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i wyjaśnić sposób wykonania ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać w dostępnych źródłach informacje dotyczące diety śródziemnomorskiej,

wegetarianizmu oraz innych modeli i trendów Ŝywieniowych,

2) poznać załoŜenia tych diet oraz pozytywne i negatywne efekty ich stosowania,
3) opisać w zeszycie dietę śródziemnomorską, wegetariańską oraz inne odnalezione modele

i trendy Ŝywieniowe,

4) przedstawić efekty swojej pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka z elementami dyskusji,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

zeszyt,

−−−−

przybory do pisania,

−−−−

komputer z dostępem do Internetu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Wykorzystanie produktów

spoŜywczych jako źródła składników pokarmowych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których wszystkie zadania oprócz

10,12,14 są z poziomu podstawowego. Zadania 10, 12, 14 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów. Suma punktów moŜliwych do uzyskania wynosi 20.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań w tym 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań w tym 2 zadań z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi:

1. b, 2. d, 3. c, 4. a, 5. a, 6. d, 7. c, 8. a, 9. c, 10. b, 11. a,

12. a, 13. a, 14. b, 15. c, 16. c, 17. a, 18. d, 19. b, 20. c.

Plan testu

Zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

RozróŜnić składniki pokarmowe i określić ich
funkcje w organizmie

Określić produkty stanowiące źródło poszczególnych
składników pokarmowych

Sklasyfikować produkty spoŜywcze pod względem
wartości energetycznej

Sklasyfikować produkty spoŜywcze pod względem
wartości odŜywczej

Określić produkty stanowiące źródło poszczególnych
składników pokarmowych

RozróŜnić produkty o charakterze kwasotwórczym
i zasadotwórczym

Określić normy spoŜycia składników pokarmowych
dla określonych grup ludności

Określić skutki niedoboru składników pokarmowych
dla organizmu człowieka

9 Scharakteryzować proces trawienia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Określić normy spoŜycia składników pokarmowych
dla określonych grup ludności

Określić produkty stanowiące źródło poszczególnych
składników pokarmowych

12 Obliczyć podstawową przemianę materii

13 Ustalić rodzaj bilansu azotowego

14 Obliczyć wartość energetyczną potraw

Obliczyć bilans wodny organizmu i określić jego
znaczenie dla organizmu

16 Określić wartość odŜywczą potraw

Sklasyfikować produkty spoŜywcze pod względem
wartości odŜywczej

18 Zastosować zasady racjonalnego Ŝywienia

RozróŜnić substancje antyodŜywcze występujące w
produktach spoŜywczych

20 Określić zastosowanie Ŝywności funkcjonalnej

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  co  najmniej  jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie będą w
teście.
Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
Zapewnij uczniom moŜliwość samodzielnej pracy.
Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i  karty  odpowiedzi,  podaj  czas  przeznaczony  na
udzielanie odpowiedzi.
Postaraj  się  stworzyć  odpowiednią  atmosferę  podczas  przeprowadzania  pomiaru  dydaktycznego
(rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich moŜliwości).
Kilka  minut  przed  zakończeniem  sprawdzianu  przypomnij  uczniom  o  zbliŜającym  się  czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.
Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które  sprawiły
uczniom największe trudności.
Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
Opracuj  wnioski  do  dalszego  postępowania,  mającego  na  celu  uniknięcie  niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań  dotyczących  wiadomości  i  umiejętności  z  zakresu  Ŝywienia.

Wszystkie zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, w zadaniach wielokrotnego

wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki naleŜy błędną
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Składniki odŜywcze pełniące w organizmie funkcję energetyczną to:

a)  tłuszcze, węglowodany, witaminy.
b)  białka, tłuszcze, węglowodany.
c)  węglowodany, składniki mineralne, woda.
d)  alkohol, węglowodany, witaminy.

2. Dobrym źródłem pełnowartościowego białka są:

a)  soja, wołowina, ciemne pieczywo.
b)  drób, fasola, mleko.
c)  jaja, ziemniaki, sery Ŝółte.
d)  ryby, sery, jaja

3. Do produktów spoŜywczych wysokoenergetycznych nie naleŜą:

a)  majonez, banany, ser Ŝółty.
b)  miód, margaryna, orzechy.
c)  soki warzywne, chude mleko, jabłka.
d)  dŜem, oliwa, ziemniaki.

4. Produkty bogate w NNKT to:

a)  olej słonecznikowy, margaryny kubkowe.
b)  olej sojowy, masło.
c)  oliwa, smalec.
d)  masło, smalec.

5. Dobrym źródłem witaminy B

są produkty:

a)  mleko, wątróbka, droŜdŜe.
b)  jogurt, sałata, pietruszka.
c)  truskawki, ryby, masło.
d)  smalec, mięso drobiowe, pomidory.

6. Do produktów spoŜywczych o działaniu kwasotwórczym naleŜą:

a)  cytryna, pomarańcza, szczaw.
b)  maślanka, mleko, fasola.
c)  kapusta kiszona, ziemniaki, czarna porzeczka.
d)  kasza jęczmienna, ryŜ, jaja.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. Dorosły męŜczyzna o masie ciała 85 kg powinien spoŜyć w ciągu jednego dnia

a)  680 g białka.
b)  68 g białka.
c)  85 g białka.
d)  8,5 g białka.

8. Łojotokowe zapalenie skóry, zajady, nadwraŜliwość na światło, utrata apetytu, to typowe

objawy niedoboru w organizmie
a) witaminy B

b)  witaminy K.
c)  Ŝelaza.
d)  wapnia.

9. Za trawienie białek w przewodzie pokarmowym człowieka odpowiedzialne są enzymy

proteolityczne, do których naleŜą:
a)  lipaza, amylaza ślinowa.
b)  esteraza, amylaza trzustkowa.
c)  pepsyna, trypsyna, chymotrypsyna.
d)  renina, lipaza Ŝołądkowa.

10. Ilość tłuszczu, jaką naleŜy spoŜyć, aby pokryć 30% dziennego zapotrzebowania na

energię (przyjmując dzienne zapotrzebowanie na poziomie 2700 kca) 2700 kcal wynosi
a)  202,5 g.
b)  90 g.
c)  900 g.
d)  162 g.

11. Do produktów bogatych w błonnik pokarmowy naleŜą

a)  soja, kapusta, pieczywo razowe.
b)  kapusta, jabłko, mleko.
c)  gruszki, oliwa, płatki owsiane.
d)  truskawki, jaja, kasza gryczana.

12. Podstawowa przemiana materii u męŜczyzny o masie ciała 75 kg wynosi

a)  1800 kcal/dobę.
b)  1320 kcal/dobę.
c)  900 kcal/dobę.
d)  2700 kcal/dobę.

13. Bilans azotowy kobiety cięŜarnej oraz rekonwalescentów, jest

a)  dodatni.
b)  ujemny.
c)  zrównowaŜony.
d)  nie zaleŜy od stanu fizjologicznego i sposobu odŜywiania człowieka.

14. Wartość energetyczna kanapki składającej się z: 50 g chleba Graham, 10 g masła, 30 g

pasztetu,  50  g  ogórka  świeŜego  (wartość  energetyczna  100  g  tych  produktów  wynosi:
chleb graham 226 kcal, masło 735 kcal, pasztet 390 kcal, ogórek 10 kcal) wynosi
a)  617 kcal.
b)  308,5 kcal.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

c) 1361 kcal.
d) 136,1 kcal.

15. Człowiek w ciągu jednego dnia dostarczył do organizmu 1000 cm

wody w postaci

napojów, 1000 cm

z pokarmami stałymi, a ilość wody metabolicznej wytworzonej

w organizmie wyniosła 300 cm

. Z organizmu wydalił z moczem 1500 cm

wody,

z potem 700 cm

, z kałem 200 cm

, z wydychanym powietrzem 500 cm

. Skutki bilansu

wodnego tego człowieka to
a) gromadzenie się wody w organizmie, obrzęki.
b) ilość wody dostarczonej i wydalonej nie ma większego wpływu na funkcjonowanie

organizmu.

c) odwodnienie.
d) anemia.

16. Uzupełnianie się składu aminokwasowego białek w największym stopniu występuje

w potrawie:
a)  knedle ze śliwkami.
b)  ziemniaki z sosem pieczarkowym.
c)  pierogi z serem.
d)  naleśniki z truskawkami.

17. W profilaktyce miaŜdŜycy zaleca się stosowanie produktów

a)  oliwa, chuda wołowina, pieczywo razowe.
b)  olej, chuda wołowina, wątróbka.
c)  margaryna, ser Ŝółty, jabłka.
d)  brokuły, olej sojowy, jaja.

18. Podstawą „piramidy Ŝywieniowej” zalecanej w Ŝywieniu osób dorosłych są produkty:

a)  mleko i jego przetwory.
b)  owoce i warzywa.
c)  mięso, ryby, jaja.
d)  produkty zboŜowe, ziemniaki.

19. Substancją antyodŜywczą, naturalnie występującą w produktach roślinnych, która

zmniejsza przyswajalność wapnia jest
a)  awidyna.
b)  kwas szczawiowy.
c)  kwas fitynowy.
d)  solanina.

20. W Ŝywieniu niemowląt i sportowców, często wykorzystuje się produkty spoŜywcze

zaliczane do
a)  Ŝywności mało przetworzonej.
b)  Ŝywności o obniŜonej wartości energetycznej.
c)  Ŝywności funkcjonalnej.
d)  Ŝywności dla wegetarian.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykorzystanie produktów spoŜywczych jako źródła składników
pokarmowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer

pytania

Odpowiedź

Punkty

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Wykorzystanie produktów

spoŜywczych jako źródła składników pokarmowych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których wszystkie zadania (oprócz 9,

14, 18) są z poziomu podstawowego. Zadania 9, 14, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów. Suma punktów moŜliwych do uzyskania wynosi 20.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań w tym 1 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań w tym 2 zadań z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi:

1. d, 2. d, 3. a, 4. c, 5. b, 6. a, 7. b, 8. a, 9. a, 10. c, 11. a,

12. b, 13. c, 14. d, 15. d, 16. d, 17. b, 18. a, 19. c, 20. b.

Plan testu

Zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

RozróŜnić składniki pokarmowe i określić ich
znaczenie dla organizmu człowieka

Sklasyfikować produkty spoŜywcze pod względem
wartości energetycznej

Sklasyfikować produkty spoŜywcze pod względem
wartości odŜywczej

Określić znaczenie składników pokarmowych dla
organizmu człowieka

RozróŜnić produkty o charakterze kwasotwórczym i
zasadotwórczym

Określić normy spoŜycia składników pokarmowych
dla określonych grup Ŝywieniowych

Scharakteryzować proces wchłaniania składników
pokarmowych

Scharakteryzować proces trawienia składników
pokarmowych

Określić normy spoŜycia składników pokarmowych
dla określonych grup ludności

Określić produkty stanowiące źródło poszczególnych
składników pokarmowych

Określić skutki nadmiaru składników pokarmowych
dla organizmu człowieka

12 Obliczyć podstawową przemianę materii

13 Obliczyć bilans wodny organizmu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14 Obliczyć wartość energetyczną potrawy

Sklasyfikować produkty pod względem wartości
odŜywczej

RozróŜnić substancje antyodŜywcze występujące
w produktach spoŜywczych

17 Zastosować zasady racjonalnego Ŝywienia

18 Obliczyć wartość odŜywczą potrawy

19 Określić skutki niedoboru składników pokarmowych

Określić zastosowanie Ŝywności wygodnej w
produkcji gastronomicznej

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4.  Przeprowadź  z  uczniami  próbę  udzielania  odpowiedzi  na  takie  typy  zadań  testowych,

jakie będą w teście.

5.  Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6.  Zapewnij uczniom moŜliwość samodzielnej pracy.
7.  Rozdaj  uczniom  zestawy  zadań  testowych  i  karty  odpowiedzi,  podaj  czas  przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich moŜliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliŜającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10.  Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11.  Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12.  Przeprowadź  analizę  uzyskanych  wyników  sprawdzianu  i  wybierz  te  zadania,  które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1.  Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test zawiera 20 zadań dotyczących wiedzy i umiejętności z zakresu Ŝywienia. Wszystkie

zadania są wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, w zadaniach wielokrotnego

wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki naleŜy błędną
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 2

1. Zestaw zawierający wyłącznie węglowodany przyswajalne to:

a)  błonnik pokarmowy, glukoza, fruktoza.
b)  skrobia oporna, glukoza, sacharoza.
c)  sacharoza, laktoza, błonnik pokarmowy.
d)  glukoza, fruktoza, glikogen.

2. Do produktów wysokoenergetycznych zaliczamy:

a)  jabłko, masło, jaja.
b)  grzyby, napoje mleczne, ziemniaki.
c)  ziemniaki, sok pomidorowy, groch.
d)  smalec, chipsy, orzechy.

3. Produkty o wysokiej zawartości cholesterolu to:

a)  wątroba wieprzowa, ser Ŝółty, masło.
b)  majonez, pomarańcze, móŜdŜek.
c)  olej sojowy, margaryna, boczek.
d)  oliwa, śmietana, mleko pełne.

4. Witaminą przeciwkrwotoczną nazywana jest

a) witamina B

b)  witamina E.
c)  witamina K.
d)  witamina B

5. Produkty o charakterze kwasotwórczym to:

a)  jabłka, gruszki, morele.
b)  śliwki, Ŝurawiny, borówki.
c)  cytryny, pomidory, porzeczki.
d)  pomarańcze, ananasy, szpinak.

6. W Ŝywieniu dzieci, młodzieŜy, kobiet cięŜarnych i karmiących nie powinno się stosować

a)  racji pokarmowej A.
b)  racji pokarmowej B.
c)  racji pokarmowej C.
d)  racji pokarmowej D.

7. Wchłanianie Ŝelaza niehemowego w organizmie zwiększa

a)  witamina A.
b)  witamina C.
c)  witamina B

d) witamina PP.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Odcinki przewodu pokarmowego, w których zachodzi trawienie tłuszczów to:

a)  Ŝołądek, dwunastnica, jelito cienkie.
b)  jama ustna, Ŝołądek, wątroba.
c)  jelito cienkie, jelito grube, Ŝołądek.
d)  dwunastnica, jelito grube, wątroba

9. Osoba o dziennym zapotrzebowaniu na energię równym 2000 kcal, aby pokryć 55% tego

zapotrzebowania, powinna spoŜyć węglowodanów
a)  275 g.
b)  27,5 g.
c)  625 g.
d)  575 g.

10. Grupa produktów będących dobrym źródłem prowitaminy witaminy A to:

a)  olej sojowy, buraki, Ŝółtko jaja.
b)  nerki, mięso cielęce, oliwa.
c)  marchew, dynia, szpinak, brukselka.
d)  wątróbka, tran, tłuste ryby.

11. Nadmiar sodu w organizmie moŜe być powodem:

a)  nadciśnienia, obrzęków.
b)  zmian skórnych, próchnicy.
c)  kruchości naczyń, zajadów.
d)  rogowacenia naskórka, miaŜdŜycy.

12. Dobowa podstawowa przemiana materii u osoby dorosłej o masie ciała 50 kg wynosi

a)  1560 kcal.
b)  1200 kcal.
c)  2200 kcal.
d)  1300 kcal.

13. Orientacyjna ilość płynów jaką wypiła osoba, jeŜeli wystąpił u niej ujemny bilans wodny

wynosi: (Ilość wody wydalonej przez nią wynosiła 2800 cm

, ilość wody dostarczonej

z potrawami o konsystencji stałej wynosiła 1000 cm

, a ilość wody metabolicznej

wynosiła 300 cm

)

a) 1500 cm

b) więcej niŜ 1500 cm

c) mniej niŜ 1500 cm

d) ilość spoŜytych płynów nie wpływa na rodzaj bilansu wodnego.

14. Ilość energii jaką dostarczymy do organizmu spoŜywając potrawę zawierającą 50 g

sacharozy, 10 g laktozy, 10 g tłuszczu, 30 g białka, 20 g błonnika pokarmowego wynosi
a)  530 kcal.
b)  490 kcal.
c)  480 kcal.
d)  450 kcal.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15. Potrawa, w której następuje uzupełnianie się składu aminokwasowego białek to

a)  pierogi z truskawkami.
b)  ryŜ z jabłkami.
c)  sałatka z ogórków, pomidorów, cebuli.
d)  kopytka.

16. AntyodŜywcza awidyna występuje w

a)  kawie.
b)  kakao.
c)  rabarbarze.
d)  surowym jaju kurzym.

17. Błędnym załoŜeniem w Ŝywieniu zdrowych, dorosłych osób jest:

a)  ryby – zdrowszym źródłem białka niŜ mięso.
b)  pieczywo białe jest bogatsze w składniki odŜywcze niŜ pieczywo ciemne, razowe.
c)  unikanie słodyczy chroni przed próchnicą i nadwagą.
d)  ograniczenie spoŜycia tłuszczów zwierzęcych.

18. Zawartość białka w potrawie składającej się z 250 g fasoli szparagowej, 30 g masła extra

i 10  g  bułki  tartej  wynosi  (Zawartość  białka  w  100  g  tych  produktów  wynosi:  fasola
szparagowa – 2,4 g, masło extra – 0,7 g, bułka tarta – 9,7 g)
a)  7,18 g.
b)  12,8 g.
c)  71,8 g.
d)  16,4 g.

19. Witamina, której niedobór wywołuje tzw. „kurzą ślepotę” to

a) witamina C.
b) witamina B

c) witamina A.
d) witamina D.

20. śywności wygodnej nie dotyczy określenie:

a)  Ŝywność wygodna to między innymi produkty, potrawy gotowe do spoŜycia.
b)  Ŝywność wygodna wymaga długotrwałej obróbki termicznej.
c)  czas przygotowania produktów naleŜących do Ŝywności wygodnej jest krótki.
d)  obróbka  kulinarna  Ŝywności  wygodnej  ogranicza  się  do  prostych  operacji,  np.

mieszanie z wodą, podgrzanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykorzystanie produktów spoŜywczych jako źródła składników
pokarmowych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Numer

pytania

Odpowiedź

Punkty

Razem

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1.  Cybulska B. Łukaszewska.: Dietetyka. WSiP, Warszawa 1990
2.  Czerwińska D., Gulińska E.: Podstawy Ŝywienia człowieka. WSiP, Warszawa 2005
3.  Czerwińska  D.,  Kołłajtis-Dołowy  A.,  Kozłowska  K.,  Pietruszka  B.:  Podstawy  Ŝywienia

człowieka. Format –AB, Warszawa 2004

4. Gawęcki J., Hryniewiecki L. (red): śywienie człowieka. PWN, Warszawa 1998
5. Górecka D., Limanówka H., Superczyńska E., śylińska-Kaczmarek M.: Technologia

gastronomii z obsługą konsumenta. Format –AB, Warszawa 2006

6. Hasik J., Hryniewiecki L., Grzymisławski M.: Dietetyka. PZWL, 1999
7. Kołłajtis-Dołowy A., Gulińska E.: Problematyka konsumencka w nauczaniu racjonalnego

ywienia. Polskie Towarzystwo Ekonomiki Gospodarstwa Domowego, Warszawa 1999.

8. Konarzewska M., Zielonka B., Konarzewska-Sokołowska M.: Technologia gastronomiczna z

towaroznawstwem. REA, Warszawa 2004

9. Kunachowicz H., Czarnowska-Misztal E., Turlejska H.: Zasady Ŝywienia człowieka. WSiP,

Warszawa 2000

10. Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K., Przygoda B.: Wartość odŜywcza wybranych

produktów spoŜywczych i typowych potraw. PZWL, Warszawa 2003

11. Superczyńska E., śylińska-Kaczmarek M.: Zasady Ŝywienia. REA, Warszawa 2004
12. Wieczorek-Chełmińska Z.: Zasady Ŝywienia i dietetyka stosowana. PZWL, Warszawa 1992
13. Włodarek D.: Dietetyka. Format – AB, Warszawa 2005
14. Ziemlański S.: Podstawy prawidłowego Ŝywienia człowieka. Wydawca Instytut Danone –

Fundacja Promocji Zdrowego śywienia, Warszawa 1998

15. Materiały wykładowe SGGW w Warszawie

Literatura metodyczna

Figurski J.,  Symela K.  (red.):  Modułowe  programy  nauczania  w  kształceniu  zawodowym,
Wyd. ITEE, Radom 2001
Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia, WSiP S.A., Warszawa 1999
Okoń W.:  Wprowadzenie  do  dydaktyki  ogólnej,  Wydawnictwo  Akademickie  „śak”,
Warszawa 2003
Plewka Cz.:  Metodyka  nauczania  teoretycznych  przedmiotów  zawodowych,  cz.  I  i  II,  Wyd.  ITEE,
Radom 1999
Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. ITE, Radom 1995