CZĘŚĆ PIERWSZA

I ADMINISTRACJA I PRAWO ADMINISTRACYJNE

1. Pojęcie administracji:

kryterium przedmiotowe: działalność oparta na prawie, mająca na celu realizację zadań
publicznych
kryterium podmiotowe: działalność organów administracyjnych.

2. Prawo administracyjne: są to normy prawne regulujące organizację i zachowanie

organów administracji publicznej i osób na zewnątrz tej administracji oraz zachowanie
osób fizycznych i innych podmiotów w zakresie nie normowanym przez przepisy
należące do innych gałęzi prawa.

3. Cechy prawa administracyjnego: gałąź prawa, niemodyfikowana (tylko kpa), jest to

prawo pozytywne, stanowi część składową całego systemu prawa, reguluje zakres
uprawnień i obowiązków organów administracji publicznej (rządowej i samorządowej)
oraz organów i osób na zewnątrz tej administracji, jest wyposażone w system uznanych
przez państwo sankcji prawnych, organy administracji mogą stosować przymus
administracyjny w określonych prawem sytuacjach.

4. Cechy administracji publicznej:

działanie administracji rządowej w imieniu i na rachunek państwa, a administracji
samorządowej w imieniu własnym i na własny rachunek,
działanie na podstawie prawa i w granicach prawem przewidzianych,
charakter monopolistyczny,
charakter władczy,
działanie w ramach struktur administracji rządowej jej organów, instytucji, jednostek a
nie osób fizycznych,
działanie na zasadzie kierownictwa i podporządkowania,
opieranie się w swym działaniu na urzędnikach państwowych, urzędnikach służby
cywilnej i pracownikach samorządowych,
działanie w sposób ciągły i stabilny,
działanie nie tylko na wniosek zainteresowanych czy z urzędu jako działania władcze, ale
także z własnej inicjatywy poprzez podejmowanie działań o charakterze niewładczym

7. Płaszczyzny działania administracji:

reglamentacyjno - dystrybucyjna /świadcząca/ (bezpośrednie stosunki organ
administracyjny – obywatel)
organizatorska (działania administracji w celu realizacji potrzeb większej grupy
obywateli)

8. Sfery działania administracji:

sfera zewnętrzna (działalność podejmowana w stosunku do podmiotów nie
podporządkowanych służbową podległością danemu organowi administracyjnemu)
sfera wewnętrzna (obejmuje stosunki z organami czy jednostkami organizacyjnie
podporządkowanymi bądź pracownikami bezpośrednio służbowo podporządkowanymi
danemu organowi)

10. Geneza prawa administracyjnego : administracja powstała w okresie monarchii

absolutnej; monarcha wydawał wszelkie akty prawne, a wytyczoną przez niego politykę
realizowała administracja oparta na systemie biurokratycznym, administrację tę tworzyli
urzędnicy, zaczęto tworzyć ustrojowe prawo administracyjne, stopniowo wyodrębniło

się prawo urzędnicze i materialne; na rozwój prawa administracyjnego największy wpływ
miało sądownictwo administracyjne , którego początki sięgają lat 1799 – 1800, kiedy to
Napoleon I powołał Radę Stanu i rady prefekturalne właściwe do rozpatrywania sporów
administracyjnych.

11. Administracja publiczna: to organy wyposażone w odpowiednie kompetencje w celu

realizacji zadań publicznych wymagających wspólnego działania

12. Administracja rządowa: to organy które realizują zadania administracji w imieniu, na

rachunek i polecenia rządu.

13. Dobra administracja: to taki sposób zorganizowania organów administracji aby działała

w sposób odpowiedni do swych zamierzonych celów i otrzymanych kompetencji

14. Podział prawa administracyjnego ze względu na treść przepisów prawa: prawo

ustrojowe, prawo materialne, prawo procesowe (proceduralne, formalne)

15. Prawo

ustrojowe:

reguluje organizację i zasady funkcjonowania aparatu

administracyjnego. Wskazuje podmiot kompetentny do podejmowania określonych
zadań.

16. Prawo materialne: reguluje wzajemne uprawnienia i obowiązki organów administracji

publicznej i podmiotów znajdujących się na zewnątrz. Stanowi podstawę rozstrzygnięcia.

17. Prawo procesowe: reguluje tok czynności podejmowanych przez organy określone

prawem ustrojowym w celu realizacji norm prawa materialnego.

18. Nadzór: są to uprawnienia kontrolne z możliwością wiążącego wpływania na organy czy

instytucje nadzorowane w jego działalności

19. Prawna lista środków nadzoru: to lista określonych zachowań jakie może podjąć organ

nadzorujący w stosunku do organu nadzorowanego.

20. Kontrola: funkcja organu, którego zadaniem jest wyłącznie sprawdzenie działalności

innych organów czy instytucji oraz ocenianie prawidłowości ich działania.

21. Kierownictwo: jest to określony zakres władztwa organizacyjnego, które wiąże się z

władzą w szerszym pojęciu i daje możliwość np. kierowania zachowaniem się
podwładnych niezależnie od ich woli.

22. Koordynacja: są to uprawnienia wykonywane przez organ w stosunku do organów czy

instytucji, które nie są mu bezpośrednio podporządkowane, organ ten ma jednak
możliwość oddziaływania na nie przy użyciu różnego rodzaju środków w celu
zharmonizowania działalności tych jednostek.

23. Centralizacja: jest to taki sposób zorganizowania aparatu administracyjnego państwa, w

którym organy niższego stopnia są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego
stopnia.

24. Decentralizacja: jest to taki sposób organizacji aparatu administracyjnego, w którym

organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego
stopnia.

25. Dekoncentracja: rozproszenie kompetencji (

rzeczowa- rozkład kompetencji na kilka organów tego samego stopnia ;
terytorialna- organ wyższego stopnia przekazuje kompetencje na podległe mu organy
terenowe)

26. Relacje między prawem administracyjnym i administracją publiczną: prawo

administracyjne stanowi normy prawne regulujące organizację i zachowanie się
administracji publicznej; między zadaniami i funkcjami administracji zachodzi ścisły
związek wyrażający się m. in. W tworzeniu nowych typów norm prawnych, różnicowanie
trwałości norm poprzez wprowadzenie ich w życie aktami prawnymi.

27. Prawo administracyjne a inne gałęzie prawa: wyodrębnienie norm prawa

administracyjnego z niektórych gałęzi prawa jest proste np. z prawa rodzinnego;
natomiast granica podziału między prawem administracyjnym a konstytucyjnym jest
abstrakcyjna, p. konstytucyjne reguluje ustrój i działanie wszystkich organów
państwowych a p. administracyjne organów wykonujących zadania administracji
publicznej. Odrębności wykazuje p. administracyjne w stosunku do prawa prywatnego np.
cywilnego (stosunek administracyjnoprawny a cywilnoprawny).

28. Pojęcie organu administracji publicznej: jest to każdy podmiot, któremu ustawa

przyznała kompetencje z zakresu prawa administracyjnego, niezależnie od tego, czy
stanowi on część struktury państwa, czy też innego podmiotu.

29. Kompetencje organu: to przyznane mu uprawnienia i nałożone obowiązki, dzięki

którym organ administracyjny działa, wyznaczają granice jego samodzielności.

30. Właściwość rzeczowa i terytorialna organu: rzeczowa: wskazuje na określoną kategorię

spraw przekazaną danemu organowi; terytorialna: określa, jaki organ jest kompetentny do
rozstrzygnięcia danej sprawy pod względem określenia jego terytorialnego zakresu
działania.

31. Klasyfikacja organów administracji:

A) wg kryterium utworzenia samorządu terytorialnego:

b) rządowe:

- naczelne,
- centralne,
- terenowe (organy administracji ogólnej, organy administracji specjalnej zespolonej i
niezespolonej),

c) samorządowe:

- organy samorządu gminnego,
- organy samorządu powiatowego,
- organy samorządu wojewódzkiego,
- organy samorządu gospodarczego,
- organy samorządu zawodowego,
A) wg kryterium składu organów:
- jednoosobowe,
- kolegialne,
B) wg kryterium zakresu kompetencji:
- decydujące,
- pomocnicze i doradcze,

II STOSUNEK ADMINISTRACYJNOPRAWNY

38. Pojęcie stosunku administracyjno - prawnego: jest to jeden ze stosunków prawnych, o

charakterze władczym, oparty jest na nierówno rzędnej pozycji podmiotów, przy czym
organ administracyjny ma pozycję nadrzędną.

39. Cechy stosunku administracyjno - prawnego:
19 ma charakter władczy,
20 powstaje na podstawie przepisów prawa administracyjnego,
21 ma charakter obowiązkowy,
22 rozstrzyganie konfliktów następuje w trybie procedury administracyjnej.

41. Elementy

stosunku

administracyjno

-

prawnego:

przedmiot

stosunku

administracyjno – prawnego, podmiot stosunku, obowiązki i uprawnienia (układ prawnej
sytuacji między podmiotami/treść stosunku).

42. Sposoby nawiązania stosunku administracyjno prawnego:
23 z mocy prawa,
24 z mocy indywidualnego aktu administracyjnego skierowanego do konkretnego podmiotu,
25 przez zgłoszenie się strony z roszczeniem o określone zachowanie się organu

administracyjnego,

26 przez określone prawem zachowanie się obywatela lub organu administracyjnego.
43. Rodzaje

stosunków administracyjno – prawnych: materialne, procesowe

(proceduralne), egzekucyjne, nadzoru, oparte na układach zależności organizacyjnej.

III ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO

44. Źródła prawa: są to akty normatywne zawierające obowiązujące normy prawa. Dzielimy

je na:

d) wg kryterium usytuowania organu stanowiącego akt prawny:

27 przez naczelne organy państwa
28 przez naczelne i centralne organy państwa
29 przez organy administracji rządowej w województwie i organy jednostek samorządu

terytorialnego

e) wg kryterium sfer działania administracji

30 powszechnie obowiązujące
31 prawa wewnętrznego

f) wg kryterium treści aktu prawnego:

32 ustrojowe
33 funkcjonalne
34 określające prawa i obowiązki obywateli
45. Źródła powszechnie obowiązującego prawa: konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy

międzynarodowe, rozporządzenia oraz akty prawa miejscowego na obszarze działania
organów, które je ustanowiły.

46. Rozporządzenia z mocą ustawy: jest to akt normatywny wydawany przez organ władzy

wykonawczej zastępujący ustawę ; art. 234 Konstytucji- wydaje Prezydent na wniosek
RM wtedy, gdy sejm nie może się zebrać ( stany nadzwyczajne, podlegają zatwierdzeniu
przez Sejm na najbliższym posiedzeniu.)

47. Prawo miejscowe gminy: obowiązuje tylko na jej terenie, po uchwaleniu jest

publikowane w dzienniku wojewódzkim, może dotyczyć zarządzeń porządkowych,
opodatkowania( zgoda w referendum)

48. Prawo miejscowe samorządu powiatowego: obowiązuje na terenie kilku gmin lub

całego powiatu, wydawane przez starostę lub rade powiatu, publikowane w dzienniku
wojewódzkim.

49. Prawo miejscowe samorządu województwa: publikowane w Wojewódzkim Dzienniku

Urzędowym, tworzone przez sejmik, zarządzane przez marszałka na terenie województwa
lub jego części.

50. Prawo miejscowe wojewody: wydaje przepisy ( rozporządzenia) porządkowe

obowiązujące na obszarze województwa lub jego części, publikowane w Dzienniku
Urzędowym Województwa.

51. Wewnętrzne źródła prawa: uchwały RM, zarządzenia Prezesa RM i ministrów,

zarządzenia Prezydenta RP.

52. Nieformalne źródła prawa: zwyczaj, orzecznictwo sądowe, doktryna prawnicza, normy

i zasady pozaprawne.

53. Rola źródeł nieformalnych w prawie administracyjnym: inspirują organy

ustawodawcze, wyznaczają powszechne na danym terenie reguły, pogłębiają poznanie
prawa; ich rola najbardziej widoczna jest w procesie decyzyjnym gdyż źródła te
oddziałują na poglądy, motywacje działań i zachowania pracowników administracji
publicznej.

54. Zwyczaj: praktyka określonego postępowania w podobnych okolicznościach i czasie,

istnieje ze względu na fakt powtarzalności pewnego zachowania; w działaniu
administracji zwyczaj jest stosowany gdy konkretny przepis prawa na niego się powołuje.

55. Orzecznictwo sądowe: ma istotne znaczenie w interpretacji przepisów p.

administracyjnego i ich stosowania w praktyce działania org. administracji; orzeczenia
sądowe pozwalają org. adm. na stosowanie wykładni przepisów prawa zbieżnej z
wykładnią sądową w podobnych sprawach.

56. Doktryna prawnicza: pozwala na dokonanie wykładni przepisów prawa, wypracowanie

określonych zasad prawa, a także interpretację, ocenę podstawowych założeń
ustrojowych.

57. Normy i zasady pozaprawne: mają wpływ na działalność administracji i pozostawiają

tzw. zamierzony luz normatywny, by przepisy prawa mogły być dostosowane do szybko
zmieniających się warunków społecznych.

58. Źródła prawa wspólnotowego:

g) prawo traktatowe (pierwotne):

- traktaty założycielskie,

h) prawo pochodne (stanowione):

-

rozporządzenia,

-

dyrektywy,

-

decyzje,

-

zalecenia i opinie,

-

umowy międzynarodowe

63. Stosunek prawa wspólnotowego do prawa krajowego: prawo wspólnotowe przyjęte

wchodzi do systemu prawa krajowego; zgodnie z zasadą prymatu prawa wspólnotowego
żaden przepis prawa krajowego niema pierwszeństwa przed prawem wspólnotowym;
niektóre akty prawa wspólnotowego dokonują harmonizacji prawa.

64. Pierwotne akty wspólnotowe: ustanawiane są bezpośrednio przez państwa

członkowskie , konstytuujące Wspólnoty; traktaty założycielskie: traktat paryski, dwa
traktaty rzymskie, Jednolity Akt Europejski, traktat z Maastricht, traktat z Amsterdamu,
traktat z Nicei.

65. Dyrektywy: akty prawa pochodnego skierowane do państw członkowskich wiążą te

państwa do celu jaki należy osiągnąć, wymagają implementacji.

66. Rozporządzenia unijne: akty prawa pochodnego obowiązujące bezpośrednio we

wszystkich państwach członkowskich ( nie wymagają implementacji ) zawierają ogólną,
abstrakcyjną regulację i są wiążące we wszystkich swych częściach.

67. Uzasadnienia prawne: polega na wyjaśnieniu podstawy prawnej z przytoczeniem

przepisy prawa.

68. Uzasadnienia faktyczne: umotywowana ocena stanu faktycznego w świetle konkretnego

przepisu prawa, oraz wykazanie związku między tą oceną a treścią rozstrzygnięcia.

69. Co to są akty prawa miejscowego: są to przepisy prawne powszechnie obowiązujące na

oznaczonej części terytorium państwa wydane na podstawie upoważnienia ustawowego
przez uprawnione do tego organy.

70. Ogłaszanie aktów normatywnych: jest warunkiem ich obowiązywania, następuje w

przewidzianych do tego dziennikach ( Dziennik Ustaw RP, Dziennik Urzędowy RP „
Monitor Polski”, Dziennik Urzędowy RP „ Monitor Polski Β „, dzienniki urzędowe
ministrów kierujących działami administracji rządowych, dzienniki urzędowe urzędów
centralnych oraz wojewódzkie dzienniki urzędowe).

IV PODSTAWOWE ZASADY PRAWA ADMINISTRACYJNEGO I ADMINISTRACJI

73. Funkcje zasad: porządkująca, realizowanie postulatu jednolitości działań administracji,

są środkiem mającym zapewnić realizację określonej polityki administrowania,
ujednolicanie wyników interpretacji przepisów tego prawa.

74. Rodzaje zasad: praworządności, demokratyzmu, subsydiarności, udziału obywateli w

administrowaniu,

współżycia

społecznego,

jawności

działań

administracji,

kompetencyjności, efektywności.

75. Zasada praworządności (legalizmu): oznacza działanie każdego podmiotu władzy

publicznej w granicach i na podstawie prawa.

76. Zasada demokratyzmu: oznacza ona stwarzanie warunków dla czynnego uczestnictwa

wszystkich obywateli w życiu publicznym, zapewnienie wolności i praw człowieka oraz
bezpieczeństwa obywateli, stwarzanie warunków działalności politycznej i gospodarczej.

77. Zasada subsydiarności (pomocniczości): oznacza ona, że ponieważ człowiek to

najważniejszy podmiot wszelkich spraw, to inne instytucje powinny być tworzone jako
pomocnicze w stosunku do jego działań.

78. Zasady współżycia społecznego: składają się z elementów etycznych i socjologicznych,

nie są sankcjonowane lub egzekwowane samoistnie, musza być uwzględniane jako
odrębne kryterium rozstrzygnięcia sprawy przez organy administracji tylko wówczas, gdy
tak stanowią przepisy prawa będące materialnoprawną podstawą decyzji administracyjnej.

79. Zasada jawności działań administracji: oznacza ona, że wszelkie władze publiczne, za

wyjątkiem ustawodawczych i sądowych, maja obowiązek udostępnienia obywatelom
informacji publicznych.

80. Zasada kompetencyjności: każdy organ administracji publicznej wyposażony być musi

w jasno określony zespół uprawnień, przyznanych mu w takim zakresie, by mógł je
zrealizować.

81. Zasada efektywności: oznacza ona realizację zadań i osiągnięcie zamierzonych

rezultatów przy najmniejszym wkładzie pracy.

82. Zasada zespolenia: zasada ta określa typ układu organizacyjnego opartego na idei

przyznania jednemu pionowi uprawnień koordynacyjnych w stosunku do wielu różnych
resortów organów.

83. Zasada kierownictwa i podporządkowania administracji: oznacza stosowanie

władztwa organizacyjnego, które wiąże się z władzą w szerszym pojęciu oraz zależności
organów niższego stopnia od organów wyższego stopnia.

V PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI

89. Prawne formy działania administracji: są to prawnie określone typy konkretnych

czynności, które mogą być wykorzystane przez organ administracji do załatwienia
określonej sprawy. Zaliczamy do nich:
akty normatywne
akty administracyjne
umowy
porozumienia administracyjne
działalność społeczno – organizatorska
czynności materialno – techniczne

92. Władztwo administracyjne (IMPERIUM): dysponują nim organy administracji, jest to

możliwość stosowania przymusu państwowego, dla zapewnienia zgodności stanu
faktycznego ze stanem prawnym ustalonym przez administrację. Może występować w
postaci przymusu egzekucyjnego lub kar administracyjnych.

93. Akt normatywny: jest to akt jednostronny ustanowiony przez kompetentny organ

administracji, w trybie określonym prawem, zawierający w swej treści normę prawną.

94. Cechy aktu normatywnego: jednostronny, wydawany przez kompetentny organ w

określonym trybie, na podstawie prawa, skierowany do abstrakcyjnego adresata w
abstrakcyjnej sytuacji, zawiera w swojej treści normę prawną.

95. Akt administracyjny: jest to władcze, jednostronne oświadczenie woli organu

wykonującego zadania z zakresu administracji, oparte na przepisach prawa
administracyjnego, określające w sposób prawnie wiążący sytuację konkretnie
wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie.

96. Cechy aktu administracyjnego: czynność oparta na przepisach prawa administracyjnego;

stanowi władcze oświadczenie woli organu administracji; może wywoływać skutki nie
tylko w sferze prawa administracyjnego lecz w innych dziedzinach prawa; tzw. podwójna
konkretność- konkretny adresat, konkretna sprawa; wydawany jest w wyniku
przeprowadzonego postępowania administracyjnego.

97. Akt normatywny administracji a akt administracyjny: akt normatywny- to władcze

rozstrzygniecie organu administracji rządowej, samorządu terytorialnego, zawiera normy
postępowania skierowane do generalnie określonego adresata w abstrakcyjnie określonej
sytuacji, niekiedy może dotyczyć konkretnej sytuacji; akt administracyjny stanowi
władcze jednostronne, oświadczenie woli organu wykonującego zadania z zakresu
administracji, oparte na przepisach prawa administracyjnego, określające w sposób
prawnie wiążący sytuację konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej
sprawie.

98. Klasyfikacja aktów administracyjnych:

i) wg tego, do kogo jest skierowany:

akty zewnętrzne
akty wewnętrzne

j) podział wg treści:

akty konstytutywne
akty deklaratoryjne

103.Akty konstytutywne: są to akty, które tworzą, zmieniają lub uchylają stosunki

administracyjno – prawne (zezwolenia, pozwolenia, zakaz, nakaz, zarządzenie).

104.Akty deklaratoryjne: są to akty, które deklarują jedynie w odniesieniu do konkretnego

adresata, czy i jaki jest w danej sytuacji faktycznej jego stan prawny w sferze prawa

administracyjnego wynikający z ustawy lub innego aktu normatywnego.

105.Decyzja

administracyjna:

jest

to

jednostronne

rozstrzygniecie

organu

administracyjnego o wiążących konsekwencjach obowiązującej normy prawa
administracyjnego dla indywidualnie określonego podmiotu i konkretnej sprawy,
podejmowane w sferze stosunków zewnętrznych, poza systemem organów państwowych
i podległych im jednostek.

106.Elementy decyzji administracyjnej: oznaczenie organu, który wydaje decyzje; data

wydania decyzji; oznaczenie stron do których decyzja jest skierowana; powołanie
podstawy prawnej decyzji, osnowa czyli rozstrzygnięcie istoty sprawy; pouczenie ( czy i
w jakim trybie przysługuje odwołanie od decyzji ); podpis pracownika, który w imieniu
lub z upoważnienia organu administracji wydał decyzje.

107.Porozumienie administracyjne: jest to nie władcza forma działania administracji, jest to

czynność prawna realizowana przez podmioty wykonujące zadania administracji
publicznej, oparta na współdziałaniu i równorzędności podmiotów, służy realizacji zadań
administracyjnych a jego podstawę stanowi akt prawny porozumienia.

108.Cechy porozumień administracyjnych: nie władcza forma działania, wspólny cel,

równorzędność stron, wspólna kontrola nad osiągnięciem zamierzonego celu i możliwość
wcześniejszego rozwiązania porozumienia.

109.Elementy porozumień administracyjnych: może być zawarte między podmiotami na

zasadzie równorzędności; służy przede wszystkim realizacji określonych zadań
administracyjnych i tylko w granicach kompetencji działania uczestników porozumienia;
prawną podstawą podjęcia wspólnej realizacji zadań stanowi akt prawny porozumienia
określający podstawy, cel, warunki i formy wspólnego działania; dochodzi do skutku z
chwilą oświadczenia woli jego uczestników; traci swoją moc prawną- w razie osiągnięcia
celów w nim przewidzianych; za zgodą zainteresowanych; w sposób określony w samym
porozumieniu; na podstawie rozstrzygnięć organu administracyjnego wyższego stopnia.

110.Różnica między porozumieniem administracyjnym a umową cywilnoprawną:

porozumienie- równorzędność stron, różne sfery działania, kontrola wspólna przez
wspólne organy porozumienia, oparta na prawie administracyjnym; umowa- co najmniej
jedna strona jest organem administracji, dotyczy sfery świadczeń, spory rozstrzyga sąd,
oparta na prawie cywilnym.

111.Czym różni się ugoda administracyjna od porozumienia administracyjnego: ugoda-

porozumienie o sprzecznych interesach, poświadczone przez organ przed którym toczy
się postępowanie, aby miało moc prawną, zastępuje wydanie aktu administracyjnego
kończącego postępowanie; porozumienie- dochodzi do skutku i ma moc prawną z woli
stron.

112.Umowa cywilno – prawna: jest to forma działania administracji, wykorzystywana przez

organy administracji w celu realizacji nałożonych na nie zadań.

113.Ugoda: jest pisemnym porozumieniem stron o sprzecznych interesach w toczącym się

postępowaniu administracyjnym i zastępuje akt administracyjny kończący postępowanie,
musi być zatwierdzona przez organ prowadzący postępowanie.

114.Działania społeczno – organizacyjne: jest to działalność w formie niewładzczej taka

sama, jaką może podejmować w zasadzie każda organizacja społeczna, w jej ramach nie

115.stanowi się norm prawnych i nie stosuje przymusu administracyjnego.
116.Czynności materialno – techniczne (faktyczne): są to te działania organów

administracji, które są oparte na wyraźnej podstawie prawnej i wywołują konkretne skutki
prawne i następuje to drogą faktów, a nie przez tworzenie norm porządku prawnego.

Obywatele musza się im podporządkować.

117.Akty władztwa zakładowego: są to akty wydane na podstawie zależności służbowej

adresatów od wydającego, określają wymagane zachowania.

118.Co to jest uzasadnienie faktyczne i prawne decyzji administracyjnej: patrz pyt. 54 i

55

119.Warunki ważności aktu administracyjnego: zgodność z przepisami prawa

materialnego; wydanie przez właściwy organ; wydanie w przepisanym trybie.

120.Akt administracyjny uznaniowy/luz decyzyjny/: stanowi zakres swobody w danej

sytuacji związanej z podjęciem decyzji i polega na prawnej możliwości dokonania przez
podejmującego decyzję wyboru jednego wariantu działania spośród różnych możliwych,
wyznaczonych przez normę prawną.

121.Co to jest licencja: stanowi stwierdzenie nabycia określonych umiejętności

pozwalających na wykonywanie określonej działalności np.: licencja pilota.

122.Nieistotna wadliwość: zachodzi jeżeli warunki powstania aktu administracyjnego

zostały naruszone w sposób nieistotny tzn. w sposób nie mogący mieć wpływu na treść
aktu; usunięcie wady przez uzupełnienie lub sprostowanie.

VI PODZIAŁY TERYTORIALNE PAŃSTWA

136.Pojęcie podziału terytorialnego: jest to podział dokonywany dla podmiotów

państwowych w celu wprowadzenia pewnego ładu i porządku w działalności na
określonej przestrzeni.

137.Istota podziału terytorialnego: dokonuje się o w tym celu, aby w każdej jednostce

terytorialnej ustanowić odpowiedni organ państwa lub jednostki niepaństwowe
wykonujące zadania państwa, które by działały w ściśle oznaczonych granicach
terytorialnych.

138.Czynniki kształtujące podział terytorialny: czynniki natury ekonomicznej, procesy

urbanizacyjne, struktury sieci osadniczej, zacieranie się różnic między miastem a wsią,
czynniki demograficzne.

139.Klasyfikacja podziałów terytorialnych: podział zasadniczy, pomocniczy, dla celów

specjalnych.

140.Zasadniczy podział terytorialny: podział na gminy, powiaty i województwa.
141.Podział pomocniczy: uzupełnia podział zasadniczy lub specjalny i jest tworzony dla

organów pomocniczych w stosunku do podstawowych (np. sołectwa, dzielnice miejskie i
osiedla tworzone w gminie).

142.Podział dla celów specjalnych: jest tworzony dla wyspecjalizowanych organów

administracji, organów państwowych, przedsiębiorstw lub zakładów i dostosowany do
specyfiki wykonywanych działań.

143.Rys historyczny podziału terytorialnego: podziały terytorialne nierozerwalnie wiążą

się z istnieniem państwa jako zorganizowanej struktury; władcy wydzielali terytoria
określonej wielkości by sprawnie nimi rządzić poprzez powołane w tym celu organy.
Rozrost instytucji państwowych i wielokrotne zmiany granic wewnętrznych powodowały,
iż kształt podmiotów terytorialnych ulegał i ulega do dziś ewolucji.

144.Reforma podziału terytorialnego: ustawą z 24.07.1998 wprowadzono zasadniczy

trójstopniowy podział terytorialny, wszedł on w życie 01.01.1999; jednostkami tego
podziału są gminy (2489), powiaty (380) i województwa (16).

VII ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ I SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

148.Pojęcie organu administracji: jest to prawnie wyodrębniona część aparatu

administracyjnego, działająca w imieniu państwa lub samorządu, w ramach przyznanych
kompetencji i upoważniona do stosowania środków władczych

149.System organów administracji publicznej: rządowe- naczelnie, centralne, zespolone,

nie zespolone , samorządowe.

150.System terenowych organów administracji publicznej: samorządowej- rada gminy,

wójt, rada powiatu, zarząd powiatu, sejmik województwa, zarząd województwa.

151.Naczelne organy administracji rządowej: są to te spośród organów administracji

publicznej, które są bezpośrednio powoływane przez Sejm (Prezydenta), są zwierzchnie
wobec pozostałych organów w strukturze administracji rządowej i których właściwość
terytorialna obejmuje obszar całego państwa. Należą do nich:

-

Rada Ministrów,

-

Prezes Rady Ministrów,

-

ministrowie kierujący działami administracji rządowej,

-

ministrowie członkowie Rady Ministrów

-

kierownicy komitetów wchodzący w skład RM na mocy odrębnych ustaw.

152.Podstawy prawne działania naczelnych organów: konstytucja i ustawy.
153.Co określa ustawa o działach administracji rządowej: określa zakres działów

administracji rządowej oraz właściwość ministra kierującego danym działem.

154.RM jako organ: jest to organ naczelny, kolegialny, kierowniczy, posiada kompetencje

wykonawcze i ustawodawcze ( wydaje rozporządzenia uchwały, przygotowuje projekty
ustaw).

155.Prawotwórcze uprawnienia Prezydenta RP: wydaje rozporządzenia, zarządzenia,

postanowienia, akty urzędowe wymagające podpisu Prezesa RM, oraz rozporządzenia z
mocą ustawy ( ART. 234 K), występuje z inicjatywą ustawodawczą.

156.Czy minister członek RM jest organem administracji : tak, jest organem naczelnym,

jednoosobowym, powoływanym przez prezydenta na wniosek premiera.

157.Centralne organy administracji rządowej: tworzone są na podstawie ustaw i

wyjątkowo na podstawie rozporządzeń RM i są samodzielnymi organami administracji
rządowej; kierownicy (szefowie) tych organów nie wchodzą w skład RM, mimo że ich
zakres zadań i kompetencji rozciąga się na terytorium całego państwa. Należą do nich
(nadzór nad nimi sprawuje Prezes RM):

-

Główny Urząd Statystyczny,

-

Polski Komitet Normalizacyjny,

-

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,

-

Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencja Wywiadu,

-

Urząd Służby Cywilnej,

-

Oraz ponad 50 innych organów centralnych podlegających nadzorowi właściwego
ministra.

158.Jakim organom podlegają organy centralne: centralne organy funkcjonujące w

zakresie poszczególnych działów administracji rządowej- nadzór poszczególnych
ministrów; organy nie objęte zakresem działów administracji- nadzór prezesa RM; lub
RM.

159.Cechy centralnych organów administracji publicznej: ich kompetencje obejmują cały

kraj; nie wchodzą w skład RM i nie są umocowane w konstytucji; powoływane w drodze

ustaw, czasem rozporządzeń np: Główny Urząd Statystyczny, Agencja Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego.

160.Wymień terenowe organy administracji rządowej: w województwie działa

administracja rządowa i samorządowa, w powiecie funkcjonują organy administracji
rządowej pod zwierzchnictwem starosty i samorząd powiatowy, w gminach zaś tylko
samorząd gminny.

161.Administracja rządowa w województwie: wojewoda i działający pod jego

zwierzchnictwem kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, organy administracji
niezespolonej.

162.Podstawa prawna działania administracji rządowej w województwie: statut

województwa ustanowiony uchwałą Sejmiku Województwa.

163.Działy administracji rządowej (co najmniej 7): ministerstwa- budownictwa, finansów,

edukacji narodowej, gospodarki, kultury i dziedzictwa narodowego, nauki i szkolnictwa
wyższego, obrony narodowej, spraw wewnętrznych i administracji.

164.Administracja rządowa w powiecie: starosta i działający pod jego zwierzchnictwem

kierownicy służb, inspekcji i straży (Komendant Powiatowy Policji, Komendant
Powiatowy Państwowej Straży Pożarnej, Powiatowy Inspektor nadzoru Budowlanego).

165.Powołanie i odwołanie wojewody: powołuje go i odwołuje Prezes RM na wniosek

ministra właściwego ds. administracji publicznej.

166.Zakres zadań wojewody:
-

jest przedstawicielem RM w województwie,

-

zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej,

-

organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego,

-

organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym,
jeżeli ustawy szczególne tak stanowią,

-

reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych
ustawach.

167.Kompetencje wojewody:
-

kontroluje wykonywanie przez organy zespolonej administracji rządowej zadań
wynikających z ustaw i innych aktów prawnych, ustaleń RM i poleceń Prezesa RM,

-

kontroluje wykonywanie przez organy jednostek samorządu terytorialnego i inne
samorządy zadań z zakresu administracji rządowej,

-

zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rządowej i
samorządowej działającej na obszarze województwa,

-

wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa,

-

wykonuje inne zadania przewidziane w ustawach oraz ustalone przez RM i Prezesa RM,

-

może wydawać-

polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej,

-

kieruje i koordynuje działalnością zespolonej administracji zespolonej.

168.Nadzór (organy nadzoru i kryteria) nad wojewodą: Prezes RM na podstawie

kryterium zgodności jego działania z polityką rządu; minister właściwy do spraw
administracji publicznej- na podstawie kryterium zgodności działania z prawem, a także
pod względem rzetelności i gospodarności oraz dokonuje okresowej oceny pracy
wojewody.

169.Wojewoda jako przedstawiciel RM w województwie: odpowiada za wykonywanie

polityki rządu na obszarze województwa w szczególności- kontroluje wykonywanie przez
organy zespolonej organizacji rządowej zadań wynikających z ustaw i innych aktów
prawnych; kontroluje wykonywanie przez organy jednostek samorządu terytorialnego

zadań z zakresu administracji rządowej; dostosowuje do miejscowych warunków
szczegółowe cele polityki rządu; zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek
organizacyjnych administracji rządowej i samorządowej działających na obszarze
województwa; reprezentuje RM na uroczystościach państwowych; wykonuje i
koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa; przedstawia RM
projekty dokumentów rządowych w sprawach dotyczących województwa.

170.Wojewoda jako zwierzchnik administracji zespolonej w województwie: kieruje tą

administracją i koordynuje jej działalność, zapewnia warunki do skutecznego jej działania
oraz ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania.

171.Co to jest administracja zespolona: są to organy działające w oparciu o zasadę

zespolenia

administracyjnego,

pozwalająca

na

wyodrębnienie

kompetencji

administracyjnej w strukturach terenowych administracji publicznej. Organem zespolonej
administracji rządowej w województwie jest wojewoda, a w przypadkach określonych w
ustawach, kierownik zespolonej służby, inspekcji lub straży wojewódzkiej.

172.Co to jest administracja nie zespolona : są to terenowe organy administracji rządowej i

kierownicy innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z
zakresu administracji rządowej.

173.Kryteria tworzenia organów administracji nie zespolonej : ustanowienie wyłącznie w

drodze ustawy, jeżeli jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem
wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar
jednego wojew.

174.Rządowa administracja zespolona w województwie: wojewoda oraz kierownicy

zespolonych służb, inspekcji lub straży wojewódzkiej.

175.Rządowa administracja zespolona w powiecie: kierownicy powiatowych służb,

inspekcji i straży przy pomocy jednostek organizacyjnych – komend i inspektorów,
urzędy te łącznie ze starostwem powiatowym i powiatowym urzędem pracy stanowią
powiatową administrację zespoloną pod zwierzchnictwem starosty (komendant
powiatowy Policji, komendant powiatowy Państwowej Straży Pożarnej, powiatowy
inspektor nadzoru budowlanego.

176.Administracja rządowa w powiecie: zaspokajanie potrzeb wspólnoty lokalnej:

-

O ponadgminnym charakterze- w zakresie ochrony zdrowia

i edukacji
-

w zakresie kultury i ochrony dóbr kultury

-

w zakresie geodezji, kartografii

-

w zakresie gospodarki nieruchomościami

-

administracji architektoniczno- budowlanej

183.Europejska Karta Samorządu Terytorialnego: (Strasburg 15.X.1985 r. / Polska

ratyfikowała 14.VII. 1994 r.) określa ideę autonomii terytorialnej i stanowi zbiór zasad
dotyczących statusu samorządności lokalnej; szczególnie wyróżniony zapis mówiący o
niezaprzeczalnym prawie obywateli do uczestnictwa w kierowaniu sprawami publicznymi
na szczeblach lokalnych, jako o podstawie funkcjonowania demokratycznego
społeczeństwa; prawa i obowiązki społeczności lokalnych powinny być określane
uchwałami poszczególnych parlamentów oraz mieć swoje miejsce w konstytucjach
państw

184.Cechy samorządu terytorialnego: samorządna organizacja ludzi, skupiona na danym

terenie, wyznaczająca sobie określone cele związane z tym terenem.

185.Scharakteryzuj rządowe organy administracji niezespolonej: są to terenowe organy

administracji rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi, a także kierownicy
państwowych osób prawnych i kierownicy innych państwowych jednostek
organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze
województwa, są one powoływane na podstawie ustawy, są nimi np. dowódcy okręgów
wojskowych, dyrektorzy inspekcji wojskowych, dyrektorzy izb celnych i naczelnicy
urzędów celnych, komendanci oddziałów Straży Granicznej.

186.Pojęcie samorządu terytorialnego: oznacza on prawo i zdolność społeczności

lokalnych, w granicach określonych prawem, do kierowania i zarządzania zasadnicza
częścią spraw publicznych na ich własną odpowiedzialność i w interesie ich
mieszkańców.

187.Jednostki samorządu terytorialnego: gmina, powiat, województwo.
188.Zasada domniemania właściwości samorządu terytorialnego: oznacza to, że samorząd

terytorialny wykonuje zadania publiczne niezastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla
organów innych władz publicznych.

189.Zasada domniemania właściwości gminy: oznacza, że gmina wykonuje wszystkie

zadania samorządu terytorialnego niezastrzeżone dla innych jednostek samorządu
terytorialnego.

190.Referendum lokalne: oznacza sposób, w który mieszkańcy jednostki samorządu

terytorialnego wyrażają w drodze głosowania swoją wolę co do sposobu rozstrzygania
sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji
organów danej jednostki lub w sprawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki
przed upływem kadencji, wyróżniamy referenda gminne, powiatowe, wojewódzkie.

191.Przedmiot

obligatoryjnego

referendum

gminnego:

samoopodatkowanie się

mieszkańców na cele publiczne; odwołanie rady gminy lub (i) wójta (burmistrza,
prezydenta miasta) przed upływem kadencji.

192.Czy możliwe jest odwołanie w drodze referendum lokalnego zarząd województwa:

nie, gdyż wybór i odwołanie zarządów (w tym zarządu wojew.) jest wyłączną
kompetencją organów stanowiących.

193.Kto może wystąpić o referendum lokalne: grupa co najmniej 15 obywateli; statutowa

struktura terenowa partii politycznej działająca w danej jednostce samorządu
terytorialnego; organizacja społeczna mająca osobowość prawną, której statutowym
terenem działania jest co najmniej obszar danej jednostki samorządu terytorialnego.

194.Funkcje wójta: kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz; jest

organem wykonawczym gminy, kierownikiem urzędu gminy i zwierzchnikiem
służbowym pracowników urzędu gminy oraz kierowników gminnych jednostek
organizacyjnych; organ administracji publicznej.

195.Funkcje rady gminy: jako organu stanowiącego- podejmuje uchwały np. uchwala statut

gminy; jako organu kontrolnego- kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek
organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy, powołując w tym celu komisję
rewizyjną.

196.Funkcje starosty: organizuje pracę zarządu i starostwa powiatowego, kieruje bieżącymi

sprawami powiatu, reprezentuje powiat na zewnątrz, jest kierownikiem starostwa
powiatowego oraz zwierzchnikiem służbowym pracowników starostwa i kierowników
jednostek organizacyjnych powiatu, zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji i
straży (powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek; zatwierdza programy ich

działania, uzgadnia wspólne działania tych jednostek, w sytuacjach szczególnych kieruje
ich wspólnymi działaniami, zleca przeprowadzenie kontroli).

197.Zadania gminy:
a) zadania własne:
- infrastruktura techniczna (gminne drogi, ulice, place, mosty wodociągi, kanalizacja,
wysypiska i utylizacja odpadów itp.)
- infrastruktura społeczna (ochrona zdrowia, pomoc społeczna, polityka prorodzinna,
oświata, kultura, kultura fizyczna, edukacja publiczna)
- porządek i bezpieczeństwo publiczne (organizacja ruchu drogowego, porządek publiczny i
bezpieczeństwo obywateli, ochrona przeciwpożarowa i bezpieczeństwo sanitarne)
- ład przestrzenny i ekologiczny (planowanie przestrzenne, gospodarka nieruchomościami,
ochrona środowiska i przyrody oraz gospodarka wodna)
~ obowiązkowe zadania własne- gmina musi je wykonać i w pewnym tylko zakresie ma
swobodę co do formy załatwienia
~ pozostałe zadania własne- gmina sama decyduje czy je wykona
b) zadania zlecone z zakresu administracji rządowej- wynikają z ustaw lub porozumień
zawartych przez gminę z organami tej administracji.
203.Zadania samorządu województwa: określa strategię rozwoju województwa; wykonuje

zadania określone ustawami w zakresie: edukacji publicznej, promocji i ochrony zdrowia,
pomocy społecznej, polityki prorodzinnej, modernizacji terenów wiejskich, ochrony
środowiska, gospodarki wodnej, przeciwdziałania bezrobociu itp.

204.Powołanie i odwołanie komendanta wojewódzkiego i powiatowego policji:

powiatowego powołuje wojewódzki w porozumieniu ze starostą; wojewódzkiego
powołuje minister właściwy ds. wewnętrznych na wniosek głównego komendanta za
zgodą wojewody.

205.Powołanie i odwołanie komendanta wojewódzkiego i powiatowego PSP:

powiatowego powołuje wojewódzki w porozumieniu ze starostą; wojewódzkiego
powołuje minister właściwy ds. wewnętrznych na wniosek głównego komendanta i w
porozumieniu z wojewodą.

206.Co oznacza określenie prywatyzacja zadań administracji publicznej: jest to

instytucja prawna, która oznacza zjawisko wszelkiego odstępowania od uregulowania
prawem publicznym na rzecz prawa prywatnego zadań, form organizacyjno- prawnych i
majątku administracji; sensu stricto występuje gdy państwo całkowicie rezygnuje z
wykonywania określonych zdań i odpowiedzialności za nie.

207.Scharakteryzuj orany gminy: rada gminy i wójt (prezydent miasta). Rada Gminy- jest

organem stanowiącym i kontrolnym, w jej skład wchodzą radni w liczbie 15 w gminach
do 20 tys. mieszkańców , 25- w gminach do 200 tys. oraz po 3 na każde dalsze rozpoczęte
100 tys. mieszkańców nie więcej niż 45; są wybierani w wyborach powszechnych,
równych, bezpośrednich i tajnych. Rada Gminy może powołać do określonych zadań
stałe lub doraźne komisje. Obraduje na sesjach zwołanych przez przewodniczącego nie
rzadziej niż raz na kwartał. Pracę Rady organizuje i prowadzi jej obrady przewodniczący
rady. Kadencja trwa 4 lata. Wójt – jest organem wykonawczym gminy, jego kadencja
trwa 4 lata. Wójt jest pracownikiem samorządowym zatrudnionym na podstawie wyboru.

208.Scharakteryzuj organy powiatu: rada powiatu i zarząd powiatu ze starostą na czele.

Rada Powiatu jest organem uchwałodawczym i kontrolnym, w jej skład wchodzą radni
w liczbie 15 w powiatach do 40 tys. mieszkańców oraz po 2 na każde kolejne rozpoczęte
20 tys. mieszkańców nie więcej niż 29 radnych, kadencja trwa 4 lata. Rada powiatu

wybiera ze swego grona przewodniczącego i 1 lub 2 wice; zadaniem przewodniczącego
jest wyłącznie organizowanie pracy rady oraz prowadzenie obrad rady. Rada obraduje na
sesjach zwołanych przez przewodniczącego nie rzadziej niż raz na kwartał. Może
powoływać ze swojego grona stałe lub doraźne komisje do określonych zadań. Zarząd
powiatu jest organem wykonawczym powiatu liczącym od 3 do 5 osób. W jego skład
wchodzą starosta jako przewodniczący, wicestarosta i członkowie. Zarząd wybierany jest
przez radę powiatu w terminie 3 mies. od dnia ogłoszenia wyniku wyborów. Zarząd
wykonuje uchwały rady i zadania powiatu. Szczególną pozycje zajmuje starosta.

209.Scharakteryzuj organy samorządu województwa: sejmik województwa i zarząd

województwa: sejmik województwa- jest organem stanowiącym i kontrolnym. Kadencja
trwa 4 lata. W jego skład wchodzą radni wybrani w wyborach bezpośrednich w liczbie 30
w wojew. do dwóch mln mieszk. oraz po 3 radnych na każde kolejne rozpoczęte 500 tys.
mieszk. Do jego kompetencji należy: stanowienie aktów prawa miejscowego, uchwalania
strategii rozwoju województwa, uchwalanie budżetu województwa, wybór i powoływanie
zarządu województwa, powoływanie i odwoływanie skarbnika województwa,
podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych. Pracę sejmiku organizuje i prowadzi
jego obrady przewodniczący sejmiku. Zwołuje on sesje sejmiku nie rzadziej niż raz na
kwartał. Sejmik może powoływać ze swojego grona stałe i doraźne komisje do
wykonywania określonych zadań. Zarząd województwa- jest organem wykonawczym.
W jego skład liczący 5 osób wchodzi marszałek województwa jako jego
przewodniczący, wicemarszałek lub dwóch wicemarszałków oraz pozostali
członkowie. Marszałka województwa wybiera sejmik ze swojego grona. Do zadań
zarządu województwa należy: wykonywanie uchwał sejmiku, gospodarowanie mieniem
województwa, wykonywanie budżetu, przygotowywanie strategii rozwoju województwa,
organizowanie współpracy ze strukturami samorządu w innych krajach, kierowanie,
koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich samorządowych jednostek
organizacyjnych, uchwalanie regulaminu organizacyjnego urzędu marszałkowskiego. Po
upływie kadencji sejmiku zarząd działa do dnia wyboru nowego zarządu. Pracę zarządu i
urzędu marszałkowskiego organizuje marszałek województwa. Kieruje bieżącymi
sprawami województwa i reprezentuje je na zewnątrz.

210.Organy i środki nadzoru nad samorządem terytorialnym: organami nadzoru nad

samorządem terytorialnym są: prezes RM, wojewoda, a w zakresie spraw finansowych-
regionalna izba obrachunkowa. Podział środków prawnych stosowanych wobec jednostek
samorządu terytorialnego na:

- środki skierowane przeciwko aktom samorządu i środki skierowane przeciwko organom
samorządu
- środki nadzoru wstępnego i następnego- w zależności od ich stosunku w czasie do działań
organu samorządowego
- środki ad meritum ( skutki działania) i środki ad personam ( podmiot działania)- w
zależności od celu na który są skierowane
- środki ad meritum o charakterze prewencyjnym, środki ad meritum o charakterze
następnym ( represyjnym) i środki ad personam- wyłącznie o charakterze represyjnym.
216.Nadzór wojewody nad samorządem terytorialnym: uprawnienia nadzorcze wojewody

są określone poprzez możliwość: stwierdzenia nieważności uchwały, organu samorządu,
wstrzymania wykonania uchwały, wydania rozstrzygnięcia nadzorczego, żądania
niezbędnych informacji i danych dotyczących organizacji i funkcjonowania samorządu,
uczestniczenia w posiedzeniach organów samorządu, zatwierdzenia, uzgodnienia,

zaopiniowania rozstrzygnięć organu samorządu.

217.Nadzór Prezesa RM nad samorządem terytorialnym: uprawnienia nadzorcze prezesa

RM polegają na możliwości zawieszenia, na wniosek ministra właściwego ds.
administracji publicznej organów samorządu i ustanowienia zarządu komisarycznego na
okres od 2 lat nie dłużej niż do wyboru rady gminy oraz wójta na kolejną kadencje lub
zarządu powiatu przez radę powiatu albo zarządu województwa przez sejmik
województwa kolejnej kadencji.

218.Nadzór Regionalna Izba Obrachunkowa nad samorządem terytorialnym: w zakresie

działalności nadzorczej właściwość rzeczowa regionalnych izb obrachunkowych
obejmuje uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu
terytorialnego w sprawach: procedury uchwalania budżetu i jego zmian; budżetu i jego
zmian; zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jednostki
samorządu terytorialnego oraz udzielania pożyczek; zasad i zakresu przyznawania dotacji
z budżetu jednostki samorządu terytorialnego; podatków i opłat lokalnych, do których
mają zastosowanie przepisy ustawy- Ordynacja podatkowa; absolutorium.

219.Nadzór Sejmu nad samorządem terytorialnym: w razie powtarzającego się naruszenia

przez radę gminy konstytucji lub ustaw Sejm, na wniosek prezesa RM, może w drodze
uchwały rozwiązać radę gminy. W razie powtarzającego się naruszenia przez radę
powiatu ( sejmik województwa ) konstytucji lub ustaw Sejm, na wniosek prezesa RM,
może w drodze uchwały rozwiązać radę powiatu ( sejmik województwa ), co jest
równoznaczne z rozwiązaniem wszystkich organów powiatu ( samorządu
województwa ).

220.Istota nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego: przedmiotem nadzoru jest

działalność samorządu ( województwa, powiatowego, gminnego), co oznacza, że
nadzorowi podlega taka realizacja zadań własnych jak i zadań zleconych. Kryterium
nadzoru określa art. 171 ust. 1 K, który stanowi że działalność samorządu terytorialnego
podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności.

221.Istota samorządu terytorialnego: istotą samorządu terytorialnego jest przekazanie

części uprawnień na ręce wspólnot terytorialnych (?)

222.Kryteria nadzoru nad samorządem: konstytucja jako kryterium nadzoru działalności

samorządu terytorialnego wskazuje legalność. Nie dokonuje rozszerzenia kryteriów
nadzoru o celowość w odniesieniu do zadań zleconych.

223.Miasta na prawach powiatu: prawa powiatu przysługują miastom, które 31.12. 1998 r.

liczyły więcej 100 tys. mieszk. a także miastom, które z tym dniem przestały być
siedzibami wojewodów. (chyba, że na wniosek właściwej rady miejskiej odstąpiono od
nadania miastu praw powiatu, oraz tym, którym nadano status miasta na prawach powiatu
przy dokonywaniu pierwszego podziału administracyjnego kraju na powiaty. Miasto na
prawach powiatu jest gminą wykonującą zadania powiatu.)

224.Możliwość odwołania wójta przed upływem kadencji: w drodze referendum, w drodze

wniosku Ľ rady gminy większością 3/5 głosów, w drodze nie uchwalenia absolutorium, w
drodze nadzoru prezesa RM.

225.Co oznacza zespolenie w administracji: zasada zespolenia administracyjnego pozwala

na wyodrębnienie kompetencji administracyjnej w strukturach terenowych administracji
publicznej. Istotą zespolenia jest zwierzchnictwo nad jednostkami zespolonymi wg
jednolitych kryteriów.

226.Stosunki prawne między poszczególnymi jednostkami samorządu terytorialnego:

powiaty mogą tworzyć związki z innymi powiatami oraz zawierać porozumienia, miasta

na prawach powiatu mogą tworzyć związki i zawierać porozumienia z gminami i
województwami, powiaty mogą tworzyć stowarzyszenia z gminami i województwami.

227.Jednostki pomocnicze gminy: są to sołectwa i dzielnice (osiedla) a także położone na

terenie gminy miasto;

228.Administracja rządowa – samorządowa: kryterium odrębności stanowi charakter

wykonywanych zadań; samorząd wykonuje zadania samodzielnie na podstawie
upoważnień i w ramach środków przyznanych mu przez Konstytucję i ustawy. Samorząd
tworzą zrzeszenia wszystkich mieszkańców mające osobowość prawną i wykonujące
zadania z zakresu administracji publicznej. Natomiast administrację rządową tworzą
centralne i naczelne organy administracji rządowej, oraz różne organy administracji w
województwie. Są one powoływane przez organy władzy państwowej.

229.Ostatnie zmiany w centrum administracji rządowej: np.: ustawa z 29.07.2005r. o

zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji
administracji terenowej.( uporządkowanie kompetencji administracji rządowej i
samorządu województwa ) ustawa ta weszła w życie 1.01.2006r. …

VIII

ADMINISTRACJA

ZAKŁADÓW,

PRZEDSIĘBIORSTW,

ORGANIZACJI

SPOŁECZNYCH I PODMIOTÓW PRYWATNYCH

247.Podmioty prywatne wykonujące funkcje administracji: funkcje administracji

wykonują także podmioty prywatne. Są to spółki akcyjne lub osoby prywatne. To im
przepisy prawne mogą powierzać określone sprawy z zakresu administracji.

248.Fundacje prawa publicznego: jest to organizacja stworzona przez fundatora dla

administrowania przekazanym jej przez fundatora, albo zasilanym z określonych źródeł
majątkiem w celu osiągnięcia określonego przez fundatora korzystnego celu.

249.Zakład administracyjny, cechy: tworzone są na mocy odrębnych ustaw; wyposażenie

w zakres władztwa administracyjnego, które przejawia się przez wydawanie przez zakład
aktów normatywnych.

250.Zakład administracyjny, rodzaje:

k) ze względu na rodzaj korzystania z usług:

-

otwarte

-

o ograniczonym kręgu użytkowników

-

zamknięte

l) ze względu na przedmiot działalności:

-

świadczące usługi edukacyjne, wychowawcze itp.

-

Działające w zakresie kultury i sztuki

-

Świadczące usługi w zakresie ochrony zdrowia

-

Służące zapewnieniu bezpieczeństwa i porządku publicznego

m) ze względu na stosowanie prawnych form działania administracji:

-

formy działające tylko w odniesieniu dla użytkowników

-

formy działania stosowane w stosunku do pracowników zakładu

-

formy stosowane przez organy zakładu w zakresie stosunków
zewnętrznych

IX PRACOWNICY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ I SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

251.Źródła prawa regulujące stosunki pracy w administracji publicznej: ustawa z

18.12.1998 roku o służbie cywilnej, ustawa z 16.09.1982 roku o pracownikach urzędów
państwowych, ustawa z 22.03.1990 roku o pracownikach samorządowych.

252.Korpus Służby cywilnej: tworzą go pracownicy służby cywilnej zatrudnieni na

podstawie umowy o pracę i urzędnicy służby cywilnej zatrudnieni na podstawie
mianowania.

253.Wymagania formalne (ustawowe) kandydatów do Służb Cywilnych:
-

jest pracownikiem służby cywilnej,

-

osoba, która odbyła służbę przygotowawczą, z wyjątkiem absolwentów Krajowej Szkoły
Administracji Publicznej,

-

ma co najmniej dwu letni staż pracy w służbie cywilnej,

-

ma tytuł magistra lub równorzędny,

-

zna co najmniej jeden język obcy,

-

jest żołnierzem rezerwy lub nie podlega powszechnemu obowiązkowi obrony.

254.Najnowsze zmiany ustrojowe dotyczące wyboru organów gminy: ustawa z 20. VI.

2002 o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza, prezydenta miasta.

255.Sposoby nawiązywania stosunków pracy z pracownikami samorządowymi: w drodze

wyboru, powołania, mianowania i umowy o pracę.

179. Sposoby rozwiązania stosunku pracy z pracownikami samorządowymi:
rozwiązanie stosunku pracy następuje w razie:

n) likwidacji lub reorganizacji urzędu gminy lub innych jednostek, oraz biur (ich

odpowiedników), połączonej ze zmniejszeniem stanu zatrudnienia,

o)

niezawinionej utraty uprawnień do wykonywania pracy na zajmowanym
stanowisku

,

c) trwałej utraty zdolności fizycznej lub psychicznej do pracy na zajmowanym stanowisku,

stwierdzonej orzeczeniem komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia

(24)

, jeżeli

nie ma możliwości zatrudnienia pracownika na innym stanowisku, odpowiednim do jego
stanu zdrowia i kwalifikacji zawodowych, albo pracownik odmawia podjęcia takiej pracy,

d) nabycia prawa do renty lub emerytury

256.Podstawowe grupy pracowników administracji publicznej: urzędnicy państwowi;

korpus służby cywilnej; pracownicy samorządowi.

257.Europejski Kodeks Dobrej Administracji: opracowany przez Europejskiego

Ombudsmana Jacoba Sodermana, i uchwalony 6 września 2001 r. przez Parlament
Europejski, z zaleceniem stosowania w organach i instytucjach Unii; zawiera ogólne
zasady dobrej praktyki administracyjnej, znajdujące zastosowanie w kontaktach instytucji
i administracji z obywatelem, jest zbiorem standardów przydatnych do oceny
funkcjonowania administracji. Każdy obywatel UE ma prawo domagania się od organów
i instytucji Unii bezstronnego, zgodnego z prawem rozpatrzenia wniesionej sprawy, bez
zbędnej zwłoki. Przepisy tego kodeksu nakazują urzędnikowi być uprzejmym i kładą
duży nacisk na właściwe informowanie obywatela, łącznie z podaniem nazwiska osoby
zajmującej się sprawą i terminu jej załatwienia. Zasadnicze znaczenie ma prawo do dobrej
administracji. Każda osoba ma prawo do bezstronnego i rzetelnego załatwienia swojej
sprawy w rozsądnym terminie.

X KONTROLA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

259.Formy kontroli: inspekcja, lustracja, rewizja ( kontrola finansowa), wizytacja.

260.Kontrola wewnętrzna:

p) instancyjna- np. w postępowaniu odwoławczym
q) resortowa np. przez ministra odpowiedzialnego za dany resort
r) międzyresortowa np. inspekcja sanitarna
s) prokuratorska

261.Kontrola zewnętrzna: kontrola NIK, RPO, kontrolna społeczna
262.Rodzaje kontroli:

t) wg kryterium zakresu kontroli:

-

zupełna,

-

ograniczona,

u) wg kryterium etapu kontroli:

-

wstępna,

-

faktyczna,

-

następcza,

v) wg kryterium usytuowania organu kontrolującego względem kontrolowanego:

-

zewnętrzna,

-

wewnętrzna.

263.System kontroli nad administracją publiczną:
a) kontrola administracji wykonywana przez organy państwowe:
- kontrola parlamentarna
- kontrola Prezydenta RP
- kontrola Najwyższej Izby Kontroli
- uprawnienia Rzecznika Praw Obywatelskich
- uprawnienia GIODO ( kontrola zgodności przetwarzania danych z przepisami prawa )
- kontrola prokuratorska
- Państwowa Inspekcja Pracy
b) kontrola wewnątrzadministracyjna
- kontrola resortowa ( wykonywana w ramach poszczególnych działów administracji
rządowej)
- kontrola instancyjna ( kontrola resortowa z zakresu procedury administracyjnej)
- kontrola międzyresortowa ( z punktu widzenia podległości administracyjnej określonemu
naczelnemu lub centralnemu organowi administracji rządowej/z punktu widzenia zasięgu
kontroli)
c) inne formy kontroli administracji
- kontrola regionalnych izb obrachunkowych
- kontrola społeczna
d) kontrola sądowa administracji ( patrz pyt. Następne )

264.Sądowa kontrola administracji publicznej:
a) sądy administracyjne- kontrola ta obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:
- decyzje administracyjne
- postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym
- postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym
- inne niż wyżej akty lub czynności z zakresu administracji publicznej
- akty prawa miejscowego
- akty organu jednostek samorządu terytorialnego i ich związków inne niż ww.
- akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego

- bezczynność organów
b) sądy powszechne i szczególne: sprawy z zakresu stosunków cywilnoprawnych, prawno
karnych i innych stosunków prawnych nie ukształtowanych mocą decyzji administracyjnych
c) Trybunał Konstytucyjny: badania zgodności z konstytucją aktów normatywnych i umów
międzynarodowych, skarga konstytucyjna, spory kompetencyjne, zgodność z konstytucją
celów lub działalności partii politycznych
d) Trybunał Stanu: odpowiedzialność konstytucyjną ponoszą:
Prezydent RP, Prezes RM, członkowie RM, Prezes NBP, Prezes NIK, członkowie KRRiT,
Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, posłowie i senatorowie.