EB
II PWr
1
JAK DZIAŁA KOMPUTER ?
Wyjście
Wejście
Komputer jako czarna skrzynka
(Dane)
(Wyniki)
EB
II PWr
2
Program
CPU
MEM
WE/WY
ROM
RAM
DB
AB
Schemat blokowy komputera
EB
II PWr
3
AB
CB
CPU – centralna jednostka przetwarzająca (procesor) DB – magistrala danych
MEM – pamięć (wewnętrzna)
AB – magistrala adresowa
WE/WY – układy wejścia/wyjścia
CB – magistrala sterująca
Schemat blokowy komputera
Procesor
– przetwarzanie danych i sterowanie pracą pozostałych układów.
Procesor przetwarza dane wykonując na nich elementarne operacje
zwane rozkazami (instrukcjami).
Pamięć
– przechowywanie danych, programu i wyników.
RAM (ang. Random Access Memory) – pamięć operacyjna, ulotna.
EB
II PWr
4
ROM (ang. Read Only Memory) – pamięć nieulotna, pamiętanie progra-
mów startowych (BIOS).
Układy wejścia/wyjścia
– pośredniczą w wymianie informacji pomiędzy proceso-
rem i pamięcią a urządzeniami zewnętrznymi (peryferyjnymi).
Wyżej wymienione bloki wymieniają informację i współpracują ze sobą za poś-
rednictwem
magistrali
.
Schemat blokowy komputera
Magistrala
– zestaw linii oraz układów przełączających, łączących dwa lub
więcej układów mogących być nadajnikami lub odbiornikami informacji.
Na
Od
EB
II PWr
5
Od
Magistrala danych
– przesyłanie danych, wyników i kodów instrukcji.
Magistrala adresowa
– przesyłane są adresy komórek pamięci lub układów wej/wyj
Magistrala sterująca – sterowanie pracą układów współpracujących z procesorem.
Szerokość magistrali
– liczba bitów danych przesyłanych równolegle.
Typowe szerokości: 8, 16, 32, 64 bity.
Szybkość magistrali:
od 5 MHz do kilkuset MHz (533 MHz)
Układy cyfrowe
Poszczególne bloki komputera są budowane z
układów cyfrowych
zwanych
także
układami logicznymi
.
Układy cyfrowe są zbudowane z elementów elektronicznych:
tranzystory, diody.
Są one wytworzone wewnątrz lub na powierzchni wspólnego podłoża i tworzą
tzw.
układ scalony.
EB
II PWr
6
Układy cyfrowe
W zależności od liczby elementów w pojedynczej strukturze (stopień upakowania)
rozróżnia się układy scalone:
•
małej skali integracji (SSI)
- do kilkudziesięciu elementów (wczesne 1960)
•
średniej skali integracji (MSI)
- setki elementów (późne 1960)
•
wielkiej skali integracji (LSI)
– dziesiątki tysięcy elementów (środek 1970)
EB
II PWr
7
•
wielkiej skali integracji (LSI)
– dziesiątki tysięcy elementów (środek 1970)
•
bardzo wielkiej skali integracji (VLSI)
– setki tysięcy elementów (1980-te)
•
ultra wielkiej skali integracji (ULSI)
– miliony elementów
Układy cyfrowe
Układ cyfrowy można przedstawić jako blok z określoną liczbą wejść i wyjść.
Sygnały wejściowe i wyjściowe są sygnałami binarnymi i tworzą słowa:
wejściowe i wyjściowe.
WEJ
WYJ
EB
II PWr
8
1 0 1 1 0
Układy cyfrowe
Podstawowe układy cyfrowe:
• bramki – realizują proste funkcje logiczne: sumę, iloczyn, negację
• przerzutniki - układ cyfrowy pozwalający zapamiętać 1 bit informacji.
Proste układy cyfrowe są
cegiełkami
, z których są budowane układy złożone:
•
rejestry
– mała bardzo szybka pamięć
•
liczniki
– do zliczania
EB
II PWr
9
•
liczniki
– do zliczania
•
sumatory
– do wykonywania operacji na danych
•
komparatory
– do porównywania
•
dekodery
– do dekodowania danych
•
konwertery
– do wykonywania konwersji
Elementy procesora
Jednostka arytmetyczno-logiczna
(ALU, ang. Arithmetic-Logic Unit) – uniwersalny
układ cyfrowy przeznaczony do wykonywania operacji arytmetycznych i logicznych.
ALU
Wynik
Argument A
Argument B
EB
II PWr
10
Sygnały sterujące
Do zestawu operacji wykonywanych przez ALU należą:
- dodawanie i odejmowanie arytmetyczne
- przesuwanie bitów słowa w prawo i w lewo
- porównywanie wartości dwóch słów
- operacje logiczne (suma, iloczyn, negacja)
Elementy procesora
Dekoder
– układ cyfrowy, który tłumaczy rozkazy na postać, jaka może być
przekazana do układu sterowania celem wykonania.
Jednostka sterująca
– steruje pracą poszczególnych komponentów procesora.
Na podstawie instrukcji pobieranych z dekodera mówi jednostce arytme-
tyczno-logicznej co i kiedy ma być wykonywane.
Także koordynuje pracę innych elementów komputera.
EB
II PWr
11
Także koordynuje pracę innych elementów komputera.
Pamięć wewnętrzna cache
–
bardzo szybka pamięć podręczna. Służy do przecho-
wywania najczęściej wykorzystywanych rozkazów i danych.
Elementy procesora
Rejestr
- układ cyfrowy przeznaczony do krótkoterminowego przechowywania
niewielkich ilości informacji.
Część rejestrów jest dostępnych dla użytkownika (rejestry dostępne programowo),
inne są niedostępne i służą do specjalnych celów. Np.
-
rejestr rozkazów
– służy do pamiętania rozkazu
EB
II PWr
12
Rejestry stanowią
najszybszy rodzaj pamięci
, będącej częścią procesora, z którą
kontakt odbywa się z pełną szybkością określoną przez zegar systemowy.
-
rejestr rozkazów
– służy do pamiętania rozkazu
-
licznik rozkazów
– służy do pamiętania adresu rozkazu, jaki ma być wykonany.
Schemat blokowy procesora
Zewn. sygnały sterujące
Program
A F
B C
D E
H L
ALU
Wyniki
Dane
Rejestry
EB
II PWr
13
Zewn. sygnały sterujące
IR – rejestr rozkazów
Dek – dekoder
ALU – jednostka arytmetyczno-logiczna
Program
Układ
sterowania
IR
Dek
Rozkazy procesora
Kod operacji
Argumenty(adresy)
• rozkazy arytmetyczne
• rozkazy logiczne
• rozkazy operacji na bitach
Przykłady:
DODAJ A 25
Rozkaz
– polecenie wykonywane przez procesor komputera.
EB
II PWr
14
• rozkazy sterowania
• rozkazy we/wy
DODAJ A 25
POMNÓś A B C
Poszczególne procesory charakteryzują się zestawem rozkazów, jakie mogą wyko-
nywać. Zestaw taki tworzy tzw.
listę rozkazów
danego procesora.
Lista może zawierać od kilkudziesięciu do paruset rozkazów.
Instrukcje użytkownika
Rozkazy maszynowe
Konwersja na
język maszynowy
Konwersja na
mikrokod
Rozkazy procesora
EB
II PWr
15
Rozkazy mikrokodowe
mikrokod
Zegar systemowy
Praca komputera jest synchronizowana
zegarem systemowym
(wbudowanym na
płycie głównej).
cykl
Liczba cykli na sekundę jest mierzona w Hz.
EB
II PWr
16
Liczba cykli na sekundę jest mierzona w Hz.
1 MHz = 10
6
Hz,
1GHz = 10
9
Hz
Pierwsze mikroprocesory: ok. 5 MHz
Aktualnie: > 3 GHz
W czasie każdego cyklu wykonywana jest pewna liczba rozkazów elementarnych.
Im szybszy zegar
, tym więcej rozkazów
będzie wykonanych w jednostce czasu.
Zegar systemowy wyznacza tzw. cykl maszynowy, w czasie którego procesor
wykonuje część lub cały rozkaz.
Cykl maszynowy składa się z 4 operacji rozdzielonych na dwa etapy:
•
Etap pobrania rozkazu
1. Pobranie rozkazu do pamięci wewnętrznej procesora
2. Dekodowanie rozkazu
Cykl maszynowy
EB
II PWr
17
•
Etap wykonania rozkazu
3. Wykonanie rozkazu przez ALU
4. Przesłanie wyniku do rejestru lub pamięci
Wiele rozkazów może wymagać więcej cykli maszynowych. Np. rozkaz pobrania
z pamięci 2 liczb, obliczenia ich sumy i zapisania wyniku do pamięci wymaga 4
cykli maszynowych.
Przepływ informacji w cyklu rozkazowym
Licznik rozkazów
Adres rozkazu
Rejestry
Rejestr rozkazów
Rozkaz
KOD AR1
AR2
W
EB
II PWr
18
ALU
Wynik
Argument
1
Adres argumentu
Pamięć operacyjna
Kod
operacji
Argument 2
ALU
Ponieważ różne komputery wykonują różną liczbę rozkazów w cyklu zegarowym,
to bardziej uniwersalną miarą szybkości komputera (aniżeli szybkość zegara) jest
liczba rozkazów wykonanych w jednostce czasu.
Stosuje się następujące jednostki:
•
Mips
(mega-instruction per second) - miliony prostych rozkazów na sek
•
megaflops
(Mega Floating Point Instruction per Second) - milion operacji
zmiennoprzecinkowych na sek
Porównanie szybkości komputerów
EB
II PWr
19
zmiennoprzecinkowych na sek
•
gigaflops (GFLOPS)
– miliard operacji zmiennoprzecinkowych na sek
•
teraflops
(TFLOPS)
– 10
12
operacji zmiennoprzecinkowych na sek
•
petaflops (PFLOPS)
– 10
15
operacji zmiennoprzecinkowych na sek
Porównanie szybkości komputerów
Przykłady:
• procesory w kalkulatorach - 10 FLOPS
• procesor Core i7-920 3.4GHz - 70 GFLOPS
• supercomputer ASCII White (IBM) - 12 teraflops
• supercomputer Columbia (NASA) – 42.7 teraflops
• supercomputer Roadrunner (IBM), 2008 – 1 PFLOPS
EB
II PWr
20
• supercomputer Roadrunner (IBM), 2008 – 1 PFLOPS
• supercomputer Cray Jaguar, 2009 – 1.75 PFLOPS
• supercomputer Jaguar XT5 - 2,3 petaflops
Szacuje się, że mózg jest w stanie wykonywać około 10 biliardów
operacji (elementarnych!) na sekundę.
Superkomputer hybrydowy Roadrunner
Szybkość: 1 petaflop (10
15
flopów)
RAM: 98 terabajtów (98 * 10
12
)
Mieści się w 278 panelach
Zajmuje 5 200 stóp
2
Waga: 500 000 lbs (ok.. 200 ton)
EB
II PWr
21
Moc pobierana: 2.35 MW
System operacyjny : Linux Red Hat
Zainstalowany w Los Alamos (National Nuclear Security Administration)
Transportowany był w 21 tirach.
Parametry charakteryzujące procesor
• Rozmiar słowa
Jednostka danych (w bitach lub bajtach) jaką procesor może przetwarzać w tym
samym czasie (np.. 8, 16, 32, 64 bity).
• Zegar
Od kilku MHz do kilku GHz.
• Pamięć podręczna (ang. cache memory)
- ile poziomów
- jak wielka pamięć
EB
II PWr
22
- jak wielka pamięć
• Lista rozkazów
• Prędkość przetwarzania
Przyśpieszenie pracy komputerów
Zwiększenie szybkości
1. Nowe technologie
- większy stopień integracji obwodów
Bliżej siebie obwody – krótszy czas przesyłania bitów,
Bliżej siebie obwody – wydzielanie więcej ciepła
- zwiększenie liczby rejestrów
EB
II PWr
23
- szybsze i szersze magistrale
- lepszej jakości materiały
Zamiana elementów aluminiowych miedzianymi
2. Nowe rozwiązania w architekturze komputerów
-
ulepszenie listy rozkazów
, CISC (ang. Complex Instruction Set Computer)
Komputer ze złożoną listą rozkazów.
-
wprowadzenie modelu RISC
(ang. Reduced Instruction Set Computer
Komputer ze zredukowaną listą rozkazów.
-
zrównoleglenie operacji
Przyśpieszenie pracy komputerów
EB
II PWr
24
-
zrównoleglenie operacji
-
potokowość
W starych PC wykonanie jednego rozkazu musiało być zakończone przed
rozpoczęciem następnego. W nowszych rozwiązaniach z każdym nowym cyk-
lem maszynowym rozpoczyna się wykonywanie kolejnych rozkazów.
Przyśpieszenie pracy komputerów
-
wieloprocesorowość
--
przetwarzanie równoległe
Wiele procesorów wspólnie wykonują to samo zadanie
--
wieloprzetwarzanie
Każdy procesor wykonuje różne zadanie
EB
II PWr
25
sterowanie
P1
R
A
M
P1
R
A
M
P1
R
A
M
WEJ
EB
II PWr
26
M
M
M
sterowanie
WYJ
Tendencje przyszłościowe
•
Nowe materiały
Obecnie silikon jako naturalny półprzewodnik. Osiągnięto limit upakowania
chipów silikonowych. Trendy:
- przetwarzanie optyczne (światło zamiast elektronów)
- materiały nadprzewodzące
•
Układy 3-D
3-wymiarowe układy, w odróżnieniu od płaskich, pozwolą na upakowanie
znacznie więcej elementów i ok. 10-krotnie zwiększyć szybkość.
EB
II PWr
27
znacznie więcej elementów i ok. 10-krotnie zwiększyć szybkość.
Tendencje przyszłościowe
•
Komputery kwantowe
•
Przetwarzanie optoelektroniczne
EB
II PWr
28
• Komputery organiczne
Tendencje przyszłościowe
•
Komputery kwantowe
Wykorzystuje się zasady fizyki i mechaniki kwantowej. Komputer kwantowy
pracuje na poziomie atomów wykorzystując bity kwantowe tzw.
qubity.
Qubit, w odróżnieniu od bitu, może reprezentować nie dwa, a wiele stanów (i to
nawet w tym samym czasie). W związku z tym komputery kwantowe mogą być
wykładniczo szybsze od konwencjonalnych. Dane w komputerach kwan-
towych są reprezentowane przez aktualny stan kwantowy układu stanowią-
EB
II PWr
29
towych są reprezentowane przez aktualny stan kwantowy układu stanowią-
cego komputer. Jego ewolucja odpowiada procesowi obliczeniowemu.
Tendencje przyszłościowe
• Przetwarzanie optoelektroniczne
Już obecnie wytwarzane są układy optyczne wykorzystujące światło do przesy-
łania danych. W komputerach optycznych planuje się wykorzystanie światła do
wykonywania obliczeń. Ponieważ promienie świetlne nie interferują ze sobą,
komputery optyczne będą znacznie mniejsze i szybsze od elektronicznych.
W tradycyjnych komputerach elektronicznych nośnikiem informacji są elektrony.
EB
II PWr
30
W tradycyjnych komputerach elektronicznych nośnikiem informacji są elektrony.
Poruszają się one ze stosunkowo niewielką prędkością kilku kilometrów na sekundę.
Tymczasem w procesorach optycznych nośnikami informacji są
fotony,
które
poruszają się z najwyższą znaną nam prędkością 300 tys. km na sekundę
Tendencje przyszłościowe
• Komputery organiczne
Biotechnologia umożliwi utworzenie organicznych komputerów – zbudowanych
z materii organicznej.
W komputerach opartych na DNA informacja jest kodowana przy pomocy czterech
zasad azotowych: tyminy T, adeniny A, cytozyny C i guaniny G.
Pamięć oparta na DNA:
- sekwencja T, A, C, G – jeden bit to jedna litera
EB
II PWr
31
- sekwencja T, A, C, G – jeden bit to jedna litera
- DNA o długości 1 cm zawiera ponad 1Mbit informacji
- w 1 mm
3
mieści się 10 miliardów takich DNA
- w łebku szpilki można pomieścić 100 000 razy więcej danych niż na dysku 100 GB.
Przy pomocy metod inżynierii genetycznej można rozwiązywać konkretne problemy
obliczeniowe.
Rok
Nazwa
Firma
Zegar
(MHz)
Roz słowa
(bit)
Magistrala
(bit)
Szyb mag
(MHz)
1978
8086/8088
Intel
4.77 - 10
16
8 - 16
5 - 10
1982 80286
6 – 12.5
16
16
6 - 12
1985 80386
16 - 33
32
16 - 32
16 - 33
1989
80486
16 - 100
32
32
16 - 50
1993 Pentium
60 – 233
32
32 – 64
50 - 60
1997 Pentium II
200 – 450
32
64
66 - 100
Charakterystyki procesorów
EB
II PWr
32
1997 Power PC 750
Motorola 200 – 400
32
64
100
1998 Celeron
Intel
266 – 900
32
64
66 - 100
1999
Pentium III
450 – 1.1
32
64
100 - 133
1999 Athlon
AMD
850 – 1.2
32
64
200 - 266
1999 Duron
AMD
750 – 850
32
64
200
2000 Pentium 4
Intel
1.3 GHz
32
64
400
2006
Pentium 4
Intel
3.4 GHz
64
64
533 MHz
Pamięć komputera
EB
II PWr
33
Pamięć komputera
Parametry charakteryzujące pamięć:
• pojemność
Określa ilość danych jaką można w niej przechowywać (liczona w MB)
Jednostki: bity, bajty, słowa (8, 16, 32, 64 bity)
• szybkość/czas dostępu
Pamięci
– układy przeznaczone do przechowywania danych, wyników
i programów.
EB
II PWr
34
• szybkość/czas dostępu
Czas od momentu zażądania do momentu ukazania się danych na wyjściu pamięci
• pobór mocy
• koszt
Hierarchia pamięci komputera
1) pamięć rejestrowa
2) pamięć buforowa (cache)
3) pamięć operacyjna (główna)
4)
pamięć zewnętrzna
GBajty
sz
y
b
k
o
ść
d
os
tę
p
u
p
oj
em
n
o
ść
EB
II PWr
35
Bajty
KBajty
MBajty
GBajty
Cache
Rejestry
Pamięć
główna
(operacyjna)
Pamięć
zewnętrzna
Sposoby dostępu do pamięci
1) Pamięci z dostępem bezpośrednim (losowym)
Bezpośredni dostęp do każdego miejsca za pomocą adresu
Są to: pamięci dyskowe, CD, DVD, pamięć operacyjna
2) Pamięci z dostępem sekwencyjnym
- dostęp w kolejności w jakiej dane są fizycznie zapisane na nośniku
(np. pamięci taśmowe)
3) Pamięci asocjacyjne (skojarzeniowe)
EB
II PWr
36
3) Pamięci asocjacyjne (skojarzeniowe)
Są to pamięci adresowane zawartością
Pamięci ulotne/nieulotne
Pamięć
nieulotna
to pamięć, w której dane są pamiętane także po odłączeniu
zasilania. Są to pamięci dyskowe, CD, DVD, taśmowe.
Pamięć
ulotna
to pamięć, w której dane ulegają zniszczeniu po wyłączeniu
zasilania. Są to pamięci operacyjne.
Pamięci tylko do odczytu/do odczytu i zapisu
EB
II PWr
37
ROM
– Read Only Memory (tylko do odczytu)
RAM
– Random Access Memory (pamięci o dostępie losowym, do zapisu i
odczytu)
Pamięci tylko do odczytu/do odczytu i zapisu
Pamięć operacyjna
0
1
2
Służy do przechowywania programów i danych w trakcie pracy systemu.
Jest pamięcią
ulotną
, o dostępie
bezpośrednim
, typu
RAM
.
EB
II PWr
38
n-1
n-2
n-3
Pamięć operacyjna
Podział ze względu na technologię wykonania:
• pamięci dynamiczne DRAM (dynamic RAM)
Są wolniejsze, ale tańsze,
Wymagają odświeżania, łatwiej podlegają scalaniu
Pamięci DRAM są umieszczane na tzw. modułach:
- SIMM (Single In-line Memory Module) o szerokości magistrali danych
równej 32 bity
EB
II PWr
39
równej 32 bity
- DIMM (Dual In-line Memory Module) o szerokości magistrali 64 bity
• pamięci statyczne SRAM (static RAM)
Są to szybkie pamięci o stosunkowo niewielkiej pojemności i dużym poborze
mocy. Zbudowane na przerzutnikach. Są stosowane tam, gdzie nie jest wyma-
gana duża pojemność, a jedynie duża szybkość, np.. pamięci Cache.
Pamięci zewnętrzne
System pamięci składa się z dwóch elementów:
•
urządzenie pamięci (drive)
- urządzenia wewnętrzne (instalowane i konfigurowane z jednostką centralną)
- urządzenia zewnętrzne (podłączone do portów dodatkowych)
•
nośnik (dyskietka, CD, DVD, dysk)
Pamięci zewnętrzne są nieulotne !
EB
II PWr
40
Pamięci zewnętrzne są nieulotne !
Pamięci zewnętrzne mogą być:
• wymienne (dyskietki, płyty CD/DVD, taśmy magnetyczne)
• niewymienne (dysk twardy)
Pamięci dyskowe
sektor
ścieżka
talerze
głowice
Dane są zapisywane poprzez porządkowanie cząstek magnetycznych na dysku,
którego powierzchnie są pokryte materiałem o odpowiednich własnościach
magnetycznych.
EB
II PWr
41
Pamięci dyskowe
Czas dostępu – suma poniższych czasów:
• czas szukania, czas na przesuniecie głowic do określonego cylindra
• opóźnienie obrotowe, czas potrzebny na obrót dysku do pożądanej pozycji
• czas transferu danych
Typowy czas dostępu jest rzędu kilku ms.
EB
II PWr
42
Cechy fizyczne:
• średnica dysków
- 3.5” (komputery osobiste)
- 2.5” (komputery przenośne)
• prędkość obrotowa
Od 5 400 do 15 000 obr/min.
• pojemność: od 40 GB do kilkuset GB
Pamięci dyskowe
Standardy dysków
określają:
- gęstość zapisu,
- czas dostępu,,
- wielkość dysku,
- sposób współpracy z innymi urządzeniami
•
ATA/IDE
– Attachment/Integrated Drive Electronics
Kontroler wbudowany w urządzenie dyskowe
EB
II PWr
43
Kontroler wbudowany w urządzenie dyskowe
•
SCSI
(Small Computer System Interface)
Kontrolery wbudowane albo na kartach rozszerzenia. Jest droższy i szybszy.
Umożliwia podłączenie kilku urządzeń do jednego kontrolera.
Pamięci dyskowe
Partycjonowanie
Jest to podział dysku na logiczne jednostki zwane partycjami, które mogą być
używane jako niezależne dyski.
Dlaczego dzieli się dysk na partycje ?
• możliwość instalowania kilku systemów operacyjnych na jednym dysku fizycznym
• efektywniejsze wykorzystanie pojemności
EB
II PWr
44
• efektywniejsze wykorzystanie pojemności
Partycja składa się z klastrów
Klaster to najmniejsza adresowalna jednostka.
Wielkość klastrów zależy od wielkości partycji i wynosi od 4 KB do 512 KB
Dyski optyczne
Płyty kompaktowe wykonane są z poliwęglanowej płytki o grubości 1,2 mm i
ś
rednicy 12 cm (4.5 cala) pokrytej cienką warstwą aluminium w której zawarte są
informacje. Odczytywane są one laserem półprzewodnikowym o długości fali ok.
780 nm. Zapis tworzy spiralną ścieżkę biegnącą od środka do brzegu płyty.
Podobnie jak dyski magnetyczne, dyski optyczne są także dzielone na ścieżki i
EB
II PWr
45
Podobnie jak dyski magnetyczne, dyski optyczne są także dzielone na ścieżki i
sektory. Jednakże w tym przypadku ścieżka jest spiralą biegnącą od środka na
zewnątrz. Dlatego często dyski optyczne mają różne kształty zewnętrzne.
Dyski optyczne
Płyta kompaktowa została opracowana wspólnie przez koncerny Philips i Sony pod
koniec lat 1970., a jej premiera odbyła się w 1982 roku.
Lasery mogą zapisywać dane z o wiele większą gęstością niż głowice magnetyczne,
dlatego dyski optyczne o podobnych gabarytach są dużo bardziej pojemne od
dysków magnetycznych. Dwa popularne standardy:
• CD – Compact Disc, pojemność: 700 MB
• DVD – Digital Versatile Disc (Digital Video Disc), pojemność: 4.7 GB do 17 GB
EB
II PWr
46
• CD-ROM (Compact Disc, Read Only Memory)
Zapisywane fabrycznie za pomocą lasera (podczerwony promień)
• CD-R (Recordable)
Zapisywane jednorazowo
• CD-RW (Rewritable)
Zapisywane wielokrotnie
Dyski optyczne - CD
EB
II PWr
47
Urządzenie do czytania CD – czytnik CD.
Urządzenie do zapisu CD – nagrywarka (wypalarka) CD + specjalny program
A by chronić pry watność uży tk ownik a, program PowerPoint uniemożliwił automaty czne pobranie tego zewnętrznego obrazu. A by pobrać i wy świetlić ten obraz, k lik nij przy cisk Opcje na pask u k omunik atów, a następnie k lik nij opcję W łącz zawartość zewnętrzną.
[
6
Format DVD został opracowany prze firmy Philips, Sony i Toshiba i
wprowadzony w 1995 roku.
Różne technologie:
- 4.7 GB
1-stronny, -warstwowy
- 8.7 GB
1-stronny, 2-warstwowy
Dyski optyczne - DVD
- 8.7 GB
1-stronny, 2-warstwowy
- 9.4 GB
2-stronny, 1-warstwowy
- 17 GB
2-stronny, 2-warstwowy
• DVD-ROM
Tylko do odczytu, nagrywane fabrycznie (laser czerwony)
• DVD-R, DVD+R (różne formaty zapisu)
Jednorazowy zapis
• DVD-RW, DVD+RW
Zapisywane wielokrotnie (różne formaty zapisu)
• DVD-RAM
Dyski optyczne - DVD
EB
II PWr
49
• DVD-RAM
Zapisywane wielokrotnie, dysk w kasecie, poj. 9.4 GB
• Nowa technologia zapisu (
niebieski laser
)
- 25 GB (Blu-ray Disc - Sony)
- 36 GB (HD-DVD - Toshiba)
Niezależnie od różnych formatów zapisu, odczytywanie możliwe na wszystkich
standardowych czytnikach DVD.
Napędy DVD mogą odtwarzać CD, ale nie odwrotnie!
Podczas gdy czytniki DVD korzystają z czerwonego lasera, w napędach HD DVD
i Blu-ray Disc laser ma kolor niebieski. Podstawową różnicą pomiędzy tymi
laserami jest długość fali – czerwony ma 650 nanometrów, podczas gdy niebieski
tylko 405 nm. Pozwala to na zmniejszenie rozmiaru pitów, a co za tym idzie daje
to możliwość gęstszego zapisywania danych na nośniku.
Dyski optyczne
EB
II PWr
50
A by chronić pry watność uży tk ownik a, program PowerPoint uniemożliwił automaty czne pobranie tego zewnętrznego obrazu. A by pobrać i wy świetlić ten obraz, k lik nij przy cisk Opcje na pask u k omunik atów, a następnie k lik nij opcję W łącz zawartość zewnętrzną.
Blu-ray Disc (BD)
– konkurencyjny dla HD DVD format zapisu optycznego,
opracowany przez Blu-ray Disc Association (BDA). Następca formatu DVD.
Wyróżnia się większą pojemnością od płyt DVD, co jest możliwe dzięki
zastosowaniu niebieskiego lasera.
Blu-ray pozwala na zapisanie 25 GB danych na płytach jednowarstwowych.
W użyciu są również :
- płyty dwuwarstwowe
o pojemności 50 GB,
Dyski optyczne - BD
EB
II PWr
51
- płyty dwuwarstwowe
o pojemności 50 GB,
- płyty czterowarstwowe mieszczące do 100 GB,
- płyty ośmiowarstwowe, na których można zapisać 200 GB informacji.
Istnieją wersje BD-ROM (Read Only Memory), BD-R (Recordable) i BD-RE
(REwritable, do 1000 zapisów).
Inne pamięci zewnętrzne
• Smart cards
Karta plastikowa wyposażona w procesor i pamięć.
Pojemność do kilku MB.
Są często wykorzystywane do zapisu danych personalnych np. medycznych,
do zapisu danych identyfikacyjnych, karty płatnicze itp.
• Pamięci flash
Używa się chipsów podobnie jak Smart cards, ale pojemność znacznie większa
Wykorzystywane jako pamięci przenośne w notebookach, aparatach fotogr.
EB
II PWr
52
Wykorzystywane jako pamięci przenośne w notebookach, aparatach fotogr.
i innych urządzeniach przenośnych.
Postacie pamięci flash:
- Sticks (od 4 do 64 MB)
- flash memory cards (do 512 MB)
- flash memory drives (USB mini drives,
pen drives
) (do kilkudziesięciu GB)
A by chronić pry watność uży tk ownik a, program PowerPoint uniemożliwił automaty czne pobranie tego zewnętrznego obrazu. A by pobrać i wy świetlić ten obraz, k lik nij przy cisk Opcje na pask u k omunik atów, a następnie k lik nij opcję W łącz zawartość zewnętrzną.
Karta elektroniczna
(ang. smart card) — uniwersalny nośnik danych w postaci
karty wykonanej z plastiku z umieszczonym na niej (lub wewnątrz niej) jednym
lub kilkoma układami scalonymi, które pozwalają na ochronę procesu logowania
użytkownika, kontrolę dostępu i zawartych na niej danych. Może być
odczytywana za pomocą urządzeń automatycznych, np. przy zawieraniu i
rozliczaniu transakcji finansowych oraz w kasach cyfrowych. Karty elektroniczne
mają rozmiar i wygląd zbliżony do tradycyjnych kart kredytowych z paskiem
magnetycznym.
Inne pamięci zewnętrzne
EB
II PWr
53
magnetycznym.
Są dwa standardowe wymiary kart:
• 85 × 54 mm - większy, stosowany w np. kartach kredytowych
• 25 × 15 mm - mniejszy, wielkości paznokcia, stosowany w np. kartach SIM
Pamięci taśmowe
1.
Klasyczna taśma magnetyczna
Szerokość ½”, długość 2 400 stóp (12.7 mm, 750 m)
Zapisu dokonuje się w 9 rządkach z gęstością standardową np.. 640 b/mm
Przy szybkości przewijania 6 m/s daje to szybkość transmisji 384 kB/s
Dane są zapisywane i odczytywane blokami tzw. rekordami.
Dostęp do danego rekordu odbywa się przez podanie jego numeru
EB
II PWr
54
Dostęp do danego rekordu odbywa się przez podanie jego numeru
licząc od początku taśmy.
Pojemność taśmy zależy od gęstości zapisu i długości taśmy.
Np. poj. taśmy standardowej (750 m) wynosi 40 MB.
Obecnie nie używane !
2. Kasety magnetyczne (cartridge), poj. od kilkuset MB do setek GB
Jest kilka standardów takich kaset:
- VCR (Video Casette Recorde)
- DAT (Digital Audio Tape)
Często wykorzystywane do archiwizowania danych.
Występują urządzenia wyposażone w wiele jednostek taśmowych.
Pamięci taśmowe
EB
II PWr
55
Występują urządzenia wyposażone w wiele jednostek taśmowych.
A by chronić pry watność uży tk ownik a, program PowerPoint uniemożliwił automaty czne pobranie tego zewnętrznego obrazu. A by pobrać i wy świetlić ten obraz, k lik nij przy cisk Opcje na pask u k omunik atów, a następnie k lik nij opcję W łącz zawartość zewnętrzną.
EB
II PWr
56
Napęd taśmowy DDS, na nim od prawej:
- dyskietka 3,5",
- taśma DC (250 MB, 6 mm, 310,9 mb),
- taśma DL (20 GB, 8 mm, 112 mb),
- taśma DDS (4 mm, 150 mb)
EB
II PWr
57