Pytania i SUGEROWANE ODPOWIEDZI z matury z biologii 2010 poziom ROZSZERZONY
Zad.1
Dalsze losy komórek potomnych komórki macierzystej
1. Komórki potomne mogą dalej namnażać się.
2. Komórki potomne nie ulegają dalszym podziałom i różnicując się pełnią specyficzne
funkcje w organizmie.
Zad.2
Podaj 2 argumenty na rzecz tezy, że zmiany zachodzące podczas dojrzewania erytrocytów służą
specjalizacji do transportu tlenu.
1. Podczas dojrzewania erytrocytów wypełniane one są hemoglobiną, która ma zdolność
do nietrwałego wiązania tlenu.
2. Utrata zbędnych organelli powoduje, że pozostaje większa powierzchnia do
transportu tlenu.
Erytrocyt podczas dojrzewania wytraca jądro, aby zminimalizować własny metabolizm.
Zad. 3
a) Porównaj przedstawione wzory i podaj jedną cechę wspólną i jedną cechę różniącą struktury
cząsteczek glikogenu i celulozy.
cecha wspólna: glikogen i celuloza zbudowane są z monomerów glukozy
cecha różniąca: glikogen ma postać łańcuchów rozgałęzionych, a celuloza - łańcuchów
prostych
b) Podaj w komórkach jakich organizmów występuje celuloza i jaką pełni w nich rolę. Celuloza jest
podstawowym składnikiem ścian komórkowych w komórkach roślin (funkcja budulcowa).
Zad. 4
1. Funkcja przewodząca cewki (tracheidy), naczynia (tracheje)
2. Funkcja wzmacniająca włókna drzewne, miękisz drzewny
Zad.5
1. Przed kodonem stop sekwencji nukleotydów kodującej pewne białko wstawiono fragment DNA
kodujący białko GFP. W konsekwencji powstanie białko fuzyjne, które po oświetleniu promieniami
UV będzie wykazywać zieloną luminescencję. Działanie takie pozwoli naidentyfikację takiego
białka.
2. Myszom zaimplantowano komórki nowotworowe z wklonowanym genem białka GFP. Dzięki temu
będzie można zaobserwować wystąpienie oraz rozwój chorób nowotworowych.
Zad. 6
Reakcje egzoergiczne uwalniają energię swobodną, zatem produkty reakcji mają energię niższą niż
substraty, natomiast w reakcjach endoergicznych, w których energia jest pobierana, produkty
reakcji mają energię wyższą niż substraty.
Zad.7
Wyjaśnij dlaczego ugotowane ziemniaki nie ciemnieją.
W czasie gotowania w związku z denaturacją białka enzymatycznego spada aktywność
oksydazy polifenolowej
Zad. 8
B. Chemosynteza
E. Replikacja DNA
Zad. 9
a) Podaj nazwę (lub wzór chemiczny) substancji, powstającej w opisanym doświadczeniu, która po
rozpuszczeniu się w wodzie spowodowała zmianę zabarwienia soku w probówce B. CO2 -
dwutlenek węgla
b) Wyjaśnij, jaki proces chemiczny spowodował zmianę barwy soku. Z połączenia dwutlenku
węgla oraz wody powstaje środowisko kwasowe, dzięki któremu nastąpiła zmiana barwy
antocyjanów na czerwoną.
Zad.10
Po przetransportowaniu fosfotriozy ze stromy do cytozolu odłączane są jony
wodorofosforanowe, które są ponownie transportowane z cytozolu do stromy i w niej
wykorzystywane do syntezy ATP
Zad. 11.
a) Podaj, z jakiego procesu zachodzącego w komórkach roślin mogą pochodzić zarówno cząsteczki
ATP jak i NADH.Oddychanie komórkowe.
b) Wyjaśnij, na czym polega rola NADH i NADPH jako czynników redukujących w opisanym
procesie. Dawcy wodoru do redukcji jonu siarczanowego
Zad. 12
1. F
2. P
3. P
4. F
Zad. 13
1. A
2. a) A, b) B, c) D
Zad.14
Najwięcej orzeszków (ponad połowa populacji) osiąga długości średnie, w przedziale 1,7-1,8 mm ).
Dwa razy mniej jest orzeszków o milimetr dłuższych i krótszych od wcześniej wymienionych.
Wartości ekstremalne (1,4 i 2.2) występują bardzo rzadko.
Zad. 15
a)Schemat B
Wypełnione jajami człony tasiemca są wydalane wraz z kałem z organizmu żywiciela
ostatecznego (człowieka). Żywicielem pośrednim tasiemca uzbrojonego jest świnia.
Pasożytem człowiek może się zarazić zjadając niedogotowaną wieprzowinę, pochodzącą
od zakażonej świni.
b) owsik, glista ludzka
Zad. 16
a) Podaj nazwy elementów woreczka zalążkowego oznaczonych na schemacie A cyframi 1 i 2.
1. komórka jajowa; 2. komórka centralna
b) Wyjaśnij, na czym polega podwójne zapłodnienie u roślin okrytozalążkowych. W podwójnym
zapłodnieniu biorą udział dwie gamety męskie oraz dwie komórki woreczka
zalążkowego: komórka jajowa i komórka centralna. Jeden z plemników łączy się z
komórką jajową aparatu jajowego, a inny z komórką centralną.
c) Podaj, co rozwija się z każdej z zapłodnionych komórek. Z połączenia z komórką jajową
powstaje zygota, a następnie zarodek sporofitu. Z zapłodnienia komórki centralnej
powstaje triploidalne jądro bielmowe, które przekształci się w substancje odżywczą dla
zarodka.
Zad. 17
A
uskiewnik różowy jest pasożytem
1. Nie jest wstanie rozwijać się bez odpowiedniego żywiciela.
2. Posiada ssawki, dzięki którym pobiera substancje odżywcze z drzew.
Zad. 18
a) Jaki jest układ krążenia tego ślimaka: otwarty czy zamknięty? A. otwarty
b) Zaznaczone na schemacie naczynia hemolimfatyczne są B. tętnicami
Zad.19
a) Wyjaśnij, dlaczego w żołądku, mimo obecności lipazy ślinowej i lipazy żołądkowej, trawienie
tłuszczów odbywa się w znacznie mniejszym stopniu niż w dwunastnicy. W żołądku w procesie
trawienia nie bierze udziału żółć, któraumożliwia emulgację tłuszczów w dwunastnicy.
b) Na podstawie informacji zawartych w tekście wyjaśnij, dlaczego u chorych z niedoborem
wydzielania śliny (kserostomia) próchnica zębów występuje częściej niż u ludzi z prawidłowym
wydzielaniem śliny. Ślina zawiera wiele składników bakteriobójczych. Jeżeli jej wydzielanie
jest mniejsze, panuje przyjazne środowisko dla rozwoju bakterii, także tych które
wywołują próchnicę.
Zad.20
C. Żyły posiadają mniejszą średnicę oraz niższe ciśnienie krwi w stosunku do tętnic.
Zad.21
a) Wyjaśnij, czy jednorazowe włączenie dzwonka i podanie pokarmu (pkt 3) doprowadzi do
powstania odruchu warunkowego. Nie doprowadzi, bopowstawanie odruchu warunkowego
powstaje w wyniku powtarzalności pewnych sytuacji, bądz
zachowań oraz integracyjnej
funkcji mózgowia, które może postrzegać otoczenie wieloaspektowo korzystając z
danych przekazywanych przez różne zmysły.
Wyjaśnij, na czym polega wytworzenie klasycznego odruchu warunkowego. Wytworzenie
klasycznego odruchu warunkowego spowodowane jest wielokrotnym powtórzeniem
danej sytuacji i zachodzi w dwóch etapach. I etap: bodziec bezwarunkowy (np. pokarm)
+ bodziec obojętny. II etap: dotychczasowy bodziec obojętny, który podlega
wzmocnieniu powoduje powstanie bodz
ca kluczowego
Zad. 22
a) Wyjaśnij, dlaczego ą-amanityna upośledza prawidłowe funkcje komórek. Toksyna powoduje
zaprzestanie transkrypcji, co z kolei doprowadzi do zatrzymania syntezy białek
koniecznych do życia komórki
b) Wyjaśnij, dlaczego zatrucie ą-amanityną w pierwszej kolejności doprowadza do niewydolności
wątroby, a nie innych narządów. Główną funkcją wątroby jest filtracja krwi. Właśnie ten
organ wychwytuje toksyny, jako pierwszy.
Zad. 23
Wyjaśnij, jakie działania muszą być podjęte w przypadku przygotowania pacjenta do przeszczepu
narządu.
Należy sprawdzić układ zgodności HLA dawcy i biorcy. Można obniżyć do pewnego
stopnia odporność organizmy stosując leki immunosupresyjne, aby ciało biorcy nie
odrzuciło przeszczepu.
Zad.24
a) zapisz genotypy rodzicielskie kury i koguta
Genotyp kury - ZA W, genotyp koguta Za Za
b) Zapisz genotypy i fenotypy osobników w pokoleniu F1
koguty pasiaste ZA Za, kury czarne Za W
Zad. 25.
Genotypy rodzicielskie (P) AAbb x aaBB
Genotypy potomstwa (F1) AaBb
Zad.26
a) Genotypy gamet rodziców to AB i ab. Genotypy potomstwa to AABB, AaBb, AaBb, aabb
b) Na podstawie wpisanych genotypów potomstwa podaj ich fenotypy i ustal występujący w tym
przypadku stosunek fenotypów. (zielone gładkie) 3 : 1 (żółte pomarańczowe)
Zad. 27
Podaj jeden przykład praktycznego wykorzystania wyników badań przeprowadzonych z
wykorzystaniem opisanej techniki inżynierii genetycznej. W sadownictwie, aby otrzymać zbiory
z młodszych roślin.
Zad. 28
Wprowadzenie obcego DNA za pomocą wektora biologicznego
B. Bakterie mogą wprowadzać swoje DNA z dodatkiem wybranych genów do wnętrza
modyfikowanych komórek roślin dwuliściennych
Zad. 29
a) efektu założyciela
b) Dobór naturalny nie wyeliminował genu z populacji, bo objawy choroby pojawiają się
dopiero po 40. roku życia, gdy chory osobnik już zwykle spłodził potomstwo.
Zad. 30
a) Podaj, jaka zależność międzygatunkowa jest przyczyną przedstawionego przykładu
koewolucji. Przyczyną dla której w tym miejscu doszło do koewolucji była symbioza
ptaków z roślinami.
b) Wyjaśnij, dlaczego H. bihai, w nieobecności H. caribaea, wytwarza dwa rodzaje kwiatów. Dzięki
temu zwiększają swoje szanse na ekspansję, tzn. może zostać zapylona większa ilość
kwiatów.
Zad. 31
Podaj dwie wady fitooczyszczania.
1. Szybki wzrost i rozwój biomasy może ograniczać występowanie innych gatunków.
2. Rośliny wykorzystywane w tej technologii są jednocześnie pokarmem dla zwierząt
roślinożernych, przez co toksyny mogą się przedostawać do pozostałych poziomów
troficznych.
Zad. 32
A. W tym łańcuchu jest w nim najwięcej poziomów troficznych. Na każdym poziomie
występują straty energii, przez co ostatnie ogniwo zyskuje bardzo mało energii w
stosunku do pierwszego.
Zad. 33
a) Określ, od obecności jakiego czynnika środowiska zależy typ ekosystemów lądowych
(heterotroficzny i autotroficzny).obecności światła
b) B. łańcuchy detrytusowe
c) Wyjaśnij, dlaczego ekosystem autotroficzny jest ekosystemem samowystarczalnym. Producenci
wytwarzają związki organiczne z prostych związków nieorganicznych.
Zad. 34
1. Są z
ródłem pokarmu dla ryb roślinożernych, a te z kolei dla drapieżnych.
2. Tworzą trwałe siedliska dla wielu organizmów zwierzęcych, miejsce schronienia, jak
również dostarczają także kryjówek i miejsc rozrodu.