1

ASTMA OSKRZELOWA

DEFINICJA:

x przewlekáe zapalenie báony Ğluzowej dróg oddechowych przebiegające z udziaáem wielu komórek
x nastĊpstwa zapalenia

o

nadreaktywno

Ğü oskrzeli

o

obturacja oskrzeli wykazuj

ąca zmienne nasilenie, ustĊpująca samoistnie lub po lekach

x konsekwencją powyĪszych zaburzeĔ są nawracające epizody kaszlu, dusznoĞci, Ğwiszczącego

oddechu, uczucia ucisku w klatce piersiowej.

PODZIAà

x podziaá w zaleĪnoĞci od udziaáu alergii:

o

astma zewn

ątrz pochodna, atypowa, alergiczna

o

astma wewn

ątrz pochodna nietypowa, niealergiczna

x Podziaá w zaleĪnoĞci od ciĊĪkoĞci (czĊstoĞü objawów; parametry spirometryczne FEV

1

,

zapotrzebowanie na leki)

o

Astma epizodyczna

o

astma przewlek

áa:

ƒ lekka
ƒ umiarkowana
ƒ ciĊĪka

PATOGENEZA

Kontakt z alergenem

ĺ prezentacja antygenu limfocytom ĺ aktywacja limfocytów-produkcja cytokin ĺ

chemotaksja, adhezja, aktywacja innych komórek zapalnych

ĺ uwalnianie mediatorów, dalsze uwalnianie

cytokin

ĺ tkankowa faza efektorowa: obrzĊk báony Ğluzowej (przesiĊk, nacieczenie komórkowe),

nadmierna produkcja wydzielin, skurcz mi

ĊĞni gáadkich oskrzeli

ZNACZENIE ZAPALEē OGNISKOWYCH W ASTMIE

x Szerzenie siĊ zakaĪenia na dolne drogi oddechowe (hipoteza anatomicznego sąsiedztwa)

o

pobudzenie uwalniania mediatorów

o

upo

Ğledzenie oczyszczania Ğluzowo – rzĊskowego

o

stymulacja cholinergiczna

o

blokada adrenergiczna – historia

o

wp

áyw bakterii i ich produktów na efektorowe komórki zapalenia (neutrofile, eozynofile,

mastocyty)

x Oddziaáywanie cytokin prozapalnych i mediatorów pochodzących z ognisk infekcji na dolne drogi

oddechowe

o

droga inhalacyjna

o

droga kr

ąĪenia systemowego

x zasiedlenie dolnych dróg oddechowych komórkami zapalnymi powstającymi w szpiku w

odpowiedzi na ognisko infekcji poza uk

áadem oddechowym

x wáaĞciwoĞci alergizujące bakterii
x hipoteza zapalenia neurogennego (uwalnianie neuropeptydów i acetylocholiny z zakoĔczeĔ

aferentnych w wyniku stymulacji przez mediatory zapalenia)

x odruch zatokowo-nosowo-oskrzelowy

2

OBRAZ KLINICZNY ASTMY

x zaostrzenia: dusznoĞü gáównie wydechowa, kaszel, Ğwiszczący oddech, niepokój, wdechowe

ustawienie klatki piersiowej, szmer p

Ċcherzykowy z wydáuĪoną fazą wydechową, Ğwisty, furczenia,

tachypnoe, tachykardia, blado

Ğü, sinica, poty; czasem „cisza nad páucami" (objaw ciĊĪkiego

zaostrzenia)

x Okresy miĊdzy zaostrzeniami - bez objawów, lub napady suchego kaszlu po wysiáku, w nocy,

zmiany os

áuchowe po hiperwentylacji

x Ekwiwalenty astmy oskrzelowej:

o

nawracaj

ące obturacyjne zapalenia oskrzeli u niemowląt i maáych dzieci

o

kaszlowa posta

ü astmy

x Naturalny przebieg astmy oskrzelowej

o

pocz

ątek choroby u 30% przed 1 rokiem Īycia, u 50% przed 2, a u 80% przed 5 rokiem Īycia

o

okresy zaostrze

Ĕ i remisji

o

zmniejszenie nasilenia objawów w okresie dojrzewania, nie oznacza „wyrastania z astmy"

BADANIA DIAGNOSTYCZNE W ASTMIE OSKRZELOWEJ

x BADANIA CZYNNOĝCIOWE

o

Próba rozkurczowa

o

Testy nieswoistej prowokacji oskrzeli

o

Zmienno

Ğü szczytowego przepáywu wydechowego

x DIAGNOSTYKA ALERGOLOGICZNA

o

Testy skórne

o

IgE

o

Eozynofilia

x Diagnostyka róĪnicowa

CELE PRAWIDàOWEGO POSTĉPOWANIA W ASTMIE OSKRZELOWEJ

x KONTROLA OBJAWOM ASTMY
x ZAPOBIEGANIE ZAOSTRZENIOM
x UTRZYMANIE NORMALNEJ CZYNNOĝCI UKàADU ODDECHWEGO
x UTRZYMANIE NORMALNEJ AKTYWNOĝCI
x UNIKANIE OBJAWÓW NIEPOĩĄDANYCH LECZENIA
x ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ZMIAN NIEODWRACALNYCH
x ZAPOBIEGANIE ĝMIERTELNOĝCI

KOMPLEKSOWY PROGRAM OPIEKI NAD CHORYMI NA ASTMĉ OSKRZELOWĄ

x Edukacja chorego i rodziny

x Unikanie lub kontrolowanie czynników wywoáujących zaostrzenia

x Ocena i monitorowanie ciĊĪkoĞci astmy

x Plan leczenia przewlekáego

x Plan leczenia zaostrzeĔ

x Zapewnienie staáej opieki ambulatoryjnej

POSTĉPOWANIE W NAPADZIE ASTMY

x krótko dziaáające beta 2 mimetyki
x steroidy systemowe
x leki antycholinergiczne
x metyloksantyny – teofilina, aminofilina

x ewentualnie adrenalina
x tlen
x nawodnienie, wyrównanie elektrolitów

ZSADY LECZENIA ASTMY U DZIECI

x leczenie przewlekáe
x pierwszeĔstwo leczenia przeciwzapalnego
x doraĨnie beta 2 agoniĞci o krótkim dziaáaniu
x stopniowanie terapi w oparciu o obiektywną ocenĊ ciĊĪkoĞci
x terapia skojarzona w astmie umiarkowanej i ciĊĪkiej
x pierwszeĔstwo terapii wziewnej
x indywidualizacja leczenia
x planowanie terapii przewlekáej i interwencyjnej
x instrukcje pisemne
x bilans ryzyka i korzyĞci przy wyborze leków
x monitorowanie objawów niepoĪądanych

A k a d e m i a Medyczna i m . Karola M a r c i n k o w s k i e g o

w Poznaniu

University of Medical Sciences in Poznań

I n s t y t u t

P e d i a t r i i

Klinika Hematologii i Onkologii Dziecięcej

Department of Pediatric Hematology and Oncology

p.o. Kierownika Kliniki dr hab. med. Jacek Wachowiak

60 572 POZNAŃ, ul. Szpitalna 27/33, tel. i fax : [phone] lub t e l . 849 14 47

ZASADY PROFILAKTYKI CZYNNEJ U DZIECI PO LECZENIU

PRZECIWNOWOTWOROWYM

SZCZEPIENIA OBOWIĄZKOWE

Rodzaj

Termin

Dzieci poniżej 2 roku życia,

Dzieci, które otrzyma#y

szczepienia

szczepienia

które nie otrzyma#y przed

przed chemioterapią pe#ne

chemioterapią pe#nych cykli

cykle szczepień

szczepień

B#onica,
krztusiec,
tężec

6 miesiecy
po
zakończeniu
chemioterapii

Pe*en cykl szczepień (3 dawki co
6 tyg., następnie 4 dawka
uzupe*niająca po 10712
miesięcach)
Przeciw krztuścowi:
ZALECANA SZCZEPIONKA
ACELLULARNA, szczególnie
gdy występowa*y powik*ania
neurologiczne lub stosowano
profilaktykę lub leczenie
dokana*owe i/lub radioterapię
oun.

Dawka przypominająca DT

B#onica,
krztusiec,
tężec

6 miesiecy
po
zakończeniu
chemioterapii

Pe*en cykl szczepień (3 dawki co
6 tyg., następnie 4 dawka
uzupe*niająca po 10712
miesięcach)
Przeciw krztuścowi:
ZALECANA SZCZEPIONKA
ACELLULARNA, szczególnie
gdy występowa*y powik*ania
neurologiczne lub stosowano
profilaktykę lub leczenie
dokana*owe i/lub radioterapię
oun.

Dawka przypominająca DT

B#onica,
krztusiec,
tężec

6 miesiecy
po
zakończeniu
chemioterapii

Pe*en cykl szczepień (3 dawki co
6 tyg., następnie 4 dawka
uzupe*niająca po 10712
miesięcach)
Przeciw krztuścowi:
ZALECANA SZCZEPIONKA
ACELLULARNA, szczególnie
gdy występowa*y powik*ania
neurologiczne lub stosowano
profilaktykę lub leczenie
dokana*owe i/lub radioterapię
oun.

Dawka przypominająca DT

B#onica,
krztusiec,
tężec

6 miesiecy
po
zakończeniu
chemioterapii

Pe*en cykl szczepień (3 dawki co
6 tyg., następnie 4 dawka
uzupe*niająca po 10712
miesięcach)
Przeciw krztuścowi:
ZALECANA SZCZEPIONKA
ACELLULARNA, szczególnie
gdy występowa*y powik*ania
neurologiczne lub stosowano
profilaktykę lub leczenie
dokana*owe i/lub radioterapię
oun.

Dawka przypominająca DT

Poliomielitis 6 miesiecy

po
zakończeniu
chemioterapii

Pe*en cykl szczepień 7jak
wyżej. STOSUJEMY
WYAĄCZNIE SZCZEPIONKĘ
DOMIĘŚNIOWĄ 7 IPV!

Dawka przypominająca.
STOSUJEMY
WYAĄCZNIE
SZCZEPIONKĘ
DOMIĘŚNIOWĄ 7 IPV!

Poliomielitis 6 miesiecy

po
zakończeniu
chemioterapii

Pe*en cykl szczepień 7jak
wyżej. STOSUJEMY
WYAĄCZNIE SZCZEPIONKĘ
DOMIĘŚNIOWĄ 7 IPV!

Dawka przypominająca.
STOSUJEMY
WYAĄCZNIE
SZCZEPIONKĘ
DOMIĘŚNIOWĄ 7 IPV!

Poliomielitis 6 miesiecy

po
zakończeniu
chemioterapii

Pe*en cykl szczepień 7jak
wyżej. STOSUJEMY
WYAĄCZNIE SZCZEPIONKĘ
DOMIĘŚNIOWĄ 7 IPV!

Dawka przypominająca.
STOSUJEMY
WYAĄCZNIE
SZCZEPIONKĘ
DOMIĘŚNIOWĄ 7 IPV!

Poliomielitis 6 miesiecy

po
zakończeniu
chemioterapii

Pe*en cykl szczepień 7jak
wyżej. STOSUJEMY
WYAĄCZNIE SZCZEPIONKĘ
DOMIĘŚNIOWĄ 7 IPV!

Dawka przypominająca.
STOSUJEMY
WYAĄCZNIE
SZCZEPIONKĘ
DOMIĘŚNIOWĄ 7 IPV!

Gruźlica

2 lata po
zakończeniu
chemioterapii

Pe*en cykl szczepień

Dawka przypominająca

Gruźlica

2 lata po
zakończeniu
chemioterapii

Pe*en cykl szczepień

Dawka przypominająca

WZWB

1 miesiąc

po
zakończeniu
chemioterapii

Pod kontrolą poziomu
przeciwcia* 7 doszczepiamy, gdy
poziom <100j.

Pod kontrolą poziomu
przeciwcia* 7
doszczepiamy, gdy poziom
<100j.

WZWB

1 miesiąc

po
zakończeniu
chemioterapii

Pod kontrolą poziomu
przeciwcia* 7 doszczepiamy, gdy
poziom <100j.

Pod kontrolą poziomu
przeciwcia* 7
doszczepiamy, gdy poziom
<100j.

WZWB

1 miesiąc

po
zakończeniu
chemioterapii

Pod kontrolą poziomu
przeciwcia* 7 doszczepiamy, gdy
poziom <100j.

Pod kontrolą poziomu
przeciwcia* 7
doszczepiamy, gdy poziom
<100j.

WZWB

1 miesiąc

po
zakończeniu
chemioterapii

Pod kontrolą poziomu
przeciwcia* 7 doszczepiamy, gdy
poziom <100j.

Pod kontrolą poziomu
przeciwcia* 7
doszczepiamy, gdy poziom
<100j.

Odra,
różyczka,
świnka

6 miesiecy
po
zakończeniu
chemioterapii

Zalecana sczepionka MMR.

Zalecana sczepionka MMR

Odra,
różyczka,
świnka

6 miesiecy
po
zakończeniu
chemioterapii

Zalecana sczepionka MMR.

Zalecana sczepionka MMR

Odra,
różyczka,
świnka

6 miesiecy
po
zakończeniu
chemioterapii

Zalecana sczepionka MMR.

Zalecana sczepionka MMR

SZCZEPIENIA ZALECANE NIEOBOWIĄZKOWE:

I. Streptococcus pneumoniae (dzieci>2 r.ż) i Haemophilus influanzae 7 szczególnie u dzieci
po splenectomii.
II. Ospa wietrzna 7 dzieci< 8 roku życia 1 dawka, > 8 r. ż. 2 dawki w odstępie 2 miesięcy
UWAGA! Dzieci, które przechorowa*y ostrą bia*aczkę, przeciw ospie wietrznej możemy
szczepić po roku od zakończenia leczenia przeciwnowotworowego!
III. Grypa 7 zalecane coroczne szczepienie.

SZCZEPIENIA W RODZINIE PACJENTA

I. Rodzeństwa dziecka z chorobą nowotworową szczepimy przeciw poliomielitis wy*ącznie
szczepionkę parenteralną IPV!
II. Zalecane coroczne szczepienie domowników przeciw grypie.
III. Domowników, którzy nie przechorowali chorób zakaźnych wieku dziecięcego (ospa
wietrzna, odra, świnka, różyczka) jednorazowo szczepimy odpowiednimi szczepionkami.

p.o. Kierownika

Kliniki Hematologii i Onkologii

Dziecięcej

dr hab. med. Jacek Wachowiak