Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

937

dr Joanna Miklińska
Akademia Morska w Gdyni

Funkcjonowanie specjalnych stref ekonomicznych w Polsce a rozwój rynku

nowoczesnych powierzchni magazynowych

Wstęp

Specjalne strefy ekonomiczne (SSE) w Polsce posiadają już blisko dwudziestoletnią

historię. Bezpośrednie korzyści ich funkcjonowania zdają się być bezsporne. Powstają w nich

nowe przedsiębiorstwa i rozwijają się istniejące, kreowane są nowe miejsca pracy. Obliczono,

dla przykładu, iż bez miejsc pracy utworzonych i utrzymywanych w strefach stopa bezrobocia

w Polsce na koniec 2012 r. wyniosłaby 14,7%, a nie odnotowane 13,4%

1

. Obok

wspomnianych bezpośrednich korzyści, należy zwrócić uwagę także na te o charakterze

pośrednim. W odniesieniu do warunków polskich, w profesjonalnych badaniach rynku w

sposób wyraźny podkreśla się związek, jaki istnieje pomiędzy wpływem funkcjonowania i

rozwoju specjalnych stref ekonomicznych na generowanie popytu na nowoczesne

powierzchnie magazynowe

2

. W warunkach polskich temat SSE, a zatem także ich związek ze

wzrostem popytu na powierzchnie magazynowe, zyskał w ostatnim czasie kolejny raz na

aktualności, z uwagi na fakt przedłużenia możliwości funkcjonowania stref do 2026 r.

3

1.

Podstawowe informacje i formalno-prawne uwarunkowania funkcjonowania

specjalnych stref ekonomicznych w Polsce

Specjalne strefy ekonomiczne występują nie tylko w warunkach polskich. Światowe

koncepcje tworzenia obszarów o określonych uprzywilejowanych uwarunkowaniach mają już

kilkusetletnią historię. Jako pierwsze wymienia się porty: w Reggio (1547 r.) oraz

hanzeatyckie, jak np. w Hamburgu, posiadające status polegający na zwolnieniu z opłat (ceł i

podatków). Pierwsze strefy, podobne do tych funkcjonujących obecnie w Polsce, gdzie mogła

być prowadzona także działalność produkcyjna, powstały w latach 40. XX wieku w Stanach

Zjednoczonych (Nowym Jorku, Nowym Orleanie i Seatle)

4

.

1

Informacja o realizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych, Stan na 31 grudnia 2012 r., Ministerstwo

Gospodarki, Warszawa, kwiecień 2013 r., www.mg.gov.pl/files/upload/18190/PL_MG_DIW _portal_Informacja
_nt_SSE_20130425.pdf, s. 38-39 (10.10.2013 r.).

2

Marketbeat Raport o rynku nieruchomości w Polsce, Cushman&Wakefield, Wiosna 2013, s. 7.

3

Rada Ministrów przyjęła 23.07.2013 r. 14 rozporządzeń wprowadzających tę regulację, [za:] Specjalne strefy

ekonomiczne będą funkcjonowały do 2026 r., http://www.mg.gov.pl/node/18841 (26.09.2013 r.).

4

M. Owczarski [za:] P. Szkudlarek, Specjalne strefy ekonomiczne jako narzędzie pomocy publicznej państwa,

[w:] Polityka ekonomiczna państwa we współczesnych systemach gospodarczych, red. nauk. D. Kopycińska,
Katedra

Mikroekonomii

Uniwersytetu

Szczecińskiego,

Szczecin

2008,

wersja

elektroniczna,

http://mikroekonomia.net/system/publication_files/206/original/12.pdf?1314887457, s. 129 (10.10.2013 r.).

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

938

SSE powstają w różnych krajach (por. tab. 1.), jako narzędzie oddziaływania państwa na

rozwój gospodarczy. Podkreśla się wysoką ich efektywność jako „formy promocji i

modernizacji gospodarki”

5

. „Specjalne strefy ekonomiczne rozumiane są jako wydzielone,

niezamieszkane części terytorium kraju, w których działalność gospodarcza może być

prowadzona na preferencyjnych warunkach określonych na mocy lokalnego prawa”

6

.

Tab. 1. Podstawowe informacje o SSE w państwach Europy Środkowo-Wschodniej

Polska

Rumunia

Litwa

Łotwa

Estonia

Liczba SSE

14 SSE

6 (wolne obszary celne
Giurgiu, Galati, Curtici
Arad, Braila, Sulina,
Constanta Sud si Basarabi

7 (specjalne strefy
Klaipėda, Kaunas,
Akmenė, Kėdainiai,
Marijampolė, Panevėžys,
Šiauliai), 5 ostatnich nie
rozpoczęło jeszcze
działalności

4 (wolne porty
Ryga i Ventspils,
specjalne strefy
Rēzeknes i
Liepajas)

4 (wolne obszary
celne Sillamäe,
Muuga, Paldiski,
Valga)

Powierzchnia

15 045 ha

801,8 ha

1 519 ha

13 693 ha

ok. 750 ha

Liczba zezwoleń

1 466

371

37

60

.

Inwestorzy –
zatrudnienie
na koniec 2011 r.

241,6 tys.

3,5 tys.

1,9 tys.

3,6 tys.

.

Skumulowana
wartość
inwestycji
na koniec 2011 r.

23,3 mld
dol.

6,2 mld dol.

0,6 mld dol.

1,4 mld dol.

.

Rozpoczęcie
działalności
pierwszej SSE

1995 r.

1993 r. – Sulina

2002 r. – Kłajpeda
(utworzona w 1996)

1997 r.

1997 r.

Planowane
zakończenie
działalności

**2026 r.

Nie wyznaczono

49 lat od utworzenia
danej strefy

2017 r.

2015/2025

*Bułgaria, Węgry, Słowacja, Czechy – brak SSE lub wydzielonych obszarów o podobnym charakterze. Nie wyklucza to
obecności innych mechanizmów wsparcia inwestorów, **zgodnie z decyzją Rady Ministrów z 23.07.2013 r.(przyp. autorki)

Ź

ródło: Opracowano na podstawie: P. Barański, P. Kuskowski, M. Mańkowski, M. Strojny, K. Szwaja, J.

Trawka, M. Zabłocka, K. Żagun, Specjalne Strefy Ekonomiczne, Edycja 2012, KPMG, http://www.paiz.gov.pl
/files/ ?id_plik=20341, s. 49 (10.10.2013 r.).

W Polsce funkcjonuje obecnie 14 SSE (tab. 2), na które składają się tereny usytuowane w

146 miastach i 210 gminach. Ich łączna powierzchnia na dzień 31. grudnia 2012 r. wynosiła

15 829,33 ha, zaś średni stopień zagospodarowania ok. 60%. Przedsiębiorcy w tych strefach

posiadali 1 545 ważnych zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej i zatrudniali

łącznie 248,4 tys. pracowników.

Kapitał zainwestowany w strefach w 74,3% pochodził z

sześciu krajów: Polski, Niemiec, USA, Holandii, Włoch i Japonii

7

.

Podstawowym aktem prawnym konstytuującym istnienie i funkcjonowanie SSE jest

Ustawa z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych. W myśl jej

przepisów SSE „jest […] wyodrębniona zgodnie z przepisami ustawy, niezamieszkała część

5

D. Miłaszewicz, Specjalne strefy ekonomiczne jako narzędzie modernizacji gospodarki, [w:] Współczesne

problemy modernizacji gospodarki, red. nauk. D. Miłaszewicz, Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i
Zarządzania nr 22, Uniwersytet Szczeciński Zeszyty Naukowe nr 641, Szczecin 2011, s. 8.

6

P. Barański, P. Kuskowski, M. Mańkowski, M. Strojny, K. Szwaja, J. Trawka, M. Zabłocka, K. Żagun,

Specjalne Strefy Ekonomiczne, Edycja 2012, KPMG, http://www.paiz.gov.pl/files/?id_plik=20341, s. 48
(10.10.2013 r.).

7

Informacja…, op. cit., s. 3-5.

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

939

terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, na której terenie może być prowadzona działalność

gospodarcza na zasadach określonych ustawą”

8

. Preferencyjne warunki prowadzenia

działalności w SSE wiążą się z korzystaniem przez inwestorów z pomocy publicznej. Może

ona posiadać formę zarówno zwolnienia od podatku dochodowego, jak i zwolnienia z podatku

od nieruchomości

9

. Zasady ich udzielania regulują m.in. odpowiednie rozporządzenia

10

.

Kolejne nowelizacje ustawy o SSE przynosiły jaśniejszy obraz co do zakresu i wielkości

pomocy udzielanej w SSE. W latach 2007-2013, inwestując w strefie, można było „uzyskać

ulgi w CIT lub PIT do 50% poniesionych nakładów inwestycyjnych lub do połowy

dwuletnich kosztów pracy nowo zatrudnionych pracowników (w zależności od tego, która z

tych kwot jest wyższa)”

11

. Przedsiębiorstwa mogą też korzystać ze zwolnienia z podatku od

nieruchomości. Należy także dodać, że pomoc publiczna w strefach działających w Polsce ma

zróżnicowany zakres, niższe limity mają m.in. przedsiębiorstwa działające w SSE w

województwach: mazowieckim, pomorskim, zachodniopomorskim i dolnośląskim

12

.

Tab. 2. Podstawowe informacje o SSE w Polsce

Strefa/województwo

Liczba wydanych

zezwoleń na

31.12.2012 r.

Liczba

miejsc

pracy w

strefie na

31.12.2012 r.

Obszar w ha/stopień

zagospodarowania gruntów (w%)

Poniesione

nakłady

inwestycyjne

na 31.12.2012 r.

Kamieniogórska

50

4 790

367,14/54,63%

1 856,1

Katowicka

227

49 934

2 004,83/54,62%

19 593,2

Kostrzyńsko-
Słubicka

130

20144

1 454,47/60,34%

4 719,0

Krakowska

77

10 560

558,72/64,76%

1 786,3

Legnicka

56

9 565

1 059,26/29,63%

5 483,8

Łódzka

163

25 921

1 276,63/70,78%

9 980,2

Mielecka

168

20 934

1 246/69,16

5 636,5

Pomorska

91

15 536

1 323,23/76,02%

7 313,7

Słupska

50

3 632

824,35/27,40%

1 176,3

Starachowicka

72

7 104

612,91/64,48%

1 641,2

Suwalska

65

5 288

342,77/74,93%

1 581,6

Tarnobrzeska

144

30 023

1 632,31/63,43%

7 363,0

Wałbrzyska

186

32 392

2 212,20/60,32%

14 599,3

Warmińsko-
Mazurska

66

12 616

914,51/67,78%

3 103,0

Ź

ródło: Opracowano na podstawie: Informacja…, op. cit., http://www.mg.gov.pl/ files/upload/18190/ PL_

MG_DIW_portal_Informacja_nt_SSE_20130425.pdf , s. 8 i dalsze (10.10.2013r.).

P. Szkudlarek podkreśla, że strefa „jest pewnym wydzielonym systemem gospodarczym o

odmiennych warunkach funkcjonowania w stosunku do całej gospodarki”

13

. Jest narzędziem

8

Art. 2 Ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych, Dz. U. 1994, nr 123, poz.

600.

9

P. Barański (i inni), Specjalne…, op. cit., s. 13.

10

Szerzej na ten temat: Ibidem, s.13.

11

P. Szkudlarek, Specjalne…, op. cit., s. 131.

12

Ibidem.

13

Ibidem, s. 129.

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

940

realizacji pewnej polityki ekonomicznej, która opiera się na dyskryminacji terytorialnej

14

.

SSE są tworzone są na terenach wyodrębnionych, niezamieszkałych, nieprzewidzianych w

planach zagospodarowania przestrzennego pod budownictwo mieszkaniowe

15

.

Podmiotami istotnymi dla prawidłowego funkcjonowania SSE, a pośrednio także dla

kreowania efektów, jakie wiążą się z funkcjonowaniem tych stref, są powołane przepisami

ustawy o SSE spółki zarządzające SSE. Ów akt prawny stanowi, iż zarządzającym strefą

może być spółka akcyjna lub spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W spółce tej Skarb

Państwa lub samorząd województwa posiada większość głosów

16

. Struktura akcjonariuszy w

spółkach zarządzających SSE w Polsce prezentuje dość zróżnicowany obraz.

Główne zadanie podmiotu zarządzającego SSE stanowi prowadzenie działań

zmierzających do rozwoju działalności gospodarczej prowadzonej na terenie strefy

17

. W

związku z tym faktem, uznając wagę postawionego przed zarządzającym zadania,

dopuszczono możliwość zwolnienia jego dochodu z podatku dochodowego od osób prawnych

w części wydatkowanej na cele rozwoju strefy. W praktyce, co istotne z punktu widzenia

problematyki niniejszego opracowania, główne działania zarządzających sprowadzają się do

budowy, często wspólnie z samorządami lokalnymi czy gestorami mediów, infrastruktury i

promowania obszarów stref. Warto przy tym podkreślić, że spośród wszystkich spółek

zarządzających strefami największe nakłady na rozwój infrastruktury (w wysokości 355,4 mln

zł – co stanowi 32,6% wydatków wszystkich stref) poniosła

Pomorska SSE Sp. z o.o. oraz

Agencja Rozwoju Przemysłu S.A.

18

Przedłużony horyzont czasowy istnienia SSE w Polsce skłania do przywołania propozycji

nowych kryteriów odnoszących się do ich funkcjonowania. Dotyczą one rozszerzenia zadań

spółek zarządzających o działania: ułatwiające przedsiębiorcom pozyskiwanie pracowników o

pożądanych kwalifikacjach, zwiększające potencjał stref do powstawania struktur

klastrowych i pomoc w zakresie rozwijania działalności B+R i innowacyjnej

19

.

2.

Efekty funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych - wybrane problemy

teoretyczne

W poszczególnych aktach prawnych sankcjonujących zakładanie i funkcjonowanie SSE w

Polsce można spotkać szereg wskazań co do efektów, jakie mają przynosić. W corocznie

14

Ibidem.

15

M. Owczarski [za:] D. Miłaszewicz, Specjalne…, op. cit., s. 11.

16

Art. 6 Ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych…, op. cit.

17

Art. 8 Ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych…, op. cit.

18

Informacja…, op. cit., s. 32, 34.

19

Ibidem, s. 39.

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

941

wydawanym dokumencie Ministerstwa Gospodarki, dotyczącym realizacji ustawy o

specjalnych strefach ekonomicznych, są przedstawiane efekty funkcjonowania tychże stref, z

uwzględnieniem m.in.: liczby udzielonych zezwoleń, wielkości nakładów inwestycyjnych i

liczby miejsc pracy (w tym nowych)

20

.

W związku z charakterem, jaki w aktach prawnych przypisuje się zakładanym efektom, D.

Miłaszewicz proponuje ich podział na zmiany: ilościowe i jakościowe

21

. Wśród efektów

ilościowych wymienia: tworzenie nowej infrastruktury technicznej, powstawanie nowych

przedsiębiorstw, zagospodarowanie istniejącego majątku, tworzenie nowych miejsc pracy i

zmniejszanie bezrobocia. Do efektów jakościowych zalicza: podnoszenie konkurencyjności i

innowacyjności gospodarki, wdrażanie nowych technologii etc. Autorka podkreśla, że SSE

przyczyniają się do stymulowania wzrostu gospodarczego i modernizacji gospodarki w

regionach,

w których są zlokalizowane

22

.

Rozpoczęcie prowadzenia działalności gospodarczej na danym terenie, gdzie istnieją

określone zachęty fiskalne, lub też rozwój tej działalności, mogą prowadzić do wzrostu

dochodów i zatrudnienia w innych przedsiębiorstwach, a także zwiększenia wpływów

podatkowych do samorządów lokalnych. Obszary, jakimi są specjalne strefy ekonomiczne są

związane z kreowaniem efektów zaliczanych do kategorii efektów mnożnikowych. Wyróżnia

się dwa rodzaje tych efektów: zaopatrzeniowe i dochodowe. Zaopatrzeniowe efekty

mnożnikowe są związane z dodatkowym popytem tworzonym przez przedsiębiorstwa dopiero

rozpoczynające prowadzenie działalności gospodarczej lub te, których działalność się rozwija

i wynikającego stąd wzrostu przedsiębiorstw będących dostawcami dóbr i usług. Dochodowe

efekty mnożnikowe wynikają ze zwiększenia siły nabywczej ludności, poprzez uzyskiwane

wynagrodzeń i w związku z tym rozwoju przedsiębiorstw zaspokajających potrzeby

konsumpcyjne

23

.

Oba rodzaje efektów mnożnikowych należy wiązać z rozwojem rynku nowoczesnych

powierzchni magazynowych, kreowaniem popytu na te powierzchnie, bowiem rozwój

przedsiębiorstw będących dostawcami dóbr i usług, w tym tych związanych z zaspokajaniem

potrzeb konsumpcyjnych, powoduje generowanie popytu na dodatkowe powierzchnie

magazynowe w samej SSE lub bezpośrednim jej sąsiedztwie. Warto przy tym dodać

24

, że siła

20

Informacja…, op. cit., s. 9 i dalsze.

21

D. Miłaszewicz, Specjalne…, op. cit., s. 12.

22

Ibidem.

23

M. Typa, Specjalne strefy ekonomiczne w Polsce jako stymulator konkurencyjności regionów, „Kwartalnik

Nauki o Przedsiębiorstwie” 2013, nr 2, s. 16-17, http://www.przedsiebiorstwo.waw.pl/k_62_286_767.html
(20.10.2013 r.).

24

Ibidem, s. 17, 22.

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

942

i zasięg efektów mnożnikowych zależą od branży, rozmiarów i cech podmiotu, który

wywołuje taką zmianę oraz zdolności otoczenia do jej przechwycenia, zaś efekty

mnożnikowe wygenerowane przez przedsiębiorstwa strefowe mogą przyczyniać się do

napływu inwestycji w otoczeniu lokalnym czy regionalnym.

Funkcjonowanie SSE i wpływ nowych inwestorów na gospodarkę regionalną ocenia się

także, wskazując na efekty bezpośrednie. Jako takie wymienia się wspomnianą wartość

zrealizowanych inwestycji i liczbę utworzonych miejsc pracy. Wskazuje się także na efekty

pośrednie – jako udział w napływie nowych inwestycji pozastrefowych

25

.

3.

Specjalne strefy ekonomiczne w Polsce a rozwój rynku nowoczesnych

powierzchni magazynowych – doświadczenia praktyczne

Specyfika rozwoju SSE w Polsce powoduje, że należy wziąć pod uwagę dwa podstawowe

przypadki odnoszące się do tematu niniejszego opracowania, po pierwsze, tworzenie

nieruchomości magazynowych w granicach administracyjnych samych stref, a po drugie,

przypadek usytuowania obiektów magazynowych w ich sąsiedztwie – bezpośredniej bliskości

SSE. Z określonymi specjalnymi uwarunkowaniami wiąże się pierwsze wymienione

rozwiązanie, dlatego rozważania dotyczą głównie tej sytuacji.

Przedsiębiorstwa różnych branż, w związku ze swoją działalnością produkcyjną, w tym

usługową, wykazują zróżnicowane zapotrzebowanie na wykorzystywanie powierzchni

magazynowych. Rozważając zatem problem zawarty w tytule niniejszego opracowania,

należy odnieść się do struktury branżowej inwestycji w SSE w Polsce.

Za D. Miłaszewicz można wskazać, w ujęciu historycznym, że w roku 2002 w SSE

przeważała produkcja związana z dziedzinami, w których nie są stosowane wysoce

zaawansowane technologie, ale wykorzystuje lokalne surowce oraz jest pracochłonna. Była

to: produkcja sprzętu transportowego, przemysł drzewny, lekki, papierniczy, przetwórstwo

ż

ywności, produkcja wyrobów z metalu i przetwórstwo tworzyw sztucznych. Upływające lata

przyniosły stopniową zmianę struktury branżowej. W 2005 r., choć dominowały wciąż

branże: motoryzacyjna, papiernicza i tworzyw sztucznych, zwiększyła się produkcja urządzeń

elektrycznych i optycznych oraz pojawiły się usługi innowacyjne (informatyczne, badawczo-

rozwojowe i business process offshoring – BPO). W roku 2009 zanotowano dalszą poprawę

struktury branżowej poprzez zwiększenie inwestycji producentów sprzętu komputerowego,

elektroniki i sprzętu optycznego

26

. W roku 2012 struktura inwestycji w SSE uległa

25

Ibidem, s. 20.

26

D. Miłaszewicz, Specjalne…, op. cit., s. 26-27.

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

943

nieznacznej zmianie, w porównaniu do lat ubiegłych, jednak na czterech pierwszych

pozycjach pozostały te same dziedziny działalności. Ponad 25% inwestycji przypadło na

sektor motoryzacyjny, 10,12% na produkcję wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych, 9,70%

na produkcję wyrobów z pozostałych mineralnych surowców niemetalicznych, zaś kolejne

pozycje zajęli producenci wyrobów metalowych i przedsiębiorstwa z branży papierniczej

27

.

Produkcja i dystrybucja wyrobów w tych branżach wiąże się z koniecznością wykorzystania,

w istotnym stopniu, powierzchni magazynowych.

Warto także odnieść się do kolejnego czynnika, który może kreować zwiększony

popyt na powierzchnie magazynowe, a jaki stanowi kształtująca się specjalizacja branżowa w

poszczególnych SSE. Ten fakt może spowodować, że staną się one zalążkiem klastrów

sektorowych. W ostatnich latach, szczególnie dzięki inwestycjom w polskich SSE dużych

inwestorów globalnych (przyczyniających się do modernizacji majątku), nastąpiły pozytywne

zmiany w strukturze branżowej inwestycji, prowadzące do powstania tego typu struktur

28

.

Dzieje się tak nie tylko dzięki korzystnym warunkom kreowanym przez samorządy lokalne,

ale i działaniom spółek zarządzających strefami. Przykłady struktur klastrowych na obszarach

wybranych stref to: Dolina Lotnicza w strefie mieleckiej, Silesia Automotive w strefie

katowickiej, klaster ICT w strefie pomorskiej, klaster meblowy w strefie warmińsko-

mazurskiej, Tarnowski Klaster Przemysłowy w strefie krakowskiej, motoryzacyjny i

związany z sektorem AGD w wałbrzyskiej

29

.

W przypadku koncentracji działalności danej specjalności (np. branży automotive) w

jednej lokalizacji, należy spodziewać się zwiększonego zapotrzebowania na powierzchnie

magazynowe w bezpośrednim sąsiedztwie takiego skupienia. W Europie Zachodniej tworzy

się tzw. parki dostawców czy parki przemysłowe. Rozwiązanie takie uznano za swoisty

megatrend w tej przykładowej branży

30

.

Kolejną ważną sugestię, z punktu widzenia problematyki niniejszego opracowania,

stanowi fakt, iż w ostatnich latach nastąpiło znaczne rozprzestrzenienie się specjalnych stref

ekonomicznych. Stało się tak dzięki możliwości tworzenia ich w miejscach wskazanych przez

inwestorów

31

. W wyniku tego cechą charakterystyczną SSE działających w Polsce jest

27

Szerzej zob. Informacja…, op. cit., s. 21 i dalsze.

28

D. Miłaszewicz, Specjalne…, op. cit., s. 30.

29

Informacja…, op. cit., s. 25.

30

Szerzej na ten temat: J. Miklińska, Centra logistyczne a logistyka w przemyśle motoryzacyjnym, „Logistyka”

2012, nr 6, płyta CD.

31

D. Miłaszewicz, Specjalne…, op. cit., s. 30.

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

944

rozproszona i ponadregionalna lokalizacja

32

. Jest to kolejny czynnik, który posiada znaczenie

dla związku pomiędzy rozwojem stref a rynkiem nieruchomości magazynowych.

Zgodnie z raportem Cushman&Wakefield na koniec 2012 r. łączne zasoby

nowoczesnej powierzchni magazynowej w Polsce wyniosły 7 530 000 m

2

. Największym

rynkiem pozostają wciąż okolice Warszawy z zasobami sięgającymi 36% całkowitej

nowoczesnej powierzchni magazynowej w kraju. Obecnie do najważniejszych rynków

regionalnych należy zaliczyć: Górny Śląsk, Poznań, Polskę Centralną i Wrocław. Całkowite

zasoby na tym terenie wynoszą 4 230 000 m

2

, co stanowi 56% zasobów w Polsce. W 2012 r.

łączny popyt na powierzchnię magazynową wyniósł 1,5 mln m

2

, przy czym ok. 56% łącznego

wolumenu stanowiły nowe umowy najmu, 36% były to kontynuacje, zaś rozszerzenia

powierzchni wynosiły 9%. Największe zainteresowanie najemców przypadło na regiony:

warszawski (32%), Polski Centralnej (18%) i górnośląski (14%)

33

.

Do głównych najemców powierzchni magazynowych należy zaliczyć operatorów

logistycznych, sieci handlowe i producentów. Specjaliści podkreślają, że w najbliższym

czasie popyt ten będzie stymulowany przez wzrost znaczenia handlu internetowego i budowę

nowych zakładów przemysłowych w specjalnych strefach ekonomicznych

34

. W związku z

rozwojem SSE odnotowuje się coraz większe zainteresowanie obiektami produkcyjno-

magazynowymi o charakterze build-to-suit w kolejnych lokalizacjach, zarówno wzdłuż

budujących się autostrad A4 i A1, jak i na innych terenach

35

. Należy się spodziewać, że to

właśnie przedsiębiorstwa produkcyjne, których udział, jako najemców, wzrasta na rynku

nowoczesnych powierzchni magazynowych i przemysłowych, odpowiedzą na zachęty

oferowane im przez samorządy lokalne i specjalne strefy ekonomiczne. Producenci preferują

lokalizacje w oddaleniu od dużych miast, na rzecz czerpania korzyści z ulg czy dopłat, a także

uwarunkowań, jakie oferuje tamtejszy rynek pracy

36

.

Na rynku zarysowują się pewne tendencje w tym zakresie. Niektórzy producenci

budują swoje obiekty w SSE z pominięciem roli deweloperów powierzchni przemysłowych i

magazynowych. Czynią to we własnym zakresie, bo rozwiązanie takie wiąże się z niższymi

kosztami, z uwagi na oferowane zachęty podatkowe. Z drugiej jednak strony specjaliści

32

M. Typa, Specjalne, …op. cit., s. 19.

33

Marketbeat…, op. cit., s. 16.

34

W. Dachniewski, Dlaczego w Polsce lokowane są centra logistyczne dużych firm do obsługi całego regionu

CEE?, http://m.onet.pl/biznes/analizy,vgh4n (25.10.2013 r.).

35

M. Poręcki, Przyszłość to Specjalne Strefy Ekonomiczne, napisane 19.12.2010, http://informacje.nowyadres.pl/

przyszlosc-to-specjalne-strefy-ekonomiczne-2010-12-19.html (25.10.2013 r.).

36

Rośnie zainteresowanie najemców powierzchniami magazynowymi, newseria.pl, [za:] http://www.trans.info/

message/view/25296/ rosnie_zainteresowanie_najemcow_powierzchniami_magazynowymi.html (25.10.2013 r.).

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

945

podkreślają, iż rola deweloperów w SSE powinna wciąż zyskiwać na znaczeniu. Szczególnie

w przypadku przedsiębiorstw, które chcą działać w SSE i będą tworzyć nowe miejsca pracy,

lecz nie chcą ponosić kosztów budowy i wolą wynajmować obiekty. Przy występowaniu o

uzyskanie zwolnień podatkowych, środki finansowe przeznaczane na czynsze są uznawane za

koszt kwalifikowany

37

. Korzyść dla najemców stanowi

38

zatem możliwość włączenia kosztów

wynajmu do kosztów kwalifikowanych, co upoważnia nawet do 60% ulgi.

Dzięki roli deweloperów otwierają się szanse wejścia do stref także dla małych i

ś

rednich przedsiębiorstw. Obok realizacji transakcji w systemie BTS (ang. build-to-suit) na

popularności zyskują rozwiązania: zaprojektuj i zbuduj (ang. design and build). W tym

przypadku deweloperzy magazynowi biorą udział w przetargach na budowę obiektów, które

ostatecznie zostają własnością inwestora. Inwestor finansuje budowę np. ze środków

własnych, zaś wynagrodzenie dla dewelopera wypłaca w transzach, w miarę postępów prac i

realizacji określonych etapów

39

.

Do deweloperów realizujących obecnie projekty w

specjalnych strefach ekonomicznych w Polsce należą m.in. Goodman, Segro, Wikana czy

Panattoni.

40

. Zestawienie ich wybranych projektów w SSE prezentuje tabela 3.

Tab. 3. Wybrane projekty deweloperów powierzchni magazynowo-przemysłowych w SSE

Nazwa dewelopera

SSE, w której realizowany jest projekt/istnieje obiekt

Goodman

Wrocław, Toruń, Opole; w planach projekty w Gliwicach i Wrocławiu

Segro

Segro Business Park Gliwice w Katowickiej SSE (Podstrefa Gliwice)

Wikana

Wikana Business Park w Lublinie (w ramach SSE Europark Mielec)

Panattoni

- Budowa nowej fabryki dla Grupy Kapitałowej Zelmer S.A.; wielofunkcyjne
obiekty magazynowe umożliwiające też prowadzenie produkcji, montażu i
konfekcjonowania produkcji (Mielecka SSE Euro-Park);
- Euro-Park Wisłosan (Tarnobrzeska SSE);
- kontrakt na przebudowę zakładu Lenovo w Legnickim Polu w Legnickiej
SSE

Ź

ródło: Opracowano na podstawie: N. North, Strefy cienia, SSE: szansa, której nie dostrzegają deweloperzy

magazynowi,

http://eurobuildcee.com/?page=edition&id=1263&id_article=2205

(25.10.2013

r.);

A.

Pietrykowska, Decydują strefy i infrastruktura

, 31.03.2011 r., http://www.log24.pl/artykuly/decyduja-strefy-i-

infrastruktura,1020 (15.09.2013 r.).

Przedstawiciele

przedsiębiorstw

deweloperskich

nowoczesnych

powierzchni

magazynowych i przemysłowych realizujących projekty w SSE w Polsce podkreślają atuty

tutejszych uwarunkowań. Wskazują, że są one dobrze przygotowane pod względem

37

N. North, Strefy cienia, SSE: szansa, której nie dostrzegają deweloperzy magazynowi,http://eurobuildcee.com/

?page=edition&id= 1263&id_article=2205

(25.10.2013 r.)

.

38

A. Pietrykowska, Decydują strefy i infrastruktura

, 31.03.2011 r., http://www.log24.pl/artykuly/decydujastrefy-

i-infrastruktura,1020 (15.09.2013 r.)

39

N. North, Strefy, …op. cit.

40

Ibidem.

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

946

planistycznym, posiadają dość dobrą infrastrukturę. Zauważają także możliwość osiągania

efektów synergicznych wynikających ze współpracy pomiędzy przedstawicielami stref,

deweloperami i inwestorami w ramach realizowanych projektów

41

.

Podsumowanie

Funkcjonowanie SSE w Polsce przyczynia się do kreowania popytu na nowoczesne

powierzchnie magazynowe i przemysłowe dzięki szeregowi czynników. Należy do nich

zaliczyć: korzystną, w tym kontekście, strukturę specjalności przedsiębiorstw w SSE,

występującą dodatkowo w niektórych z nich koncentrację branżową oraz innowacyjność i

know-how, które wiąże się z inwestycjami szczególnie globalnych inwestorów czy w końcu

możliwość rozproszonej, ponadregionalnej lokalizacji SSE w Polsce. Oprócz szansy

korzystania przez inwestorów z pomocy publicznej, warto także podkreślić aktywną rolę

deweloperów nowoczesnych powierzchni magazynowych, oferujących dogodny i „skrojony

na miarę” sposób realizacji inwestycji, np. jako: zaprojektuj i zbuduj (ang. design and build).

Zgodnie z opublikowanym w czerwcu 2012 r. raportem FDI Global Free Zones of the

Future 2012/2013, pięć polskich SSE znalazło się wśród pięćdziesięciu najlepszych na

ś

wiecie. Jako determinanty sukcesu polskich stref wymienia się m.in. wysoką jakość

infrastruktury i dobre już połączenia transportowe

42

. Za czynnik atrakcyjności należy uznać

niewątpliwie powstające w ich granicach czy bezpośrednim sąsiedztwie nowoczesne

powierzchnie magazynowe. Pomiędzy ich rozwojem a rozwojem SSE można zauważyć

swoiste sprzężenie zwrotne.

Functioning of special economic zones in Poland and the development of

modern warehouse space market

Summary

For nearly twenty years special economic zones in Poland have offered special convenient

conditions for developing of business activity. In July 2013 the government decided to

prolong their activity till 2026 and special economic zones have gained a rising attention of

researchers. The purpose of this article is twofold: 1) to highlight the concept of special

economic zones and to demonstrate selected issues concerning the functioning of special

41

N. North, Strefy…, op.cit.

42

Są to: Katowicka SSE (11. miejsce w rankingu), Łódzka SSE (18. m.), Wałbrzyska SSE „INVEST-PARK”

(22. m.), Pomorska SSE (35. m.) i Starachowicka SSE (37. m.). P. Barański (i inni), Specjalne…, op. cit., s. 14.

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

947

economic zones in Poland; 2) to outline how special economic zones can contribute to the

development of modern warehouse space market in Poland.

Literatura

1.

Barański P., Kuskowski P., Mańkowski M., Strojny M., Szwaja K., Trawka J., Zabłocka M., Żagun K.,

Specjalne Strefy Ekonomiczne, Edycja 2012, KPMG, http://www.paiz.gov.pl/files/?id_plik=20341
(10.10.2013 r.)

2.

Dachniewski W., Dlaczego w Polsce lokowane są centra logistyczne dużych firm do obsługi całego

regionu CEE?, http://m.onet.pl/biznes/analizy,vgh4n (25.10.2013 r.)

3.

Informacja o realizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych, Stan na 31 grudnia 2012 r.,

Ministerstwo

Gospodarki,

Warszawa,

kwiecień

2013

r.,

www.mg.gov.pl/files/upload/

18190/PL_MG_DIW _ portal_Informacja_nt_SSE_20130425.pdf (10.10.2013 r.)

4.

Marketbeat Raport o rynku nieruchomości w Polsce, Cushman&Wakefield, Wiosna 2013

5.

Miłaszewicz D., Specjalne strefy ekonomiczne jako narzędzie modernizacji gospodarki, [w:]

Współczesne problemy modernizacji gospodarki, D. Miłaszewicz (red. nauk.), Studia i Prace Wydziału
Nauk Ekonomicznych i Zarządzania nr 22, Uniwersytet Szczeciński Zeszyty Naukowe nr 641, Szczecin
2011

6.

Miklińska J., Centra logistyczne a logistyka w przemyśle motoryzacyjnym, „Logistyka” 2012, nr 6, płyta

CD

7.

North N., Strefy cienia, SSE: szansa, której nie dostrzegają deweloperzy magazynowi,

http://eurobuildcee.com/? page=edition&id=1263&id_article=2205

(25.10.2013 r.)

8.

Pietrykowska A., Decydują strefy i infrastruktura

,31.03.2011r., http://www.log24.pl/artykuly/decyduja-

strefy-i-infrastruktura,1020 (15.09.2013 r.)

9.

Poręcki M., Przyszłość to Specjalne Strefy Ekonomiczne, napisane 19.12.2010 r.,

http://informacje.nowyadres.pl/ przyszlosc-to-specjalne-strefy-ekonomiczne-2010-12-19.html
(25.10.2013)

10.

Rośnie

zainteresowanie

najemców

powierzchniami

magazynowymi,

newseria.pl,

[za:]

http://www.trans.info/message/view/25296/rosnie_zainteresowanie_najemcow_powierzchniami_magaz
ynowymi.html (25.10.2013)

11.

Specjalne strefy ekonomiczne będą funkcjonowały do 2026 r., http://www.mg.gov.pl/node/18841

(26.09.2013r.)

12.

Szkudlarek P., Specjalne strefy ekonomiczne jako narzędzie pomocy publicznej państwa [w:] Polityka

ekonomiczna państwa we współczesnych systemach gospodarczych, D. Kopycińska red. nauk., Katedra
Mikroekonomii Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2008, wersja elektroniczna,
http://mikroekonomia.net/system/publication_files/206/original/12.pdf?1314887457 (10.10.2013r.)

13.

Typa M., Specjalne strefy ekonomiczne w Polsce jako stymulator konkurencyjności regionów,

„Kwartalnik Nauki o Przedsiębiorstwie” 2013, nr 2
http://www.przedsiebiorstwo.waw.pl/k_62_286_767.html (20.10.2013 r.)

14.

Ustawa z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych, Dz. U. 1994, nr 123, poz.

600