Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautory-
zowane rozpowszechnianie całości lub
fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkol-
wiek postaci jest zabronione. Wykonywanie
kopii metodÄ… kserograficznÄ…, fotograficznÄ…,
a także kopiowanie książki na nośniku fil-
mowym, magnetycznym lub innym
powoduje naruszenie praw autorskich
niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są
zastrzeżonymi znakami firmowymi bądz
to-
warowymi ich właścicieli.
Praca zbiorowa. Lista autorów dostępna na
stronie http://e-przewodniki.pl/przewodnik-
Polska-Ponidzie-190.html/
Autorzy oraz Wydawnictwo HELION
dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej
książce informacje były kompletne i
rzetelne. Nie biorą jednak żadnej
odpowiedzialności ani za ich wykorzys-
tanie, ani za zwiÄ…zane z tym ewentualne
naruszenie praw patentowych lub autors-
kich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie
ponoszą również żadnej odpowiedzialności
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej
zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Nexto.pl.
3/27
za ewentualne szkody wynikłe z wykorzys-
tania informacji zawartych w książce.
Do przygotowania niniejszej publikacji
wykorzystano:
" OpenStreetMap - użytkownicy
OpenStreetMap, CC BY-SA
" Treści, zdjęcia i dane zamieszc-
zone na stronie e-przewodni-
ki.pl/
Wydawnictwo HELION S.A.
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. [phone]
e-mail: [e-mail]
WWW: http://bezdroza.pl (księgarnia inter-
netowa, katalog książek)
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod
adres http://ebookpoint.pl/user/opinie/
?BEP190_E
Możesz tam wpisać swoje uwagi,
spostrzeżenia, recenzję.
4/27
ISBN: ePub 978-83-7853-014-5
ISBN: Mobi 978-83-7853-015-2
Copyright © Bezdroża 2012
" Poleć książkę
" Oceń książkę
" Księgarnia interne-
towa
" LubiÄ™ to! nasza
społeczność
Ponidzie
Ponidzie
 Ponidzie wiosenne, Ponidzie leniwe"... To
prawdziwie magiczne miejsce - Å‚agodne
góry i rozległe łąki, pośród których jak
wyspy na falującym morzu wystają wieże
gotyckich kościółków, głowy świątków i
przydrożne kapliczki. Ponidzie jest jedynym
w swoim rodzaju miejscem, gdzie Å‚Ä…czy siÄ™
przyroda i sztuka. Na tym stosunkowo
niewielkim obszarze odnajdziemy zarówno
roślinność pontyjskich stepów, jak i wspani-
ały las bukowy. Do odwiedzenia tych okolic
zachęcają także liczne zabytki architektury,
świadczące o ciekawej historii Ponidzia -
majestatyczny chęciński zamek, unikatowa
pińczowska synagoga, ariańskie zbory.
6/27
Ponidzie to świetny cel wycieczek jedno- i
dwudniowych, lecz również miejsce, gdzie
warto zatrzymać się na dłużej. Jest atrak-
cyjnym terenem dla turystów poszukują-
cych ciszy i spokoju, jak i dla tych, którzy
preferujÄ… aktywny wypoczynek.
Busko-Zdrój
Busko-Zdrój
Miasto jest wyraz
nie podzielone na dwie
części: rozłożone na Garbie Pińczowskim
miasto  właściwe" oraz część
uzdrowiskową - Zdrój, który pierwotnie
połączony był z Buskiem jedynie wspaniałą,
zachowanÄ… do dzisiaj alejÄ… kasztanowÄ….
Między miastem a Zdrojem rozciągały się
od wieków sady owocowe i pola uprawne
należące do buskich mieszczan. Obecnie
dominantÄ™ krajobrazu miejskiego stanowiÄ…
położone na południowym zboczu Garbu
liczne bloki mieszkalne. Mimo to Busko za-
chowało dużo uroku i nadal zachwyca
swoistą atmosferą małego miasteczka,
pamiętającego  złote czasy" zatopionego w
zieleni XIX-wiecznego kurortu.
Solec-Zdrój
Solec-Zdrój
Kurort ten jest wspaniałym miejscem dla
wszystkich tych, którzy cenią sobie spokój i
ciszę. W ostatnim czasie stał się popu-
larnym miejscem weekendowych wypadów
i krótszych, regeneracyjnych pobytów tu-
rystycznych.
Historia
Pierwsze wzmianki o osadzie pochodzÄ… z
końca XIV w. Istniał tu wówczas drewniany
kościół parafialny. W XV w. zbudowano
nową, murowaną świątynię, wtedy też
miejscowość wzbogaciła się o karczmę.
Podobnie jak w Busku, w XVIII w. rozpoczÄ™-
to w Solcu ważenie soli. W 1815 r. dzięki
9/27
inicjatywie Stanisława Staszica wykonano
w okolicy kilka odwiertów i w rezultacie
wybudowano szyb, który w 1826 r.
znacznie rozbudowano i pogłębiono. Choć -
podobnie jak w Busku - soli tam nie odkry-
to, wypływająca z szybu solanka stała się
podstawÄ… dalszego rozwoju miasta.
Wkrótce po uruchomieniu buskiego Zdroju
w ślad za Feliksem Rzewuskim poszedł ów-
czesny właściciel Solca, hrabia Karol Gode-
froy, który w 1837 r. wybudował tu pier-
wsze drewniane A
azienki. Kuracjusze mieli
wówczas do swojej dyspozycji pensjonat i
pijalnię wód wraz z niewielką częścią
kÄ…pielowÄ….
W 1875 r. powstała spółka zarządzająca
uzdrowiskiem, której dziełem było wybu-
dowanie kolejnych obiektów zdrojowych. W
1897 r. udziałowcami spółki stali się bracia
Romuald oraz WÅ‚odzimierz Daniewscy,
którzy w 1907 r. wykupili udziały innych
osób, stając się jedynymi właścicielami
soleckiego Zdroju. W 1900 r. pożar
zniszczył A
azienki, jednak dość szybko
odbudowano je w modnym wówczas stylu
10/27
zakopiańskim. Po kolejnym pożarze (1921)
wybudowano obecny gmach A
azienek. W
1951 r. nastąpiła nacjonalizacja
uzdrowiska, które połączono administra-
cyjne z uzdrowiskiem buskim, tworzÄ…c
Państwowe Przedsiębiorstwo Uzdrowisko
Busko-Solec. Od 2000 r. uzdrowisko Solec-
Zdrój wróciło do prawowitych właścicieli.
Nowy Korczyn
Nowy Korczyn
Położony nad Nidą, w niewielkiej odległości
od jej ujścia do Wisły, jest miejscem, gdzie
najpełniej zachowała się osobliwa, pełna
uroku małomiasteczkowa architektura
Ponidzia. Obecnie Nowy Korczyn to
niewielkie miasteczko gminne, przed
którym rysują się duże możliwości rozwoju
opartego na aktywnej turystyce.
Historia
Nowy Korczyn u zarania swych dziejów był
osadÄ… handlowÄ… na szlaku kupieckim
prowadzÄ…cym z Krakowa na RuÅ› KijowskÄ….
W 1257 r. książę Bolesław Wstydliwy
ulokował w miejscowości franciszkanów,
12/27
fundując dla nich kościół klasztorny, a rok
póz
niej nadał Nowemu Korczynowi prawa
miejskie. Miasto szybko rozwijało się dzięki
korzystnemu położeniu na styku szlaków
handlowych i w pobliżu Nidy i Wisły, które
umożliwiały sprawny transport towarów. W
1300 r. miasto zniszczyły wojska ruskie,
jednak już w poł. XIV w. na miejscu
spalonych zabudowań dworu książęcego
powstał zamek królewski dla króla Kaz-
imierza Wielkiego, a samo miasto zostało
otoczone murami obronnymi i zabezpiec-
zone sztucznym jeziorem. Rozkwit Nowego
Korczyna przypadł na wieki XV i XVI, w
których było ono świadkiem wielu ważnych
wydarzeń politycznych, m.in. zjazdów
szlachty małopolskiej i wielkopolskiej oraz
sejmików generalnych prowincji małopol-
skiej. Rozwijało się rzemiosło i handel, dzi-
ałały warzelnie piwa, młyny, powstały
liczne spichlerze oraz wodociÄ…gi i Å‚az
nie.
Stopniowy upadek miejscowości zaczął się
w XVII w. - miasto było kilkakrotnie niszc-
zone przez rokoszan Zebrzydowskiego
(1606), potop szwedzki, najazd Rakoczego
(1657). Złą passę przypieczętowały zarazy i
pożary. W wyniku rozbiorów Nowy Korczyn
13/27
znalazł się w granicach zaboru rosyjskiego
i utracił kontakty gospodarcze i handlowe z
GalicjÄ…. Do dalszego upadku miasta przy-
czyniały się liczne w XIX w. pożary i
powodzie. W 1869 r. na mocy ukazu
carskiego miejscowość po 600 latach
utraciła prawa miejskie. W czasie I wojny
światowej w okolicy Nowego Korczyna
ciężkie walki toczyły oddziały Legionów
Polskich pod dowództwem Józefa Piłsud-
skiego (tzw. bitwa korczyńska, 1914). II
wojna światowa to w historii miejscowości
okres działalności dobrze zorganizowanego
ruchu oporu, ale także czas eksterminacji
nowokorczyńskich Żydów, z których więk-
szość zginęła w obozie w Treblince.
Współcześnie Nowy Korczyn jest siedzibą
władz gminnych i liczy ok. 1000
mieszkańców.
Pińczów
Pińczów
Położony jest nad Nidą na zachodnim
zboczu Garbu Pińczowskiego. Historycznie
dzieli się na dwa miasta - właściwy
Pińczów stanowiący centrum oraz Mirów,
położony na wschód od niego. W krajobra-
zie miejscowości dominuje góra św. Anny,
na której znajduje się kaplica poświęcona
tej świętej, wybudowana w 1600 r. według
projektu słynnego architekta Santiego Guc-
ci. Obecnie Pińczów jest miastem powia-
towym o dużych możliwościach rozwoju na
polu turystyki.
Historia
15/27
Powstanie Pińczowa wiąże się z istniejącym
tutaj w XII w. kamieniołomem i niewielkim
grodem, strzegÄ…cym pracujÄ…cych tu
górników. Na początku XIV w. na jego
miejscu wzniesiono niewielki zamek, wokół
którego zaczęła rozbudowywać się osada,
od 1424 r. należąca do magnackiego rodu
Oleśnickich. Dzięki ich staraniom w Pińc-
zowie powstał zamek oraz klasztor
Paulinów, a w 1428 r. miejscowości nadano
prawa miejskie. W XVI w. miasto stało się
jednych z głównych ośrodków reforma-
cyjnych na ziemiach polskich - w bu-
dynkach klasztornych po wypędzonych
paulinach zorganizowano znane na całą
Europę Gimnazjum Pińczowskie (nazywane
 sarmackimi Atenami"). Funkcjonowała tu-
taj również protestancka drukarnia, w
której swoje dzieła publikował Andrzej
Frycz Modrzewski. Koniec działalności re-
formacyjnej w Pińczowie nastąpił wraz z
wykupieniem miasta w 1586 r. przez bisku-
pa Piotra Myszkowskiego, który rozpoczął
intensywnÄ… akcjÄ™ kontrreformacyjnÄ…. Wt-
edy to do Pińczowa wrócili paulini, a
protestanckie gimnazjum otrzymało ka-
tolicki program nauczania. Przełom XVI i
16/27
XVII w. to także okres rozbudowy miasta -
stary zamek przebudowano w rezydencjÄ™ w
stylu manierystycznym, powstała kaplica
św. Anny, przyłączono do miasta sąsiedni
Mirów, otoczono je umocnieniami ziemno-
drewnianymi. W XVII w. w Pińczowie
mieszkało wielu obcokrajowców, m.in. spo-
ra grupa Szkotów. Wojny XVII w. zasadnic-
zo nie zakłóciły rozwoju miasta -
zniszczenia, klęski żywiołowe i zarazy
przyniósł za to wiek XVIII. Mimo nieko-
rzystnych wydarzeń, w Pińczowie zwięk-
szała się liczba mieszkańców, rozwijała się
także diaspora żydowska. Dopiero działa-
nia wojenne z czasów powstania koś-
ciuszkowskiego i zabory (najpierw austri-
acki, od 1815 r. - rosyjski) spowodowały
upadek gospodarczy miasta. W okresie
międzywojennym XX w. Pińczów był mi-
astem powiatowym i liczył ok. 10 tys.
mieszkańców, utrzymujących się głównie z
rolnictwa i drobnego rzemiosła. W 1939 r.
miasto zostało zniszczone przez wojska
hitlerowskie. II wojna światowa przyniosła
zagładę pińczowskich Żydów, z których
3000 (z ogólnej przedwojennej liczby 3500)
w 1942 r. deportowano do obozów zagłady.
17/27
Od 1999 r. Pińczów jest ponownie miastem
powiatowym, dość szybko rozwijającym się,
posiadającym ok. 12 tys. mieszkańców.
Jędrzejów
Jędrzejów
Jędrzejów to urokliwe miasteczko, oferu-
jące ciekawe możliwości zwiedzania i
wypoczynku. Posiada długą historię, sięga-
jącą zamierzchłych czasów wczesnego
średniowiecza. Z pewnością jest interesują-
cym punktem wycieczki po Ponidziu.
Historia
Dzieje pierwszej osady istniejÄ…cej w miejs-
cu dzisiejszego Jędrzejowa rozpoczynają
siÄ™ w czasach rzymskich (w trakcie prac
archeologicznych odnaleziono liczne mone-
ty z tego okresu, które wskazują na hand-
lowy charakter tych terenów). Pierwsze
pisemne wzmianki o Jędrzejowie pochodzą
19/27
z roku 1166 r. Osada była wtedy własnoś-
cią rodu Gryfitów. Z początkami miejs-
cowości związany jest także klasztor cys-
terski, założony w latach 1140-49. Zakonni-
cy przybyli do osady z Morimond w Bur-
gundii i przez następne kilka wieków wpły-
wali na jej rozwój kulturalny i gospodarczy.
Jędrzejów otrzymał prawa miejskie w 1271
r. z rąk Bolesława Wstydliwego. W ciągu
następnych wieków były one potwierdzane
i poszerzane m.in. przez Kazimierza
Wielkiego, Władysława Jagiełłę i Jana Ol-
brachta. Przyczyniły się one do znacznego
rozwoju gospodarczego miasta, które stało
się ważnym ośrodkiem handlowym i
rzemieślniczym w okolicy. Jędrzejów
funkcjonował również jako miejsce
wydarzeń politycznych - tu tutaj w XVI i
XVII w. odbyły się trzy zjazdy szlacheckie,
znane jako zjazdy jędrzejowskie. Rozwój
miasta zahamowały wojny szwedzkie i klęs-
ki żywiołowe w XVIII w. Chwilowy rozwój
miasta przypadł na czasy Księstwa Warsza-
wskiego - Jędrzejów został wtedy siedzibą
powiatu oraz garnizonu wojskowego, odby-
wały się liczne jarmarki i cotygodniowe tar-
gi. Jednak już od poł. XIX w. zaczął się jego
20/27
ponowny, systematyczny upadek (w 1869 r.
Jędrzejów utracił prawa miejskie). Względ-
nÄ… poprawÄ™ sytuacji gospodarczej
przyniosło miejscowości ulokowanie w niej
kilku zakładów przemysłowych (m.in.
browaru) na przełomie XIX i XX w. oraz bu-
dowa stacji kolejowej w 1885 r. W 1916 r.
Jędrzejów ponownie otrzymał prawa
miejskie. W czasie II wojny światowej mias-
to straciło ok. 3000 mieszkańców (w tym
całą ludność żydowską); na jego terenie
działały oddziały partyzanckie. Obecnie Ję-
drzejów to miasto powiatowe.
Wiślica
Wiślica
Wiślica to urocza miejscowość z bogatą
przeszłością historyczną. Prowadzone tu od
1958 r. wykopaliska doprowadziły m.in. do
odsłonięcia dwóch pallatiów z rotundami,
ruin kościółka z gipsową misą chrzcielną i
pozostałości dwóch kościołów pod
dzisiejszÄ… kolegiatÄ…. Jednym z najcen-
niejszych odkryć była niezwykła posadzka -
tzw. płyta wiślicka, zwana też  płytą oran-
tów". Nieopodal centrum, nad Nidą, w
miejscu zwanym grodziskiem, odkryto po-
zostałości warowni z początku XI w., rozbu-
dowanej pod koniec XII w.
Historia
22/27
Początki Wiślicy datuje się na ok. IX w.
Według legendy nazwa osady pochodzi od
księcia Wiślan, Wiślimira, który ponoć już
w 880 r. miał przyjąć przymusowy chrzest.
W X w. Wiślica była obok Krakowa i San-
domierza najważniejszym ośrodkiem
władzy w Małopolsce. Na przełomie X i XI
w. powstał w grodzie pierwszy kościół. Na
następne lata przypada rozkwit miejs-
cowości położonej na szlaku handlowym
prowadzÄ…cym z Pragi na RuÅ› KijowskÄ…. Pod
koniec XIII w. Wiślica została zniszczona
przez Mongołów, nie zahamowało to jednak
jej rozwoju - w 1326 r. uzyskała prawa
miejskie, odbywały się niej liczne zjazdy
rycerstwa, tutaj król Kazimierz Wielki w
1347 r. zatwierdził tzw. statuty wiślickie,
ustalające podstawowe zasady działania
państwa polskiego. W XVI w. miasto odgry-
wało rolę ważnego ośrodka rzemieśl-
niczego i handlowego oraz było miejscem
ważnych wydarzeń politycznych (1587, se-
jm elekcyjny). Stopniowy upadek Wiślicy
rozpoczÄ…Å‚ siÄ™ w XVII w. w czasie potopu
szwedzkiego, pod koniec XVIII w. rozebra-
no zamek, a w XIX w. dwa kościoły i mury
miejskie. W 1869 r. Wiślica utraciła prawa
23/27
miejskie. W trakcie I wojny światowej
przez Wiślicę przebiegała linia frontu, co
spowodowało duże zniszczenia w miejskiej
zabudowie. Poważnie uszkodzona wtedy
została m.in. wiślicka kolegiata, zdołano ją
jednak dość szybko przywrócić do pierwot-
nego stanu.
Kazimierza
Wielka
Kazimierza Wielka
Jest jednym z tych polskich miasteczek,
którego dzieje i rozwój w nierozerwalny
sposób wiążą się z istnieniem miejscowego
przemysłu. W przypadku Kazimierzy jest to
cukrownia  A
ubna", zajmująca również pod
względem urbanistycznym centralne
miejsce na mapie miasta. To, co jednak
zdecydowanie odróżnia Kazimierzę od in-
nych, powstałych w XIX w. na ziemiach pol-
skich ośrodków przemysłowych, to fakt ist-
nienia tu mającego długie tradycje elemen-
tu ziemiańsko-szlacheckiego, który w har-
monijny sposób uzupełniał przestrzeń kul-
turowÄ… miasteczka. PamiÄ…tkÄ… po tej intere-
25/27
sujÄ…cej symbiozie jest zachowany do dzisiaj
układ miejscowości, który w naturalny
sposób godzi funkcję osiedla prze-
mysłowego z elementami wiejskiej rezy-
dencji szlacheckiej.
Historia
Pierwsza wzmianka o miejscowości Caz-
imiria pochodzi z roku 1320, do poczÄ…tku
XV w. wieś należała do rodziny Kazimiers-
kich. Przez kilka następnych wieków Kaz-
imierza Wielka była siedzibą parafii i
dekanatu diecezji krakowskiej. Pod koniec
XVIII w. miejscowość przeszła w posiadanie
rodziny A
ubieńskich, którzy przyczynili się
do jej znacznego rozwoju. Za sprawÄ… hr.
Kazimierza A
ubieńskiego w 1845 r. pow-
stała cukrownia, która wraz z żyznymi
okolicznymi glebami stała się podstawą
rozkwitu gospodarczego tych okolic w
następnych kilkudziesięciu latach. Po II
wojnie światowej Kazimierza została siedz-
ibą gminy, a w 1959 r. otrzymała prawa
miejskie. Miejscowość była ośrodkiem
drobnego przemysłu spożywczego i bu-
dowlanego.
Chęciny
Chęciny
Miasteczko położone u stóp Góry
Zamkowej. DominantÄ™ okolicznego krajo-
brazu stanowi majestatyczna bryła chę-
cińskiego zamku, widocznego z każdego
punktu miasta. Malownicze uliczki, na
których w wielu miejscach zachował się
pierwotny bruk, i XIX-wieczna małomi-
asteczkowa zabudowa, pośród której co
rusz możemy dostrzec XVI-wieczne detale -
to wszystko sprawia, że Chęciny są obow-
iÄ…zkowym punktem wycieczki po Ponidziu.
Historia
Pierwsza pisemna wzmianka o Chęcinach
pochodzi z 1275 r. Miejscowość w 1345 r.
27/27
otrzymała prawa miejskie od Władysława
A
okietka, w tym też czasie ustanowiono w
Chęcinach parafię. Kazimierz Wielki
otoczył miasto murami obronnymi, nie
zabezpieczyły one jednak miasta przed
licznie powtarzającymi się pożarami.
Poważnych zniszczeń miejscowość doznała
też za czasów rokoszu Zebrzydowskiego
(1607) i wojen szwedzkich (165560). Jed-
nocześnie jednak miasto rozwijało się na
polu przemysłowym: od XV do XVII w. pow-
stawały w okolicy kopalnie miedzi, ołowiu i
srebra oraz zakłady sukiennicze i
kamieniołomy. W czasie rozbiorów Chęciny
najpierw trafiły pod władzę Austriaków, a
póz
niej - od 1815 r. - Rosjan. Po odzyskaniu
niepodległości miasto stało się ośrodkiem
przemysłu drzewnego i wapiennego. W
czasie II wojny światowej mieszkańcy mias-
ta i okolic zostali doświadczeni przez
hitlerowców licznymi egzekucjami. Cała
ludność żydowska (przed wojną stanowiąca
56% ludności Chęcin) została ekstermi-
nowana w obozie zagłady w Treblince.
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej
zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Nexto.pl.