mgr. Joanna Kądzielska
BAKTERIE GRAM-UJEMNE
ROSNĄCE TLENOWO I/LUB WZGLĘDNIE BEZTLENOWO
PAŁECZKI GRAM-UJEMNE
I.
Enterobacteriaceae (pałeczki jelitowe)
1.
Rodzaj: Salmonella
Gatunki: S. enterica ponad 2500 serotypów (serowarów),
ważniejsze z nich to:
S.
Enteritidis, S. Typhimurium,
S. Hadar,
S.
Infantis, S. Virchof, S. Choleraesuis, S. Typhi
S. Paratyphi
S. bongori
Salmonella enterica serotyp Enteritidis oraz Salmonella
enterica serotyp Typhimurium - powoduje salmonellozy, zakażenia i
zatrucia pokarmowe. Są to serotypy odzwierzęce, np. dla S. enterica serotyp
Enteritidis rezerwuarem jest drób, zwłaszcza kaczki. Choroba dotyczy raczej
tylko przewodu pokarmowego (powinowactwo bakterii do tkanki limfatycznej),
niekiedy może ulec uogólnieniu. Bardzo częsta na całym świecie, w Polsce 20-
30 tysięcy przypadków rocznie.
Serotypy Salmonella zwyczajowo noszą nazwy, najczęściej
związane z pierwotnym miejscem wyhodowania bakterii, a jeszcze wcześniej
związane z chorobotwórczością lub żywicielem zwierzęcym.
Salmonella enterica serotyp Typhi – pałeczka duru
brzusznego. Dur brzuszny jest chorobą szerząca się drogą pokarmową, ale
dotyczącą całego ustroju. Żywicielem S. enterica serotyp Typhi jest tylko
człowiek, do zakażenia wystarczy spożycie ok. 100 bakterii. Może występować
długotrwałe nosicielstwo. W Polsce poniżej 100 przypadków rocznie.
Salmonella enterica serotyp Paratyphi– pałeczka paraduru –
choroba klinicznie podobna do duru brzusznego, w Polsce występuje jeszcze
rzadziej niż dur brzuszny.
2. Rodzaj: Shigella
Gatunki:
S. dysenteriae, S. flexneri, S. boydii, S. sonnei
mgr. Joanna Kądzielska
W Polsce występują tylko dwa gatunki: S. flexneri i S. sonnei. Ponad 95%
przypadków spowodowanych jest u nas, podobnie jak w innych krajach Europy
oraz w USA przez S. sonnei. Rocznie w Polsce notuje się kilkaset przypadków
czerwonki bakteryjnej.
3. Rodzaj: Escherichia
Gatunek:
E. coli
Stanowi składnik prawidłowej mikroflory jelita grubego. Występuje u około
100% populacji. Istnieją szczepy o podwyższonej chorobotwórczości lub wręcz
chorobotwórcze. Najczęściej powoduje zakażenia układu moczowego
(pęcherza i nerek), są to najczęściej szczepy uropatogenne (UPEC).
Może powodować rożnego typu zakażenia w obrębie jamy brzusznej,
zapalenie otrzewnej, po wydostaniu się na zewnątrz jelita. Może to mieć
miejsce, np. po operacjach brzusznych, ale nie tylko. E. coli może również
powodować zakażenia ran, posocznice, zakażenia innych układów, w tym
układu oddechowego. Mogą zakażać noworodki w trakcie porodu.
Wśród szczepów E. coli wyróżnia się szczepy chorobotwórcze dla przewodu
pokarmowego . Szczepy te powodują biegunki. Mogą to być biegunki
niemowląt, biegunki podróżnych oraz inne. Należą tu następujące grupy:
ETEC (enterotosynogenne E. coli)
EPEC (enteropatogenne E. coli)
EIEC (enteroinwazyjne E. coli)
EHEC (enterokrwotoczne E. coli) i inne.
Rodzaje: 4. Klebsiella
5. Enterobacter
6. Serratia
7. Citrobacter
8. Proteus
inne
Różne zakażenia, zakażenia układu moczowego, zakażenia uogólnione,
zakażenia ran, zakażenia w obrębie jamy brzusznej. Mogą wchodzić w skład
prawidłowej mikroflory jelita.
9. Rodzaj: Plesiomonas – zakażenia układu
pokarmowego
10.
Rodzaj: Yersinia
mgr. Joanna Kądzielska
Gatunki: Y. pestis – pałeczka dżumy. W Polsce obecnie nie występuje.
Y. enterocolitica – powoduje choroby biegunkowe.
Y. pseudotuberculosis – pałeczka rodencjozy.
II.
Pałeczki niefermentujące
1.
Rodzaj: Pseudomonas
Gatunek:
P. aeruginosa
Rodzaje:
2. Stenotrophomonas
3. Burkholderia
4. Acinetobacter
5. inne
Pałeczki niefermentujące występują w środowisku, np. w
wodzie, mogą niekiedy kolonizować ludzi (przewód pokarmowy). Szczególnie
chorobotwórcze są dla ludzi z obniżoną odpornością. Mogą zakażać rany
(często pooparzeniowe). P. aeruginosa jest groźny w zakażeniach oka.
Ponadto odgrywa szczególną rolę w zakażeniach u ludzi z mukowiscydozą.
Pałeczki niefermentujące są przyczyną zakażeń szpitalnych,
ponieważ charakteryzują się często dużą opornością na antybiotyki i inne
czynniki przeciwbakteryjne (środki dezynfekcyjne). Łatwo namnażają się w
środowisku wilgotnym (krany, umywalki, wazony z kwiatami).
Szczególnie niebezpieczne na oddziałach intensywnej terapii.
III.
Inne pałeczki
1. Rodzaj: Haemophilus
Gatunek:
H. influenzae
– zakażenia ucha, zatok, oskrzeli, zapalenie nagłośni,
zapalenie spojówek, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
23. Bordetella pertussis - krztusiec
4.
Brucella bovis – brucelloza – choroba odzwierzęca
5.
Francisella tularensis – tularemia – choroba odzwierzęca
6.
Legionella pneumophila – legionelloza, zapalenie płuc
7.
Aeromonas –zakażenia układu pokarmowego
i pozapokarmowe.
mgr. Joanna Kądzielska
PRZECINKOWCE
1. Rodzaj: Vibrio
Gatunek: V. cholerae - cholera
V. parahaemolyticus – zakażenia układu pokarmowego
2. Rodzaj: Campylobacter
Gatunek:
C. jejuni
– zakażenia układu pokarmowego
3. Rodzaj: Helicobacter
Gatunek:
H. pylori
– zapalenie błony śluzowej żołądka, choroba wrzodowa,
zwłaszcza dwunastnicy.
KRĘTKI
1. Rodzaj: Treponema
Gatunek:
T. pallidum
– krętek blady - kiła
2. Rodzaj: Leptospira
Gatunek:
L. interrogans – leptospirozy, choroby odzwierzęce
3. Rodzaj: Borrelia
Gatunek:
B. burgdorferi
– borelioza z Lyme. Choroba odzwierzęca
przenoszona przez kleszcze. Rezerwuarem są gryzonie i inne ssaki.
B. recurrentis – dur powrotny. Przenoszona przez wszy ludzkie, rezerwuarem
jest człowiek.
ZIARENKOWCE GRAM-UJEMNE
1.
Rodzaj: Neisseria
Gatunek:
N. meningitidis
–dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
N. gonorrhoea
– dwoinka rzeżączki
2.
Rodzaj: Branhamella
Gatunek: B. catarrhalis – zapalenie górnych i dolnych dróg oddechowych
mgr. Joanna Kądzielska
ROSNĄCE BEZWZGLĘDNIE BEZTLENOWO
PAŁECZKI GRAM-UJEMNE
Rodzaje: Bacteroides
Porphyromonas
Prevotella
Fusobacterium
Wszystkie te rodzaje stanowią składnik normalnej mikroflory, ale mogą również
powodować zakażenia, najczęściej o pochodzeniu endogennym.
ZIARENKOWCE GRAM-UJEMNE
Rodzaj: Veillonella
Normalna mikroflora, rzadko udział w zakażeniach mieszanych.
.
Moraxella – zapalenie ucha, zatok, oskrzeli, spojówek