1
Zadanie1.
Na podstawie podanych wyników analizy chemicznej piroksenu wyprowadź jego wzór
krystalochemiczny. Przedstaw punkt projekcyjny tego minerału na diagramie Q-J u na
podstawie jego położenia wybierz odpowiedni trójkąt klasyfikacyjny. Narysuj punkt projekcyjny
na tym trójkącie i nazwij minerał bazując na położeniu tego punktu. W razie konieczności
uzupełnij tą nazwę w oparciu o poniższą tabelę.
Dane do wprowadzenia wzoru krystalochemicznego piroksenu (jednoskośnego):
Tabela 1
Składnik
%wag
Masa molowa
Udział
molowy U
m
Stosunki
atomowe
kationów S
k
Stosunki
atomowe
anionów S
a
Wartość do
wzoru W
SiO
2
47,22
60,09
0,786
0,786
1,572
1,866
TiO
2
1,11
79,90
0,014
0,014
0,028
0,033
Al
2
O
3
3,57
101,80
0,035
0,070
0,105
0,166
Fe
2
O
3
1,06
159,70
0,007
0,014
0,021
0,033
FeO
23,01
71,85
0,320
0,320
0,320
0,759
MnO
1,04
70,94
0,015
0,015
0,015
0,036
CaO
13,27
56,08
0,237
0,237
0,237
0,563
MgO
9,12
40,31
0,226
0,226
0,226
0,536
Na
2
O
0,25
61,98
0,004
0,008
0,004
0,019
SUMA
99,65
2,528
Wzór ogólny piroksenu
M
2
M
1
T
2
O
6
T – Si
4+
, Al
3+
, Fe
3+
M
1
– Al
3+
, Fe
3+
, Ti
4+
, Cr
3+
, Ti
3+
, Sc
3+
, Mg
2+
, Fe
2+
, Mn
2+
M
2
– Mg
2+
, Fe
2+
, Mn
2+
, Ca
2+
, Na
+
, Li
+
, K
+
Wzór krystalochemiczny piroksenu:
T – (Si
1.866
Al
0,134
)
2
O
6
M
1
– (Al
0,032
Fe
3+
0,033
Ti
0,033
Mg
0,536
Fe
2+
0,366
)
M
2
– (Fe
2+
0,393
Mn
0,036
Ca
0,563
Na
0,019
)
(Fe
2+
0,393
Mn
0,036
Ca
0,563
Na
0,019
)(Al
0,032
Fe
3+
0,033
Ti
0,033
Mg
0,536
Fe
2+
0,366
)[(Si
1.866
Al
0,134
)]
2
O
6
Obliczenia do punktu projekcyjnego na diagramie Q-J:
Tabela 2
Q = Fe
2+
+ Ca + Mg
0,563+0,536+0,759=1,858
J = 2Na
2 * 0,019=0,038
2
Rysunek 1
oraz do trójkąta klasyfikacyjnego Wo-En-Fs:
udział enstatytu (En): x = Mg/(Mg+Fe+Ca)*100%
x = 28,9%
udział ferrosilitu (Fs): x = Fe/(Mg+Fe+Ca)*100%
x=40,9%
udział wolastaonitu (Wo) : x = Ca/(Mg+Fe+Ca)
x = 30,3%
Rysunek 2
Badany minerał to augit wapniowo-żelazowo-magnezowy.
3
Zadanie 2.
Przeprowadź interpretację geochemiczną załączonych analiz skał magmowych wykorzystując:
diagram TAS, trójkąt klasyfikacyjny AFM, diagramy dyskryminacyjne Ti/100; Zr; Y*3; Ti/100; Zr;
Sr/2 oraz diagram pajęczy z normalizacją do chondrytów. Zamieść odpowiednie tabele,
obliczenia, rysunki i komentarze.
Tabela 3
IX
Numer próbki
[% wag.]
1
2
3
SiO
2
47,52
51,93
49,36
TiO
2
1,42
2,89
1,42
Al
2
O
3
14,43
13,60
13,13
Fe
2
O
3
2,46
3,02
4,84
FeO
8,65
9,09
8,88
MnO
0,17
0,19
0,19
MgO
9,33
4,44
6,13
CaO
8,82
8,41
10,37
Na
2
O
1,86
2,78
1,20
K
2
O
0,84
0,93
0,82
P
2
O
5
0,19
0,57
0,14
LOI
2,69
1,54
2,53
Suma
98,38
99,38
99,01
1. Dane do diagramu TAS (Middlemost, 1994):
Tabela 4
Zawartość [%wag]
Numer próbki
1
2
3
SiO
2
46,22
51,13
48,10
Na
2
O + K
2
O
2,63
3,65
1,97
Do obliczania zawartości SiO
2
i
Na
2
O + K
2
O (tab. 4) przyjęto wartość sumy analizy pomniejszoną o
LOI. Następnie z proporcji (przykład poniżej) obliczono nową zawartość procentową tych związków.
Dla SiO
2
98,38-2,69=95,69 [% wag.]
47,52 - 98,38
X
SiO2
- 95,69
X
SiO2
=46,22
[% wag.]
Dla pozostałych związków obliczenia wykonano analogicznie.
4
Rysunek 3
Po zaznaczeniu wyników na diagramu wyszło, iż wszystkie próbki to BAZALTY (basalt).
2. Dane do trójkąta klasyfikacyjnego AFM (Irvine and Baragar, 1971):
Tabela 5
Zawartość [%wag]
Numer próbki
1
2
3
A = Na
2
O + K
2
O
2,70
3,71
2,02
F = FeO + 0,8998Fe
2
O
3
10,86
11,81
13,24
M = MgO
9,33
4,44
6,13
Tabela 6
Zawartość
procentowa w AFM
Numer próbki
1
2
3
A
11,80
18,55
9,44
F
47,44
59,17
61,90
M
40,76
22,28
28,66
Suma AFM
100%
100%
100%
5
Dla każdej próbki obliczono A, F i M (tab. 6) (przykład poniżej dla próbki 1).
A=1,86+0,84=2,63 [% wag.]
F=8,65+0,8998*2,46=10,86 [% wag.]
M=9,33 [% wag.]
∑=22,89 [% wag.]
2,70 - 22,89
X
A
- 100
X
A
=11,80 %
10,86 - 22,89
X
F
- 100
X
F
=47,44 %
9,33 - 22,89
X
M
- 100
X
M
=40,76 %
Rysunek 4
Ze względu na zawartość pierwiastków głównych dla bazaltów sklasyfikowano wszystkie próbki
jako bazalty toleitowe. Przy czym skała nr 1 cechuje się nieco wyższą zawartością magnezu,
skała nr 3 przewyższa pozostałe pod względem zawartości żelaza, a skała nr 2 zawiera
najwięcej alkaliów.
6
3. Dane do diagramu dyskryminacyjnego Ti/100; Zr; Y*3 (Pearce and Cann, 1973):
Najpierw obliczono ile Ti w ppm znajduje się w TiO
2
(tab. 7).
M
TiO2
=80
M
T
=48
80
- 1,42
48
- X
X=0,85 [% wag.]=85,2 [ppm]
Następnie odczytano wartość Zr i Y z tabeli (tab. 11).
Tabela 7
Zawartość [ppm]
Numer próbki
1
2
3
Ti/100
85,20
173,40
85,20
Zr
102,00
245,00
103,00
Y*3
39,00
105,00
90,00
Wartości z powyższej tabeli zamieniono na wartości procentowe za pomocą proporcji,
analogicznie jak w punkcie 2 (tab. 8).
Tabela 8
Zawartość
procentowa
Numer próbki
1
2
3
Ti/100
37,67
33,13
30,63
Zr
45,09
46,81
37,02
Y*3
17,24
20,06
32,35
Suma
100%
100%
100%
7
Rysunek 5
Z diagramu dyskryminacyjnego wynika, że próbki 1 i 2 są bazaltami WPB, a próbka 3 to bazalt
MORB.
4. Dane do diagramu dyskryminacyjnego Ti/100; Zr; Sr/2 (Pearce and Cann, 1973):
Dane do tego diagramu obliczono analogicznie jak w punkcie 3.
Tabela 9
Zawartość [ppm]
Numer próbki
1
2
3
Ti/100
85,20
173,40
85,20
Zr
102,00
245,00
103,00
Sr/2
126,50
123,50
72,50
Tabela 10
Zawartość
procentowa
Numer próbki
1
2
3
Ti/100
27,16
32,00
32,68
Zr
32,52
45,21
39,51
Sr/2
40,32
22,79
27,81
Suma
100%
100%
100%
8
Rysunek 5
Z diagramu dyskryminacyjnego wynika, że wszystkie próbki to bazalty typu MORB.
Porównując wyniki zauważono, że na obu diagramach dyskryminacyjnych próbka 3 to bazalt
typu MORB, natomiast próbki 1 i 2 według diagramu dyskryminacyjnego Ti/100; Zr; Y*3 to
bazalty typu WPB, a według diagramu dyskryminacyjnego Ti/100; Zr; Sr/2 to bazalty typu
MORB.
9
5. Dane do diagramu pajęczego z normalizacją do chondrytów (Thompson, 1982):
Tabela 11
Zawartość [ppm]
Numer próbki
Dane do
normalizacji
[ppm]
Normalizacja do chondrytów
1
2
3
1
2
3
Cr
399,00
20,40
81,00
2660,00
0,15
0,01
0,03
Sc
27,80
28,20
51,40
5,82
4,78
4,85
8,83
Ga
17,00
21,00
15,00
10,00
1,70
2,10
1,50
Zn
55,00
47,00
70,00
312,00
0,18
0,15
0,22
Cu
47,00
37,00
80,00
126,00
0,37
0,29
0,63
Cs
0,30
0,30
0,40
0,19
1,58
1,58
2,11
Rb
26,00
29,00
25,00
2,30
11,30
12,61
10,87
Ba
322,00
342,00
215,00
2,34
137,61
146,15
91,88
Sr
253,00
247,00
145,00
7,80
32,44
31,67
18,59
Zr
102,00
245,00
103,00
3,94
25,89
62,18
26,14
Hf
2,58
6,00
2,42
0,104
24,81
57,69
23,27
Nb
8,00
23,00
5,00
0,25
32,00
92,00
20,00
Ta
0,45
1,31
0,20
0,01
45,00
131,00
20,00
Y
13,00
35,00
30,00
1,56
8,33
22,44
19,23
Th
0,51
3,20
0,93
0,03
17,00
106,67
31,00
U
1,50
1,30
1,40
0,0081
185,19
160,49
172,84
La
10,50
29,70
6,20
0,23
45,65
129,13
26,96
Ce
25,30
67,00
14,30
0,60
42,17
111,67
23,83
Nd
11,90
49,00
11,00
0,45
26,44
108,89
24,44
Sm
3,80
12,40
4,00
0,15
25,33
82,67
26,67
Eu
1,32
2,61
1,24
0,06
22,00
43,50
20,67
Tb
0,62
1,66
0,97
0,04
15,50
41,50
24,25
Yb
1,76
3,52
3,44
0,16
11,00
22,00
21,50
Lu
0,18
0,54
0,47
0,02
9,00
27,00
23,50
10
Rysunek 6
1
10
100
1000
Cs
Rb
Ba
Th
U
Nb
Ta
La
Ce
Sr
Nd
Hf
Sm
Zr
Eu
Y
Tb
Yb
Lu
Diagram pajęczy
Próbka 1
Próbka 2
Próbka 3
Na diagramie pajęczym zauważono, że wszystkie krzywe są upodobnione kształtem do krzywej
charakterystycznej dla bazaltów wysp oceanicznych OIB. Tak jak ona są one również pochylone
w prawo, a więc zawierają więcej pierwiastków niekompatybilnych. Natomiast krzywa 3
odbiega od krzywych charakterystycznych, lecz można zauważyć, że bardziej zbliżona jest
jednak do krzywej bazaltów wysp oceanicznych OIB. Jest nieznacznie przechylona w prawą
stronę.