Bazy danych - zasady zaliczenia
Wykład - 1 godzina; Laboratorium - 1 godzina (2 godziny)
Osoby prowadzące
Wykład
dr inż. Jarosław Konieczny, p.368
Forma zaliczenia
Ocena ważona na podstawie ocen cząstkowych z:
- wykładu - sprawdzian pisemny lub test wyboru
- laboratorium - sprawdzian
1
Bazy danych - program wykładu
Program wykładu
" Znaczenie baz danych, modele baz danych, system
zarządzania bazami danych
" Modelowanie baz danych
" Związki encji, modelowanie więzów
" Relacyjne bazy danych
" Projektowanie relacyjnych schematów baz danych
" Podstawy języka SQL
2
Bazy danych - program laboratorium
Program laboratorium
" Podstawy systemu i środowiska Access 2000
" Tworzenie i modyfikacja tabeli, indeksowanie i sortowanie
" Tworzenie kwerend, sortowanie i filtrowanie, tworzenie relacji
między tabelami
" Tworzenie i modyfikacja formularza
" Tworzenie i modyfikacja raportu; etykiety adresowe, wykresy
" Współpraca Accessa z innymi programami pakietu Office
2000
" Integracja Accessa z Internetem, hiperłącza
3
Bazy danych  literatura do wykładu
Literatura
J.D. Ullman, J. Widom, Podstawowy wykład z systemów
baz danych, WNT, Warszawa 2000
T. Pankowski, Podstawy baz danych, WNT, Warszawa
4
Bazy danych  literatura do laboratorium
Literatura
" P. Cassel, P.Palmer, Acces 2000 PL dla każdego, Helion,
Gliwice 2000
" D.S. Ray, E.S.Ray, Po prostu Access 2000 PL, Helion,
Gliwice 2000
" S. Forte, Access 2000. Księga eksperta, Helion, Gliwice
2000
5
Bazy danych - definicja
Baza danych (ang. database), rodzaj komputerowego
zbioru kartotek, magazyn danych o określonej budowie.
Baza danych jest modelowym ujęciem fragmentu
rzeczywistości będącego przedmiotem zainteresowania
osób, instytucji, organizacji, firm, zakładów itp.,
reprezentującym fakty dotyczące tej rzeczywistości w
formie umożliwiającej ich przetwarzanie w komputerze.
 Słownik Encyklopedyczny - Informatyka Wydawnictwo Europa, 1999.
6
Bazy danych - definicja
Baza danych
Istniejący przez długi czas zbiór danych
Zbiór informacji na dany temat zorganizowanych w sposób
umożliwiający: dodawanie, edycję, przeglądanie
Zbiór danych zorganizowanych przez system zarządzania
bazą danych (DBMS - database managment system)
7
Bazy danych - definicja
Baza danych -
abstrakcyjny, informatyczny model wybranego
fragmentu rzeczywistości
 Fragment rzeczywistości może być rozumiany jako:
" rzeczywistość fizyczna
" rzeczywistość konceptualna
8
Bazy danych -
Wymagania stawiane systemom baz danych
" możliwość utworzenia i określenie schematu bazy danych
" możliwość tworzenia zapytań o dane oraz aktualizowania
danych
" zapewnienie bezpiecznego przechowywania dużej liczby
danych
" sterowanie jednoczesnym dostępem do danych przez wielu
użytkowników
" szybki dostęp do informacji
9
Bazy danych - przykłady zastosowania
Systemy rezerwacji miejsc lotniczych
" rezerwacja
" informacje dotyczące rejsu
" dane o dostępności biletu i cenie
Systemy bankowe
Przedsiębiorstwa
10
Bazy danych  system DBMS
Modyfikacje Zapytania
Aktualizacje
schematu
Procesor
Zapytania o dane:
Moduł zarządzania
Modyfikacje schematu 
zapytań
Aktualizacje  operacje
pamięcią zapytań
" interfejswybierabazy
zmiana schematu
Moduł zarządzania
zmianylub tworzenie nowej
danych
właściwe dane z
bezpośrednich
Moduł
danych
Procesor zapytań 
transakcjami
zarządzania
wprowadzane do
pamięci i dostosowuje je
" interfejsy
bazy danychprogramów
zapytanie
" przekształca(modyfikacja
transakcjami
systemu podobnie
(wzabezpiecza
użytkowych
raziepoleceńprzed
potrzeby) do
jest przeprowadzanajakw
w ciąg Moduł
wystąpieniem konfliktu
zapytaniamodułów z
wymagań
wyłącznie przez
skierowanych do zarządzania
przypadkupoziomów
jednocześnie
wyższychzarządzania
administratora bazy
systemu pamięcią
przetwarzanych
systemu. Składazapytań
się z
danych)
" pamięcią pozwalających
zabezpiecza przed
dwóch części:
na otrzymaniew
właściwej
utratą danychządzania
" odpowiedzi r
modułuzaw możliwie
przypadku awarii systemu
buforamiczasie
krótkim
Dane
" modułuzarządzania
Metadane
plikami
11
Bazy danych  system DBMS
Właściwości modułu zarządzania transakcjami
" niepodzielność - zostaje przeprowadzona cała operacja albo
żaden z jej elementów nie zostaje uwzględniony
" spójność - po zakończeniu przetwarzania transakcji baza
danych nie zawiera sprzeczności
" izolacja - jednocześnie przeprowadzone transakcje nie mogą
na siebie wzajemnie wpływać
" trwałość - wynik transakcji nie może zostać utracony w
wyniku awarii systemu
12
Bazy danych  system DBMS
Mechanizmy modułu zarządzania transakcjami
" blokady - zablokowanie elementu (zbioru elementów)
bazy danych dla innych transakcji
" logi - przechowywana w pamięci stałej dokumentacja
przeprowadzonej transakcji
" zatwierdzanie transakcji - auktualizacja w bazie danych
przeprowadzona na podstawie logu
13
Bazy danych  system DBMS
Architektura klient/serwer
SERWER - przechowuje dane i
KLIENT - generuje zapytania w celuzachowuje ich pełną spójność.
uzyskania informacji lub przesyła Wyszukuje dane z bazy na
dane w celu ich zapamiętania podstawie zapytań poszczególnych
komputerów (klientów)
14
Bazy danych  system DBMS
Architektura trójwarstwowa oparta o sieć WWW
Serwer aplikacji 
komputer centralny
realizujący część
przetwarzania
danych
Komputer podłączony do sieci i
wyposażony w przeglądarkę WWW
Serwer danych z
systemem DBMS
15
Bazy danych  system DBMS
Architektura klient/serwer
Zalety:
" elastyczność systemu 
- możliwość pracy z różnymi środowiskami graficznymi;
- rozbudowa systemu nie wymaga zmiany interfejsu
użytkownika;
- możliwość określenia dostępu do danych w zależności
od potrzeb użytkownika
16
Bazy danych  system DBMS
Architektura klient/serwer
Wady:
" Wysoki stopień komplikacji systemu:
- konieczność zapewnienia mechanizmów kontroli,
spójności i wielodostępu;
- zapewnienie właściwej komunikacji aplikacji klientów z
serwerem;
- zapewnienie odpowiednich połączeń sieciowych.
SZCZEGÓLNIE W PRZYPADKU
ROZBUDOWANYCH APLIKACJI
KLIENTÓW I KILKU SERWERÓW DANYCH 17
Bazy danych  system DBMS
 Rozwarstwienie środowiska klient/serwer
Warstwy:
" informacje (struktura bazy danych)
" reguły zarządzania informacją
" prezentacja danych (wprowadzanie i wyświetlanie
danych)
18
Bazy danych  modele baz danych
Modele baz danych
" hierarchiczny
" sieciowy
" relacyjny
" obiektowy
19
Bazy danych  modele baz danych
Modele baz danych
" hierarchiczny
POŚREDNICY
KLIENCI
MUZYCY
UMOWY ROZLICZENIA
TERMINARZ
20
Bazy danych  modele baz danych
Modele baz danych
" hierarchiczny
" sieciowy
" relacyjny
" obiektowy
21
Bazy danych  modele baz danych
Modele baz danych
" sieciowy
POŚREDNICY
KIERUJE
REPREZENTUJE
MUZYCY
KLIENCI
ZAWIERA
UISZCZA WYPEA
NIA
GRA
STYLE
ROZLICZENIA UMOWY
MUZYCZNE
22
Bazy danych  modele baz danych
Modele baz danych
" hierarchiczny
" sieciowy
" relacyjny
" obiektowy
23
Bazy danych  modele baz danych
Modele baz danych - model relacyjny
krotka
(wiersz)
atrybut
(kolumna)
pole
24
Bazy danych  modele baz danych
Modele baz danych
" hierarchiczny
" sieciowy
" relacyjny
" obiektowy
25
Bazy danych  modele baz danych
Modele baz danych  model obiektowy
Podstawowe pojęcia obiektowego modelu danych
" obiekt
" klasa
" identyfikator obiektu
" atrybut
" metoda
" hermetyzacja
26
Bazy danych  modele baz danych
Modele baz danych  model obiektowy
konkretny lub abstrakcyjny byt
Podstawowe pojęcia obiektowego modelu danych
(wyróżnialny w modelowanej
rzeczywistości) posiadający nazwę,
" obiekt
jednoznaczną identyfikację,
określone granice, atrybuty i inne
" klasa
własności ;
" identyfikator obiektu
rodzaj struktur danych
przetwarzanych przez obiektowe
" atrybut
języki programowania i
przechowywanych w bazie danych.
" metoda
" hermetyzacja
27
Bazy danych  modele baz danych
Modele baz danych  model obiektowy
Podstawowe pojęcia obiektowego modelu danych
" obiekt Klasa stanowi wzorzec dla
tworzonego obiektu. Jest miejscem
" klasa
przechowywania (specyfikacji i
definicji) takich cech grupy
" identyfikator obiektu
podobnych obiektów, które są dla
" atrybut
nich niezmienne: atrybutów, metod,
ograniczeń dostępu, dozwolonych
" metoda
operacji na obiektach, wyjątków, itp.
" hermetyzacja
28
Bazy danych  modele baz danych
Modele baz danych  model obiektowy
Podstawowe pojęcia obiektowego modelu danych
" obiekt
" klasa
umożliwia jednoznaczne odwołanie
" identyfikator obiektu
do obiektu (jest niepowtarzalny w
systemie)
" atrybut
" metoda
" hermetyzacja
29
Bazy danych  modele baz danych
Modele baz danych  model obiektowy
Podstawowe pojęcia obiektowego modelu danych
" obiekt
" klasa
" identyfikator obiektu
Część definicji klasy. Wartości
" atrybut
atrybutów opisują stan obiektu.
" metoda
" hermetyzacja
30
Bazy danych  modele baz danych
Modele baz danych  model obiektowy
Podstawowe pojęcia obiektowego modelu danych
" obiekt
" klasa
" identyfikator obiektu
" atrybut
Procedura, funkcja lub operacja
przypisana do klasy i dziedziczona
" metoda
przez jej podklasy.
" hermetyzacja
31
Bazy danych  modele baz danych
Modele baz danych  model obiektowy
Podstawowe pojęcia obiektowego modelu danych
" obiekt
" klasa
" identyfikator obiektu
" atrybut
Związek pomiędzy klasami
obiektów, modelujący stosunek
" metoda
całości do jej części (np. stosunek
" hermetyzacja
samolotu do śmigła).
32
Bazy danych  modele baz danych
Modele baz danych  model obiektowy
POJAZD
Identyfikator
Waga
PRACOWNIK
Układ napędzający
Producent
FIRMA
Pesel
Nazwisko
Nazwa
Wiek
Lokalizacja
Prezes
SAMOCHÓD CI
ŻARÓWKA
FIRMA FIRMA
SAMOCHODOWA CI
ŻARÓWEK
SAMOCHÓD KRAJOWY
JAPOC
SKA FIRMA
SAMOCHODOWA
POWI
ZANIE ATRYBUT-DZIEDZINA
33
POWI
ZANIE KLASA-PODKLASA