background image

Wydział Paliw i Energii  Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie 

1

wiczenie 

nr 14 

Temat  wiczenia: 

Silnik Stirlinga

 

Konspekt 

Nr zespołu: 

Wydział, rok, grupa: 

Data 

Ocena 

Nazwisko i imi  

Teoria 

Wykonanie 

wiczenia 

Ko cowa z  wiczenia 

1. 

 

 

 

2. 

 

 

 

Elementy układu: 

1. 

silnik Stirlinga 

2. 

płytka grzejna z ogniwem Peltiera 

3. 

moduł pomiarowy z zasilaczem 

4. 

komputer z kart  pomiarow  

5. 

termometr pokojowy 

6. 

czujnik temperatury 

 

7.  przewód ł cz cy czujnik obrotów z modułem 

pomiarowym 

8.  pojemnik na wod  

9.  woda 

 

1.Informacje wst pne 

Silnik  Stirlinga  opatentował  w  1816  roku  szkocki  duchowny  Robert  Stirling  (urodził  si   w 

roku 1790, w Perthshire, w Szkocji; zmarł 6 czerwca 1878 roku). Cieplny silnik Stirlinga jest 

pewnego  rodzaju  ł cznikiem  pomi dzy  silnikiem  parowym  a  silnikiem  spalinowym.  Zasada 

działania tego mechanizmu polega na dopływie energii cieplnej z zewn trz, podobnie jak przy 

silniku parowym. Silnik Stirlinga - przetwarza energi  ciepln  np. w energi  mechaniczn . W 

silniku  tym  nie  ma  w  nim  periodycznie  spalanej  mieszaniny  powietrza  z  gazowym  lub 

ciekłym  (rozpylonym)  paliwem,  natomiast  w  sposób  ci gły  doprowadzane  jest  ciepło  z 

zewn trz do ogrzewanego czynnika roboczego, którym jest dowolny, spr

ony gaz (najlepiej 

wodór lub hel, ale mo e by  równie  powietrze lub argon), a który przepływa mi dzy dwoma 

cylindrami  z  tłokami,  zwanych  pompuj cym  i  roboczym.  Konstrukcja  pierwszego  silnika 

oparta  była  o  patent  z  roku  1816.  Jest    ona  do  dzisiaj  nazywana  silnikiem  powietrznym,  bo 

wła nie  powietrze  było  pierwszym  czynnikiem  roboczym  w  tej  maszynie.Rys.1.  W 

podstawowej konfiguracji silnik Stirlinga składa si  z dwóch cylindrów (ciepłego i zimnego), 

pomi dzy którymi (przy ich podstawach) znajduje si  poł czenie. W cylindrach znajduje si  

stała  ilo   gazu.  Ponadto  w  ka dym  cylindrze  jest  tłok,  a  tłoki  te  s   poł czone  wałem 

korbowym  tak,  aby  tłok  w  cylindrze  ciepłym  wyprzedzał  tłok  w  cylindrze  zimnym  o  1/4 

cyklu ruchu.  

background image

Wydział Paliw i Energii  Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie 

2

Najpierw  gaz  ogrzewany  w  cylindrze  ciepłym  powi ksza  swoj   obj to ,  potem  jest 

przepompowywany  do  cylindra  zimnego,  gdzie  zmniejsza  obj to   i  w  minimum  obj to ci 

jest przepompowywany do cylindra ciepłego. Silnik nie wymaga w ogóle spalania - korzysta 

wył cznie  z  ró nicy  temperatur  pomi dzy  cylindrami.  W  cylindrach  tego  silnika  (a  cylinder 

mo e  by   nawet  wspólny  dla  obu  tłoków  )  dopływaj ce  ciepło  –  dzi ki  ró nicy  temperatur 

obu tłoków – zapewnia ich ruch. Rys.2 

 Ten  pochodz cy  od  roboczego  mo e  nap dza   nie  tylko  koła  pojazdu,  ale  równie   elektro-

generator,  a  ciepło  odpadowe  układu  mo na  wykorzysta   w  lokalnej  ciepłowni. 

Wykorzystuj c  dostarczane  z  zewn trz  ciepło,  silnik  Stirlinga  zamienia  cze   dostarczanej 

energii  cieplnej  na  energi   mechaniczn   lub  energi   elektryczn .  Zalety  tych  silników 

wykorzystuje  si   obecnie  jako  ciche  ródło  nap du,  do  odzyskiwania  ródeł  ciepła  i  energii 

elektrycznej.  Istnieje  rozwi zanie  korzystaj ce  z  jednego  cylindra  i  akumulatora  ciepła.  W 

takim rozwi zaniu jeden z ko ców cylindra jest "zimny", a drugi "ciepły". 

 

 

Rys.1. Schemat  budowy silnika Stirlinga.  

background image

Wydział Paliw i Energii  Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie 

3

 

W cyklu pracy silnika Stirlinga gaz roboczy jest spr any jest i ozi biany w zimnej komorze. 

Nast pnie przenoszony jest do komory gor cej, gdzie ulega rozpr eniu, a powstaj ca w ten 

sposób  energia  nap dza  tłok.  Silnik  ten  działa  wykorzystuj c  ró nic   temperatur.  Dolna 

zimne powietrze 

rozpr anie 

izotermiczne 

spr anie 

izotermiczne 

gor ce powietrze 

 

 

 

 

zimne powietrze 

grzanie 

 

 

 

 

Rys.2. Schemat działania silnika Stirlinga 

gor ce powietrze 

gor ce powietrze 

zimne powietrze 

chłodzenie 

 

 

background image

Wydział Paliw i Energii  Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie 

4

powierzchnia  musi  mie   inn   temperatur   ni   górna,  w  ten  sposób  jedna  z  powierzchni  jest 

dostawc  ciepła, a druga odbiornikiem (chłodnic ). 

Potrzeba  zbudowania  nowego  typu  maszyny  wynikała  głównie  z  uwagi  na  bezpiecze stwo 

robotników,  którzy  byli  nara eni  na  wybuchy  kotłów  parowych  dostarczaj cych  przegrzany 

gaz  do  silników  parowych.  Silnik  Stirlinga  miał  by   wi c  alternatyw   dla  istniej cych 

silników  parowych,  które  były  cz sto  zawodne  i  wybuchowe  Moc  silników  przemysłowych 

Stirlinga si gała  rz du 5000 KM. 

W wieku XIX i wczesnych latach wieku XX Silnik Stirlinga u ywano do nap du niewielkich 

maszyn.  Silnik  ten  emituje  bardzo  mało  zanieczyszcze ,  a  jest  bardzo  wydajny,  tote   dzi  

znów powraca zainteresowanie tym urz dzeniem.  

Zbudowane  dotychczas  prototypy  współczesnych  wersji  silnika  osi gały  moc  do  500  KM  i 

dobre  współczynniki  wydajno ci  35-40%  (klasyczne  silniki  samochodowe  maj   ten 

współczynnik w granicach 20-25%). 

Silnik  Stirlinga  zamienia  energi   ciepln   na  mechaniczn ,  poniewa   rozszerzanie  gazu  w 

wysokiej  temperaturze  daje  wi cej  energii,  ni   wymaga  spr enie  tego  gazu  w  niskiej 

temperaturze . Niezb dne w pracy silnika ciepło pochodzi ze spalania jakiejkolwiek nadaj cej 

si  do tego celu substancji - mog  ni  by  benzyna, olej nap dowy, gaz ziemny itp. Paliwem 

wykorzystywanego  w  silniku  Stirlinga  mog   by     nie  tylko  paliwa  gazowe,  ale  równie  

paliwa  stałe  lub  ciekłe.  Stosowane  paliwa  s   zarówno  nieodnawialne  (w giel,  ropa,  gaz 

ziemny),  jak  i  odnawialne:  np.  biomasa  lub  energia  słoneczna.  W  tym  ostatnim  przypadku 

energia słoneczna jest wykorzystywana do bezpo redniego napromieniowania podgrzewaczy 

silnikowych  wypełnionych  gazem  roboczym  (najefektywniej  wodorem  lub  helem). Ostatnio 

opanowano  bezpo rednie  zastosowanie  energii  słonecznej  do  ogrzewania  gazu  roboczego 

(helu  lub  wodoru)    w  grzejniku  silnika  Stirlinga  do  650  st.  C  przy  u yciu  parabolicznego 

lustra.  Silnik jest oczywi cie spr ony z elektrogeneratorem. 

Silnik  Stirlinga  jest  to  maszyna  cieplna  ró ni ca  si   ogromnie  od  samochodowego  silnika 

wewn trznego  spalania.  Silnik  Stirlinga  produkuje  energi   nie  na  zasadzie  wybuchu  -  jak 

konwencjonalne  silniki  wewn trznego  spalania  -  ale  w  sposób  ci gły,  wi c  np.  pojazd 

nap dzany  takim  silnikiem  jedzie  bardzo  "gładko",  równomiernie.  Kolejn   ciekaw  

mo liwo ci  wykorzystania silników Stirlinga jest jego zastosowanie w lokalnych (gminnych) 

elektro-ciepłowniach  wykorzystuj cych  jako  paliwo  biomas ,  oraz  w  kogeneracyjnych 

agregatach  energii  elektrycznej  o  mocy  5-50  kWe,  stosowanych  do  zaspokojenia  potrzeb 

background image

Wydział Paliw i Energii  Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie 

5

mieszka ców domów  jedno-  i  wielorodzinnych.  W  tego  typu  zastosowaniach  tego  agregaty 

kogeneracyjne  z  silnikami  Stirlinga  okazuj   si   równie   bezkonkurencyjne.  Silniki  takie  s  

wykorzystywane  s   równie   do  nap dzania  np.  szwedzkich  okr tów  podwodnych  typu 

Gottland  jako  ciche  ródło  nap du  do  „pełzania”  w  zanurzeniu  oraz  w  generatorach  na 

jachtach, a tak e do nap dzania podzespołów w satelitach. 

W  przeciwie stwie  do  silników  Otta  i  Diesla,  przestrzenie  robocze  w  silnikach  Stirlinga  s  

jednorazowo,  trwale  wypełnione  gazem  o  ci nieniu  4-15  MPa  i  szczelnie  zamkni te.  Dzi ki 

takiej  konstrukcji  nie  ma  w  nich  zaworów  i  ła cuchów  rozrz du.  Dodatkow   pozytywn  

cech  tego silnika jest fakt,  e spaliny nie maj  mo liwo ci wnikania do silnika Stirlinga, co 

owocuje  niskim  zu ywaniem  si   jego  cz ci  oraz  relatywnie  długimi  okresami  eksploatacji. 

Silniki  Stirlinga,  jako  jednostki  nap dowe  np.  w  niewielkich  agregatach  kogeneracyjnych, 

wykazuj   wiele  zalet  w  porównaniu  z  konwencjonalnymi  tego  typu  urz dzeniami: 

czasookresy mi dzyremontowe silników Stirlinga, dzi ki hermetycznie zamkni tej obudowie 

w odniesieniu do paliwa, wynosz  5000-8000 godzin, dzi ki czemu ich koszty eksploatacyjne 

s   znacznie  ni sze  od  silników  Otta  i  Diesla;  emisje  szkodliwych  dla  rodowiska  spalin  s  

wielokrotnie ni sze z palników silników Stirlinga w porównaniu do Otta i Diesla nawet tych, 

które stosuj  katalizatory. 

Te  czynniki  stanowi   ekologiczn   oraz  ekonomiczn   baz   intensywnych  działa   badawczo-

wdro eniowych  silników  Stirlinga  nie  tylko  dla  małych  agregatów  kogeneracyjnych, 

stosowanych  w  budownictwie  mieszkaniowym,  ale  równie   do  nap du  niektórych 

samochodów. 

Do  zalet  silnika  Stirlinga  w  porównaniu  z  silnikami    tłokowymi  Otta  i  Diesla  nale :  

-  niezawodno   uruchamiania,  gdy   rozruch  obejmuje  praktycznie  wzniecenie  płomienia 

okre lonego paliwa, 

- łatwo  zapewniania całkowitego spalania paliwa, a tym samym ograniczania do minimum 

zawarto ci spalin,  

- niska emisja spalin  dzi ki pełnemu spalaniu paliwa,  

- minimalny hałas, przy czym dobrze zmontowany silnik pracuje bezszmerowo,  

- brak  konieczno ci stosowania tzw. osprz tu elektrycznego (zwłaszcza układu zapłonu, np. 

iskrowego,  

background image

Wydział Paliw i Energii  Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie 

6

- lu ne pasowanie gor cego tłoka, przepompowuj cego czynnik roboczy, 

-  du a  swoboda  kształtowania  konstrukcji  silnika-brak  jest  jakichkolwiek  zaworów,  co 

wiadczy o wyj tkowej prostocie konstrukcji,  

- brak wra liwo ci na warunki pracy (np. silne zapylenie powietrza, opady atmosferyczne i 
zawilgocenie, zmienno  temperatur otoczenia itp.),  

- relatywnie długie cykle eksploatacyjne mi dzy remontami,  

- niskie koszty eksploatacji. 

Do wad silnika Stirlinga nale y zaliczy 

- konieczno  instalowania bardzo du ej chłodnicy, gdy  w silniku tym istnieje potrzeba 

intensywnego schładzania czynnika roboczego przepływaj cego do komory nad tłokiem 

roboczym, co ma to znacz cy wpływ na sprawno , 

-  relatywnie  du y  ci ar  własny  silnika,  je eli  ci nienie  czynnika  roboczego  przewy sza  2 

MPa, (co równie  oddziałuje na sprawno  całego układu.)  

- cz sto wysokie koszty materiałowe – silnik musi by  wykonywany z materiałów o bardzo 

wysokiej jako ci, 

najwy sza efektywno  silnika uzyskiwana przy zastosowaniu do jego napełnienia helu 

albo  wodoru  i  przy  parametrach  pracy  silnika:  ci nieniu  ok.  200  atmosfer  i  w 

temperaturze do 800 stopni Celsjusza.  

- wysokie koszty całkowite dla silnika- szacuje si  i  s  one dwukrotnie wy sze, ni  tej samej 

mocy silnika wysokopr nego, 

- niska sprawno  wielu rozwi za  konstrukcyjnych silnika Stirliga- poni ej 20%, 

Wada ta jest kompensowana w du ym stopniu mo liwo ci  dokładnej kontroli procesu 

spalania paliwa, co umo liwia dodatkowo utrzymanie niskiej toksyczno ci spalin.  

-  nieprzydatne  do  samochodów,  zwłaszcza  osobowych  –  du e  rozmiary  elementów  silnika. 

Cech   charakterystyczn   obiegu  czynnika  roboczego  (gazu)  w  silniku  Stirlinga  jest 

izotermiczne  doprowadzanie  ciepła  ze  spalin  przez  ciank   cylindra,  dzi ki  czemu  gaz 

roboczy  si   rozpr a  i  wykonuje  prac   u yteczn .  Potem  nast puje  izotermiczne 

odprowadzenie do otoczenia niewykorzystanego ciepła od schłodzonego czynnika roboczego, 

ulegaj cemu spr aniu.  

Najcz ciej  stosowany  jest  tak  zwany    silnik  Stirlinga  Jest  on  bliski  realizacji  maszyny 

cieplnej Carnota, idealnego silnika cieplnego. 

 

background image

Wydział Paliw i Energii  Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie 

7

 

Cykl Stirlinga składa si  wi c z czterech etapów: 

I.  izotermicznego  odwracalnego  rozpr ania,  podczas  którego  gaz  pozostaje  w  kontakcie 

termicznym ze  ródłem o temperaturze wy szej; 

II.  izochorycznego  ochładzania  do  temperatury  chłodnicy  (gaz  pozostaje  w  kontakcie 

termicznym z chłodnic  o temperaturze ni szej ni  chwilowa temperatura gazu - etap ten  

jest procesem nieodwracalnym); 

III.  izotermicznego  odwracalnego  spr ania,  podczas  którego  gaz  pozostaje  w  kontakcie 

termicznym z chłodnic  o temperaturze;  

IV  -  izochorycznego  ogrzewania  do  temperatury  ródła  Tg  zauwa my,  e  gaz  pozostaje  w 

kontakcie  termicznym  ze  ródłem  o  temperaturze  wy szej  ni   chwilowa  temperatura  gazu  - 

etap ten jest procesem nieodwracalnym). Rys.3 

 

 

 

 

 

 

.  

 

 

 

 

 

 

 

Rys.3. Schemat przemian zachodz cych w silniku Stirlinga 

Cykl  Stirlinga  wymaga,  aby  nast piła  seria  zdarze   ,które  powoduj   zmian   ci nienia  w 

silniku, sprawiaj c,  e pracuje. Wynika to z wła ciwo ci gazów, które umo liwiaj  działanie 

silnika: 

- w wyniku zwi kszenia temperatury gazu w stałej obj to ci -ci nienie wzro nie. 

-spr enie gazu powoduje wzrost temperatury. 

background image

Wydział Paliw i Energii  Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie 

8

                                                                                          

  

 

Cztery fazy cyklu Stirlinga 

.1.Gaz 

cylindrze 

po 

lewej 

stronie 

jest 

podgrzewany,  przez  co  wzrasta  jego  obj to ,  a 

zatem ci nienie.

 

To powoduje ruch tłoka do dołu. W 

tej cz ci cyklu Stirlinga jest wykonywana praca.  

2.W  wyniku  działania  koła  zamachowego  i  wału 

korbowego tłok po lewej(„ciepły ”)idzie do góry, 

podczas gdy tłok po prawej („zimny ”) przemieszcza 

si   w  dół.  To  przetłacza  rozgrzany  gaz  do  cylindra 

zimnego,  co  powoduje  szybkie  ozi bienie  gazu  do 

temperatury  chłodziwa,  co  z  kolei  powoduje 

zmniejszenie obj to ci, czyli obni enie ci nienia. 

To za  umo liwia łatwiejsze spr enie gazu w 

nast pnej cz ci cyklu. 

3.Tłok  w  zimnym  cylindrze(po  prawej)zaczyna 

spr a  gaz. Ciepło wytworzone przez spr anie jest 

odbierane przez chłodziwo. 

4.Tłok po prawej stronie w druje do góry, podczas 

gdy lewy idzie w dół. To powoduje przetłoczenie 

gazu w minimum obj to ci do cylindra ciepłego, 

gdzie  szybko  rozgrzewa  si ,  powoduje  wzrost 

ci nienia i od tego punktu cykl si  powtarza. 

Silnik Stirlinga wykonuje prac  tylko w pierwszej 

cz ci cyklu. 

S   dwa  sposoby  na  zwi kszenie  mocy  silnika 

Stirlinga: 

a)  Zwiekszenie  mocy  w  fazie  pierwszej,  w  której 

ci nienie  podgrzewanego  gazu  wykonuje  prac . 

Zwi kszenie  ci nienia  w  tej  cz ci  cyklu  zwi kszy 

moc  silnika.  Jedn   z  metod  podniesienia  ci nienia 

jest zwi kszenie temperatury gazu. 

Rys.4. Schemat pracy silnika Stirlinga 

background image

Wydział Paliw i Energii  Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie 

9

b)  Zmniejszenie  zu ycia  energii  w  fazie  trzeciej,  w  której  tłok  wywiera  nacisk  na  gaz, 

zu ywaj c  cz

  mocy,  wytworzonej  w  fazie  pierwszej.  Obni enie  ci nienia  w  tej  cz ci 

cyklu mo e obni y  zu ycie energii w tej fazie (zwi kszaj c moc u yteczn  silnika). Jednym 

ze sposobów obni enia ci nienia jest ochłodzenie gazu. 

Tak  wygl da  idealny  cykl  Stirlinga.  Rzeczywiste  silniki  pracuj   według  cyklu  nieco 

zmienionego  z  powodu  fizycznych  ogranicze   konstrukcji.  Nast pne  dwa  modele  silnika  to 

wersja z tłokiem wyporno ciowym oraz z regeneratorem.

 

 

4Zamiast mieæ dwa t ³oki,silnik z t ³okiem wypor                            -

 

 

Ten tłok jest umieszczony lu no w cylindrze, a wi c powietrze mo e przepływa  swobodnie 

pomi dzy  cz ci   ogrzan   i  chłodzon ,  silnika  w  czasie,  gdy  tłok  porusza  si   do  dołu  i  do 

góry. 

Tłok  wyporno ciowy  porusza  si   w  gór   i  w  dół,  tak  by  mo liwe  było  sterowanie 

podgrzewaniem i chłodzeniem gazu w silniku. Zajmuje on dwie skrajne pozycje: 

a) gdy tłok wyporno ciowy znajduje si  w pobli u wierzchołka du ego cylindra, wi ksza 

cz

 gazu wewn trz silnika jest podgrzewana przez  ródło ciepła i rozszerza si . 

Ci nienie wewn trz silnika ro nie, wypychaj c tłok nap dowy do góry. 

Silnik Stirlinga z tłokiem wyporno ciowym 

Zamiast dwóch tłoków, silnik z tłokiem wyporno ciowym 

posiada tłok normalny i du y tłok wyporno ciowy. 

Tłok wyporno ciowy słu y do sterowania tym, kiedy komora 

gazowa jest podgrzewana, a kiedy chłodzona.  

Aby wykonywa  prac , silnik z tłokiem wyporno ciowym 

wymaga  wytworzenia  ró nicy  temperatur  pomi dzy  górn   i 

doln   cz ci   wielkiego  cylindra.  W  przypadku  małych 

modeli  do  nap du  wystarcza  np.  ró nica  temperatur  dłoni  i 

otaczaj cego powietrza. 

Na rysunku widoczne s  dwa tłoki: 

1. Tłok nap dowy – to mniejszy tłok na górze silnika. 

Jest on szczelnie dopasowany i porusza si  do góry, gdy gaz 

w silniku rozpr a si . 

2. Tłok wyporno ciowy – to du y tłok w wi kszej komorze. 

 

Rys.5. Schemat działania silnika 

background image

Wydział Paliw i Energii  Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie 

10

b)  gdy  tłok  wyporno ciowy  znajduje  si   w  pobli u  dolnej  cz ci  du ego  cylindra,  wi ksza 

cz

  gazu  wewn trz  silnika  chłodzi  si   a  jego  obj to   maleje.  To  sprawia,  e  ci nienie 

spada, co z kolei ułatwia ruch tłoka nap dowego w dół i spr enie gazu. 

Silnik w sposób powtarzaj cy si  podgrzewa i chłodzi gaz, uzyskuj c energi  z rozszerzania i 

kurczenia si  gazu. 

 

 

1.W  pierwszej  fazie  cyklu,  ci nienie  ro nie,  zmuszaj c  tłok,  aby  przesun ł  si   w  lewo, 

wykonuj c  prac .  Tłok  zimny  pozostaje  niemal  nieruchomy,  poniewa   jest  w  skrajnym 

poło eniu, podczas zmiany kierunku działania. 

2.W  nast pnej  fazie  oba  tłoki  poruszaj   si .  Tłok  gor cy  przemieszcza  si   w  prawo,  a  tłok 

zimny  ku  górze.  To  powoduje  przemieszczenie  wi kszo ci  gazu  przez  regenerator  i  do 

cylindra  zimnego.  Regenerator  jest  urz dzeniem,  które  czasowo  akumuluje  ciepło.  Mo e  to 

by   np.  skr cona  siatka  druciana,  przez  któr   przepływa  rozgrzany  gaz.  Du a  powierzchnia 

drutu  szybko  przyjmuje  wi kszo   ciepła.  To  sprawia,  e  mniejsza  ilo     ciepła  musi  by  

odprowadzona przez radiator cylindra

3. Nast pnie tłok w cylindrze zimnym zaczyna spr a  gaz. Ciepło wytworzone w czasie 

spr ania jest odprowadzane przez radiator

.

 

4.W ostatniej fazie cyklu oba tłoki si  poruszaj  – tłok zimny porusza si  w dół, podczas gdy 

gor cy porusza si  w lewo. To powoduje przetłoczenie gazu przez regenerator (gdzie pobiera 

ciepło,  zmagazynowane  tam  w  drugiej  fazie  cyklu)i  powoduje  napłyni cie  do  cylindra 

gor cego. Od tego punktu cykl si  powtarza. 

Silników Stirlinga nie spotyka si  w masowej produkcji, gdy  podstawowym problemem jest 

ich wielko  w stosunku do uzyskiwanej mocy oraz trudno ci w uzyskaniu zmiany pr dko ci 

Silnik Stirlinga z regeneratorem 

W  tym  silniku  cylinder  ciepły  jest  ogrzewany 

zewn trznym  płomieniem.  Cylinder  zimny  jest 

chłodzony 

powietrzem 

za  

zastosowany 

radiator 

wspomaga 

proces 

chłodzenia. 

Korbowód  wystaj cy  z  ka dego  tłoka  jest 

poł czony z mał  

tarcz ,  do  której  jest  podł czone  koło 

zamachowe.  To  pozwala  na  utrzymanie  tłoków 

w  ruchu,  gdy  silnik  nie  wytwarza  siły 

Rys.6. Schemat działania silnika 
z regeneratorem. 

background image

Wydział Paliw i Energii  Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie 

11

obrotów,  która  jest  niezb dna  przy  nap dzaniu  pojazdów.  Trzeba  wtedy  zastosowa   np. 

generator i silniki elektryczne.

 

W  celu  zrealizowania  obiegu  cieplnego  nale y  na  przemian  doprowadza   i  odprowadza  

ciepło z przestrzeni roboczej silnika, czyli nagrzewa  i chłodzi  czynnik roboczy. Realizacja 

tego  procesu  nast puje  w  regeneratorze.  Ze  wzgl du  na  to,  e  nie  jest  mo liwa  doskonała 

regeneracja  ciepła,  w  celu  zrealizowania  odpowiedniej  przemiany  podczas  trwania  obiegu 

cieplnego  nale y  doprowadzi   do  czynnika  roboczego  dodatkow   ilo   ciepła.  Ponadto 

spr anie  i  rozpr anie  czynnika  roboczego  powinno  przebiega   przy  stałej  temperaturze, 

dlatego nale y nagrzewa  gaz roboczy podczas przemiany rozpr ania oraz ozi bia  podczas 

przemiany  spr ania.  Realizacja  tych  procesów  nast puje  odpowiednio  w  nagrzewnicy  i  w 

chłodnicy.  Zachodzi zatem konieczno  podzielenia przestrzeni roboczej silnika Stirlinga na 

przestrze  nisko- i wysokotemperaturow  oraz zapewnienia przemieszczania całkowitej masy 

gazu roboczego pomi dzy tymi przestrzeniami. 

W  systemach  zasilania  energi   ciepln   silników  Stirlinga  wykorzystywane  s   dodatkowo 

nast puj ce  ródła energii: 

a) akumulatory energii cieplnej - przejmuj  i magazynuj  energi  ciepln , by w odpowiednim 

momencie przekaza  j  silnikowi cieplnemu, 

b) energia promieniotwórcza, 

c) energia odpadowa - energia spalin pochodz cych ze spalinowych silników du ej mocy, np. 

nap du głównego statku. 

Badania rozwojowe silników Stirlinga podj ły w roku 1937 zakłady Philips (Eindhoven), lecz 

prace  te  przerwano  wskutek  wybuchu  wojny  i  wznowiono  dopiero  po  jej  zako czeniu. 

Pierwsze  współczesne  silniki  Stirlinga  zastosowane  w  zespołach  pr dotwórczych, 

wyprodukowano  w  roku  1948.  Program  dalszych  bada   gruntownie  zrewidowano  w  roku 

1954, przy czym ukierunkowano je na wykorzystywanie wodoru lub helu - zamiast powietrza, 

jako czynnika roboczego. Wówczas bowiem dysponowano ju , opracowanym dopiero w roku 

1953,  rombowym  mechanizmem  korbowym,  którego  swoiste  własno ci  umo liwiaj  

konstruowanie całkowicie zrównowa onego silnika Stirlinga, o tłokach współosiowych, które 

praktycznie w ogóle nie wywieraj  bocznych nacisków na  cianki cylindra.  

Obecnie  silnik  Stirlinga  jest  wykorzystywany  m.in.  do  nap dzania  szwedzkich  okr tów 

podwodnych  typu  Gottland  jako  ciche  ródło  nap du  do  "pełzania"  w  zanurzeniu.  Rozwa a 

background image

Wydział Paliw i Energii  Akademii Górniczo – Hutniczej w Krakowie 

12

si   tak e  stosowanie  tego  silnika  do  wytwarzania  energii  elektrycznej  przy  wykorzystaniu 

geotermalnych  ródeł ciepła.. 

 

Najpowszechniejszym zastosowaniem silnika Stirlinga s  układy CHP (kogeneracji produkcji 

ciepła i energii elektrycznej) w małych (do 34KW) aplikacjach. 

Na  przełomie  2001/2  roku  firma  SOLO  w  Sindelfingen  zako czyła  pomy lnie  rozruch 

wytwórni  produkuj cej  silniki  Stirlinga  o  mocach  2-9  kW

el

  oraz  8-24  kW

ec

.  Silniki  te  s  

zasilane  gazem  ziemnym,  biogazem  lub  brykietami  z  drewna.  Silniki  te    s   sprz gane  z 

elektrogeneratorami,  dzi ki  czemu  mog     by   one  zastosowane  w  lokalnych 

elektrociepłowniach,  przeznaczonych  do  zasilania  głównie  obiektów  komunalnych.  Ich 

sprawno  termiczna wynosi 92-94%.  

Najnowsze  badania  naukowców  z  Los  Alamos  pozwalaj   s dzi ,  e  zmodyfikowana  wersja 

silnika  Stirlinga  znajdzie  równie   zastosowanie  w  badaniach  odległych  od  Sło ca  rejonów 

naszego  układu  planetarnego  za  pomoc   sond  kosmicznych.  Modyfikacja  silnika  polega  na 

zast pieniu  gazu  roboczego,  jakim  pierwotnie  było  powietrze  o  okre lonej  ci liwo ci, 

stoj cymi falami akustycznymi rozchodz cymi si  w helu. Odpowiednie wykorzystanie tego 

zjawiska podnosi sprawno  od 7% dla zwykłego silnika Stirlinga do 18% dla tego  silnika z 

generatorem termoakustycznym. 

Agencja NASA wykorzystywała silnik Sirlinga w programie Marsa, dostarczaj c moc 100W. 

Holenderska firma ENATEC CHP produkuje domowe urz dzenie do ogrzewania, o mocy 26 

KW oraz generator nap dzany silnikiem Stirlinga o mocy 1 KW. Wykorzystywanym paliwem 

jest w tym przypadku biomasa.  

Jak dot d próby zastosowania silnika Stirlinga w pojazdach mechanicznych (autobusach), nie 

wyszły  poza  stadium  eksperymentów,  ze  wzgl du  na  kłopoty  dotycz ce  płynnej  regulacji 

mocy.