arkusz WOS poziom r rok 2010 8940

KOD

ZDAJÑCEGO

ARKUSZ PRÓBNEJ MATURY

Z OPERONEM

WIEDZA O SPO¸ECZE¡STWIE

POZIOM ROZSZERZONY

Czas pracy 180 minut

Instrukcja dla zdajàcego

1. Sprawdê, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 16 stron (za-

dania 1–18). Ewentualne braki zg∏oÊ przewodniczàcemu

zespo∏u nadzorujàcego egzamin.

2. Odpowiedzi zapisz czytelnie w miejscu na to przeznaczo-

nym.

3. Pisz czytelnie. U˝ywaj d∏ugopisu/pióra tylko z czarnym tu-

szem/atramentem.

4. Nie u˝ywaj korektora.

5. B∏´dne zapisy wyraênie przekreÊl.

6. Pami´taj, ˝e zapisy w brudnopisie nie podlegajà ocenie.

˚yczymy powodzenia!

Za rozwiàzanie

wszystkich zadaƒ

mo˝na otrzymaç

∏àcznie

50 punktów.

PESEL ZDAJÑCEGO

Wpisuje zdajàcy przed rozpocz´ciem pracy

Miejsce na identyfikacj´ szko∏y

LISTOPAD

ROK 2009

Arkusz opracowany przez Wydawnictwo Pedagogiczne OPERON.

Kopiowanie w ca∏oÊci lub we fragmentach bez zgody wydawcy zabronione. Wydawca zezwala na kopiowanie zadaƒ przez

dyrektorów szkó∏ bioràcych udzia∏ w programie Próbna Matura z OPERONEM.

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:27 AM Page 1

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Cz´Êç I (20 pkt)

Zadania testowe

W zadaniach 1–2 podkreÊl jednà w∏aÊciwà odpowiedê.

Zadanie 1. (1 pkt)

Do form demokracji bezpoÊredniej zaliczamy:

a) wybory prezydenckie

b) wybory samorzàdowe

c) inicjatyw´ ludowà

d) wybory parlamentarne

Zadanie 2. (1 pkt)

Wydarzenia o charakterze obywatelskiego niepos∏uszeƒstwa, które mia∏y miejsce na poczàt-

ku XXI wieku w jednym z paƒstw sàsiadujàcych z Polskà, zosta∏y nazwane:

a) rewolucjà goêdzików

b) pomaraƒczowà rewolucjà

c) rewolucjà ró˝

d) cedrowà rewolucjà

Zadanie 3. (1 pkt)

PodkreÊl nazwy dwóch paƒstw arabskich, z którymi Izrael utrzymuje stosunki dyplomatyczne.

a) Arabia Saudyjska

b) Syria

c) Egipt

d) Jordania

e) Iran

Zadanie 4. (1 pkt)

PodkreÊl nazwy wszystkich paƒstw, które majà status oficjalnych kandydatów do Unii Europej-

skiej.

a) Chorwacja

b) Albania

c) Macedonia

d) Serbia

e) BoÊnia i Hercegowina

f) Turcja

Zadanie 5. (2 pkt)

Wykonaj poni˝sze polecenia.

a) Podaj pe∏nà nazw´ jednoosobowego niezawis∏ego organu paƒstwowego, stojàcego na stra˝y

praw i wolnoÊci wszystkich obywateli, które zosta∏y zawarte w Konstytucji RP i innych aktach

normatywnych.

……………………………………………………………………………………………………………

b) PodkreÊl imi´ i nazwisko osoby, która obecnie sprawuje urzàd, o którym mowa w poleceniu a.

a) Andrzej Zoll

b) Janusz Kochanowski

c) Marek Safjan

d) Bohdan Zdziennicki

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:27 AM Page 2

Zadanie 6. (4 pkt)

Wykonaj poni˝sze polecenia.

a) Do charakterystyk systemów rzàdów dopisz w odpowiednich miejscach ich nazwy oraz przy-

k∏ad paƒstwa, w którym ten system wyst´puje.

b) Do charakterystyk systemów wyborczych dopisz w odpowiednich miejscach ich nazwy oraz

przyk∏ad paƒstwa, w którym ten system wyst´puje.

Zadanie 7. (1 pkt)

Uzupe∏nij zdania dotyczàce sàdownictwa powszechnego w Polsce, wpisujàc w miejsce kropek od-

powiednie nazwy sàdów.

a) Sà sàdami pierwszej instancji dla wi´kszoÊci spraw karnych i cywilnych; funkcjonujà na obszarze

jednej lub kilku gmin – …………………………………………………………………………………

b) Sà sàdami odwo∏awczymi w sprawach rozpatrywanych przez sàdy pierwszej instancji; funkcjonu-

jà na obszarze dzia∏ania co najmniej dwóch sàdów okr´gowych – ……………………………………

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Lp.

Charakterystyka systemu rzàdów

Nazwa systemu rzàdów

Przyk∏ad paƒstwa

W systemie tym wyst´puje zasada jednoÊci

w∏adzy. Pe∏nià w∏adzy paƒstwowej dyspo-

nuje parlament, który powo∏uje pozosta∏e

organy i sprawuje nad nimi kontrol´. Rzàd

jest wybierany bezpoÊrednio przez parla-

ment, przed którym jest odpowiedzialny.

W systemie tym wyst´puje dwucz∏onowa

w∏adza wykonawcza. G∏owa paƒstwa jest

wybierana w wyborach powszechnych i bez-

poÊrednich, dysponuje prawem inicjatywy

ustawodawczej, prawem rozwiàzania parla-

mentu, powo∏uje i odwo∏uje rzàd oraz kieru-

je politykà zagranicznà i obronnà paƒstwa.

Lp.

Charakterystyka systemu wyborczego

Nazwa systemu wyborczego

Przyk∏ad paƒstwa

Kraj jest podzielony na okr´gi wyborcze,

w których wybiera si´ jednego przedstawi-

ciela (czasami kilku przedstawicieli). Man-

dat otrzymuje ten kandydat, który uzyska∏

najwi´cej g∏osów w danych okr´gu.

Kraj jest podzielony na okr´gi, w których

wybiera si´ od kilku do kilkunastu przedsta-

wicieli. W tym systemie wyborcy g∏osujà

na listy partyjne. Podzia∏ mandatów pomi´-

dzy partie jest dokonywany wspó∏miernie

do liczby g∏osów oddanych na ka˝dà z nich.

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:28 AM Page 3

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

W zadaniach 8 i 9 zaznacz, które zdania sà prawdziwe, a które fa∏szywe. Wpisz w odpowiednie

miejsce w tabeli Prawda (zdanie prawdziwe) lub Fa∏sz (zdanie fa∏szywe).

Zadanie 8. (1 pkt)

Spo∏eczeƒstwo

Zadanie 9. (1 pkt)

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej

Zadanie 10. (2 pkt)

WyjaÊnij, na czym polegajà dwie wymienione poni˝ej funkcje prawa.

Funkcja represyjna – ……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Funkcja organizacyjna – ………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

Lp.

Zdania

Prawda lub Fa∏sz

Konformizm to postawa i zachowanie jednostki polegajàce na Êcis∏ym

podporzàdkowaniu si´ normom i wzorcom zachowaƒ obowiàzujàcym

w danej grupie spo∏ecznej.

Grupy spo∏eczne ze wzgl´du na rodzaj wi´zi dzielimy na pierwotne

i wtórne, natomiast ze wzgl´du na rodzaj zorganizowania na formal-

ne i nieformalne.

Awans z klasy ni˝szej do wy˝szej lub degradacja z klasy wy˝szej

do ni˝szej sà przyk∏adami poziomej ruchliwoÊci spo∏ecznej.

Lp.

Zdania

Prawda lub Fa∏sz

Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej za naruszenie Konstytucji, usta-

wy lub za pope∏nienie przest´pstwa odpowiada przed Zgromadzeniem

Narodowym, które skazuje go wi´kszoÊcià co najmniej 2/3 g∏osów.

Premier reprezentuje Rad´ Ministrów, kieruje pracami Rady Mini-

strów, wydaje rozporzàdzenia oraz koordynuje i kontroluje prac´

cz∏onków Rady Ministrów.

O stanie wojny i o zawarciu pokoju decyduje w imieniu Rzeczypo-

spolitej Prezydent RP, który na czas wojny mianuje Naczelnego Do-

wódc´ Si∏ Zbrojnych.

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:28 AM Page 4

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 11. (4 pkt)

Na mapie Europy cyframi 1, 2, 3, 4

zaznaczono cztery paƒstwa euro-

pejskie. Uzupe∏nij tabel´, wpisujàc

nazwy paƒstw odpowiadajàce licz-

bom na mapie oraz nazwisko obec-

nego szefa rzàdu tego paƒstwa.

Zadanie 12. (1 pkt)

Nazwij problem przedstawiony na rysunku.

500 km

250

Lp.

Nazwa paƒstwa

Nazwisko szefa rzàdu

…………………………………………………………………

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:28 AM Page 5

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Cz´Êç II (10 pkt)

Analiza êróde∏

Zadanie 13. (1 pkt)

Na podstawie tabeli „Demografia: ludnoÊç Êwiata w XX wieku wed∏ug kontynentów” wykonaj po-

lecenie.

Podaj nazwy kontynentów, na których w okresie 1900–1997 tempo wzrostu liczby ludnoÊci by∏o

najszybsze i najwolniejsze.

Najszybsze: ……………………………………………………………………………………………

Najwolniejsze: …………………………………………………………………………………………

Zadanie 14. (3 pkt)

Na podstawie tekstu i wiedzy w∏asnej wykonaj polecenia.

Od poczàtku lat dziewi´çdziesiàtych w kraju utrzymuje si´ depresja urodzeniowa. Przeci´tna licz-
ba dzieci rodzonych przez kobiet´ w wieku 15–49 lat nie gwarantuje prostej zast´powalnoÊci poko-
leƒ. W 2003 r. wspó∏czynnik dzietnoÊci wynosi∏ zaledwie 1,22 i by∏ najni˝szy od ponad 50 lat.
Przy za∏o˝eniu, ˝e prostà zast´powalnoÊç pokoleƒ zapewnia wspó∏czynnik dzietnoÊci na pozio-
mie 2,10–2,12 urodzeƒ na jednà kobiet´, kolejna generacja Polaków zostanie zredukowana do oko-
∏o 60% stanu obecnego.
Wyniki analiz demograficznych wskazujà, ˝e trwajàcy od kilkunastu lat spadek dzietnoÊci jeszcze
nie jest procesem zakoƒczonym i dotyczy w coraz wi´kszym stopniu kolejnych roczników m∏odzie˝y.
Zgodnie z opiniami ekspertów w najbli˝szych latach nale˝y liczyç si´ z dalszym spadkiem wspó∏-
czynnika dzietnoÊci z obecnej Êredniej 1,22 dziecka na kobiet´ do oko∏o 1,10 w 2010 r., po czym w la-
tach 2011–2020 mo˝na oczekiwaç niewielkiego wzrostu dzietnoÊci do wartoÊci oko∏o 1,2.
WÊród przyczyn spadku dzietnoÊci wymienia si´: zwi´kszone zainteresowanie zdobywaniem wy-
kszta∏cenia, trudnoÊci na rynku pracy, zmniejszenie Êwiadczeƒ socjalnych na rzecz rodziny, brak
w polityce spo∏ecznej filozofii umacniania rodziny i generalnie trudne warunki spo∏eczno-ekono-
miczne, w jakich znalaz∏o si´ pokolenie w wieku prokreacyjnym. Zmiany demograficzne w Polsce sà
podobne do przeobra˝eƒ notowanych w innych krajach europejskich. Ich ca∏okszta∏t okreÊlany jest
mianem transformacji demograficznej (…).

Rok

Afryka

Ameryka

P∏d.

Ameryka

P∏n. i Âr.

Azja

Europa

Australia

(+Oceania)

Ogó∏em

1900

120 mln

63 mln

81 mln

937 mln

401 mln

6,0 mln

1,608 mld

1950

224 mln

112 mln

220 mln

1,402 mld

549 mln

12,6 mln

2,520 mld

1960

282 mln

147 mln

268 mln

1,703 mld

605 mln

15,7 mln

3,021 mld

1970

364 mln

191 mln

318 mln

2,148 mld

657 mln

19,3 mln

3,697 mld

1980

476 mln

240 mln

370 mln

2,642 mld

693 mln

22,7 mln

4,444 mld

1990

633 mln

293 mln

425 mln

3,186 mld

722 mln

26,4 mln

5,285 mld

1997

758 mln

327 mln

467 mln

3,539 mld

729 mln

29,0 mln

5,849 mld

Ameryka ¸aciƒska

èród∏o: http://encyklopedia.interia.pl/

Ameryka Pó∏nocna bez Ameryki Ârodkowej

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:28 AM Page 6

Koniec dwudziestego wieku i poczàtek kolejnego stulecia przyniós∏ znaczàce obni˝enie poziomu
dzietnoÊci. Tempo redukcji liczby rodzàcych si´ dzieci by∏o w Europie znacznie szybsze ni˝ w in-
nych krajach. Z danych zawartych w raporcie ONZ o sytuacji demograficznej w Êwiecie w po∏o-
wie 2004 r. wynika, ˝e przy Êredniej dzietnoÊci w Êwiecie wynoszàcej 2,8 dziecka na jednà kobiet´
w wieku 15–49 lat, kolejne miejsca w rankingu kontynentów wed∏ug malejàcych wielkoÊci wspó∏czyn-
nika dzietnoÊci zajmujà: Afryka ze wspó∏czynnikiem 5,1, Azja z 2,6 dziecka na jednà kobiet´, Austra-
lia i Oceania z 2,1, Ameryka Pó∏nocna z 2,0. Na ostatnim miejscu znajduje si´ Europa ze
wspó∏czynnikiem dzietnoÊci 1,4. Obok bardzo niskiego poziomu zast´powalnoÊci generacji na kon-
tynencie na podkreÊlenie zas∏uguje jego znaczàce zró˝nicowanie w poszczególnych regionach Eu-
ropy. Zmienia si´ on od 1,7 w krajach Europy Pó∏nocnej poprzez 1,6 w Europie Zachodniej do 1,3
w krajach Europy Ârodkowej i Wschodniej (…).
Majàc na wzgl´dzie fakt, ˝e wÊród ogó∏u rodzàcych si´ dzieci nieco mniej ni˝ po∏ow´ (48,3%) sta-
nowià córki, które w przysz∏oÊci zastàpià matki w procesie odtwarzalnoÊci pokoleƒ, notowane wspó∏-
czynniki dzietnoÊci pomno˝one przez odsetek urodzeƒ ˝eƒskich informujà, ile córek przypada
przeci´tnie na jednà matk´. Przy wspomnianych wy˝ej wspó∏czynnikach dzietnoÊci obecne pokole-
nie matek zostanie zastàpione w przysz∏oÊci przez córki jedynie w oko∏o 70% w Europie, w niespe∏-
na 85% w Ameryce, w 80% w Europie Zachodniej oraz w 65% w Europie Ârodkowej i Wschodniej.

Zatem, kolejne pokolenie Europejczyków zostanie znaczàco uszczuplone.

èród∏o: I. Kowalska,

Sytuacja demograficzna w Polsce na tle Europy i Êwiata, www.isnr.uksw.edu.pl

a) WyjaÊnij, na czym polega zast´powalnoÊç pokoleƒ.

……………………………………………………………………………………………………………

b) Wymieƒ kontynenty, na których na prze∏omie XX i XXI wieku wyst´puje zast´powalnoÊç po-

koleƒ.

……………………………………………………………………………………………………………

c) Podaj trzy propozycje dzia∏aƒ ze strony paƒstwa, które mogà wp∏ynàç na wzrost wspó∏czyn-

nika dzietnoÊci.

……………………………………………………………………………………………………………

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:28 AM Page 7

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 15. (2 pkt)

Na podstawie wykresu „Piramida wieku ludnoÊci w Polsce (stan w dniu 31.12.2005 r.)” oraz wiedzy

w∏asnej wykonaj polecenia.

100

200

300

400

500 tys.

400

300

200

100

i wi´cej

M´˝czyêni

Kobiety

Nadwy˝ka liczby kobiet

nad liczbà m´˝czyzn

Nadwy˝ka liczby m´˝czyzn

nad liczbà kobiet

Wiek produkcyjny

Wiek przedprodukcyjny
i poprodukcyjny

èród∏o: GUS

a) WyjaÊnij poj´cie „wskaênik (wspó∏czynnik) maskulinizacji”.

……………………………………………………………………………………………………………

b) Porównaj wskaênik maskulinizacji w Polsce wÊród osób w wieku przedprodukcyjnym i w wieku

poprodukcyjnym.

……………………………………………………………………………………………………………

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:28 AM Page 8

Zadanie 16. (2 pkt)

Na podstawie tabeli „Zmiany w strukturze ludnoÊci Polski wed∏ug wieku” i wiedzy w∏asnej wy-

konaj polecenia.

a) Wska˝ w liczebnoÊci poszczególnych grup wiekowych tendencje, które wystàpià w okresie

2000–2030.

……………………………………………………………………………………………………………

b) Podaj dwie przyczyny tych tendencji.

……………………………………………………………………………………………………………

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

èród∏o: GUS

Grupa wieku

2000

2002

2005

2010

2015

2020

2025

2030

LudnoÊç w tysiàcach

Ogó∏em

38 256

38 219

38 123

37 899

37 626

37 229

36 598

35 693

0–17

9 333

8 664

7 835

6 811

6 296

6 070

5 784

5 325

18–59/64

23 262

23 790

24 403

24 658

23 861

22 620

21 560

20 771

18–44

15 219

15 257

15 241

15 312

15 037

14 078

12 672

11 074

45–59/64

8 043

8 533

9 162

9 346

8 824

8 542

8 887

9 697

60/65 i wi´cej

5 660

5 765

5 885

6 431

7 468

8 540

9 254

9 597

Rok 2000 = 100

Ogó∏em

100,0

99,9

99,7

99,1

98,4

97,3

95,7

93,3

0–17

100,0

92,8

83,9

73,0

67,5

65,0

62,0

57,1

18–59/64

100,0

102,3

104,9

106,0

102,6

97,2

92,7

89,3

18–44

100,0

100,2

100,1

100,6

98,8

92,5

83,3

72,8

45–59/64

100,0

106,1

113,9

116,2

109,7

106,2

110,5

120,6

60/65 i wi´cej

100,0

101,9

104,0

113,6

132,0

150,9

163,5

169,6

LudnoÊç w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym

Ogó∏em

Wiek przed-
produkcyjny

Wiek popro-
dukcyjny

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:28 AM Page 9

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

Zadanie 17. (2 pkt)

Na podstawie tekstów wykonaj polecenia.

Tekst 1.
Niemiecka minister rodziny, budujàc pó∏ miliona nowych ˝∏obków, chce nak∏oniç wspó∏obywateli
do rodzenia dzieci. W ciàgu najbli˝szych pi´ciu lat Ursula von der Leyen (CDU) chce przygoto-
waç 500 tys. miejsc w ˝∏obkach, w których znajdzie si´ miejsce dla co trzeciego niemieckiego dwu-
i trzylatka. Minister chce zatrudniaç w nich doskonale wykszta∏conych opiekunów. Bezp∏atne ˝∏ob-
ki majà byç czynne do wieczora (…).
By rozbudowaç sieç ˝∏obków wed∏ug pomys∏u pani minister, potrzebne sà 3 mld euro. To jednak nie
najmniejsze zmartwienie von der Leyen. S´k w tym, ˝e s∏owo „˝∏obek” sporej cz´Êci Niemców êle si´
kojarzy, a cz´Êç polityków CDU otwarcie protestuje przeciw tym planom.
– Pani minister chce wskrzesiç NRD – protestuje Steffen Flath, minister kultury wschodnioniemiec-
kiej Saksonii. – To przekazywanie paƒstwu odpowiedzialnoÊci za wychowanie dzieci. Nie mieÊci mi
si´ w g∏owie, ˝e po zjednoczeniu Niemiec mo˝na mieç takie plany – uwa˝a Flath.
Popierajà go wp∏ywowi politycy chadecji z Brandenburgii i Bawarii. Nie podoba im si´, ˝e von der
Leyen lansuje wychowanie dzieci poza rodzinà i ˝e uderza w wizerunek niemieckiej Hausfrau, czy-
li kobiety, która nie pracuje, lecz utrzymuje dom i wychowuje dzieci.
– Opór wynika z tego, ˝e w CDU sà ciàgle ludzie, którzy nie nadà˝ajà za zmieniajàcà si´ rzeczywi-
stoÊcià. To tradycjonaliÊci, zwolennicy autorytarnego wychowania, propozycja minister uderza
w ich system wartoÊci – tak o awanturze w chadecji mówi berliƒski politolog dr Gero Neugebauer.
˚∏obki to jeden z symboli komunistycznych Niemiec. W przededniu upadku muru berliƒskiego cho-
dzi∏o do nich 80 proc. ma∏ych obywateli NRD. Op∏aty by∏y Êmiesznie niskie – rodzice p∏acili kilka-
dziesiàt dzisiejszych groszy dziennie.
– Choç trudno dziÊ uwierzyç w to, ˝e trzylatka w NRD-owskim ˝∏obku ju˝ indoktrynowano na dobre-
go komunist´, to ˝∏obki jako element enerdowskiego systemu oÊwiaty zosta∏y w zjednoczonych Niem-
czech pot´pione. – Zupe∏nie bez sensu. System opieki nad dzieçmi by∏ jedynà rzeczà, która w NRD
dobrze funkcjonowa∏a – ocenia Waltraud Cornelissen z Instytutu M∏odzie˝y w Monachium.
Wed∏ug badaƒ socjologicznych opór przeciwko ˝∏obkom w spo∏eczeƒstwie, zw∏aszcza na zachodzie
Niemiec, jest bardzo silny. Tam kobiety, które zamiast wychowaç w domu dzieci, oddajà je do ˝∏ob-
ka czy do przedszkola, cz´sto sà ostro krytykowane (…).
Pomys∏ von der Leyen z miejsca popar∏a socjaldemokratyczna SPD oraz kr´gi gospodarcze. Nie-
mieccy przedsi´biorcy uwa˝ajà po prostu, ˝e rodzice sà lepszymi pracownikami.

èród∏o: B. T. Wieliƒski,

Niemcom trzeba Niemców, „Gazeta Wyborcza”, 21.02.2007 r.

Tekst 2.
Demografia Europy bardzo si´ zmieni w najbli˝szych 40–50 latach. W 2060 r. Niemcy nie b´dà ju˝
najludniejszym krajem Unii Europejskiej. B´dzie nim Wielka Brytania (ma mieç 77 mln ludzi), tu˝
za nià uplasuje si´ Francja (72 mln), która przeroÊnie Niemcy o milion mieszkaƒców – przewiduje
w opublikowanych w∏aÊnie badaniach Eurostat, unijne biuro statystyczne (…).
Nie najlepiej wyglàda natomiast przysz∏oÊç po∏udnia W∏och, Grecji i wschodnich landów w Niem-
czech.
Spaç spokojnie mogà za to mieszkaƒcy pó∏nocnej Europy, gdzie wcià˝ rodzi si´ sporo dzieci. W bar-
dzo dobrej sytuacji jest Islandia, a tak˝e Szwajcaria. A˝ szeÊç z siedmiu regionów tego kraju znala-
z∏o si´ w dziesiàtce najbardziej perspektywicznych demograficznie regionów na ca∏ym kontynencie.
Dobre perspektywy majà te˝ Brytyjczycy i Irlandczycy, kraje Beneluksu, Francja i po∏udniowe re-
giony Niemiec. Z badaƒ berliƒskiego instytutu wynika, ˝e im wi´kszy jest stopieƒ równouprawnie-
nia mi´dzy kobietami a m´˝czyznami w ˝yciu zawodowym, tym wi´cej rodzi si´ dzieci. Co wi´cej,
w krajach z wysokim przyrostem, takich jak Francja, Norwegia i Szwecja, ponad po∏owa dzieci ro-
dzi si´ w zwiàzkach nieÊlubnych, a w najbardziej dziÊ p∏odnej Islandii takich dzieci jest a˝ 65 proc.
Innym czynnikiem, który decyduje o rozwoju demograficznym, jest polityka spo∏eczna paƒstwa. Kra-
je Europy, w których rodzi si´ najwi´cej dzieci, przeznaczajà ogromne kwoty na pomoc rodzinom.

Takich systemów pomocy wcià˝ brak w krajach postkomunistycznych.

èród∏o: A. Skieterska,

Europa si´ kurczy, „Gazeta Wyborcza”, 27.08.2008 r.

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:28 AM Page 10

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

a) Wska˝ zale˝noÊç, która decyduje o zadowalajàcym przyroÊcie naturalnym w krajach Europy

Zachodniej.

……………………………………………………………………………………………………………

b) WyjaÊnij, dlaczego cz´Êç Niemców protestuje przeciwko rozbudowie sieci ˝∏obków w tym kraju.

……………………………………………………………………………………………………………

Cz´Êç III (20 pkt)

Wypracowanie

Zadanie 18. (20 pkt)

Temat nr 1.

Oceƒ problem ni˝u demograficznego w Europie. Przedstaw po dwa aspekty polityczne, gospodar-

cze, spo∏eczne i kulturowe, które wp∏ywajà na rozwój demograficzny Starego Kontynentu. Jakie

perspektywy demograficzne ma przed sobà Europa w najbli˝szych dziesi´cioleciach? Podaj trzy

mo˝liwoÊci oraz zajmij i uzasadnij w∏asne stanowisko w tej sprawie. Odwo∏aj si´ do materia∏ów

êród∏owych.

Temat nr 2.

Oceƒ i scharakteryzuj rozwój demograficzny Polski od 1989 roku do chwili obecnej. Przedstaw

po dwa aspekty polityczne, spo∏eczne, gospodarcze i kulturowe, które na ten rozwój wp∏ywa∏y.

Przedstaw pi´ç ró˝nych perspektyw dla paƒstwa polskiego, jakie stwarza niski rozwój demogra-

ficzny w najbli˝szych dziesi´cioleciach oraz zaprezentuj w∏asne stanowisko w tej sprawie.

Odwo∏aj si´ do materia∏ów êród∏owych.

Wybieram temat nr ………

……………………………………………………………………………………………………………

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:28 AM Page 11

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

……………………………………………………………………………………………………………

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:28 AM Page 12

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

……………………………………………………………………………………………………………

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:28 AM Page 13

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

……………………………………………………………………………………………………………

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:28 AM Page 14

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

……………………………………………………………………………………………………………

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:28 AM Page 15

Wiedza o spo∏eczeƒstwie. Poziom rozszerzony

Próbna Matura z OPERONEM i „Gazetà Wyborczà”

BRUDNOPIS

(nie podlega ocenie)

LWD-2010-arkusz I ZR:LWD-U-ARKUSZ 10/28/09 10:28 AM Page 16

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
arkusz WOS poziom r rok 2010 8940 MODEL
arkusz WOS poziom r rok 2010 8940 MODEL
arkusz WOS poziom r rok 2010 3028
arkusz WOS poziom p rok 2010 5386 (2)
arkusz WOS poziom p rok 2010 7644 MODEL
arkusz WOS poziom r rok 2010 8172 MODEL (3)
arkusz WOS poziom p rok 2010 7644
arkusz WOS poziom p rok 2010 985 (2)
arkusz WOS poziom p rok 2010 5386 MODEL (1)
arkusz WOS poziom r rok 2010 8172 (3)
arkusz WOS poziom p rok 2010 985 MODEL (2)
arkusz WOS poziom p rok 2010 5386 (2)
arkusz WOS poziom p rok 2010 7644
arkusz WOS poziom p rok 2010 7644 MODEL

więcej podobnych podstron