Temat: Bank Centralny i polityka pieniężna.

1. Funkcje banku centralnego



Emisja pieniądza;



Bank banków – w tym sensie, że banki komercyjne często zwracają się do banku centralnego z
wnioskiem o pożyczkę lub mogą tam przechowywać swoje wkłady;



Bank państwa – prowadzi politykę państwa, politykę pieniężną zgodną z celami polityki
gospodarczej;



Stabilizuje rynki finansowe – aby sytuacja na rynkach nie zmieniała się zbyt szybko, bo jest to
niekorzystne dla gospodarki, np. stabilizuje kursy, ceny;



Prowadzi politykę pieniężną.

2. Instrumenty polityki pieniężnej
a) Emisja pieniądza

W tym zakresie polityka polega na zwiększaniu lub zmniejszaniu rozmiarów emisji pieniądza. Winny być one
dostosowane do potrzeb obiegu pieniężnego. Im więcej transakcji dokonuje się w gospodarce, im większa
produkcja w gospodarce, im szybszy wzrost gospodarczy, tym większe są potrzeby pieniężne systemu
gospodarczego i większe mogą być rozmiary emisji.
Jeśli jednak rozmiary są większe niż rozmiary transakcji, produkcji, wzrostu gospodarczego, to zagraża to
spotęgowaniem wzrostu cen.
Bank centralny podejmując decyzje o emisji wpływa na gospodarkę. Zwiększenie emisji pieniądza stymuluje
popyt na towary, a to może się przełożyć na wspieranie stymulowanej produkcji. Ale w pewnych warunkach
stymulowany popyt może się przełożyć na wzrost cen, dlatego też bank centralny musi prowadzić politykę
ostrożnie.

b) Stopa rezerw obowiązkowych

Polityka stopy rezerw obowiązkowych polega na podnoszeniu, obniżaniu, bądź utrzymywaniu na stałym poziomie
stopy rezerw obowiązkowych.
Obniżenie stopy rezerw obowiązkowych winno wywołać następujące skutki: zwiększyć możliwości kredytowe
banków  stymulacja popytu na towary  stymulacja produkcji i zatrudnienia.
Podnoszenie stopy rezerw obowiązkowych przynosi odwrotne skutki. Hamuje wzrost cen poprzez hamowanie
wzrostu popytu.

Polityka pieniężna:



Charakter ekspansywny – polega na takich zmianach instrumentów iż w rezultacie następuje
zwiększenie popytu rynkowego na towary



Charakter restrykcyjny – to takie zmiany instrumentów, iż w rezultacie popyt na towary jest
ograniczany.

c) Stopy procentowe banku centralnego

Polityka w tym zakresie polega na podnoszeniu, obniżaniu, bądź utrzymywaniu na stałym poziomie stóp
procentowych banku centralnego. Bank centralny udziela różnego rodzaju pożyczek bankom komercyjnym
pobierając odsetki określone przez stopy procentowe banku centralnego.
W polskiej praktyce bankowej stopy mają swoje nazwy: stopa lombardowa, stopa kredytu refinansowanego, stopa
redyskontowa.
Jeśli bank centralny obniża swoje stopy procentowe, to w rezultacie obniżają się koszty działalności banków
komercyjnych, dlatego też konsekwencją tego jest obniżenie stóp procentowych w bankach komercyjnych.
Obniżki stóp procentowych w bankach komercyjnych powodują:



Zachęcają do zaciągania kredytów i pożyczek, co zwiększa popyt na towary i stymuluje produkcję;



Zniechęcają podmioty do trzymania oszczędności w bankach i zachęcają je przez to do zwiększenia
swoich wydatków.

Polityka podnoszenia stóp procentowych w banku centralnym prowadzi do odwrotnych skutków.

d) Operacje otwartego rynku

Polegają one na dokonywaniu przez bank centralny zakupów i sprzedaży papierów wartościowych (zwłaszcza
obligacji państwowych). Jeśli bank centralny za pośrednictwem banków komercyjnych sprzedaje papiery
wartościowe podmiotom gospodarczym, to w rezultacie w rękach podmiotów pozostaje mniej pieniędzy, co
osłabia popyt rynkowy.
Jeśli natomiast bank centralny wykupuje z rynku papiery wartościowe, to w rezultacie w rękach podmiotów
gospodarczych pojawia się wiej pieniędzy, co stymuluje popyt rynkowy (popyt wzrasta).

PAPIERY WARTOŚCIOWE:



Akcja – papier wartościowy, który potwierdza współudział we własności spółki akcyjnej i daje
właścicielowi prawo do udziału w zyskach spółki pod postacią dywidendy (dochód z akcji otrzymany
przez właściciela akcji). Dywidenda zależy od różnych czynników, ale najważniejszy to zysk spółki
akcyjnej.



Obligacja – papier wartościowy o stałym dochodzie i wcześniej określonym. Ryzyko zakupu obligacji jest
mniejsze od ryzyka zakupu akcji

dochód z obligacji (stały)

Stopa procentowa od obligacji = * 100%
cena rynkowa obligacji
(ulega zmianie)
e) Oddziaływanie na kurs walutowy

I. Kurs walutowy

KURS WALUTOWY – jest to cena jednej jednostki pieniężnej waluty krajowej wyrażona w jednostkach
pieniężnych waluty zagranicznej, np. 1zł = 0,312USD, 1zł = 0,26€.

II. Rodzaje rynku walutowego

ISTOTA RYNKÓW SZTYWNYCH – polega na tym, że wysokość kursu jest niezmienna przez pewien dłuższy
okres w trakcie którego bank centralny podejmuje interwencje na rynku walutowym w celu zapewnienia
sztywności kursu.
W Polsce kurs sztywny miał miejsce w latach 1990 – 1994 (transformacje).
W systemie kursów sztywnych są dokonywane zmiany. Są inicjowane przez bank centralny i mają charakter
jednorazowy, są dość znaczne, po czym znów następuje dłuższy okres niezmienności kursu.
Zmiany kursów w tym systemie są nazywane:



dewaluacja – obniżka kursu waluty krajowej;



rewaluacja - podwyżka kursu waluty krajowej.

ISTOTA RYNKÓW PŁYNNYCH – polega na tym, że wysokość kursów kształtuje się swobodnie na rynku
walutowym pod wpływem sił rynkowych. W takim systemie kurs zmienia się bardzo często (każdego dnia), ale
zmiany te są zazwyczaj niewielkie.
Od 1994 roku w Polsce mamy system kursów płynnych.
Zmiany kursów w systemie płynności to:



deprecjacja – spadek kursu waluty krajowej;



aprecjacja – wzrost kursu waluty krajowej.

Z ekonomicznego i społecznego punktu widzenia nie jest korzystne, gdy kurs silnie się zmienia, a więc korzystniej
jest gdy kurs jest stabilny.

III. Determinanty kursu walutowego

Od czego zależy cena 1$ w Polsce?

Od Pd dolara w Polsce

Od Pp dolara w Polsce

Gdy Pd dolara > Pp dolara – to cena 1$ spadnie

Gdy Pd dolara < Pp dolara – to cena 1$ wzrośnie

Od czego zależy Pd i Pp dolara w Polsce?

Eksport – im większy tym Pd większa

Import - – im większy tym Pp większy

Kapitał zagraniczny w Polsce – im większy tym Pd
większa

Kapitał polski za granicą – im większy tym Pp większy

Turyści zagraniczni w Polsce – im więcej turystów
przyjeżdża tym Pd większa

Turyści polscy za granicą – im więcej turystów
wyjeżdża tym Pp większy

Cena 1$ w złotówkach – im większa tym Pd większa

Cena 1$ w złotówkach – im większa tym Pp większy

Saldo bilansu płatniczego

To zestawienie wszystkich przychodów i wydatków w kraju w związku ze stosunkami kraju z zagranicą

Pd, Pp na 1$ w Polsce

Cena 1$ w zł

Pp

Pd

Wizyta Papieża w Polsce: (Pd wzrasta)

Wzrost importu: (Pp wzrasta)

IV. Wpływ zmian kursu walutowego na: import, eksport, produkcję, inflacje.

Wpływ zmian kursu walutowego na produkcję i inflację:
Y = C + I + G + Ex – Im
Mechanizmy:
Zmiana kursu walutowego  Ex, Im:  Y
 inflacja
Gdy kurs waluty krajowej spada to rozmiary eksportu wzrastają, a importu spadają. Gdy kurs waluty krajowej się
podnosi to eksport spada, a import rośnie.
EKSPORT

t

0

1zł = 0,25 $

4zł = 1$

100zł  25$

Obniżka

kursu

złotówki

powoduje,

że

produkty

polskie

eksportowane za granice stają się zagranicą tańsze. Zagranica
dostrzega tanienie polskich produktów i kupuje więcej, a polscy
eksporterzy sprzedają więcej. Gdy kurs waluty krajowej spada to
eksport rośnie.

t

1

1zł = 0,20$

5zł = 1$

100zł  20$

IMPORT

t

0

1zł = 0,25 $

4zł = 1$

100$  400zł

Obniżka kursu złotówki sprawia, że produkty importowane stają się
droższe, a to zmniejsza popyt na towary importowane ( zmniejszają
się rozmiary importu). Obniżka ta stymuluje wzrost produkcji
krańcowej i sprzyja wzrostowi cen w kraju.

t

1

1zł = 0,20$

5zł = 1$

100$  500zł

V. Wpływ banku centralnego na kurs walutowy

Wpływ ten polega na zmianie rezerw walutowych.
Poprzez sprzedawanie rezerw dolarowych cena za 1$ w złotówkach spadnie, a poprzez skupowanie rezerw
dolarowych cena 1$ w złotówkach wzrośnie.

Pd

0

Cena 1$ w zł

Pd, Pp na 1$ w Polsce

Pp

Pd

1

Pp

1

Pp

0

Cena 1$ w
zł

Pd, Pp na 1$ w Polsce

Pd