http://www.easy-soft.tsnet.pl

Urządzenia alarmowe bardzo często wyposażane
są w różnego rodzaju sygnalizacje włamania.
Najprostszym jest uruchomienie sygnału dźwiękowego
czy optycznego, te bardziej zaawansowane potrafią
podawać swój status przez Internet czy telefon.
Prezentowane w tym artykule urządzenie to amatorski
alarm, który potrafi przesłać informację o załączeniu
przez krótką informację tekstową, tak zwany SMS. Dla
potrzeb modelu wykorzystałem modem GSM firmy
WAVECOM, jednak można użyć dowolnego telefonu

komórkowego. Być może jego wykorzystanie będzie wymagało rozwiązania problemu zasilania oraz sposobu
kodowania SMS, jednak jest możliwe i wykonalne w warunkach warsztatu elektronika – amatora.

Opis konstrukcji.

Prezentowana centralka alarmowa jest jednym z tego rodzaju urządzeń elektronicznych, których podstawowa
wartość skupia się na wykonaniu odpowiedniego oprogramowania. Układ elektryczny jest prosty i nieco
przypomina płytkę prototypową przeznaczoną do projektowania układów z mikrokontrolerami. Jednostkę
sterującą stanowi układ mikrokontrolera firmy ATMEL AT90S2313 taktowany wewnętrznym generatorem o
częstotliwości stabilizowanej kwarcem 7,3728MHz. Mikrokontroler posiada 15 linii wejścia – wyjścia. Dwie z nich
wykorzystywane są przez UART (RXD – 2, TXD – 3), pozostałe trzynaście steruje pracą układów peryferyjnych
lub służy do komunikacji mikrokontrolera z otoczeniem. Port B ustawiany jest przez program jako wyjściowy z
załączonymi rezystorami pull-up (DDRB=0xFF). Tryb ten nie ulega zmianie w czasie pracy programu mimo, iż
czasami port ten wyprowadza dane a czasami służy do ich odczytu. Jest to pewna szczególna cecha
mikrokontrolera AVR, wrócimy jeszcze do niej w dalszej części artykułu. Podobnie jest w przypadku portu D,
chociaż tutaj część linii jest liniami wyjściowymi (TXD, DIR) a część wejściowymi (RXD i bity 2 do 5). Nie mniej
jednak raz ustawiony tryb pracy nie jest zmieniany podczas funkcjonowania urządzenia.
Jak wspomniałem wcześniej, mikrokontroler AT90S2313 posiada 15 linii portów wejścia – wyjścia. Potrzeby
układu alarmu są jednak znacznie większe. Posiada on 8 wejść przeznaczonych dla czujników a dodatkowo
wyświetlacz i klawiatura wymagają użycia odpowiednio co najmniej 6 i 7 wyprowadzeń portów. To tylko
podstawowe układy otoczenia. Dodajmy do tego jeszcze co najmniej 1 linię dla sterowania układem sygnalizacji
alarmu i otrzymamy liczbę 22 wyprowadzeń portów koniecznych do poprawnego funkcjonowania układu
alarmu. Konieczna więc była albo zmiana mikrokontrolera na taki posiadający większą liczbę portów albo też
zastosowania dodatkowych układów scalonych. Zdecydowałem się na to drugie rozwiązanie.
Sygnał z czujników alarmowych podawany jest na doprowadzenia diody transoptora. Transoptor zapewnia
izolację galwaniczną oraz eliminuje część niskonapięciowych zakłóceń, które mogą pojawić się na linii
doprowadzającej sygnał z czujnika. Użyłem 2 elementów firmy SHARP o symbolu PC849 (odpowiednik
funkcjonalny produkowany jest przez firmę LITEON pod oznaczeniem LTV849). Każda z obudów zawiera 4
transoptory składające się z fototranzystora i diody. Szeregowo połączone z diodami rezystory R1..R8 należy
dobrać do parametrów posiadanych czujników. Te stosowane przez mnie o wartości 1k dobrane zostały dla
napięcia sterującego 9..12V.
Osiem wejść czujników podłączone jest do układu multipleksera, który w zależności od poziomu logicznego
sygnału przyłożonego na wejście A/B (wyprowadzenie 1) podaje na wyjścia 1Y..1Y odpowiednio stany logiczne z
wejść 1A..4A lub 1B..4B. Umożliwia to 4-bitowemu portowi mikrokontrolera odczyt 8-bitowych danych w dwóch
„porcjach” po 4 bity. Wyborem 4 wejść, z których odczytywany jest stan steruje wyprowadzenie 6 portu D
mikrokontrolera.
Niektóre z portów mikrokontrolera pełnią podwójną rolę. Oprócz tego, że są wyjściowymi np. dla modułu
wyświetlacza LCD, to są również wejściowymi dla wierszy klawiatury. Zacznijmy może opis od wyświetlacza. W
swojej konstrukcji użyłem modułu LCD 2 linie po 20 znaków w każdej. Wyświetlacz pracuje w trybie interfejsu
4-bitowego wykorzystując linie portu PB0..PB4 jako linie danych, PB4 jako linię wyboru rejestru RS i PB7 jako
ENABLE. Wszystkie linie portów oprócz ENABLE są wykorzystywane w dwójnasób: jako sterujące wyświetlaczem
oraz pracą klawiatury. Wykorzystywany jest fakt, że w czasie trwania stanu niskiego na linii ENABLE nie są do
rejestrów wyświetlacza zapisywane żadne dane. Umożliwia to zmiany stanów pozostałych linii bez zakłócania
pracy modułu.
Typowo, na wyprowadzenie 3 złącza wyświetlacza podane jest napięcie z suwaka potencjometru służące do
regulacji kontrastu a pomiędzy 15 i 16 doprowadzone jest napięcie dla podświetlenia tła (około 4,3V). Układ
można uprościć zwierając napięcie regulacji kontrastu do masy. Dla większości wyświetlaczy LCD jest to
wystarczające.
Klawiatura została zbudowana jako matryca 3 kolumn i 4 wierszy. Trzy bity portu B (4, 5 i 6) pracują jako
wyjściowe, cztery jako wejściowe. Wszystkie linie mają załączone wewnętrznie rezystory pull-up. Wyjątkiem są
tutaj bity 0 i 1, które wymagają zewnętrznych rezystorów podciągających. Kierunek pracy portu nie jest
zmieniany przez program sterujący. Linie pracują zawsze jako wyjściowe a w razie potrzeby ich stan
sprawdzany jest przez odczyt rejestru PIN. W architekturze mikrokontrolera AVR rejestr PIN to adres, przy
odczycie którego, wyprowadzenie portu załączane jest przez specjalny bufor trójstanowy do wewnętrznej
magistrali danych mikrokontrolera.
Rolę układu dopasowującego poziomy napięć interfejsu UART mikrokontrolera do RS232 pełni układ MAX232.
Wykorzystane są tylko 2 układy driverów znajdujące się w strukturze. Sygnał interfejsu doprowadzony jest na
złącze męskie, 9-wyprowadzeniowe. Układu MAX można nie wlutowywać lub nie wykorzystywać. Zworki JP1 i
JP2 znajdujące się na płytce umożliwiają odłączenie sygnałów RXD i TXD mikrokontrolera od układu MAX, i
doprowadzenie go do inwertorów 74HCT14. W zamiarze miał być to układ dopasowujący do telefonu GSM
(SIEMENS C35). Rezystory R20 i R21 to dzielnik napięcia, który jest tak dobrany, aby napięcie wyjściowe nie

- Strona 1 z 14 -

http://www.easy-soft.tsnet.pl

przekraczało 3,3V w stanie wysokim. W drugą stronę, bramka 74HCT14 pracująca jako odbiornik, posiada w
strukturze przerzutnik Schmitta, który powoduje, że napięcie powyżej 2,4V uważane jest za stan wysoki.
Zaznaczam jednak, że alarm testowany był wyłącznie z modemami firmy SIEMENS (M20T) oraz WAVECOM
(WMOD2) a interfejs dla telefonu GSM nie był wykorzystywany. Złącze dla „zwykłego” telefonu GSM oznaczone
jest jako X14 a dla modemu GSM - X12. Bramki układu inwertora pracują również jako układy wyjściowe
sterujące pracą przekaźnika oraz diody LED. Całość układu zasilana jest napięciem 5V z umieszczonego na
płytce układu stabilizatora 7805 (U3). Do poprawnej pracy wymaga on podania co najmniej 7V na zaciski złącza
X10. Uwaga na polaryzację! Kondensatory C9..C12 pełnią rolę filtrowania napięcia zasilającego. C10 i C11
powinny być umieszczone jak najbliżej wyprowadzeń stabilizatora. Rezystor R11 i kondensator C4 to prosty
układ RC (rezystor ładowany przez kondensator) wytwarzający sygnał „reset” dla mikrokontrolera. Elementem
wykonawczym alarmu jest przekaźnik RL1. Na doprowadzeniach jego cewki znajduje się dioda D3 mająca za
zadania eliminowanie przepięć powstających w czasie załączania i wyłączania cewki. Jak wspomniałem
wcześniej, rolę układu dopasowującego pełnią bramki inwertora połączone równolegle w celu zapewnienia
większej wydajności prądowej. Przekaźnik sterowany jest wspólnie z diodą LED. Załączeniu przekaźnika
odpowiada stan zaświecenia diody.
W pewnych momentach pracy układu, dioda wykorzystywana jest również do sygnalizacji. Wówczas jednak jej
błyski są na tyle krótkie, że nie powodują załączenia przekaźnika. Również w czasie przeglądania wierszy
klawiatury starałem się dobrać czasy na tyle krótkie aby nie powodować załączania urządzeń zewnętrznych.

Wyprowadzenie mikrokontrolera

Nazwa

Numer

(obudowa

DIL20)

Oznaczenie

sygnału na

schemacie

Opis

funkcji

PB0/AIN0
PB1/AIN1

PB2

PB3/OC1

PB4

PB5/MOSI
PB6/MISO

PB7/SCK

12
13
14
15
16
17
18
19

DB4
DB5
DB6
DB7

RS

COL

LED

EN

Linia danych DB4 modułu LCD, wiersz 2 klawiatury
Linia danych DB5 modułu LCD, wiersz 3 klawiatury
Linia danych DB6 modułu LCD, wiersz 4 klawiatury
Linia danych DB7 modułu LCD, wiersz 1 klawiatury
Linia RS (Register Select) modułu LCD, kolumna 1 klawiatury
Kolumna 2 klawiatury
Linia załączająca przekaźnik i diodę LED, kolumna 3 klawiatury
Linia ENABLE modułu LCD (sterująca wprowadzaniem danych)

PD0/RXD

PD1/TXD

PD2/INT0
PD3/INT1

PD4/T0
PD5/T1

PD6/ICP

2
3
6
7
8
9

11

RXD

TXD

-
-
-
-

DIR

Linia odbiornika interfejsu UART mikrokontrolera
Linia nadajnika interfejsu UART mikrokontrolera
Wejście sygnału z czujki zewnętrznej (X1 i X5)
Wejście sygnału z czujki zewnętrznej (X2 i X6)
Wejście sygnału z czujki zewnętrznej (X3 i X7)
Wejście sygnału z czujki zewnętrznej (X4 i X8)
Sterowanie wyborem wejść multipleksera (U2)

Tabela 1. Opis wyprowadzeń mikrokontrolera AT90S2313

Opis programu sterującego.

Początkowo zamierzałem wykonać całość programu sterującego pracą alarmu w językach Bascom lub GCC.
Okazało się jednak, że mikrokontroler AT90S2313 ze swoimi 2kB pamięci FLASH jest zbyt skromny jak na
wymagania kompilatora języka wysokiego poziomu. Zupełnie zaskoczył mnie kompilator GCC. Przeniosłem do
niego bibliotekę funkcji, napisaną co prawda dla 8051, lecz po drobnych modyfikacjach kompilator GCC
przetworzył źródło na kod wynikowy bez większego problemu. Jednak rozmiar tego kodu był dla mnie zupełnym
zaskoczeniem! Wykonałem wyłącznie procedury obsługi LCD w języku C i te po kompilacji zajęły 3kB! Dla
porównania analogiczny funkcjonalnie program wykonany w Bascom AVR zajął jedynie ok.500 bajtów. Podobnie
zresztą jak w RC-51. Być może nie umiałem włączyć jakiejś opcji optymalizacji ale... Tak czy inaczej – 2kB to
za mało pamięci aby była wystarczającą do wykonania tego typu aplikacji w jakimś języku wysokiego poziomu.
Chcąc nie chcąc, zgodnie z zasadą „coś za coś”, musiałem wykonać całość programu sterującego w języku AVR
Asembler. W tym przypadku był to rozmiar kodu wynikowego kosztem czasu spędzonego przy jego
implementacji. Przy uruchamianiu i testowaniu programu sterującego posługiwałem się AVR Studio 4 firmy
ATMEL.
Aby omówić sposób funkcjonowania programu, muszę wyjaśnić kilka podstawowych reguł, którymi kieruję się
przy pisaniu tego rodzaju aplikacji. Dotyczą one głównie stałych i zmiennych oraz sposobu ich interpretacji
przez funkcje. Zacznijmy od liczb. Zgodnie z notacją przyjętą przez firmę Atmel, każdą liczbę rozpoczyna bajt
mniej znaczący a kończy bardziej znaczący. I tak – jeśli liczba jest 4-bajtową zmienną umieszczoną w
rejestrach R0 - R01 - R02 - R03, to najmniej znaczący bajt zawiera R0 a najbardziej znaczący R03. Każdy
łańcuch tekstowy wysyłany na wyświetlacz zawiera tylko kody znaków większych od 0x20 (32 dziesiętnie, kod
znaku odstępu) a kończy się znakiem o kodzie 0x00. Podobnie jest z ciągami znaków wysyłanych do modemu
ale podlegających przetwarzaniu przed ich wysłaniem. Na przykład polecenie zapisując kod PIN zawiera część
stałą „AT+CPIN=” oraz zmienny – zależny od karty SIM – poufny kod PIN. Inaczej jest z poleceniami
przesyłanymi wprost do modemu. Te kończy sekwencja kodów CR (powrót kursora do początku linii, 0x0A) oraz
LF (nowa linia, 0x0C). Reasumując – każdy tekst wyświetlany lub przetwarzany kończy kod 0x00 a każdy tekst
przesyłany jako stały do modemu, kończą kody CR-LF. Ten sposób zapamiętywania danych stosowany jest
konsekwentnie w całym programie. Wyjątkiem jest sposób w jaki przechowywane są kody załączenia i
wyłączenia alarmu oraz kod PIN.

- Strona 2 z 14 -

http://www.easy-soft.tsnet.pl

Program główny jest bardzo krótki. Na początku ustawiane są tryby pracy portów B i D. Do rejestru DDRB
wpisywana jest wartość 0xFF, co oznacza, że wszystkie wyjścia mają załączone rezystory pull-up i pracują jako
wyjściowe. Do rejestru DDRD wpisywana jest wartość 0xC0, która ustawia bity 6 i 7 portu D jako wyjściowe a
pozostałe jako wejściowe. Tu jedna uwaga. Linia TXD portu C (bit 1) pracuje jako wyjściowa, jednak wpisanie
do rejestru DDRD „1” na pozycję odpowiednią dla tego bitu powoduje, że pracuje ona jako zwykły port
wyjściowy i traci swoją funkcję jako TXD. Aby linia ta pracowała poprawnie jako wyjście interfejsu UART, należy
do DDRD na pozycji 1 wpisać „0” lub pozostawić stan taki, jaki jest po załączeniu zasilania.
Następne linie programu ustalają częstotliwość z jaką wywoływane będą przerwania Timer’a 0 i 1. Ten pierwszy
to licznik 8-bitowy generujący przerwanie po zliczeniu 255 impulsów. 256 impuls zegarowy ustawia flagę
przepełnienia OVF0 i powoduje przejście do obsługi przerwania. Przy częstotliwości rezonatora kwarcowego
7,3728MHz, preskalerze ustawionym na wartość 1024 oraz początkowej wartości licznika 0 (licznik Timer’a 0
liczy w górę), przerwania będą wywoływane z częstotliwością 7372800 : 1024 : 256 = 28,125 Hz. Timer 1
również ma preskaler ustawiony na wartość 1024, jednak do rejestrów wpisywana jest wartość inicjująca, od
której Timer zlicza impulsy zegarowe w górę, aż do przepełnienia. Timer 1, w odróżnieniu od Timer’a 0, jest 16-
bitowy, toteż liczy do wartości 65535. Impuls numer 65536 powoduje przepełnienie, ustawienie flagi OVF1 i
przejście do procedury obsługi przerwania. Tu przerwanie wywoływane jest z częstotliwością 7372800 : 1024 :
(65535 – 58335) = 1 Hz. Przerwania są zablokowane po uruchomieniu mikrokontrolera, jednak pozostawiony
„na wszelki wypadek” rozkaz CLI wyłącza je i blokuje aż do momentu, gdy konieczne będzie ich użycie.
Zostawmy na razie procedury obsługi przerwań – będzie jeszcze okazja do nich wrócić.
Od etykiety „STATUS_CHECK” rozpoczyna się część programu mająca za zadanie rozpoznanie trybu, w którym
znajdował się mikrokontroler przed wyłączeniem napięcia zasilania. Wywoływana zostaje funkcja odczytująca
bajt spod adresu 0x00 w pamięci EEPROM. Wartość tego bajtu odpowiada statusowi urządzenia. Jeśli komórka
ta zawiera wartość różną od 0xF0 lub 0x0F, to program uznaje, że jest to pierwsze załączenie alarmu i zażąda
wykonania wszystkich niezbędnych nastaw, to jest: podania kodu załączenia i wyłączenia, podania kodu PIN dla
używanej karty SIM, wprowadzenia numeru telefonu oraz opisów dla lokalizacji alarmu i wejść czujników.
Wybrana metoda sprawdzenia statusu urządzenia jest o tyle pewna, że każdy zapis programu do pamięci
FLASH mikrokontrolera AT90S2313 powoduje usunięcie zawartości EEPROM (cały EEPROM zostaje zapisany
wartością 0xFF). Po wprowadzeniu nastaw do komórki „STATUS” zostaje zapisana wartość odpowiednia dla
stanu wyłączenia alarmu.
Poświęćmy teraz kilka chwil wysyłanym do modemu rozkazom i ich znaczeniu. Interfejs UART pracuje z
szybkością 9600 bitów na sekundę. Identyczną prędkość powinniśmy ustawić w posiadanym telefonie, czy
modemie. Aby dokonać niezbędnych nastaw należy przy pomocy dowolnego programu terminala nawiązać
połączenie z modemem i wydać polecenie „AT+IPR=9600;&W”. Ustawi ono i zapisze w pamięci konfiguracji
modemu parametr prędkości transmisji. W przypadku użycia telefonu GSM może się okazać, że nie zaakceptuje
on wyżej wymienionej komendy. Wówczas prawdopodobnie łatwiej będzie nam zmienić prędkość z jaką pracuje
UART mikrokontrolera, aniżeli telefonu. Można to zrobić poprawiając funkcję „uart_init” a konkretnie wartość
wpisywaną do rejestru UBRR. Należy dobrać ją w zależności od używanego rezonatora i wymaganej prędkości
transmisji. Gotowe przykłady można znaleźć w notach aplikacyjnych na stronie producenta
http://www.atmel.com lub wyliczyć samodzielnie na podstawie wzorów znajdujących się w kartach
katalogowych mikrokontrolerów AVR. Gdy sprawdzimy, że modem (telefon) gotowy jest do pracy i komunikuje
się poprawnie używając prędkości 9600 bps, możemy podłączyć go do naszego układu.
Jako pierwszą program sterujący wysyła komendę „ATZ”. Powoduje ona ustawienie domyślnego trybu pracy –
przywrócone zostają również wszystkie te parametry, które nie zostały zapamiętane na stałe jako domyślne.
Następny rozkaz wprowadza numer PIN właściwy dla karty na przykład: „AT+CPIN=9889”. Kod PIN to hasło,
którego rola polega na zabezpieczeniu telefonu GSM przed niepowołanym dostępem. Tutaj szczerze
powiedziawszy trochę przeszkadza ale niestety – jest wymagany w celu uruchomienia modemu. Jako kolejne
wysyłane są polecenia „ATE0” wyłączające tzw. echo komendy oraz „AT+CPMS=SM” ustawiające miejsce
przechowywania wiadomości SMS na kartę SIM. Jednocześnie z przyjmowaniem tych poleceń modem włącza się
do sieci. W przypadku modemu WAVECOM gotowość do pracy sygnalizowana jest przez migoczącą z
częstotliwością około 1 Hz diodę LED, w przypadku SIEMENS MT20 jest odwrotnie – dioda LED zaświeca się na
stałe.
Po każdym poleceniu wysłanym do modemu wywoływana jest funkcja „gets” odbierająca ciąg znaków z UART.
Oczekiwane jest, że modem odpowie co najmniej wysyłając kody CR i LF. W przypadku braku odpowiedzi od
modemu, program przestanie pracować już w fazie inicjacji. Można w ten sposób łatwo stwierdzić, że brak jest
poprawnej łączności z modemem. Niestety, nie wykonałem w programie detekcji odłączenia modemu. W
przypadku, gdy modem zostanie odłączony tuż przed wysłaniem SMS z powiadomieniem o załączeniu alarmu,
alarm zostanie włączony a następnie program będzie oczekiwał na połączenie z modemem i odpowiedź na
przesłane polecenia. Jeśli jej nie otrzyma – zawiesi się sprawdzając w nieskończoność stan flagi gotowości do
odbioru znaku (bajtu) z UART.
Od etykiety „main” rozpoczyna się główna pętla programu. Na jej początku ponownie odczytywany jest bajt
statusu i w zależności od jego wartości podejmowana jest odpowiednia akcja. Polega ona bądź to na wywołaniu
procedury obsługi alarmu w stanie czuwania, bądź to obsługi alarmu w stanie wyłączenia.

Stan wyłączenia.

Za jego obsługę odpowiedzialna jest funkcja „alarm_off”. Po jej wywołaniu czyszczony jest

ekran wyświetlacza LCD a następnie wyświetlona zostaje informacja z pamięci ROM umieszczona w niej pod
nazwami symbolicznymi „whenoff” oraz „set_1”. Ta pierwsza umieszczona zostaje w 1 linii ekranu – ja
zadeklarowałem ją jako „ALARM WYŁĄCZONY”. Ta druga umieszczona w 2 linii LCD, to pytanie o kod
wyłączenia. Zadeklarowałem ją jako „Kod wyłączenia?”. Później zmiennej „visible” nadana zostaje wartość
„UCANTSEE” a zmiennej „sensors” wartość „SENSOROFF”. Po wyżej wymienionych operacji, wywoływana jest
funkcja odczytu kodu wprowadzanego przy pomocy klawiatury. Kod jest zawsze 4 cyfrowy. Rezultat pracy
funkcji zwracany jest w rejestrach o nazwach symbolicznych „cchar1” do „cchar4”. Uwaga: kod załączenia musi
być inny niż „0000”. Jest on zarezerwowany do wprowadzenia urządzenia w tryb serwisowy!

- Strona 3 z 14 -

http://www.easy-soft.tsnet.pl

Funkcja „compare_codes” porównuje 4 bajty pobrane z pamięci EEPROM spod adresu podanego w rejestrze
„eeaddr” z tymi odczytanymi z klawiatury. Jeśli kod wprowadzony jest identyczny z zapamiętanym, do komórki
zawierającej bajt statusu w EEPROM, zapisana zostaje wartość informująca program o tym, że alarm jest
załączony i następuje powrót do programu głównego. Teraz na podstawie zawartości komórki „status” pamięci
EEPROM, wywołana zostaje funkcja obsługująca stan załączenia alarmu.

Stan załączenia.

Całość funkcji związanych ze stanem czuwania alarmu umieszczona jest w podprogramie pod

etykietą „alarm_on”. Po wejściu do podprogramu załączane jest przerwanie Timer’a 1. Fragment programu
zawierający kod jego obsługi, umieściłem na listingu 1. Procedura ta ma do wykonania dwa podstawowe
zadania. Ma zwiększyć wartość zmiennej - licznika „goon” oraz odświeżyć zawartość rejestrów licznika Timer’a
1. Do tych dwóch zadań dodałem jeszcze trzecie – krótki, trwający około 1 milisekundy, błysk diody LED.
Sygnalizuje ona w ten sposób, że odmierzany jest czas do załączenia. Pętla rozpoczynająca się od etykiety
„al_on_wait” trwa dokładnie tyle czasu odmierzanego w sekundach, ile podano w stałej „DELAYTIME”. Jako
typową wartość zadeklarowałem 30 sekund. Jest to czas, przed upływem którego osoba załączająca alarm musi
się oddalić z obszaru zadziałania czujników.


;-----------------------------------------------------------------------------
;obsługa przerwania timera 1
;odmierzanie czasu opóźnienia do zadziałania alarmu
;-----------------------------------------------------------------------------
tim1_irq:
sbi

portb,ALARMOUT

;załączenie diody LED (migotanie w czasie "ALARMDELAY")

push

temp

;przechowanie

zawartości "temp" na stosie

ldi

temp,TIM1RLDH

out

TCNT1H,temp

ldi

temp,TIM1RLDL

out

TCNT1L,temp

;odświeżenie zawartości Timer'a 1

inc

goon

;zwiększenie licznika "goon"

ldi

temp,0xFF

tim1_loop:
rcall

delay1ms ;opóźnienie czasowe aby migotanie LED było widoczne

pop

temp

cbi

portb,ALARMOUT

;wyłączenie diody LED

reti

Listing 1. Procedura obsługi przerwania Timer’a 1.

Po upływie tego czasu, rozkaz CLI wyłącza obsługę przerwań a przerwanie pochodzące od Timer’a 1 jest
blokowane. Teraz wyświetlony zostaje komunikat o załączeniu alarmu („whenon” i „set_2”) a następnie do
rejestru kontrolnego przerwań (TIMSK) wprowadzana jest nastawa załączająca przerwanie na skutek
przepełnienia Timer’a 0. Jest ono odpowiedzialne za odpytywanie stanu czujników (sensorów) alarmu. Rozkazy
składające się na procedurę obsługi umieściłem na listingu 2. Ze względu na pozorną złożoność poświećmy jej
troszeczkę uwagi.


;-----------------------------------------------------------------------------
;obsługa przerwania timera 0
;odpytywanie wejść alarmu
;-----------------------------------------------------------------------------
tim0_irq:
push

temp

;zapamiętanie "temp" na stosie

cbi

portd,HIGHNIBBLE

;odczyt

młodszej połówki bajtu wejść czujników

nop

;przerwa

na

czasy

propagacji

układów

nop
in

temp,pind

;odczyt

młodszej połówki bajtu

asr

temp

;"dopasowanie"

bitów

asr

temp

mov

sensors,temp

sbi

portd,HIGHNIBBLE

nop

;przerwa

na

czasy

propagacji

układów

nop
in

temp,pind

;odczyt

starszej

połówki bajtu

asr

temp

;"dopasowanie"

bitów

asr

temp

andi

temp,0x0F

swap

temp

or

sensors,temp

pop

temp

reti

Listing 2. Procedura obsługi przerwania Timer’a 0.

- Strona 4 z 14 -

http://www.easy-soft.tsnet.pl

Rozkaz „push temp” przechowuje wartość rejestru „temp” na stosie. Następnie zerowany jest bit 6 portu D
oznaczony na schemacie jako DIR. Wartość „0” tego bitu oznacza, że odczytane zostaną czujniki podłączone do
wejść 1A, 2A, 3A i 4A mikrokontrolera. Tworzą one młodszą połówkę bajtu stanu czujników. Jest ona
odczytywana z rejestru PIND, przesunięta dwukrotnie w prawo (dwa polecenia „asr temp”) i zostaje
zapamiętana w zmiennej „sensors”. Następnie, po ustawieniu stanu wysokiego na wyprowadzeniu PORTD.6,
pobrany zostaje starsza połowa bajtu stanu czujników, przesunięta dwukrotnie w prawo i zsumowana z
młodszą. Wynik sumowania zostaje zapamiętany w zmiennej „sensors”. Po odtworzeniu wartości „temp” rola
procedury kończy się. Inne funkcje sprawdzają odczytany stan czujników i podejmują odpowiednią akcję. W
przypadku stwierdzenia na jednym z wejść informacyjnych mikrokontrolera (PD2..PD5) stanu niskiego, rola
przerwania Timer’a 0 kończy się – zostaje ono zablokowane. Dalsze przeglądanie czujników nie jest potrzebne.
Ponownie zerowany jest licznik czasu „goon” i załączone zostaje przerwanie Timer’a 0 tym razem odmierzając
czas upływający od momentu zadziałania czujnika do momentu załączenia alarmu. Ponownie jest to czas
podany w sekundach o wartości „DELAYTIME”. Opóźnienie zostało wprowadzone po to, aby użytkownik miał
możliwość wprowadzenia kodu wyłączającego alarm.
Procedura „alarm_on”, sprawdza kod wyłączenia wprowadzany przez użytkownika podobnie jak poprzedniczka.
W ten sam sposób kończy pracę ustawiając bajt statusu urządzenia w EEPROM i powracając do głównej pętli
programu w przypadku zgodności wprowadzonego kodu z tym zapisanym w EEPROM. Ponownie jak poprzednio
– decyzję o podejmowanej przez urządzenie akcji podejmuje główna pętla programu na podstawie zawartości
komórki pamięci zawierającej bajt statusu urządzenia. W związku z tym, że jest to pamięć, która nie traci
zawartości po wyłączeniu napięcia zasilania, urządzenie po odłączeniu i ponownym podłączeniu napięcia
zasilania zostanie wprowadzone w ten sam stan, w którym znajdowało się przed wyłączeniem.

Odczyt kodu.

Ramy tego artykułu są trochę zbyt szczupłe aby omówić blisko 1,5 tysiąca linii programu

napisanego w języku asemblera. Niestety w związku z tym pewne aspekty będą pominięte i dociekliwy Czytelnik
musi sam przeanalizować kod źródłowy programu tak, aby dotrzeć do pewnych szczegółów. Jedną z takich
dwóch „trudnych” procedur jest funkcja odczytu kodu wprowadzanego z klawiatury. Zwłaszcza kilka
początkowych linii wymaga dokładniejszego omówienia. Umieściłem je na listingu 3.

.
.
read_code_loop:
brid

read_code_next

;jeśli przerwania są wyłączone, przejdź do odczytu

;klawiatury

;i

nie

sprawdzaj

stanu

sensorów

mov

temp,sensors

;sprawdzenie stanu czujników!!! konieczne tutaj,

;bo funkcja nie przerywa pracy do momentu odczytu

;pełnego, 4-cyfrowego kodu

cpi

temp,SENSORSOFF

breq

read_code_next

;jeśli żaden sensor nie jest aktywny omiń

;poniższe rozkazy

brts

read_code_act

;jeśli flaga T jest ustawiona, to nie wykonuj

;nastaw

przerwania

Timera

1

cli

;wyłączenie przerwań

clr

goon

;kasowanie

licznika

czasu

opóźnionego załączenia

;(pracuje w przerw.Timer'a 1)

ldi

temp,0x80

out

TIMSK,temp

;załączenie przerwań Timer'a 1 (co 1 sek.)

sei

;załączenie przerwań

read_code_act:
set

;ustawienie

flagi

"T"

push

zl

;przechowanie

wskaźnika do bufora w RAM

rcall

alarm_active

pop

zl

read_code_next:

rcall kbd_read

;odczyt klawiatury, znak zwracany w zmiennej “char”

.
.
Listing 3. Fragment funkcji odczytu kodu „read_code”.

Od etykiety „read_code_next” rozpoczyna się właściwa procedura rozpoznawania wciśniętych klawiszy i
nadawania wartości komórkom „cchar1”... „cchar4”. Pamiętajmy o tym, że funkcja jest uniwersalna i
wykorzystywana zarówno w trybie wyłączenia alarmu jak i w trybie załączenia. Tryby te różnią się pomiędzy
sobą przede wszystkim tym, że w stanie załączenia aktywne jest przerwanie Timer’a 0 przeglądające stan
czujników. W związku z tym rozkaz „brid read_code_next” powoduje natychmiastowe przejście do funkcji
interpretacji klawiszy wówczas, gdy nie jest załączona obsługa przerwania. Zrobiłem tak po to, aby wartość
zmiennej „sensors” nie wpływała na stan alarmu. Dlaczego? Prześledźmy dalsze linie programu.
Sekwencja rozkazów
mov

temp,sensors

cpi

temp,SENSORSOFF

sprawdza, czy któryś z czujników alarmu jest aktywny. Obojętnie czy w stanie wyłączenia, czy załączenia
podejmowana jest akcja na podstawie stanu zmiennej „sensors”! W związku z tym możliwe jest uaktywnienie
sygnalizacji dźwiękowej i powiadomienia SMS w stanie wyłączenia alarmu. Omawiane wcześniej polecenie „brid”
ma urządzenie przed tym uchronić.

- Strona 5 z 14 -

http://www.easy-soft.tsnet.pl

Również w tej funkcji konieczne jest jednokrotne zainicjowanie wartości „goon” i załączenie przerwań Timer’a 1
w celu odmierzania czasu opóźnionego załączenia. Inicjacja przeprowadzana jest w zależności od stanu flagi T.
Rozkaz „brts read_code_act” omija polecenia nadające wartości zmiennym w przypadku, gdy flaga jest
ustawiona. Polecenia „set” ustawia flagę T po przeprowadzeniu inicjalizacji.

Załączenie alarmu.

Na listingu 4 umieściłem fragment kodu źródłowego programu odpowiedzialny za obsługę

uaktywnienia alarmu. Rozpoczyna się ona od etykiety „alarm_active” zestawem rozkazów testujących stan
zmiennej „goon” odmierzającej czas do załączenia alarmu. Jeśli wartość „goon” jest mniejsza lub równa
„DELAYTIME”, to nie jest podejmowana żadna akcja. Jeśli wartość „goon” jest większa od „DELAYTIME”, rozkaz
„sbi portb,ALARMOUT” załącza sygnalizację dźwiękową a polecenie „rcall send_SMS” wywołuje podprogram
wysyłający SMS pod zaprogramowany i zapamiętany w EEPROM numer telefonu. SMS będzie wysłany, o ile bit
0 zmiennej „sms_sent” nie jest ustawiony. Dodatkowo blokowane są przerwania, co powoduje zaniechanie
sprawdzania stanu czujników oraz odmierzania czasu. Alarm pozostaje załączony do momentu wprowadzenia
kodu wyłączenia lub odłączenia napięcia zasilania.


;-----------------------------------------------------------------------------
;alarm aktywny - sygnalizacja dźwiękowa, powiadomienie za pomocą SMS,
;oczekiwanie na kod wyłączenia
;-----------------------------------------------------------------------------
alarm_active:
mov

temp,goon

subi

temp,DELAYTIME

;sprawdzenie,czy

upłynął już czas opóźnienia

brsh

active_and_on

rjmp

active_exit

active_and_on:
cli

;wyłączenie przerwań - już nie są potrzebne

sbi

portb,ALARMOUT

;załączenie wyjścia alarmu

tst

smssent

;jeśli wysyłano już SMS,to nie wysyłaj powtórnie

brne

active_exit

rcall

send_SMS ;wysłanie sms z powiadomieniem

active_exit:
ret

Listing 4. Procedura obsługi załączenia alarmu.

Wysyłanie SMS.

Wysyłanie wiadomości SMS przez mikrokontroler to pytanie bardzo często pojawiające się w listach
kierowanych do Redakcji oraz na grupach dyskusyjnych w Internecie, dlatego też poświęcę mu nieco czasu.
Oba z posiadanych przez mnie modemów GSM obsługują dwa tryby przesyłania wiadomości SMS. Tryby te
oznaczone są numerami 0 i 1. Odpowiedź Twojego telefonu lub modemu na rozkaz „AT+CMGF?” lub
„AT+CMGF=?” będzie zawierać listę obsługiwanych trybów pracy. Ja dla swojej aplikacji wybrałem tryb 1,
wygodniejszy i wolę nie wyrażać swojej opinii na temat kodowania wiadomości w trybie 0, zwanym również
„PDU mode”.
Podane poniżej informacje opracowane zostały na podstawie dokumentacji firmy SIEMENS dla modemu GSM
M20. Zainteresowanym poszerzeniem swojej wiedzy na ten temat odsyłam szczególnie do czterech źródeł:

1. Dokumentacji modemu M20 SIEMENS dostępnej na stronie producenta pod nazwą

„sms_guid_v1_0.doc”. Autorem jest T.Schuh

2. Noty aplikacyjnej umieszczonej pod adresem „http://www.mcselec.com/an_31.htm” . Autorem jest

Vilko Sustić.

3. Noty aplikacyjnej umieszczonej pod adresem „http://www.mcselec.com/an_117.htm”. Autorem jest

Warren Read.

4. Informacji zawartych na stronie internetowej http://www.dreamfabric.com/sms/

Mode 0 (PDU).
W tym trybie na twórcę aplikacji spada obowiązek zakodowania całej informacji dotyczącej wysyłanej
wiadomości. Spójrzmy na przykład zaczerpnięty z materiałów firmy SIEMENS przesyłający wiadomość o treści
„THE BIG BROWN FOX” pod numer telefonu [phone].

- Strona 6 z 14 -

http://www.easy-soft.tsnet.pl

03

91

0100

11

00

09

91

99214365F7

00

00

FF 11

546411244C1E4142E9F3EA94199F58

D

ługo

ść

pola SCA

Typ SCA

Pole numeru S

C

A

Pi

erwszy okte

t

D

ługo

ść

nu

me

ru

odbiorcy

Typ num

eru

Numer odbiorcy

wiadomo

ści

S

M

S

Iden

ty

fi

ka

to

r

prot

oko

łu

Sche

ma

t kodowania

danych

Okres wa

żno

ści SMS

D

ługo

ść

te

kst

u

Tekst

D

ługo

ść

p

o

la

nu

m

eru

ce

n

trum

u

sł

ug w bajt

ach

(mo

żna poda

ć 00)

91 – numeracj

a z num

ere

m

k

ierunkowym

kraju, 81 – bez num

eru kieru

n

kowego

0100 = 1

000 (

zam

ie

niona po

zyc

ja c

yfr)

Pi

erwszy

o

kte

t

sta

tus

u wi

ado

m

oś

ci SMS (11

H

to

warto

ść

typow

a dla wi

ększo

ści

wi

adomo

ści

)

Numer odniesienia dla wiadomo

ści SMS. Na

le

ży

wprowadzi

ć warto

ść

0

D

ługo

ść

n

u

mer

u

odbiorcy w bajtach

Podobnie jak w przypadku typ

u

SCA – 91 lub 81

Numer odbiorcy SMS: cyfry s

ą zamienian

e

miejscami a w

przypadku gdy zawiera on

nieparzyst

ą liczb

ę cyfr, na ko

ń

cu dodawa

ne

jest

F.

(

123

Æ

123

F

Æ

21F

3)

0x00 – dos

tarc

z jako norm

alny SMS

0x00 – a

lfabe

t dom

yś

lny, 7

-bitowe znaki AS

CII

0xF

F = 255 – 192 t

ygodnie

= 63 t

ygodnie

Szesn

astkowo podana liczba bajtów oktetó

w

tek

stu

THE BIG BROWN FOX

Wyjaśnijmy znaczenie poszczególnych pól wiadomości SMS.
1. Długość pola SCA jest opcjonalną dla niektórych telefonów. Jest to podana szesnastkowo liczba oktetów

numeru Centrum Usług. Większość telefonów umożliwia wprowadzenie w tym miejscu wartości 0x00, więc
nie trzeba podawać i tym samym znać tego parametru.

2. Typ numeru Centrum Usług podanie wartości 91 oznacza numerację międzynarodową (np. z prefix +48 dla

Polski), 81 to numeracja lokalna, obowiązująca na terenie danego kraju

3. Numer Centrum Usług to numer podany przez operatora, dzięki któremu możliwe jest przesyłanie

wiadomości SMS. Np. dla sieci Plus GSM jest to numer [phone], Zwróćmy uwagę na sposób
kodowania tego numeru. Na przykład numer „601 000100” zakodowany będzie w sposób następujący:

-

Numeracja krajowa, bez numeru kierunkowego: 81

-

Nieparzysta liczba znaków – na końcu dodawana jest litera F, więc numer
przyjmie postać „601000100F”

-

Numer po kodowaniu będzie wyglądał następująco: „06010010F0”.

4. Pierwszy oktet komunikatu SMS

TP-RP – ścieżka (numer) nadawcy; ustawienie bitu oznacza, że ścieżka dla odpowiedzi na wysłany SMS
jest ustawiona
TP-UDHI – ustawienie bitu oznacza, że przesyłane dane użytkownika rozpoczynają się od nagłówka
identyfikującego
TP-SRR – ustawienie tego bitu oznacza, że nadawca żąda raportu na temat odbioru wiadomości SMS przez
odbiorcę
TP-VPF – bity określające format okresu ważności wiadomości SMS:

- 0 0 : TP-VPP nieobecne

- 1 0 : TP-VPP obecne, format relacyjny (0..143 = (wartość parametru + 1) x 5 minut, 144..167 =

12 godzin + (wartość parametru - 143) x 30 minut, 168..196 = (wartość parametru – 166) x 1 dzień,

197..255 = (wartość parametru – 192) x 7 dni)

- 0 1 : format rozszerzony, 7 oktetów

- 1 1 : format absolutny, 7 oktetów

TP-RD – ustawienie bitu powoduje, że duplikaty wiadomości są odrzucane
TP-MTI – typ komunikatu: wartość bitów 0 1 powoduje, że wiadomość przesyłana jest w trybie
SMS-SUBMIT

Numer bitu

7

6

5

4

3

2

1

0

Nazwa bitu

TP-RP

TP-UDHI

TP-SRR

TP-VPF

TP-VPF

TP-RD

TP-MTI

TP-MTI

- Strona 7 z 14 -

http://www.easy-soft.tsnet.pl

5. Pole

statusu

określające numer odniesienia dla wysyłanego komunikatu; wpisanie wartości 0x00 powoduje,

że numer telefonu, z którego wysyłamy SMS jest równocześnie numerem odniesienia.

6. Długość numeru odbiorcy SMS, podana w ilości bajtów numeru.
7. Typ numeru odbiorcy SMS (81 lub 91).
8. Numer odbiorcy wiadomości SMS (kodowany w ten sam sposób, co numer Centrum Usług).
9. Identyfikator

protokołu komunikacyjnego. Wartością typową, używaną przez większość sieci telefonów

komórkowych jest 0x00.

10. Schemat kodowania danych. Wprowadzona wartość 0x00 oznacza, że znaki kodowane są w postaci 7-

bitowych znaków ASCII.

11. Okres ważności wiadomości SMS. Liczba podana i interpretowana zgodnie z kodem reguły podanym przez

bity TP-VPF.

12. Liczba oktetów bajtów tekstu.
13. Tekst wiadomości

Wiadomość SMS zgodnie ze specyfikacją organizacji ETSI (

http://www.etsi.org

) może mieć do 160 znaków

długości, gdzie każdy znak zakodowany jest w postaci kodu 7-bitowego. Znaki o kodach długości 8-bitów
zazwyczaj nie są przez telefony wyświetlana, natomiast czasami używane są jako sterujące (przesyłanie
obrazów, dzwonków itp.). Komunikaty zakodowane w postaci liczb 16-bitowych (maksymalnie 70 znaków)
używane są do przesyłania komunikatów zakodowanych według standardu UNICODE (UCS2) i mogą być
wyświetlane przez większość aparatów GSM. Niektóre z telefonów wyświetlają te komunikaty jako FLASH SMS.
My zajmiemy się kodowaniem standardowym, gdy kody znaków mają długość 7 bitów. Prześledźmy sposób
kodowania tekstu na przykładzie: zakodujmy wiadomość „ELEKTRONIKA”.
Tekst „ELEKTRONIKA” zawiera 11 znakÓW nazywane septetami ze względu na swą długość – 7 bitów. My
musimy zmienić sposób kodowania z septetów na oktety – znaki o długości 8 bitów.

E

L

E

K

T

R

O

N

I

K

A

0x45

0x4C

0x45

0x4B

0x54

0x52

0x4F

0x4E

0x49

0x4B

0x41

1000101 1001100 1000101 1001011 1010100 1010010 1001111 1001110 1001001 1001011 1000001
1000101 1001100 1000101 1001011 1010100 1010010 1001111 1001110 1001001 1001011 1000001

Pierwszy septet (E) zamieniany jest na oktet poprzez „zabranie“ najmniej znaczącego bitu następnego w
kolejności znaku i wprowadzenie go na pozycję bitu 7 (0 + 1000101 = 01000101 Æ 0x45). Po tej operacji bit
jest usuwany, więc następne przekształcenie (L) zabierze dwa bity z kolejnego znaku, kolejne trzy i tak dalej. W
konsekwencji znak ósmy zostanie całkowicie usunięty. Dla znaku numer dziewięć proces rozpocznie się od
początku.

01000101 01100110 01110001 01001001 10010101 00111110 10011101 11001001 01100101 00010000

0x45

0x66

0x71

0x49

0x95

0x3E

0x9D

0xC9

0x65

0x10

Jako przykład zakodowaną wiadomość „ELEKTRONIKA” i wyślijmy na numer sieci PLUS. Centrum wiadomości
(SCA) ma tutaj numer [phone]. Prześlijmy wiadomość na numer [phone].

1. Długość pola SCA (w tym przypadku 7 bajtów, z polem typu SCA): 07
2. Typ SCA - numeracja międzynarodowa: 91
3. Numer SCA: 8406010013F0
4. Pierwszy

oktet

wiadomości SMS: 11

5. Pole

statusu:

00

6. Długość numeru odbiorcy SMS (liczba bajtów): 07
7. Typ numeru odbiorcy – numeracja międzynarodowa: 91
8. Numer odbiorcy: 8496959192F3
9. Identyfikator

protokołu: 00

10. Schemat kodowania: 00
11. Okres ważności (1 tydzień): BF
12. Długość tekstu: 0x0A
13. Tekst: 45667149953E9DC96510

Uff... Zbierzmy to w całość: 07918406010013F0110007918496959192F30000BF0A45667149953E9DC96510
Niestety – oprócz znajomości długości niektórych ze składników wiadomości, aby ją wysłać musimy jeszcze
znać jej całkowitą długość. W naszym przykładzie wynosi ona 32 bajty. Zestaw poleceń, które musimy wydać
modemowi aby wysłać wiadomość, będzie następujący:

1. AT+CMGF=0

<CR>

2. AT+CMGS=32

<CR>

3. >07918406010013F0110007918496959192F30000BF0A45667149953E9DC96510

<CTRL+Z>

Uwaga: wyżej wymienione znaki są reprezentacją bajtów o wartości zakodowanej szesnastkowo. Cyfra „32” jest
długością przesyłanej informacji podaną w bajtach. Podany przykład kodowania jest właściwy dla informacji
wprowadzanej przez interfejs komunikacyjny. Inaczej wysyła się wiadomość, gdy numer Centrum Usług
znajduje się na karcie czy też gdy wysyłana jest wiadomość zapamiętana w pamięci telefonu lub karty SIM.

- Strona 8 z 14 -

http://www.easy-soft.tsnet.pl

Mode 1 (TEXT MODE).
W przeciwieństwie do swojego poprzednika , tryb 1 zwany również TEXT MODE jest bardzo łatwy w użyciu.
Poniższa sekwencja poleceń wysyła identyczną wiadomość jak wyżej w trybie tekstowym:

1. AT+CMGF=1

<CR>

2. AT+CMGS=”[phone]”

<CR>

3. >ELEKTRONIKA<CTRL+Z><CR>

Trybem tym posłużyłem się tworząc funkcję „send_SMS”. Niestety, nie wszystkie telefony GSM będą ten tryb
obsługiwać.

Funkcja wysyłająca wiadomość SMS: „send_sms”.
Na listingu 4 umieściłem kod źródłowy funkcji wysyłającej wiadomość SMS. Część wiadomości docierającej do
adresata jest stała, zdefiniowana w programie. Część wiadomości taka, jak lokalizacja obiektu i opis czujnika
jest zmienna i może być zdefiniowana przez użytkownika. Definicja zostaje zapamiętana w pamięci EEPROM i
jest używana przy kompozycji wiadomości. Przeanalizujmy listing 4.

send_SMS:
ldi

zl,LOW(send_sms_1<<1)

;Z

= adres nastawy-polecenia w ROM

ldi

zh,HIGH(send_sms_1<<1)

rcall

putf

;wysłanie polecenia

rcall

gets

;pobranie

odpowiedzi

modemu

ldi

zl,LOW(send_sms_2<<1)

;Z = adres napisu w ROM

ldi

zh,HIGH(send_sms_2<<1)

ldi

yl,LOW(buffer)

;Y = adres bufora w RAM

clr

yh

;tu

adresy

RAM

mogą być tylko 1-bajtowe

rcall

move_rom2ram

;przepisanie danych z ROM do RAM,

;adresy ROM w Z,RAM w Y

ldi

eeaddr,SMSNUMBER_EEADDR

;teraz

pobranie numeru telefonu z eeprom do "buffer",

;na

który

wskazuje

Y

rcall

ee_read2buf

;uwaga: zmieniany jest rejestr Y

ldi

temp,0x22

;cudzysłów zamykający

st

y,temp

rcall

st_EOL

;zapisanie znaków CR+LF do bufora

rcall

puts_buffer

;wysłanie zawartości "buffer" przez UART

;teraz kompozycja SMS do wysłania

ldi

zl,LOW(send_sms_3<<1)

;odczyt

części "stałej" z ROM i EEPROM

ldi

zh,HIGH(send_sms_3<<1)

ldi

yl,LOW(buffer)

clr

yh

rcall

move_rom2ram

ldi

eeaddr,SMSTEXT_EEADDR

;teraz odczyt opisu obiektu (30 znaków wprowadzone

‘przez użytkownika)

rcall

ee_read2buf

ldi

temp,','

;do

temp

kod

przecinka

st

y,temp

;zapisanie

go

w

buforze

clr

temp

;wyliczenia

adresu

etykiety

i

jej

odczyt

(jeśli czujnik

;jest

aktywny,to

bit

send_SMS_sen:
inc

temp

;przyjmuje

wartość "0")

clc

;kasowanie flagi "carry"

ror

sensors

;przeniesienie

najmłodszego bitu do C

brcs

send_SMS_sen

;jeśli C jest "1",to wejście nie jest aktywne

mov

eeaddr,temp

rcall

sen_ee_addr

;wyznaczenie

adresu

w

eeprom

inc

yl

;odczyt etykiety wejścia do bufora w RAM

rcall

ee_read2buf

ldi

temp,0x1A

;zapamiętanie znaku "Ctrl+Z"

st

y,temp

rcall

st_EOL

;zapisanie

kodów

CR+LF

rcall

puts_buffer

;wysłanie zawartości "buffer" przez UART

inc

smssent

;ustawienie

znacznika

wysłania SMS

ret

Listing 5. Procedura wysyłania wiadomości tekstowej SMS.

Jako pierwsze wysyłane jest do modemu polecenie zapisane w pamięci ROM zdefiniowane pod etykietą
„send_sms_1”. Jest to polecenie załączenia trybu tekstowego „AT+CMGF=1”. Uwaga! Zarówno polecenie
wyświetlające listę dostępnych trybów jak i załączające konkretny tryb pracy działa dopiero po włączeniu się
telefonu do sieci. Każde polecenie musi być zakończone znakiem CR (0x0D). Za przesłanie polecenia z ROM
odpowiedzialna jest funkcja o nazwie „putf”. Różni się ona od „puts” tym, że dane wysyłane przez UART pobiera

- Strona 9 z 14 -

http://www.easy-soft.tsnet.pl

z ROM a nie bufora w pamięci RAM. W następnej kolejności przesyłany jest do modemu numer telefonu,
którego stała część zdefiniowana jest pod etykietą „send_sms_2” a zmienna, wprowadzana przez użytkownika,
pobierana jest z EEPROM. Polecenie zawierające numer telefonu adresata wiadomości komponowane jest w
pamięci RAM i przesyłane do modemu przez funkcję „puts”. Podobnie tworzona jest wiadomość tekstowa:
komponowana w RAM z części stałej „send_sms_3”, tekstu – lokalizacji obiektu wprowadzonej przez
użytkownika oraz etykiety czujnika wyliczanej na podstawie zawartości zmiennej „sensors” (zmienna ta
przesuwana jest w prawo z użyciem flagi przeniesienia C do momentu aż flaga ta zostanie wyzerowana;
logiczne „0” oznacza stan aktywny czujnika – liczba przesunięć liczona wskazuje na numer wejścia). Tekst musi
być zakończony znakiem CTRL+Z. Jest to dobrze znany nam znak końca zbioru tekstowego o kodzie 26 (0x1A).

Montaż.

Całość zmontowana została na dwóch płytkach jednostronnych: po jednej dla klawiatury i układu sterującego.
Konstrukcja alarmu jest bardzo prosta a jej montaż nie powinien sprawiać trudności nawet początkującemu
elektronikowi. Montaż rozpoczynamy od wlutowania łączówek – ja wykonywałem je przy pomocy drutu
„srebrzanki”. Później elementy bierne – rezystory i kondensatory, półprzewodniki a na końcu układ
mikrokontrolera. Mikrokontroler nie musi być zaprogramowany. Dolutowując do jego wyprowadzeń złącze
można zaprogramować go już w układzie. Tak właśnie uruchamiałem swój układ.
Rezystory R1 do R8 należy dobrać w zależności od posiadanych czujników. Wartość 1k jest właściwą dla
napięcia wejściowego od 9 do 12V i transoptorów LTV849. Dla PC849 firmy SHARP można użyć rezystorów o
większej wartości. Wartość rezystancji można oszacować na podstawie wzoru:

(Napięcie czujnika – 1,5) : 0,01 = Rezystancja w Ohm

Program napisany został w taki sposób, że za aktywny uważany jest stan, gdy na wejściu pojawi się napięcie. W
przypadku odwrotnym wymagane jest zanegowanie wartości zmiennej „sensors” po odczycie czujników. W
takiej sytuacji wystarczy w procedurze obsługi przerwania Timer’a 0 na końcu dodać polecenie „neg sensors”.
Zarówno klawiatura jak i wyświetlacz podłączone zostały z użyciem złącz zaciskanych o nazwie IDC.
Wyświetlacz wymaga złącza o 16 wyprowadzeniach, klawiatura o 10. Oczywiście złącza można zastąpić
przewodami. Stabilizator 7805 dobrze jest umieścić na niewielkim radiatorze. Jego temperatura będzie zależeć
bardzo mocno od modelu użytego wyświetlacza oraz doprowadzonego napięcia wejściowego. Ja użyłem
zgodnego z LCD wyświetlacza VFD, który charakteryzuje się dosyć dużym poborem prądu i przez to stabilizator
bardzo mocno nagrzewał się w czasie pracy (wyświetlacz pobiera około 0,3A co przy napięciu zasilającym 12V
daje moc traconą przeszło 2W). Układ powinien być zasilany napięciem stałym o wartości co najmniej 8V i nie
więcej niż 15V.
Jeśli chcemy wykorzystać modem GSM (na przykład WAVECOM), na płytce montujemy złącze DSUB-9 męskie
(szpilki). Jest ono właściwe dla urządzenia sterującego transmisją. Do złącza tego wprost dołączamy kabel
modemu.
Elementem wykonawczym jest przekaźnik z cewką na napięcie 5V. W modelu używałem przekaźnika firmy ITT
o oznaczeniu RZ2H-5. Styki przekaźnika, podobnie jak wejścia czujników alarmu, wyprowadzone są przez
złącza terminatory o rastrze 3,5mm („pod śrubkę”) umożliwiające wygodne podłączenie i rozłączenie układu.
Karta SIM musi być przygotowana do pracy. To znaczy musi zawierać poprawny numer centrum serwisowego
oraz być aktywna. Programowanie parametrów karty można wykonać bądź to z użyciem programu terminala,
bądź to umieszczając kartę w zwykłym telefonie GSM.

Użytkowanie alarmu.

Po pierwszym załączeniu użytkownik musi przeprowadzić procedurę nastaw. Proszę pamiętać o tym, że interfejs
użytkownika jest bardzo skromny, ponieważ ilość pamięci programu, którą dysponuje mikrokontroler również
jest bardzo mała.
Jako pierwszy należy wprowadzić kod wyłączenia alarmu. Może i powinien on być inny od kodu załączenia.
Wprowadzamy 4 cyfry – w tym momencie zmienna „visible” ma wartość „UCANSEE” i można odczytać
wprowadzane znaki. Kod zawiera 4 cyfry, po których wprowadzeniu użytkownik zostanie poproszony o
akceptację przez naciśnięcie klawisza ENTER (w prawym, dolnym rogu klawiatury) lub możliwe jest powtórne
wprowadzenie innego (?) kodu po naciśnięciu klawisza CLR (środek dolnego rzędu klawiatury). Później w
identyczny sposób wprowadzamy kod wyłączenia i numer PIN dla karty telefonu GSM. Teraz następuje pytanie
o numer telefonu, na który wysyłane będą SMS. Należy wprowadzić go łącznie z numerem kierunkowym kraju,
na przykład „48605010203”. Procedura wprowadzania numeru telefonu jest wspólna z tą przeznaczoną do
wprowadzania tekstu: dłuższe przytrzymanie klawisza powoduje wprowadzenie litery. Proszę zwrócić uwagę na
to, aby wprowadzić wyłącznie cyfry. W przypadku pomyłki, kasowanie jest możliwe przez naciśnięcie klawisza
CLR. Numer zostaje zapamiętany po naciśnięciu ENTER.
Następnie użytkownik pytany jest o część opisową dla SMS. Przeznaczona jest ona dla krótkiego opisu
lokalizacji, na przykład „JAGIELLOŃSKA 2/3”. Można wprowadzić do 28 znaków. Dodatkowo należy podać opisy
dla wejść poszczególnych sensorów, na przykład 1 – „OKNO”, 2 – „DRZWI” itp. Zalecam aby wprowadzić
cokolwiek, co pozwoli zidentyfikować wejście czujnika – chociażby numer 1, 2, 3 itp. Na etykietę – opis wejścia
czujnika, przeznaczone jest 8 znaków. Jeśli nie zostaną wprowadzone żadne dane tekstowe, program zapisze
pod adresem łańcucha znaków w EEPROM znak jego końca. Mogą się wówczas pojawić błędy przy kompozycji i
wysyłaniu wiadomości SMS. Wprowadzanie tekstu kończy krótkie przyciśnięcie klawisza ENTER. Proszę nie
przytrzymywać go przez czas dłuższy niż 1 sekunda.
Na rysunku 1 umieściłem opis klawiatury. Tekst wprowadzany jest podobnie jak przy pisaniu wiadomości SMS w
telefonie komórkowym. Dłuższe przytrzymanie klawisza, powoduje wyprowadzenie kolejnych znaków. I tak dla

- Strona 10 z 14 -

http://www.easy-soft.tsnet.pl

przykładu pod klawiszem „1” ukryte są litery A, B i C oraz oczywiście cyfra 1. Zwolnienie klawisza powoduje
przesunięcie kursora na następną pozycję po upływie czasu około 1 sekundy.
Po wprowadzeniu nastaw alarm przejdzie do pracy w trybie wyłączonym. Podanie kodu załączenia spowoduje,
że odmierzony zostanie czas 30 sekund a następnie alarm przejdzie do trybu czuwania. W tym czasie widać
migotanie diody LED co 1 sekundę i pojawia się komunikat „czekaj...”, chociaż bardziej na miejscu byłby napis
„uciekaj!”. Jest to jednak napis wspólny dla różnych funkcji, nie było miejsca w pamięci ROM na bardziej
sugestywne komunikaty.
Pojawienie się napięcia na wejściu czujnika powoduje, że na kolektorze tranzystora pojawi się stan niski. Jest
on interpretowany przez mikrokontroler jako uaktywnienie alarmu. Od momentu pojawienia się stanu niskiego
CPU zaczyna odmierzać czas 30 sekund i jeśli w tym czasie nie zostanie wprowadzony kod wyłączenia,
załączany jest przekaźnik oraz wysyłane powiadomienia SMS. Alarm jest załączony aż do momentu odłączenia
napięcia zasilania lub wprowadzenia kodu wyłączenia. Podobnie jak poprzednio, odmierzanie czasu
sygnalizowane jest przez migotanie diody LED.
Gdy alarm znajduje się w trybie wyłączenia, możliwe jest ponowne wprowadzenie nastaw. Nastawy wykonane
poprzednio i zapisane w EEPROM są zamazywane a na ich miejsce zapisywane są nowe, wprowadzane przez
użytkownika. Nie istnieje więc możliwość modyfikacji nastaw – należy podać je wszystkie na nowo. Aby wejść
do trybu nastaw, w trybie wyłączenia należy wpisać kod „0000” a następnie kod wyłączenia alarmu. Po
poprawnym jego podaniu, możliwe jest wprowadzenie nastaw.

Uwagi.

Wykaz elementów:

półprzewodniki:

U1 AT90S2313

U2 74LS157

U3 7805

U4 74HCT14

U5 MAX232

ISO1,ISO2 - PC849 SHARP (LTV849

LITEON)

D1

dioda LED czerwona

D2 dioda

krzemowa

średniej mocy,

np. 1N4007

D3..D6 dioda

krzemowa

małej mocy,

np. 1N4148

elementy bierne:

Q1 kwarc

7,3728MHz

R1..R8 1k

R9..R11 10k

R14,

R16..R18 33R

R19 560R

R20 270R

R21 750R

PR1 10..22k

C1,C2 22p

C3 10u/16V

C4..C8 1u/50V

C9 100u/16V

C10,C11 100n/63V

C12 470u/25V

Z1,Z2,X1..X8

X10 terminatory

„pod

śrubkę” o

rastrze 3,5mm

X9

komplet wtyk wlutowywany

w płytkę, IDC prosty, 16 wypr. +

gniazdo zaciskane na przewodach

X11

komplet wtyk wlutowywany

w płytkę, IDC prosty, 10 wypr. +

gniazdo zaciskane na przewodach

X12 złącze DSUB-9/M (męskie)

X14 złącze dla telefonu komórkowego

inne:

SW1..SW12 - przyciski zwierne

RL1 przekaźnik z cewką 5V, np.

ITT RZ2H-5

LCD1

wyświetlacz LCD 2x20

Urządzenie alarmowe jest urządzeniem amatorskim i jako takie
nosi jego znamiona. Jest przykładem aplikacji wykorzystującej
modem lub telefon GSM do sygnalizacji. Wraz z urządzeniem
udostępniam również źródło programu i zachęcam do
samodzielnych jego modyfikacji. Można na przykład usunąć z
programu możliwość wysyłania w wiadomości SMS etykiet opisów
czujników a zaoszczędzone w ten sposób miejsce w pamięci
programu wykorzystać na implementację lepszego interfejsu
użytkownika lub innego sposobu kodowania wiadomości niż TEXT
MODE. Można wreszcie pozbyć się procedur komunikacji z
telefonem GSM i wykorzystywać urządzenie jak zwykłą centralkę
alarmową.
Całość programu została wykonana i skompilowana przy pomocy
AVR STUDIO 4. Jest to kompletne środowisko do pisania i
uruchamiania aplikacji dla mikrokontrolerów AVR. Do linii RESET,
MISO, MOSI i SCK mikrokontrolera przylutowałem złącze i przy
wykorzystaniu programatora ISP programowałem i testowałem
układ. Jest to bardzo wygodna, nie tylko dla elektronika amatora,
metoda. Pozwala na uruchamianie aplikacji w rzeczywistym
środowisku jej pracy.
Program zajmuje 128 bajtów pamięci EEPROM na zmienne
definiowane przez użytkownika. Ich wykaz Można znaleźć w tabeli
2. Kod wynikowy po kompilacji zajmuje 1019 słów dwubajtowych,
to jest 2038 z 2048 bajtów pamięci programu AT90S2313.
Niestety, nie ma już zbyt wiele miejsca na implementację nowych
funkcji lub dłuższych komunikatów. Można je wykonać jedynie
kosztem usunięcia lub optymalizacji już istniejących.


Jacek Bogusz
[e-mail]

- Strona 11 z 14 -

http://www.easy-soft.tsnet.pl

Etykieta adresu

Adres zmiennej

w EEPROM

Opis

STATUS_EEADDR

ONCODE_EEADDR
OFFCODE_EEADDR
PINNUMBER_EEADDR
SMSNUMBER_EEADDR

SENSOR1_EEADDR

SENSOR2_EEADDR
SENSOR3_EEADDR
SENSOR4_EEADDR
SENSOR5_EEADDR
SENSOR6_EEADDR
SENSOR7_EEADDR
SENSOR8_EEADDR
SMSTEXT_EEADDR

0x00

0x01
0x05
0x09

0x0D

0x1B

0x23
0x2C
0x35
0x3E
0x47
0x50
0x59
0x62

Komórka, w której zapamiętany jest status alarmu (załączony =
0xF0, wyłączony = 0x0F)
Kod załączenia alarmu w postaci 4 kodów znaków ASCII
Kod wyłączenia alarmu w postaci 4 kodów znaków ASCII
Numer PIN telefonu, również 4 znaki ASCII
Numer telefonu, na który przesyłane będą powiadomienia SMS;
zmienna ma długość 12 bajtów – 11 na numer telefonu + 0x00
Etykieta wejścia czujnika 1; zmienna ma długość 9 bajtów – 8 na
opis + 0x00
Etykieta wejścia czujnika 2, jak wyżej
- / / - 3
- / / - 4
- / / - 5
- / / - 6
- / / - 7
- / / - 8
Tekst komunikatu SMS przeznaczony do zidentyfikowania obiektu,
na przykład ulica + numer domu; długość 28 bajtów – 27 na tekst +
0x00

Tabela 2. Wykaz adresów zmiennych umieszczonych w pamięci EEPROM


;stałe związane z wyświetlaczem
.equ ENABLE

= 7

;numer bitu portu b dla linii ENABLE wyświetlacza LCD

.equ REGSEL

= 4

;numer bitu portu b dla linii R/S wyświetlacza LCD

;stałe związane z UART i tablicami danych
.equ

CR

= 0x0A

;kod znaku powrotu kursora

.equ

LF

= 0x0D

;kod znaku nowej linii

.equ

EOF

= 0x1A

;kod znaku końca zbioru tekstowego

.equ

EOD

= 0x00

;koniec danych (tabeli, tekstu itp)

;stałe związane z klawiaturą
.equ

COLUMN1

= 4

;numer bitu portu b 1 kolumny klawiatury

.equ

COLUMN2

= 5

;numer bitu portu b 2 kolumny klawiatury

.equ

COLUMN3

= 6

;numer bitu portu b 3 kolumny klawiatury

.equ

NOKEY

= 0xFF

;jeśli "char" zwracany przez funkcję odczytu klawiatury

;przyjmuje

wartość NOKEY, oznacza to, że nie jest

;wciśnięty żaden klawisz

.equ

CLRKEY

= 10

;umowny kod klawisza "CLR"

.equ

ENTERKEY

= 11

;umowny kod klawisza "ENTER"

.equ

UCANSEE

= 0xFF

;stała dla "visible" oznacza, że wprowadzane znaki

;można czytać

.equ

UCANTSEE

= 0x00

;stała dla "visible" oznacza, że wprowadzanych znaków nie

;można czytać (wyświetlany jest znak zastępczy *)

;stałe stanu alarmu
.equ

ALARMON

= 0x0F

;status alarmu - załączony

.equ

ALARMOFF

= 0xF0

;status alarmu - wyłączony

.equ

ALARMACTIVE = 0x55

;status alarmu – sygnalizacja (nie używany)

.equ

ALARMOUT

= 6

;bit wyjścia portu b sterujący załączeniem alarmu

.equ

HIGHNIBBLE

= 6

;bit wyjścia portu D sterujący wyborem połówki bajtu

czujników
.equ SENSORSOFF =

0xFF

;wartość zmiennej „sensors” oznaczająca, że żaden

;z czujników nie jest aktywny (wyzwolony przez warunek

;alarmu)

.equ DELAYTIME

=

30

;czas

opóźnienia do zadziałania alarmu (w sekundach)

.equ TIM1RLDH

=

0xE3

.equ TIM1RLDL

=

0xDF

;stałe do odświeżania zawartości Timer'a 1 (częstotliwość

;wywoływania przerwania to 1 Hz)

;++++++++++++++++++++++++++++
;teksty do wyświetlenia
;++++++++++++++++++++++++++++
;tekst powitania
welcome1: .db

"ALARM+SMS",EOD

;teksty statusu
whenoff: .db

"ALARM

WYLACZONY",EOD

whenon: .db

"ALARM

AKTYWNY",EOD

;teksty menu nastaw
set_1:

.db

"Kod

zalaczenia?",EOD

- Strona 12 z 14 -

http://www.easy-soft.tsnet.pl

set_2:

.db

"Kod

wylaczenia?",EOD

set_3:

.db

"Kod

PIN

modemu?",EOD

set_4:

.db

"Telefon

dla

SMS?",EOD

set_5:

.db

"Tekst SMS (30 zn.)?",EOD

set_6:

.db

"Tekst wej. (8 zn.)?",EOD

set_ok:

.db

"ENTER=OK,C=popraw ",EOD

set_wait: .db

"Czekaj...",EOD

;nastawy modemu GSM
init_modem_1: .db

"ATZ",CR,LF ;ten tekst wysyłany będzie przez UART, dlatego

;kończy się CR+LF

init_modem_2: .db

"AT+CPIN=",EOD ;ten tekst będzie przetwarzany przed wysyłką,

;dlatego

kończy się EOD

init_modem_3: .db

"ATE0",CR,LF

init_modem_5: .db

"AT+CPMS=",0x22,"SM",0x22,CR,LF

send_sms_1: .db

"AT+CMGF=1",CR,LF

send_sms_2: .db

"AT+CMGS=",0x22,"+",EOD

send_sms_3:

.db

"ALARM ZALACZONY W OBIEKCIE ",EOD

;tablica znaków do wprowadzania tekstu, naciśnięciu klawisza odpowiada znak z tablicy
;kolumna 1 zawiera znaki dla pojedynczego naciśnięcia, 2 dla podwójnego itd.
chartable:

.db

'0',

' ',

'/',

'-'

;kody dla klawisza "0"

.db

'1',

'A',

'B',

'C'

;kody

dla

klawisza

"1"

.db

'2',

'D',

'E',

'F'

;kody

dla

klawisza

"2"

.db

'3',

'G',

'H',

'I'

;kody

dla

klawisza

"3"

.db

'4',

'J',

'K',

'L'

;kody

dla

klawisza

"4"

.db

'5',

'M',

'N',

'O'

;kody

dla

klawisza

"5"

.db

'6',

'P',

'Q',

'R'

;kody

dla

klawisza

"6"

.db

'7',

'S',

'T',

'U'

;kody

dla

klawisza

"7"

.db

'8',

'V',

'W',

'Z'

;kody

dla

klawisza

"8"

.db

'9',

'Y',

'Z',

'.'

;kody

dla

klawisza

"9"

Listing 6. Wykaz stałych używanych w programie



;definicje zmiennych pomocniczych
.dseg
.def

cchar1 = r02

;kod BCD znaku zwracanego przez funkcję "read_code" /1

.def

cchar2 = r03

; j.w. /2

.def

cchar3 = r04

; j.w. /3

.def

cchar4 = r05

; j.w. /4

.def visible

= r06

;zmienna ma wartość 1,gdy wprowadzany kod można odczytać

.def

length

=

r07

;długość wprowadzanego tekstu dla read_text

.def sensors

= r08

;stan sensorów (czujników) alarmu

.def goon =

r09

;zmienna

zwiększana o 1 co 1 sekundę przez funkcja

odmierzająca

;czas

opóźnienia podczas obsługi przerwania Timer’a 1

.def

copypb

=

r10

;przechowuje

kopię portu b

.def

copypd

=

r11

;przechowuje

kopię portu d

.def smssent

=

r12

;wartość różna od 0 oznacza, że SMS został wysłany

.def

temp = r16

;zmienna pomocnicza

.def delay1

= r17

;dla procedury delay

.def delay2

= r18

; - / / -

.def

delay3 = r19

;w niej podawany jest argument dla funkcji „delaysec”

;(w

sekundach)

.def

delay = r20

;główna zmienna dla delay - w niej podawany jest argument

;dla funkcji „delayms” (w milisekundach)

.def

i = r21 ;zmienna

pomocnicza

-

pętle i iteracje

.def

char = r22

;bufor znaków dla lcd

.def

eedata = r23

;bajt do zapisu w eeprom

.def eeaddr

= r24

;adres zapisu bajtu w eeprom

.def

sbuf

= r25

;bufor dla pojedynczego znaku odbieranego / wysyłanego

przez uart

;xp zawiera odciętą, yp rzędną (definicja pokrywa się z "delay")
.def

xp

= R17

.def

yp

= R18

Listing 7. Wykaz definicji rejestrów używanych w programie (zmiennych)

- Strona 13 z 14 -

http://www.easy-soft.tsnet.pl

1

1 A B C

(0x67)

2

2 D E F

(0x57)

3

3 G H I

(0x37)

4

4 J K L

(0x6E)

5

5 M N O

(0x5E)

6

6 P Q R

(0x3E)

7

7 S T U

(0x6D)

8

8 V W X

(0x5D)

9

9, Y, Z, .

(0x3D)

0

0 , / -

(0x6B)

CLR

(0x5B)

ENTER

(0x3B)

Rysunek 1. Klawiatura (na zielono oznaczono kody zwracane przez funkcję „kbd_read”.

- Strona 14 z 14 -

R1 IN

13

R2 IN

8

T1 IN

11

T2 IN

10

V+

2

V-

6

R1 OUT

12

R2 OUT

9

T1 OUT

14

T2 OUT

7

C1+

1

C1 -

3

C2+

4

C2 -

5

U5
MAX232

C8
1u

C7
1u

C6

1u

C5

1u

VCC

1
3
5
7
9

11
13
15

2
4
6
8
10
12
14
16

X9

C3

10u

VCC

PR1
10k

VCC

D2
1N4007

VCC

1
3
5
7
9

2
4
6
8
10

X11

ZLACZE 2-10

DB4
DB5
DB6
DB7
RS

EN

LED

RXD
TXD

RS
EN

DB5
DB7

DB4
DB6

R17

33

R16

33

R18

33

R14

33

DB4

COL

RS

LED

DB5

DB6

DB7

RXD

TXD

1
6
2
7
3
8
4
9
5

X12
DB9/M

KLAWIATURA

(1,2,3 - WIERSZE; 4,5,7,9 - KOLUMNY)

TERMINAL

WYŚWIETLACZ LCD

GSM

Q1
7,3728MHz

C1

22p

C2
22p

DIR

1A

2

1B

3

1Y

4

2A

5

2B

6

2Y

7

3A

11

3B

10

3Y

9

4A

14

4B

13

4Y

12

A/B

1

G

15

U2

74LS157

DIR

#A
#B
#C
#D
#E
#F
#G
#H

13

12

U4F
74HCT14

11

10

U4E
74HCT14

1

2

3

JP2

1

2

3

JP1

R20

270

R21

750

GSM-TXD
GSM-RXD

15

1

2

16

ISO1A

PC849

14

4

3

13

ISO1B

11

5

6

12

ISO1C

10

8

7

9

ISO1D

15

1

2

16

ISO2A

14

4

3

13

ISO2B

11

5

6

12

ISO2C

10

8

7

9

ISO2D

#A

#B

#C

#D

#E

#F

#G

#H

R11

10k

C4
1u

VCC

RST

RST

R8

1k

1

2

X8

R7

1k

1

2

X7

R6

1k

1

2

X6

R5

1k

1

2

X5

R4

1k

1

2

X4

R3

1k

1

2

X3

R2

1k

1

2

X2

R1

1k

1

2

X1

R10

47k

R9

47k

VCC

D1
LED

9

8

U4D

R19
560

VCC

5

6

U4C

3

4

U4B

1

2

U4A

74HCT14

VCC

VIN

1

VOUT

3

2

GND

U3
7805

C12
470u

C9
100u

C11
0,1u

C10
0,1u

VDD

VCC

1

2

X10

VSS

D3
1N4148

PD6/ICP

11

PD0/RXD

2

PD1/TXD

3

RST

1

XTAL1

5

XTAL2

4

PB7/SCK

19

PB6/MISO

18

PB5/MOSI

17

PB4

16

PB3/OC1

15

PB2

14

PB1/AIN1

13

PB0/AIN0

12

PD5/T1

9

PD4/T0

8

PD3/INT1

7

PD2/INT0

6

U1

AT90S2313

1
2
3
4
5
6

X14

1

2

Z1

1

2

Z2

RL1

LED

D4

1N4148

D5

1N4148

D6

1N4148

COL

1

3

5

7

9

2

4

6

8

10

X11

1

2

3

4

5

6

7

8

9

0

ESC

ENTER

W1-PC6

W2-PC3

W3-PC4

W4-PC5

K3-PC2

K2-PC1

K1-PC0

W2-PC3
K2-PC1

W1-PC6
W4-PC5
W3-PC4
K3-PC2
K1-PC0