Ekonomia – wykład 7.03.2010 r.

Ćwiczenia - opisówka, wykłady - test wielokrotnego wyboru

Bilans płatniczy jest to syntetyczne zestawienie wszystkich transakcji ekonomicznych dokonywanych

między daną gospodarką krajową, a zagranicą w danym okresie. Zazwyczaj w ciągu jednego roku.

Części bilansu płatniczego:

1)

Bilans obrotów bieżących – obejmuje płatności z tytułu dóbr i usług oraz pozostałych

transakcji bieżących np. z tytułu odsetek, dochodów majątkowych, przekazów pieniężnych.

Składa się z :

a.

Bilans handlowy – jest różnicą między wpływami z tytułu eksportu, a wydatkami na

import całej gospodarki krajowej

b.

Bilans obrotu usługami – obejmuje obroty usługowe, a przede wszystkim

międzynarodową wymianę usług transportowych, turystycznych, ubezpieczeniowych i

innych.

c.

Bilans procentów i dywidend – jest to zestawienie dochodów i wydatków związanych z

obsługą kapitału zagranicznego oraz kapitału krajowego ulokowanego za granicą.

d.

Bilans transferów jednostronnych (nierekompensowanych) – ewidencjonowane są

przepływy prywatne jednostronne oraz przepływy rządowe jednostronne. Przepływy

prywatne to dochody z pracy, a więc płace i inne wynagrodzenia pracowników oraz

innych osób przebywających na stałe za granicą. Przepływy rządowe jednostronne

obejmują składki płacone organizacjom i instytucjom międzynarodowym, odszkodowania

wojenne, oraz koszty utrzymania placówek dyplomatycznych za granicą oraz

zagranicznych placówek w kraju.

2)

Bilans obrotów kapitałowych – jest to zestawienie transakcji dotyczących aktywów

finansowych danego kraju za granicą. Składa się z:

a.

Rachunku kapitałowego – obejmuje on przepływy kapitału w formie inwestycji

bezpośrednich, inwestycji portfelowych oraz akcji i obligacji

Inwestycje

greenfield

(bezpośrednie)

–

polega

na

wybudowaniu

przedsiębiorstwa od podstaw (np. Sharp)

Inwestycje polegające na dofinansowaniu już istniejącego przedsiębiorstwa

Inwestycje portfelowe to inwestycje w papiery wartościowe

b.

Rachunku finansowego – obejmuje przepływy finansowe w formie kredytów krótko- i

długoterminowych.

3)

Bilans transakcji (obrotów wyrównawczych) – obejmuje operacje międzynarodowe jakie

musi przeprowadzić rząd w celu wyrównania salda wszystkich innych transakcji

przedstawionych w bilansie płatniczym.

Równowaga bilansu płatniczego – występuje wówczas gdy transakcje bieżące i kapitałowe

równoważą się, a transakcje wyrównawcze nie występują.

Czynniki wpływające na bilans płatniczy:

Kurs walutowy

Poziom inflacji krajowej i zagranicznej

Ceny w handlu zagranicznym – terus of trade

Wartość PKB

Zadłużenie zagraniczne

Handel zagraniczny rozpatrujemy gdy przepływy towarów odbywają się między dwoma państwami

czyli między krajem, a zagranicą.

Z handlem międzynarodowym mamy do czynienia gdy rozpatrujemy przepływy między większą

liczbą państw lub w skali całej gospodarki światowej.

Podstawowym podmiotem handlu międzynarodowego jest kraj jaki i zamknięty granicami

politycznymi zbiór ludności, zasobów naturalnych , majątku, systemów prawnych, ekonomicznych i

kulturowych. Podmiotami handlu międzynarodowego są również organizacje międzynarodowe oraz

pojedyncze osoby

HANDEL ZAGRANICZNY – kryteria wyróżniania:

1)

Zależnie od formy rozliczeń wyróżniamy:

a.

Obroty pieniężne czyli należność za eksport i import , rozliczane są w formie pieniężnej

b.

Obroty niepieniężne – tzw. Barter czyli towar za towar

2)

Zależnie od formy, czasu trwania i złożoności wymiany wyróżniamy:

a.

Wymianę prostą – pojedyncza transakcja eksportowa lub importowa np. jednorazowy

zakup węgla

b.

Wymianę złożoną - jest to eksport i import różnorodnych towarów, zazwyczaj

zaplanowany i niejednorodny

3)

Zależnie od zgodności z prawem wyróżniamy:

a.

Handel zgodny z prawem zarówno eksportera jak i importera

b.

Handel zgodny z prawem tylko jednej strony np. legalny wywóz z jednego kraju a

nielegalny wwóz do drugiego kraju odpadów radioaktywnych

c.

Handel niezgodny z prawem obydwu państw

TEORIE WYMIANY MIĘDZYNARODOWEJ PRZEDKLASYCZNE:

1.

Teoria psycholęku przed brakiem towarów – zgodnie z tą teorią handlowali władcy

starożytnego Egiptu, Grecji, Rzymu. Dążyli oni do sprowadzenia jak największej ilości dóbr,

starając się oferować w zamian jak najmniej

2.

Doktryna merkantylizmu – dopatrywano się bogactwa handlu w korzystnym kształtowaniu

się bilansu handlowego (eksport przewyższa import). Merkantyliści zalecali popieranie

wywozu własnych towarów przy jednoczesnym ograniczeniu importu. Głównym celem

danego kraju było jak największe gromadzenie kruszców.

TEORIE WYMIANY MIĘDZYNARODOWEJ KLASYCZNE:

1.

Teoria kosztów absolutnych Adama Smitha – uważał on, że jeśli dwa kraje podejmują

dobrowolną wymianę to musi być ona korzystna dla obu stron. Teoria kosztów absolutnych

głosi, że przesłanką rozwoju specjalizacji międzynarodowej i jednocześnie źródłem korzyści z

handlu międzynarodowego jest występowanie między krajami bezwzględnych różnic w

kosztach wytwarzania.

2.

Teoria kosztów względnych (komparatywnych) Davida Ricardo – głosi ona możliwość

specjalizacji i wymiany międzynarodowej. Zdaniem Ricardo wymiana korzystna jest także

wtedy gdy jeden kraj wytwarza wszystkie towary taniej niż drugi. Wystarczającą przesłanką

jest twierdzenie, że występują względne różnice w kosztach produkcji.

3.

Teoria

kosztów

alternatywnych

–

zakłada,

że

zapotrzebowanie

na

wymianę

międzynarodową będzie istnieć wówczas gdy istnieje zróżnicowanie kosztów alternatywnych

w różnych krajach. Dysponując ograniczonymi zasobami czynników produkcji i określonymi

technologiami każdy kraj stoi przed wyborem jednej z wielu kombinacji struktury produkcji.

Problem ten znany jest jako granica możliwości produkcyjnych.

Rysunek!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

4.

Teoria obfitości zasobów – głosi, że każdy kraj powinien koncentrować się na produkcji i

eksporcie towarów, których wytwarzanie wymaga intensywniejszego zastosowania czynnika,

którego kraj posiada relatywnie dużo i jest on stosunkowo tani. Kraj powinien importować te

towary, które są relatywnie rzadsze i droższe.

WSPÓŁCZESNE TEORIE HANDLU MIĘDZYNARODOWEGO:

1.

Teoria luki technologicznej – zwolennicy tej teorii zakładają istnienie wyścigu krajów w

dziedzinie postępu technologicznego. Poszczególne kraje różnią się między sobą aktualnym

poziomem rozwoju wiedzy technicznej, a także kierunkami i tempem postępu technicznego.

Teoria ta zakłada, że kraje, których przedsiębiorstwa są wysoce innowacyjne i oferują

produkty najnowocześniejsze mają łatwiejszy dostęp do rynków międzynarodowych,

natomiast krajom, którym z różnych powodów pozostaje wytwarzanie i eksportowanie

wyrobów bardziej tradycyjnych to konkurencja na rynku może mieć miejsce tylko za pomocą

niższej ceny.

2.

Teoria podobieństwa preferencji – głosi iż w obrocie międzynarodowym wykształca się

pewna grupa dóbr, które są względnie powszechnym przedmiotem obrotu. Ponieważ z

prowadzeniem każdej działalności produkcyjnej związane jest ryzyko, producenci krajowi

rozpoznają najpierw rynek wewnętrzny i podejmują produkcje dóbr, na które istnieje

zapotrzebowanie społeczeństwa. Dopiero w dalszej kolejności po rozpoznaniu rynków

zagranicznych produkcja zostaje zwiększona i eksportowana

3.

Teoria zróżnicowania produktów – analizuje istniejące już, ale i zmieniające się preferencje

konsumentów, oraz zajmuje się produkcją kreującą popyt. Producenci w walce o rynki zbytu

dążą do maksymalizacji różnicowania produktów w ramach danej grupy. Różnice te mogą być

faktyczne lub pozorne np. zmiana kształtu , barwy opakowania jest często wystarczającym

argumentem dla uznania odmienności danego produktu.

Wykład 14.03.

Polityka handlowa – zespół działań, których celem jest kształtowanie przez państwo stosunków

towarowych za granicą.

Cele polityki handlowej:

Kształtowanie struktury i rozmiarów handlu zagranicznego

Utrzymywanie stabilnego salda w bilansie handlowym

Stymulowanie eksportu

Zapewnienie surowców, energii i towarów

Poprawa tevrus of trade

Instrumenty polityki handlowej:

Pozataryfowe cło

Pozataryfowe

Cło – jest to rodzaj opłaty nakładanej przez państwo na towary przewożone przez granicę celną.

Podstawowa funkcja cła to funkcja fiskalna.

Funkcje ekonomiczne cła:

1.

Fiskalna – polega na zapewnieniu dochodów do budżetu państwa

2.

Ochronna - cło ma na celu ochronę produkcji krajowej.

3.

Ochrona bilansu płatniczego – cło ma na celu ochronę bilansu płatniczego przed

nierównowagą

Podział ceł ze względu na kierunek przepływu towarów:

1.

Cło importowe (przywozowe) – nakładane w celu ochrony bilansu handlowego, poziomu cen

wewnętrznych lub ochrony produkcji krajowej

2.

Cło eksportowe (wywozowe) – nakładane na wyroby mające długofalowo zagwarantowany

zbyt na rynku jednego lub wielu krajów

3.

Cło tranzytowe – nakładane na towary przewożone przez terytorium danego kraju

Podział ceł ze względu na sposób obliczania:

1.

Cło ad valorem - czyli od wartości (wartościowe) – ustalane w procentach w stosunku do

wartości towaru

2.

Cło specyficzne – czyli od ilości (ilościowe) - ???

3.

Cło mieszane – kombinowane – ustalane w stosunku do wartości jak i ilości towarów

4.

Cło alternatywne – ustalane dla niektórych towarów np. sezonowo. Ustalane jest niekiedy od

ceny, a niekiedy w zależności od uznania władz celnych

Podział ceł ze względu na cel polityki handlowej:

1.

Cło prohibicyjne (zaporowe) – wyjątkowo wysokie i zmierzają do stworzenia bariery dla

importu niektórych towarów.

2.

Cło ochronne – jest to cło zabezpieczające produkcję krajową przed konkurencją zagraniczną

3.

Cło odwetowe (retorsyjne) – stanowi ono odwet kraju, który podjął działania uznane za

niekorzystne przez dane państwo. Jest to cło wyższe od ogólnie stosowanego.

4.

Cło antydumpingowe – nakładane na przyszły eksport danego eksportera na podstawie

działań uznawanych za nieuczciwą konkurencję. Cło antydumpingowe jest na okres 5 lat.



Dumping – sprzedaż dobra za granicą, po cenie niższej od ceny uzyskiwanej za to dobro

na rynku krajowym,



Dumping sporadyczny – ma charakter przejściowy i krótkookresowy, występuje w

sytuacji gdy w wyniku trudnych do przewidzenia okoliczności przedsiębiorstwo ma do

dyspozycji więcej dobra niż przeciętnie i w celu uniknięcia strat decyduje się sprzedać

posiadaną nadwyżkę odbiorcom zagranicznym po cenie niższej od ceny krajowej, a nawet

po cenie poniżej kosztów produkcji.



Dumping łupieżczy – jest to utrzymywana czasowo sprzedaż danego dobra na rynku

zagranicznym poniżej ceny krajowej lub nawet poniżej kosztów wytwarzania, mająca na

celu wyeliminowanie konkurencji zagranicznej i uzyskanie pozycji monopolistycznej.



Dumping stały – zwany też międzynarodową dyskryminacją cenową i ma miejsce

wówczas gdy przedsiębiorstwo mające odpowiednią pozycję monopolistyczną sprzedaje

dany produkt za granicą ciągle poniżej kosztów lub po niższej cenie niż na rynku

krajowym.

5.

Cło fiskalne – jego celem jest dostarczanie państwu odpowiednich dochodów.

Podział cel ze względu na charakter zagranicznej polityki ekonomicznej:

1.

Cła autonomiczne – są wprowadzane na podstawie z nikim nieuzgadnianej decyzji jednego

państwa.

2.

Cło umowne – wprowadzane jest na podstawie umów między państwami, które określają

poziom ceł, czas ich obowiązywania oraz zróżnicowanie asortymentowe.

Rachunek korzyści i kosztów sprowadzenia cła:

1.

Nadwyżka konsumenta – jest to miara korzyści konsumenta, która powstaje przy zakupie i

wynika z różnicy między ceną jaką płaci on rzeczywiście, a ceną którą skłonny byłby zapłacić.

2.

Nadwyżka producenta – miara korzyści producenta, która powstaje przy sprzedaży i wynika z

różnicy między ceną jaką faktycznie uzyskuje on na rynku, a ceną przy której byłby gotów

wytwarzać dany produkt.

Środki pozataryfowe – są to pozostałe środki, inne niż cła i bariery pozataryfowe. Ich liczba jest

bardzo duża, ponieważ kraje wprowadzają coraz to nowe bariery, bardziej skuteczne od

dotychczasowych i mniej przejrzyste. Do najważniejszych środków pozataryfowych należą:

Ograniczenia ilościowe – to bezpośrednie wytwarzanie przez państwo ilości lub wartości

określonych dóbr, które mogą być wwiezione do kraju w określonym czasie. Ograniczenie to

ma najczęściej charakter kontyngentu ilościowego. Technicznym środkiem umożliwiającym

przestrzeganie ilościowego kontyngentu przewozu jest wprowadzenie licencji importowych

czyli dokumentów zezwalających importerom na przywóz z zagranicy określonej ilości

towarów.

Dobrowolne ograniczenia eksportu (VER) - to porozumienie między krajem importującym, a

krajem eksportującym, w którym ten ostatni zobowiązuje się ograniczyć eksport danego

dobra do określonego limitu. Ograniczenie te jest wynikiem suwerennej decyzji kraju

eksportującego. Definicja wskazuje, że jest to środek polityki handlowej stosowany

jednocześnie przez eksportera i importera

Różnego rodzaju normy techniczne i sanitarne – są to przepisy dotyczące parametrów, jakim

powinny odpowiadać towary sprzedawane na danym rynku (np. krajowe przepisy o ruchu

drogowym). Można stwierdzić, że normy techniczne i sanitarne często stają się czynnikiem

utrudniającą swobodę wymiany międzynarodowej, a tym samym zmniejszającym korzyści

płynące z handlu międzynarodowego

Subsydia

Utrzymywanie wymogu składnika krajowego - może przyjmować dwie zasadnicze formy:

o

Pierwsza forma polega na zobowiązaniu krajowego podmiotu kupującego

importowane wyroby finalne do pokrycia określonej części popytu, a zakupami na

rynku wewnętrznym

o

Druga forma polega na żądaniu, aby wszyscy producenci określonych wyrobów

finalnych, działający na danym rynku, pokryli określoną część popytu na podzespoły i

części potrzebne do ich wytworzenia, dostawami z rynku krajowego

Zamówienia publiczne

Kurs walutowy - jest to cena danej waluty wyrażona w innej walucie. Dzieli się na:

1.

Sztywny kurs walutowy – jest to kurs niezmienny w dłuższym okresie czasu i niezależny od

popytu i podaży waluty

2.

Stały kurs walutowy – jest ustalany arbitralnie. Arbitralność polega na kontrolowaniu

zakresu wahań kursu walutowego albo też ingerowaniu gdy jest on za niski lub za wysoki

3.

Płynny kurs walutowy – kształtuje się na skutek „gry sił” popytu i podaży. To kurs swobodny,

który kształtuje się bez interwencji państwa, dlatego też nazywany jest czystym kursem

walutowym. Natomiast jeżeli kurs jest kontrolowany przez państwo nazywamy go brudnym

kursem walutowym.

4.

Nominalny kurs walutowy – opiera się na założeniu prawa jednej ceny tzn., że cena towaru

jest taka sama bez względu na to w jakim kraju jest sprzedawany towar

5.

Realny kurs walutowy – jest miarą względnej ceny dóbr pochodzących z różnych krajów,

wyrażonej w walucie

6.

Krzyżowy kurs walutowy – jest ustalany w ten sposób, że znajomość kursu dwóch walut w

stosunku do waluty trzeciej pozwala wyliczyć kurs krzyżowy tzn. np. obliczamy kurs dolara w

stosunku do euro jeśli znamy kurs złotego do euro i kurs złotego do dolara:

 ⁄ 
 

 /


 /


Dewaluacja – operacja polegająca na obniżeniu kursu walutowego, do którego obrony zobowiązuje

się rząd

Rewaluacja – operacja polegająca na podwyższeniu kursu walutowego

Deprecjacja – to obniżenie kursu waluty krajowej, względem walut zagranicznych, spowodowane

działaniem sił rynkowych

Aprecjacja – to wzrost kursu waluty krajowej względem walut zagranicznych, spowodowany

działaniem sił rynkowych

Polityka kursu walut określa odpowiedni dla danej gospodarki poziom kursu walutowego oraz

narzędzia polityki fiskalnej, pieniężnej, kredytowej i budżetowej względem waluty krajowej.

Funkcje kursu walutowego:

1.

Funkcja cenotwórcza – wpływa bezpośrednio na ceny towarów w handlu zagranicznym,

towarów obcych na rynku wewnętrznym oraz pośrednio na ceny towarów przeznaczonych

na rynek wewnętrzny.

2.

Funkcja informacyjna - kurs walutowy jest nośnikiem informacji dla uczestników gospodarki

o cenie walut obcych.