mgr. Joanna Kądzielska

BAKTERIE GRAM-UJEMNE

ROSNĄCE TLENOWO I/LUB WZGLĘDNIE BEZTLENOWO

PAŁECZKI GRAM-UJEMNE

I.

Enterobacteriaceae (pałeczki jelitowe)

1.

Rodzaj: Salmonella

Gatunki: S. enterica ponad 2500 serotypów (serowarów),

ważniejsze z nich to:

S.

Enteritidis, S. Typhimurium,

S. Hadar,

S.

Infantis, S. Virchof, S. Choleraesuis, S. Typhi

S. Paratyphi

S. bongori

Salmonella enterica serotyp Enteritidis oraz Salmonella

enterica serotyp Typhimurium - powoduje salmonellozy, zakażenia i

zatrucia pokarmowe. Są to serotypy odzwierzęce, np. dla S. enterica serotyp

Enteritidis rezerwuarem jest drób, zwłaszcza kaczki. Choroba dotyczy raczej

tylko przewodu pokarmowego (powinowactwo bakterii do tkanki limfatycznej),

niekiedy może ulec uogólnieniu. Bardzo częsta na całym świecie, w Polsce 20-

30 tysięcy przypadków rocznie.

Serotypy Salmonella zwyczajowo noszą nazwy, najczęściej

związane z pierwotnym miejscem wyhodowania bakterii, a jeszcze wcześniej

związane z chorobotwórczością lub żywicielem zwierzęcym.

Salmonella enterica serotyp Typhi – pałeczka duru

brzusznego. Dur brzuszny jest chorobą szerząca się drogą pokarmową, ale

dotyczącą całego ustroju. Żywicielem S. enterica serotyp Typhi jest tylko

człowiek, do zakażenia wystarczy spożycie ok. 100 bakterii. Może występować

długotrwałe nosicielstwo. W Polsce poniżej 100 przypadków rocznie.

Salmonella enterica serotyp Paratyphi– pałeczka paraduru –

choroba klinicznie podobna do duru brzusznego, w Polsce występuje jeszcze

rzadziej niż dur brzuszny.

2. Rodzaj: Shigella

Gatunki:

S. dysenteriae, S. flexneri, S. boydii, S. sonnei

mgr. Joanna Kądzielska

W Polsce występują tylko dwa gatunki: S. flexneri i S. sonnei. Ponad 95%

przypadków spowodowanych jest u nas, podobnie jak w innych krajach Europy

oraz w USA przez S. sonnei. Rocznie w Polsce notuje się kilkaset przypadków

czerwonki bakteryjnej.

3. Rodzaj: Escherichia

Gatunek:

E. coli

Stanowi składnik prawidłowej mikroflory jelita grubego. Występuje u około

100% populacji. Istnieją szczepy o podwyższonej chorobotwórczości lub wręcz

chorobotwórcze. Najczęściej powoduje zakażenia układu moczowego

(pęcherza i nerek), są to najczęściej szczepy uropatogenne (UPEC).

Może powodować rożnego typu zakażenia w obrębie jamy brzusznej,

zapalenie otrzewnej, po wydostaniu się na zewnątrz jelita. Może to mieć

miejsce, np. po operacjach brzusznych, ale nie tylko. E. coli może również

powodować zakażenia ran, posocznice, zakażenia innych układów, w tym

układu oddechowego. Mogą zakażać noworodki w trakcie porodu.

Wśród szczepów E. coli wyróżnia się szczepy chorobotwórcze dla przewodu

pokarmowego . Szczepy te powodują biegunki. Mogą to być biegunki

niemowląt, biegunki podróżnych oraz inne. Należą tu następujące grupy:

ETEC (enterotosynogenne E. coli)

EPEC (enteropatogenne E. coli)

EIEC (enteroinwazyjne E. coli)

EHEC (enterokrwotoczne E. coli) i inne.

Rodzaje: 4. Klebsiella

5. Enterobacter

6. Serratia

7. Citrobacter

8. Proteus

inne

Różne zakażenia, zakażenia układu moczowego, zakażenia uogólnione,

zakażenia ran, zakażenia w obrębie jamy brzusznej. Mogą wchodzić w skład

prawidłowej mikroflory jelita.

9. Rodzaj: Plesiomonas – zakażenia układu

pokarmowego

10.

Rodzaj: Yersinia

mgr. Joanna Kądzielska

Gatunki: Y. pestis – pałeczka dżumy. W Polsce obecnie nie występuje.

Y. enterocolitica – powoduje choroby biegunkowe.

Y. pseudotuberculosis – pałeczka rodencjozy.

II.

Pałeczki niefermentujące

1.

Rodzaj: Pseudomonas

Gatunek:

P. aeruginosa

Rodzaje:

2. Stenotrophomonas

3. Burkholderia

4. Acinetobacter

5. inne

Pałeczki niefermentujące występują w środowisku, np. w

wodzie, mogą niekiedy kolonizować ludzi (przewód pokarmowy). Szczególnie

chorobotwórcze są dla ludzi z obniżoną odpornością. Mogą zakażać rany

(często pooparzeniowe). P. aeruginosa jest groźny w zakażeniach oka.

Ponadto odgrywa szczególną rolę w zakażeniach u ludzi z mukowiscydozą.

Pałeczki niefermentujące są przyczyną zakażeń szpitalnych,

ponieważ charakteryzują się często dużą opornością na antybiotyki i inne

czynniki przeciwbakteryjne (środki dezynfekcyjne). Łatwo namnażają się w

środowisku wilgotnym (krany, umywalki, wazony z kwiatami).

Szczególnie niebezpieczne na oddziałach intensywnej terapii.

III.

Inne pałeczki

1. Rodzaj: Haemophilus

Gatunek:

H. influenzae

– zakażenia ucha, zatok, oskrzeli, zapalenie nagłośni,

zapalenie spojówek, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych

23. Bordetella pertussis - krztusiec

4.

Brucella bovis – brucelloza – choroba odzwierzęca

5.

Francisella tularensis – tularemia – choroba odzwierzęca

6.

Legionella pneumophila – legionelloza, zapalenie płuc

7.

Aeromonas –zakażenia układu pokarmowego

i pozapokarmowe.

mgr. Joanna Kądzielska

PRZECINKOWCE

1. Rodzaj: Vibrio

Gatunek: V. cholerae - cholera

V. parahaemolyticus – zakażenia układu pokarmowego

2. Rodzaj: Campylobacter

Gatunek:

C. jejuni

– zakażenia układu pokarmowego

3. Rodzaj: Helicobacter

Gatunek:

H. pylori

– zapalenie błony śluzowej żołądka, choroba wrzodowa,

zwłaszcza dwunastnicy.

KRĘTKI

1. Rodzaj: Treponema

Gatunek:

T. pallidum

– krętek blady - kiła

2. Rodzaj: Leptospira

Gatunek:

L. interrogans – leptospirozy, choroby odzwierzęce

3. Rodzaj: Borrelia

Gatunek:

B. burgdorferi

– borelioza z Lyme. Choroba odzwierzęca

przenoszona przez kleszcze. Rezerwuarem są gryzonie i inne ssaki.

B. recurrentis – dur powrotny. Przenoszona przez wszy ludzkie, rezerwuarem

jest człowiek.

ZIARENKOWCE GRAM-UJEMNE

1.

Rodzaj: Neisseria

Gatunek:

N. meningitidis

–dwoinka zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych

N. gonorrhoea

– dwoinka rzeżączki

2.

Rodzaj: Branhamella

Gatunek: B. catarrhalis – zapalenie górnych i dolnych dróg oddechowych

mgr. Joanna Kądzielska

ROSNĄCE BEZWZGLĘDNIE BEZTLENOWO

PAŁECZKI GRAM-UJEMNE

Rodzaje: Bacteroides

Porphyromonas

Prevotella

Fusobacterium

Wszystkie te rodzaje stanowią składnik normalnej mikroflory, ale mogą również

powodować zakażenia, najczęściej o pochodzeniu endogennym.

ZIARENKOWCE GRAM-UJEMNE

Rodzaj: Veillonella

Normalna mikroflora, rzadko udział w zakażeniach mieszanych.

.

Moraxella – zapalenie ucha, zatok, oskrzeli, spojówek