Ćwiczenie III – Budowa i funkcja integumentu

•

Pochodzenie, budowa i funkcje integumentu

•

Gruczoły skórne

•

Wytwory naskórka i skóry właściwej

•

Przegląd budowy skóry różnych kręgowców

Funkcje integumentu
UNIEZALEŻNIA OD ŚRODOWISKA ↔ ZESPALA ZE ŚRODOWISKIEM

•

ochrona przed czynnikami fizycznymi, chemicznymi i drobnoustrojami

•

ochrona mechaniczna – twory twarde (pancerz): łuski rogowe / zwapniałe / płytki kostne

•

informacja o środowisku, odbieranie wrażeń zmysłowych

•

usuwanie substancji na zewnątrz

•

pobieranie substancji z otoczenia

•

ochrona przed wyschnięciem:

→ śluz

→ rogowacenie

•

termoregulacja: → podskórna warstwa tłuszczowa / pióra / włosy

→ pocenie / zianie

•

barwnik: → ochrona przed wnikaniem promieni słonecznych

→ ubarwienie ciała – ochronne / odstraszające / godowe / dymorfizm płciowy

•

oddychanie

NASKÓREK epidermis

•

pochodzi z ektodermy

•

nabłonek wielowarstwowy rogowaciejący,
błona podstawna

•

komórki naskórka – keratynocyty

•

brak własnego unaczynienia

SKÓRA WŁAŚCIWA cutis vera/derma

•

głównie tkanka łączna właściwa

•

liczne naczynia krwionośne, limfatyczne,
nerwy i gruczoły

•

pochodzi z mezenchymy
(mezodermy przyosiowej)

Warstwy skóry właściwej

•

warstwa brodawkowata (stratum papillare)

- tkanka łączna włóknista

- włókna sprężyste, kolagenowe, siateczkowate

- zakończenia nerwowe, naczynia, fibroblasty,
makrofagi

•

warstwa siateczkowata (stratum reticulare)

- tkanka łączna beleczkowa

- komórki tłuszczowe, fibroblasty, makrofagi,
leukocyty

TKANKA PODSKÓRNA subcutis

•

tkanka łączna luźna

•

nnaczyniona i unerwiona

•

włókna kolagenowe i sprężyste luźno utkane

•

wolne przestrzenie często wypełnione tkanką tłuszczową

GRUCZOŁY SKÓRNE

•

przekształcone komórki naskórka

•

zewnątrzwydzielnicze (egzokrynowe)

Podział wg komplikacji budowy

o gruczoły jednokomórkowe – minogi, ryby, larwy płazów
o gruczoły wielokomórkowe – pozostałe kręgowce

Podział wg rodzaju produkowanej wydzieliny

•

gruczoły potowe glandulae sudoriferae

- cewkowo-pęcherzykowe, merokrynowe

- usuwanie zbędnych produktów przemiany materii

- termoregulacja

•

gruczoły łojowe glandulae sebaceae

- pęcherzykowe poj./rozgałęzione, poliptychiczne, holokrynowe,

- natłuszczanie, izolacja przed wilgocią, działanie bakteriobójcze

•

gruczoły zapachowe glandulae osmentae

- podobne w budowie do potowych, apokrynowe, wydzielina płynna

- zapach charakterystyczny dla gatunku

•

gruczoły śluzowe glandulae mucosae

- 1-komórk. kubiczne/wielokomórk. pęcherzykowe, merokrynowe

- śluz - warstwa ochronna na powierzchni ciała, zmniejsza tarcie u zwierząt wodnych, działanie
bakteriobójcze

•

gruczoły mlekowe glandulae mammae

- pęcherzykowe, pęcherzykowo-cewkowate

- wydzielanie merokrynowe (białka,laktoza) oraz wydzielanie apokrynowe (kropelki tłuszczu)

•

Gruczoły kuprowe glandula uropygii

- ponad nasadą ogona u ptaków

- cewkowe złożone

- 2 worki uchodzące na zewn. szyjką (pędzelek z piór)

- wydzielina:

- natłuszczanie piór

- prowitamina > światło > witamina D

WYTWORY INTEGUMENTU
Wytwory naskórka – rogowe (zbudowane z rogu – keratyny)

o rogi, pazury, paznokcie, kopyta, pióra, włosy, modzele płazów,

rogowe łuski gadów, rogowe tarczki na kończynach gadów i ptaków,

o

gruczoły skórne

o chromatofory

Wytwory skóry właściwej

o

większość łusek ryb

o

płytki kostne w pancerzach gadów
(żółwi i krokodyli)

o

poroża ssaków

Wytwory mieszane (naskórkowo-skórne)

o

opuszki ssaków

o

narządy świetlne – fotofory

o

niektóre łuski ryb (plakoidalne)