Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

1

1. GŁÓWNE MOTYWY DZIAŁANIA CZŁOWIEKA WG ARONSONA - SKĄD SIĘ
BIORĄ KONSTRUKTY?
Konstrukt - sposób, w jaki ludzie spostrzegają, pojmują i interpretują świat społeczny.

* utrzymanie samooceny

Samoocena - pewien rodzaj oszacowania, dokonywanego przez ludzi, wartości samych
siebie. (Mówimy o sobie dobrze)

Ludzie mając do wyboru zniekształcenie obrazu świata w celu podtrzymania wysokiej
samooceny a adekwatne odzwierciedlenie świata, które naraża ich na obniżenie samooceny,
wybierają raczej tę pierwszą opcję.
To, że zniekształcamy fakty, by poczuć się lepiej jest rzeczą całkowicie oczywistą, Oznacza
to, że próbujemy nawet (czasem) nadać swoim nieprzyjemnym, upokarzającym przeżyciom
pozytywną interpretację. Koncentrujemy się na dobrych stronach zdarzenia pomijając lub
zniekształcając te złe. Np. proces zaprzeczania w przypadku problemu AIDS (nie muszę
stosować zabezpieczeń, bo mój partner jest na pewno zdrowy) wynika z potrzeby
podtrzymania samooceny. (Mój partner jest zdrowy, więc możemy sobie fikać do woli);
Wyczerpująca inicjacja do klubu studenckiego, który potem okazuje się jednym wielkim
shitem.

* potrzeba bycia adekwatnym

Ludzie usiłują widzieć świat tak adekwatnie, jak tylko jest to możliwe. Usiłujemy zawsze
zachowywać się tak, jak się tego od nas oczekuje (zjawisko samospełniającego się proroctwa;
dzieci w szkole podzielone na grupę debili i geniuszy)
- jesteśmy motywowani także przez popędy biologiczne (głód, pragnienie)
- motywacje na bardziej psychologicznym poziomie (miłość, strach)
- potrzeba zachowania kontroli: ludzie muszą czuć, że mają kontrolę nad swym
środowiskiem. [Jeśli tak nie jest robi się totalny ojom opisany w rozdziale 14]

2. CZYM JEST DYSONANS POZNAWCZY? DEFINICJA I PRZYKŁADY.
Dysonans poznawczy - popęd, albo poczucie dyskomfortu, pierwotnie definiowane jako
konsekwencja utrzymywania dwóch lub więcej niezgodnych ze sobą elementów
poznawczych, następnie określany jako konsekwencja zaangażowania się w działanie, które
jest sprzeczne z koncepcją siebie jako osoby przyzwoitej i porządnej.

* Przykłady:

a) Palenie szkodzi zdrowiu. Wiem o tym, ale lubię palić i ciężko jest mi zerwać z nałogiem.
Mam poczucie dyskomfortu, bo wiem, że robię źle, ale nie mogę lub nie chcę przestać.
b) Mam sprawdzian w poniedziałek, ale w weekend jest impreza, na którą idę, wynikiem
czego nie będę się uczyć. Postrzegam siebie jako osobę niekonsekwentną, bo wiem, że
powinnam powtórzyć materiał [taa... najpierw wypadałoby wogóle zajrzeć do książki]
c) Jestem u dziadków i pomagam im w sprzątaniu. Strasznie mnie to denerwuje, bo mi się
tego nie chce robić. Widzę siebie jako niedobrą wnuczkę, bo pomaganie dziadkom nie
sprawia mi przyjemności tylko mnie denerwuje.

3. MECHANIZM DZIAŁANIA DYSONANSU POZNAWCZEGO.
Największe prawdopodobieństwo pojawienia się dysonansu poznawczego jest wtedy, gdy
zrobimy coś lub dowiemy się czegoś, co jest niezgodne z naszym pozytywnym wyobrażeniem
samych siebie. Dysonans poznawczy pojawi się wtedy, kiedy czujemy się niemądrzy,
niemoralni, ect. Pobudza nas on do jego likwidacji, albo do jego usprawiedliwienia tak, by
było ono zgodne z pozytywnym obrazem nas samych.

Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

2

4. Sposoby redukcji dysonansu poznawczego.
- zmiana naszego zachowania tak, by było ono zgodne z dysonansowym elementem
poznawczym. (Rzucamy palenie)
- uzasadnienie naszego zachowania. Zmieniamy jeden z elementów poznawczych tak, aby był
on mniej sprzeczny (a zatem bardziej zgodny) z zachowaniem (gówno prawda, palenie wcale
nie powoduje raka. Babcia pali od 12 roku życia ma 90 lat, nadal pali i żyje)...
- ...i/lub dodajemy nowe elementy poznawcze, które są zgodne z zachowaniem i je wspierają
(palenie pomaga na stres, jest przyjemne)

5. NA CZYM POLEGA TEORIA PODTRZYMYWANIA WŁASNEJ WARTOŚCI?
Teoria podtrzymywania własnej wartości - wyobrażenie o nas może być zagrożone
zachowaniem drugiej osoby. Na wielkość zagrożenia wpływają trzy czynniki: jak
wykonujemy zadania w porównaniu z inną osobą; jak bliskie kontakty z nią utrzymujemy;
jakie znaczenie dla definiowania naszego Ja ma to zadanie.

Aby zredukować dysonans możemy zmienić jeden z trzech elementów go wywołujących.
a) Możemy rozluźnić kontakty z osobą, która jest od nas lepsza.
b) Zmieniamy znaczenie zadania. (Jeżeli przyjaciel lepiej gotuje to gotowanie nie jest już
naszym ulubionym hobby)
c) Zmiana poziomu wykonania zadania. (Staramy się być tak samo dobrzy jak nasz
przyjaciel)

Ludzie są bardziej skłonni pomóc obcej osobie niż przyjacielowi, jeśli ich sukces (przyjaciół)
będzie zagrażał naszej własnej samoocenie.

6. CHARAKTERYSTYKA TEORII AUTOAFIRMACJI.
Teoria afirmacji - teoria sugerująca, że ludzie będą likwidować wpływ dysonansu
wzbudzającego zagrożenie dla ich samooceny przez potwierdzanie swojej kompetencji w
dziedzinie, która nie jest związana z zagrożeniem. (Palę papierosy, ale za to świetnie
śpiewam)
Autoafirmacja może chronić przed uległością wobec pokusy zaangażowania się w okrutne i
niemoralne działanie. (Mogę pomóc przyjacielowi w jakiejś dziedzinie, w której bije mnie on
na głowę, bo jestem znacznie lepszy od niego w innej)

Usprawiedliwianie samego siebie - tendencja do usprawiedliwiania własnych działań w celu
podtrzymania swojej samooceny. (mordowanie cywilów - nieludzi - przez wojskowych
podczas wojny)

7. FUNKCJE SCHEMATÓW POZNAWCZYCH; NA TEJ PODSTAWIE KRÓTKO
PRZEDSTAW ZASADY LUDZKIEGO POZNAWANIA ŚWIATA.
Schematy - struktury poznawcze, za pomocą których ludzie organizują swoją wiedzę o
świecie według pewnych tematów (dotyczą one innych ludzi, nas samych, ról społecznych
itp.); schematy silnie wpływają na to, co z otrzymanej informacji zauważamy, o czym
myślimy i co później pamiętamy.

Funkcje:

- w schematach zawiera się nasza podstawowa wiedza o świecie i nasze odczucia. (Wizyta u
dentysty jest nieprzyjemna - będzie nieprzyjemna nawet jeśli idziemy tylko na kontrole a nie
borowanie)

Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

3

- schematy działają jak filtry, które "odsiewają" informację sprzeczną lub niespójną z
dominującym motywem. (Jeżeli Żydzi są oszustami to nawet, kiedy spotkam takiego, który
nie oszukuje to pewnie tego nie zapamiętam, bo Żydzi OSZUKUJĄ)
- schematy stają się wraz z upływem czasu coraz silniejsze i coraz mniej podatne na zmiany.
Jeżeli spodziewamy się, że coś będzie miłe (działanie schematu) to, to będzie miłe, bo tak
chcemy i tak to spostrzegamy.

8. SKRYPT POZNAWCZY - STRUKTURA, ROLA I PRZYKŁADY Z ŻYCIA
CODZIENNEGO.
Skrypt poznawczy - jest umysłową reprezentacją zdarzeń, działań lub ciągów działań takich
jak: egzamin, wizyta u dentysty, zakupy w sklepie. Skrypt zawiera informację o typowych
wykonaniach,;

składa się z 5 typowych elementów:

1) Scenek - zdarzenia, działania (wizyta u teściów - powitanie, danie prezentom wnukom i
teściom, obiad, rozmowa o sprawach rodzinnych, zabawa z dziećmi, pożegnanie)
2) Aktorzy, czyli uczestnicy tych scen (Teście, rodzice, dzieci)
3) Rekwizyty, czyli typowe obiekty występujące w tych scenkach (kwiaty dla teściowej,
koniak dla teścia, zabawki, słodycze dla dzieci, jedzenie)
4) Warunki uruchamiające sekwencję zdarzeń składające się na skrypt (stały niedzielny obiad,
imieniny, urodziny, święto)
5) Ostateczny rezultat danej sekwencji (zadowolenie dzieci, radość ze spotkania autentyczna
lub udawana, nasycenie się jedzeniem, realizacja wariantu wspólnotowego, ulga, że mamy to
już z głowy)

Skrypt jest strukturą zarówno poznawczą jak i wykonawczą. Jest umysłowym narzędziem
przetważania informacji, a więc ich interpretacji i zapamiętywania. Jest zatem gotowym
programem działania. (Mam skrypt obiadu w restauracji i dzięki temu wiem jak mam się
zachować)

9. DEFINICJA STEREOTYPU I JEGO ROLA W POZNAWANIU ŚWIATA PRZEZ
JEDNOSTKĘ.
Stereotyp to schemat reprezentujący grupę ludzi lub rodzaj osób wyodrębnionych ze względu
na jakąś łatwo zauważalną cechę określającą ich społeczną tożsamość, taką jak płeć, rasa,
narodowość, religia, pochodzenie społeczne, zawód.
Blondynka - głupia.
Polityk - kłamie.
Rosjanin - pijak.

10. STEREOTYP DUSZY GRUPOWEJ I JEGO ROLA W WYJAŚNIANIU ZASAD
DZIAŁANIA ŚWIATA.
SDG - kiedy grupa obca postrzegana jest jako silna (realnie lub potencjalnie), zagraża
interesom grupy własnej, może dojść do wytworzenia uproszczonej reprezentacji tej grupy
jako zbiorowego wroga.
SDG ma wiele wspólnego z tzw. spiskowymi teoriami grup i zdarzeń społecznych. Jest
ważnym składnikiem wiedzy o świecie, wywierającym znaczny wpływ na myślenie (sądy i
opinie) człowieka.
SDG - reprezentacja zbiorowego wroga - odnosi się do grupy obcej jako całości. Dodaje się
jej cechy bytu intencjonalnego (stąd dusza).

Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

4

Grupie obcej przypisuje się (Związki między SDG a schematem przyczynowości
diabolicznej):
a) obsesyjne dążenie do władzy
b) aktywność spiskową - grupa obca uzyskuje sukcesy dzięki spiskowaniu i tajnym układom
c) egoizm grupowy i solidarność grupowa - liczy się dla mnich tylko i wyłącznie ich dobro

Za całe zło obwiniamy SDG - jest to tajna organizacja, ludzie, którzy żyją wśród nas (wilki w
owczej skórze) i spiskują przeciwko nam. Nie wiadomo, kto to jest, kim oni są, ani gdzie są,
ale na pewno wiadomo, że są. Są oni czystym złem - przyczynowość diaboliczna.

Ludzie obcego pochodzenia na 'naszym terenie' stanowią idealny cel dla SDG. (Bardziej nie
lubimy 'naszych' obcych, niż 'obcych' obcych)

11. PRZYKŁADY STEREOTYPU DUSZY GRUPOWEJ W SPOŁECZEŃSTWIE
POLSKIM - PSYCHOLOGICZNY MECHANIZM DZIAŁANIA ŚWIATA.
SDG w obrazie Żydów
Polacy nie chcą by zajmowali oni wysokie stanowiska urzędnicze, przejmowali nasz kapitał,
byli politykami, byli z nami w relacji powinowactwa - badania przeprowadzone w 1991
podczas kampanii wyborczej do sejmu.
Jednocześnie Polacy spodziewali się negatywnych konsekwencji, jeśli Żyd wejdzie do sejmu,
skłonni nawet byli apelować ograniczenie dostępu takich osób do wysokich stanowisk.
SDG było silniejsze w okresie wyborów, także ważne społecznie wydarzenia mogą działać
aktywizująco na SDG.

Wejście Polski do UE
- obawa przed wpływami obcych zewnętrznych (np. Niemców)

Sylwetka socjologiczna osoby, która skłonna jest akceptować spiskową teorię innych

grup etnicznych:

- antypatia dla ludzi innych narodowości
- duma z tego, że jest się Polakiem
- często uczestniczy w praktykach religijnych
- na ogół jest starsza wiekiem
- interesuje się polityką

12. HEURYSTYKA DOSTĘPNOŚCI W KONCEPCJI ARONSONA, WILSONA I
AKERT.
Heurystyka dostępności - nieformalna reguła umysłowa, na mocy, której ludzie wydają sąd,
kierując się tym, jak łatwo mogą coś przywołać do świadomości. (Wsiadasz do samochodu i
zastanawiasz się czy zapiąć pasy. Przypominasz sobie, że przyjaciel miał wypadek a w tv
mówili o karamboli. Jesteś bardziej skłonny zapiąć pasy)

Problem z heurystyką dostępności polega na tym, że niekiedy to, co mamy w pamięci, ma
charakter nietypowy i prowadzi do błędnych ocen. (Jeśli wśród pięciu spotkanych przez
ciebie lekarzy była czwórka kobiet to mógłbyś znacznie zawyżyć odsetek kobiet-lekarzy w
USA, ponieważ tak wiele przypadków lekarzy tej płci jest w twojej pamięci)

Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

5

13. HEURYSTYKA REPREZENTATYWNOŚCI W KONCEPCJI ARONSONA,
WILSONA I AKERT.
Heurystyka reprezentatywności - uproszczona metoda wnioskowania polegająca na tym, że
klasyfikacji czegoś dokonuje się na podstawie stopnia podobieństwa do przypadku typowego.
(Opalony, wesoły blondyn lubiący spędzać czas na plaży i studiujący w NY może być
uważany przez nas za Kalifornijczyka)

Niekiedy heurystyka reprezentatywności może doprowadzić nas do błędnych wniosków. To,
że ktoś lub coś odpowiada naszym wyobrażeniom kogoś, lub czegoś nie znaczy od razu, że
tym kimś, czymś jest.

14. OPISZ MECHANIZM UKRYTYCH TEORII OSOBOWOŚCI, PODAJ
PRZYKŁADY.
Ukryta teoria osobowości - schematy, które ludzie stosują, by pogrupować różne rodzaje
cech osobowości, na przykład wielu ludzi jest przekonanych, że ktoś jest uprzejmy, to jest
również hojny. Jest to teoria w myśl, której pewne cechy osobowości występują razem.

Przykłady:

- osoby grube są również wesołe, szczere i godne zaufania
- osoby przebiegłe są pozbawione humoru, zmienne i niesympatyczne
- osoby skromne są uczciwe, naiwne i pomocne

Ukryte teorie osobowości pełnią te same funkcje, co wszelkie inne schematy. Zawierają one
silny komponent kulturowy, co oznacza, że w danej społeczności większość jej członków
podziela pewne ukryte teorie osobowości, ponieważ stanowią one przekonania kulturowe
funkcjonujące w jej obrębie. Tworzymy wyobrażenie innych tak, by było zgodne z ukrytą
teorią osobowości zawartą w naszym języku.

Język, w którym ludzie mówią, wpływa na sposób, w jaki myślą o świecie. (Whorf 1956)

15. OPISZ KRÓTKO ISTOTĘ PROCESU ATRYBUCYJNEGO.
Teoria atrybucji - określenie sposobu, w jaki ludzie wyjaśniają przyczyny swego
zachowania i zachowań innych.

Dzięki atrybucjom staramy się przewidywać zachowania innych osób względem nas i
względem innych oraz w różnych sytuacjach. Częściej przyczyn czyjegoś zachowania
dopatrujemy się w czyichś cechach charakteru i ich osobowości (odwołanie się do
dyspozycji-atrybucja wewnętrzna) niż do specyfiki sytuacji, w której ich zachowanie
zaistniało (atrybucja zewnętrzna).

16. WYBIERZ JAKĄŚ ZE ZNANYCH CI TEORII ATRYBUCJI I KRÓTKO JĄ
SCHARAKTERYZUJ.
Dokonując atrybucji wykorzystujemy rozmaite skróty i teorie. W codziennym życiu, kiedy
dokonujemy atrybucji przyczynowych, pozwalamy dochodzić do głosu naszym schematom i
w ten sposób podtrzymujemy te, których oczekiwaliśmy.

Teoria wnioskowania z czynników towarzyszących - teoria, w myśl, której dokonujemy
wewnętrznych atrybucji dotyczących jakiejś osoby, gdy:
a) istnieje niewiele nietożsamych konsekwencji działania (Mary ma do wyboru dwie prace.
Obie w reklamie, ta sama płaca, to samo miasto, ale jedna firma promuje zdrowy tryb życia a

Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

6

druga papierosy. Na podstawie, jaką pracę wybierze możemy mówić o jej cechach charakteru
i motywacjach decyzji)
b) zachowanie jest nieoczekiwane (Inna praca, to samo miejsce, zarobki krańcowo różne i
Mary wybiera niższą płacę. Jest to zachowanie nieoczekiwane, gdyż większość przyjęłaby
propozycję z większym wynagrodzeniem)

Podstawowy błąd atrybucji - tendencja do przeceniania czynników wewnętrznych
przynależnych do dyspozycji, a niedocenianie ról sytuacji. Popełniamy go, gdyż starając się
wyjaśnić czyjeś zachowanie, zwykle koncentrujemy uwagę na osobie, a nie na sytuacji.

Jesteśmy mocno nastawieni na dostrzeganie związku między działaniem ludzi a tym, co
naprawdę myślą lub czują, nawet, gdy jest oczywiste, że zachowanie zostało zdeterminowane
przez sytuację. (Nieco inaczej wygląda sytuacja w krajach Dalekiego Wschodu. Tam jest
raczej odwrotnie)

Częściej stosujemy podstawowy błąd atrybucji w odniesieniu do innych, niż do nas samych.
Dzieje się tak, ponieważ lepiej znamy swoje wewnętrzne motywacje niż motywacje innych,
przez co nie skupiamy na nich całej swojej uwagi a także na tym, że za wszelką cenę chcemy
utrzymać naszą wysoką samoocenę.

Różnica między aktorem a obserwatorem - tendencja do spostrzegania zachowań innych
ludzi jako następstwa ich dyspozycji, podczas gdy swoje własne zachowanie tłumaczy się
wpływem czynników sytuacyjnych. [Szerzej opisane przy podstawowym błędzie atrybucji]

17. NA CZYM POLEGA PODSTAWOWY BŁĄD ATRYBUCJI I DLACZEGO
LUDZIE TAK CZĘSTO GO POPEŁNIAJĄ?
Podstawowy błąd atrybucji - tendencja do przeceniania czynników wewnętrznych
przynależnych do dyspozycji, a niedocenianie ról sytuacji. Popełniamy go, gdyż starając się
wyjaśnić czyjeś zachowanie, zwykle koncentrujemy uwagę na osobie, a nie na sytuacji.

Jesteśmy mocno nastawieni na dostrzeganie związku między działaniem ludzi a tym, co
naprawdę myślą lub czują, nawet, gdy jest oczywiste, że zachowanie zostało zdeterminowane
przez sytuację.

18. NA CZYM POLEGA MECHANIZM ATRYBUCJI W SŁUŻBIE EGO. PODAJ
PRZYKŁADY Z ŻYCIA.
Atrybucja w służbie ego - wyjaśnienie, które przypisują sukcesy czynnikom wewnętrznym
zależnym od dyspozycji, za niepowodzenia zaś obwiniają czynniki zewnętrzne należące do
sytuacji.

Stosujemy ją najczęściej, kiedy zagrożona jest nasza samoocena. Z atrybucjami w służbie ego
ściśle powiązane są:
- atrybucje obronne - wyjaśnienia zachowania mające tłumić świadomość, że jesteśmy
śmiertelni i podatni na zagrożenia. Ich formą jest nierealistyczny optymizm w odniesieniu do
przyszłości (dobre rzeczy przydarzą się mnie, złe innym) oraz wiara w sprawiedliwy świat
(zło dotyka złych ludzi a dobro dobrych - obwinianie ofiar przemocy za przemoc). Jednakże
ta strategia nie skutkuje, kiedy ofiarą jest ktoś do nas podobny, wtedy winę za zdarzenie
przypisujemy czynnikom losowym.

Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

7

Przykłady:

a) praca grupowa została dobrze oceniona, więc główny wkład w jej sukces miałam
oczywiście ja
b) praca grupowa została oceniona bardzo nisko, więc winę za to ponoszą inni członkowie
grupy, ewentualnie trudny temat lub jakieś inne czynniki zewnętrzne
c) ktoś został napadnięty. Mnie się to na pewno nie zdarzy, bo ja nie prowokuję sytuacji
swoim zachowaniem.

19. PRZEDSTAW 'NATURĘ JA' I SPRÓBUJ JĄ ODNIEŚĆ DO SAMEGO SIEBIE.
Po pierwsze Ja składa się z naszych myśli i przekonań dotyczących nas samych (poznawane
Ja), po drugie Ja to aktywny odbiorca informacji, który je przetwarza (poznające Ja).
W terminologii współczesnej poznawane Ja określa się jako pojęcie Ja a poznające Ja, jako
świadomość.
W zależności od tego gdzie przebywamy i z kim przebywamy, ujawniają się niektóre strony
naszego Ja.
Im jesteśmy starsi tym mniejszy nacisk w definiowaniu własnego Ja kładziemy na atrybuty
fizyczne a skupiamy się na psychicznych.

[odnieść do samego siebie chyba każdy potrafi...]

20. JA W RÓŻNYCH KULTURACH - PRZYKŁADY I KRÓTKIE OMÓWIENIE.
Pojęcie Ja jest częściowo zależne od kultury, w której funkcjonuje.

Ja w kulturze rdzennych Amerykanów Wintu z Kalifornii Północnej - nie mieli oni poczucia
Ja jako odrębnej istoty. (Ja w społeczności) Dla Indian Wintu Ja nie miało wyraźnych granic:
zlewało się ze wszystkimi innymi rzeczami, wyłaniało się z nich i wstępowało w nie.

21 TEORIA SAMOŚWIADOMOŚCI - OMÓW I PRZEDSTAW SYTUACJE JEJ
PRAKTYCZNEGO, CODZIENNEGO STOSOWANIA.
Teoria samoświadomości - koncepcja przyjmująca, że kiedy człowiek koncentruje uwagę na
sobie samym, zaczyna oceniać własne zachowanie i porównywać je ze swymi wewnętrznymi
normami i wartościami.

W codziennym życiu rzadko myślimy o sobie. Niekiedy jednak napotykamy w otoczeniu coś,
co włącza samoświadomość. Może to być wiedza, że inni na nas patrzą, własny głos słyszany
z głośnika, swój obraz wideo czy własne odbicie w lustrze.

Pewnego dnia rozmawiając z przyjacielem okłamuję go. W tym samym czasie dostrzegam
swoje odbicie w lustrze. Zaczynam myśleć o sobie jako kimś mało wartościowym. Jeśli będę
mogła zmienić zachowanie, by stało się zgodne z moimi wewnętrznymi dyrektywami
(powiem przyjacielowi coś miłego albo przyznam się do kłamstwa), to tak zrobię. Jeśli nie
będę mogła zmieni zachowania pozostanie w stanie samoświadomości będzie bardzo
nieprzyjemne, ponieważ muszę stawić czoło przykrej informacji zwrotnej o sobie samym. W
takiej sytuacji przerywam ten stan tak szybko, jak się da. (odwracam się od lustra, żegnam z
przyjacielem i wychodzę).

Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

8

22. TEORIA SPOSTRZEGANIA SIEBIE W TEORII ARONSONA, WILSONA I
AKERT.
Teoria spostrzegania siebie - teoria głosząca, że gdy nie jesteśmy pewni naszych postaw i
uczuć, bądź są one niejednoznaczne, wnioskujemy o nich, obserwując własne zachowanie i
sytuację, w której się ono pojawia.

Jestem w barze samoobsługowym i biorę sobie duże ilości brukselki i je zjadam. Wniosek,
jaki wyciągam z własnego zachowania 'Muszę, chyba uwielbiać brukselkę, bo ją jem'.
Ludzie dochodzą do określonych poglądów na temat siebie samych, przywołując w pamięci
swoje typowe zachowania. Jeżeli przypominasz sobie, że często jesz brukselkę, będziesz
spostrzegał siebie jako miłośnika tego warzywa. To, jakich przykładów zachowań mamy w
pamięci więcej będzie w znacznym stopniu determinowało to jak postrzegamy siebie.

Hipoteza mimicznego sprzężenia zwrotnego - głosi, że własny wyraz mimiczny może
determinować emocję, która jest doświadczana. (Pióro w ustach i w zębach i oglądanie
obrazków 'śmiesznych')

23. TEORIA SPOSTRZEGANIA SIEBIE A TEORIA DYSONANSU
POZNAWCZEGO.
Na to, jak człowiek spostrzega świat społeczny, wpływają dwa fundamentalne ludzkie
motywy. Potrzeba trafności wnioskowania o nas samych (Teoria samospostrzegania siebie)
oraz pragnienie podtrzymania samooceny.
Jesteśmy racjonalnymi obserwatorami, usiłującymi tworzyć trafny obraz rzeczywistości, czy
raczej troszczymy się przede wszystkim o ochronę wysokiej samooceny?
Teoria spostrzegania siebie wyjaśnia szeroki zakres okoliczności, kiedy ludzie nie postępują
w sposób niewłaściwy czy też wzbudzający dysonans, a mimo to wnioskują o swoich stanach
wewnętrznych jako zgodnych z zachowaniem.

24. STOSOWANIE 'SCHEMATÓW JA' W POZNAWANIU SIEBIE I ROLA W TYM
PROCESIE PAMIĘCI AUTOBIOGRAFICZNEJ.
Schematy Ja - oparte na naszych przeszłych doświadczeniach zorganizowane struktury
wiedzy o nas samych, które pomagają nam zrozumieć, wyjaśnić i przewidzieć własne
zachowanie.
Pamięć autobiograficzna - treści pamięciowe dotyczące własnych myśli, uczuć i zachowań
w przeszłości.

Ludzie rozwijają te schematy Ja, które odróżniają ich od innych. (dzieci rudowłose częściej
będą wspominały o swoim kolorze włosów podczas opisywania siebie, niż inne dzieci)
W procesie pamięci autobiograficznej dużą rolę odgrywa to, jak sami siebie spostrzegamy.
Jeżeli uważamy się za ludzi sukcesu będziemy przywoływać w pamięci znacznie więcej
sukcesów niż porażek. Może to prowadzić do zniekształceń, zmyśleń lub całkowitych
zapomnień! Nasz natura skłania nas również do przeświadczenia, że jesteśmy stali w naszych
poglądach. Jeżeli próbujemy sobie przypomnieć, jaki mieliśmy stosunek do kary śmierci rok
temu to punktem wyjścia będzie nasz obecny stosunek do tego zjawiska. (heurystyka
zakotwiczenia).

Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

9

25. POZNAWANIE SIEBIE POPRZEZ INTERAKCJĘ SPOŁECZNĄ I ROLA W
TYM PROCESIE 'JA ODZWIERCIEDLONEGO' I PORÓWNAŃ SPOŁECZNYCH.
Ja odzwierciedlone - spostrzeganie siebie oczami innych ludzi i włącznie ich opinii do
własnego pojęcia Ja.
Teoria porównań społecznych - koncepcja, zgodnie z którą poznajemy swoje własne
postawy i zdolności poprzez porównywanie się z innymi ludźmi.

To, z kim się porównujemy, zależy od tego, co chcemy osiągnąć. Gdy chcemy uzyskać trafną
ocenę naszych zdolności i poglądów, porównujemy się z ludźmi podobnymi do nas samych.
Jeżeli potrzebna nam informacja, ku czemu możemy zmierzać, dokonujemy porównań
społecznych w górę. Wreszcie, kiedy naszym celem jest wsparcie samych siebie,
porównujemy się z tymi, którym szczęści się mniej niż nam; w świetle takich porównań w dół
wypadamy lepiej.

26. KRÓTKO SCHARAKTERYZUJ TEORIĘ PORÓWNAŃ SPOŁECZNYCH.
To, z kim się porównujemy, zależy od tego, co chcemy osiągnąć. Gdy chcemy uzyskać trafną
ocenę naszych zdolności i poglądów, porównujemy się z ludźmi podobnymi do nas samych.
Jeżeli potrzebna nam informacja, ku czemu możemy zmierzać, dokonujemy porównań
społecznych w górę. Wreszcie, kiedy naszym celem jest wsparcie samych siebie,
porównujemy się z tymi, którym szczęści się mniej niż nam; w świetle takich porównań w dół
wypadamy lepiej.

27. AUTOPREZENTACJA I JEJ ROLA W BUDOWANIU WRAŻENIA, JAKIE
WYWOŁUJEMY NA INNYCH.
Autoprezentacja - próba zakomunikowania poprzez nasze wypowiedzi, zachowania
niewerbalne i działania, kim jesteśmy albo za kogo chcielibyśmy być uważani przez innych.

4 strategie autoprezentacji

- ingracjacja (chęć przypodobania się. 'O, jaki śliczny bobas' a nie 'co za wredny bachor!')
- promocja siebie
- pławienie się w cudzej chwale

-

kreowanie przyczyn możliwej porażki (przygotowanie sytuacji zewnętrznej, na
którą można potem zwalić winę)

-

Kierowanie wrażeniem - świadome, bądź nieświadome aranżowanie starannie
przygotowanej prezentacji Ja, która wytworzy u innych określone wrażenie, zgodne z
naszymi celami czy potrzebami w interakcji społecznej.

28. DLACZEGO DOKONUJEMY AUTOPREZENTACJI, CZYLI O JEJ ROLI W
ŻYCIU SPOŁECZNYM.
a) Kreujemy siebie aby pozyskać od innych pożądane zasoby Zasobów (władza, kasa, stołek)
b) Autoprezentacja stanowi strategiczną metodę sprawowania kontroli nad własnym życiem i
efektywny sposób na zwiększanie zysków i strat.
c) Dzięki autoprezentacji budujemy pożądany obraz własnego ja.

29. OPISZ WARTOŚCI, JAKIE REALIZUJEMY PRZEZ AUTOPREZENTACJĘ.
- pomaga nam uzyskać cenne społecznie zasoby
- pomaga utworzyć i utrzymać pożądany wizerunek nas samych
- umożliwia przebieg społecznych interakcji

Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

10

30. CZY LUDZIE SĄ KOMNFORMISTYCZNI? NA CZYM POLEGA ZJAWISKO
KONFORMIZMU?
Konformizm - zmiana w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyimaginowanego
wpływu innych ludzi.

Przykłady:

a) Gandhi i protest przeciw brytyjskiemu kolonializmowi w Indiach. Nie reagować na
przemoc ze strony władz.
b) Niebezpieczne zakłady wśród studentów. Przebieganie pod ciężarówką.
c) Wojna w Wietnamie - mordowanie cywilów.

Formą konformizmu jest również:
- psychoza tłumu (kogoś coś boli i nagle wszyscy mają te same objawy) Indukowanie -
szybkie rozprzestrzenianie się emocji lub zachowań w tłumie.

31. OMÓW INFORMACYJNY WPŁYW SPOŁECZNY.
Informacyjny wpływ społeczny - wpływ innych ludzi, który prowadzi do konformizmu,
ponieważ spostrzegamy te osoby jako źródło informacji, dające wskazówki dla naszego
zachowania; dostosowujemy się, ponieważ wierzymy, że cudza interpretacja niejasnej
sytuacji jest bardziej poprawna niż nasza.
Publiczny konformizm - dostosowywanie się publicznie do zachowań innych ludzi, bez
konieczności wiary w to, co robimy lub mówimy.
Prywatna akceptacja - dostosowanie się do zachowania innych ludzi bez prawdziwego
przekonania o tym, że to, co oni robią albo mówią, jest słuszne.

Istnieje wzajemne zaufanie, jeśli chodzi o definiowanie rzeczywistości i uleganie ocenie
wypracowanej przez grupę. Wykorzystywanie innych osób do definiowania rzeczywistości
społecznej może mieć również duży wpływ na nasze emocje. (awaria samolotu, Wojna
światów - Halloween 1938 [hahaha])

Przykłady kontroli umysłu lub 'prania mózgu' są w istocie skrajnymi przykładami
informacyjnego wpływu społecznego.

Opieranie się informacyjnemu wpływowi społecznemu.

Należy zadać sobie kilka kluczowych pytań:
- czy inni ludzie wiedzą więcej niż ja?
- czy jest w pobliżu ekspert, który wie więcej?
- czy działania ludzi i ekspertów są sensowne?
- czy jeżeli się zachowam tak, jak inni to nie będzie to wbrew mojemu rozsądkowi i poczuciu
tego, co dobre, a co złe?

32. OMÓW NORMATYWNY WPŁYW SPOŁECZNY.
Normatywny wpływ społeczny - wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu,
ponieważ chcemy by przez nich lubiani i akceptowani. (eksperyment Asch'a z liniami)

W odróżnieniu od informacyjnego wpływu społecznego presja normatywna zwykle prowadzi
do publicznego konformizmu bez udziału prywatnej akceptacji. Ludzie naśladują grupę nawet
wtedy, kiedy nie wierzą w to, co robią, albo, gdy wiedzą, że postępują niewłaściwie. (Nie ma
znaczenia czy osoby z grupy to nasi znajomi, autorytety czy ludzie zupełnie nam 'obojętni').
Czasami konformizm z powodów normatywnych może być oznaką słabości. (studenci i
ciężarówka)

Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

11

Normatywny wpływ społeczny w życiu społecznym najczęściej objawia się przez:
- zabawę (hula-hop, rolki, hulajnoga)
- ubiór
- kulturowa definicja atrakcyjności ciała

33. OPISZ MECHANIZM BEZREFLEKSYJNEGO KONFORMIZMU
NORMATYWNEGO.
Bezrefleksyjny konformizm - posłuszne zinternalizowanie norm społecznych, bez
zastanawiania się nad ich działaniem.

Zalety:

- dokładnie wiemy, co należy czynić i nie tracimy niepotrzebnie czasu na analizy sytuacji

Wady:

- niekiedy bezrefleksyjny konformizm może przyczynić się do powstawania uprzedzeń
(dyskryminacja rasowa)
- działając bezrefleksyjne czasem podporządkowujemy się niewłaściwym normom (sami
wpędzamy się w kłopoty)

Przykładem normy, której często się podporządkowujemy jest norma wzajemności. Jeśli
dostaniemy prezent lub ktoś nas zaprosi 'musimy' się zrewanżować.

34. OPISZ SYTUACJE, W KTÓRYCH LUDZIE PODPORZĄDKOWUJĄ SIĘ
NORMATYWNEMU WPŁYWOWI SPOŁECZNEMU.
Prawdopodobieństwo, że zareagujesz na wpływ społeczny wywierany przez innych, zależy od
trzech elementów:
a) jak ważna jest dla ciebie grupa stosująca nacisk (przyjaciele, rodzina lub ludzie, których
totalnie się zlewa)
b) bezpośredniości, sile i czasie nacisku (im większe tym silniejszy nacisk)
c) liczebność grupy (czasami jednak mniejszość może wpływać na sądy większości -
członkowie takiej grupy powinni się ze sobą we wszystkim zgadzać. Może to prowadzić do
tego, że większość uzna, że punkt widzenia mniejszości może być wartościowy)
Kiedy się podporządkowujemy?
- gdy zależy nam na grupie
- gdy grupa jest jednomyślna
- kiedy jesteśmy umotywowani pewnymi czynnikami kulturowymi (kobiety są nieco bardziej
konformistyczne; możliwe występowanie braku prywatnej akceptacji)
- jeśli mamy niską samoocenę (boimy się odrzucenia)

35. PRZEDSTAW SYTUACJE, W KTÓRYCH LUDZIE OPIERAJĄ SIĘ
NORMATYWNEMU WPŁYWOWI SPOŁECZNEMU.
Pierwszym krokiem do opierania się normatywnemu wpływowi jest uświadomienie sobie
jego obecności, drugi krok to podjęcie działania. Jeśli posiadamy sprzymierzeńca łatwiej jest
nam się sprzeciwić naciskowi ze strony grupy.

Opieramy się również wtedy, gdy posiadamy kredyt zaufania. Swoim zachowaniem
sprawiliśmy, że jeżeli wyłamiemy się raz czy dwa grupa nas negatywnie nie osądzi ani nie
odrzuci.

Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

12

36. MECHANIZM POSŁUSZEŃSTWA AUTORYTETOWI - EKSPERYMENT
MILGRAMA I JEGO NIE TYLKO NAUKOWE KONSEKWENCJE.
W najsłynniejszej w psychologii społecznej serii eksperymentów Stanley Milgram badał
granice posłuszeństwa osobie cieszącej się autorytetem. Połączone naciski informacyjne i
normatywne spowodowały wysoki poziom posłuszeństwa. Większość osób badanych
podawała w ich mniemaniu prawie śmiertelne wstrząsy elektryczne innym uczestnikom.
Uczestnicy eksperymentu zostali schwytani w pajęczynę norm pozostających ze sobą w
konflikcie. Trudno im się było zorientować, że ta norma, której się podporządkowali na
początku (posłuszeństwo autorytetowi), przestała być norma właściwą. Trudności przysparzał
dodatkowo fakt, że proszono o zwiększenie siły wstrząsów o małą wielkość. Po uzasadnieniu
przed samym sobą podania wstrząsu o pewnym napięciu prądu, ludziom trudno było
stwierdzić, że tylko trochę silniejszy wstrząs jest zły. Niestety warunki, które powodowały
takie ekstremalnie antyspołeczne zachowania w laboratorium Milgrama, powstają także w
realnym życiu, czego przykładem może być holokaust.

37. KRÓTKO SCHARAKTERYZUJ PSYCHOLOGICZNĄ KONCEPCJĘ
ATRAKCYJNOŚCI INTERPERSONALNEJ.
Ludzie atrakcyjni fizycznie mogą myśleć o sobie jako o osobach dobrych, bądź miłych,
ponieważ są konsekwentnie traktowani w taki sposób. Jeśli sądzimy, że jesteśmy lubiani
zachowujemy się bardziej przyjaźnie w stosunku do innych ludzi i kółko się zamyka.

Im bardziej kogoś lubimy, tym przyjemniejszy wydaje się nam jego wygląd.

Najczęściej lubimy takie osoby, które są do nas podobne. Dzielą z nami swoje
zainteresowania, opinie itd. Dzieje się tak, ponieważ ludzie, którzy są do nas podobni,
dostarczają społecznego wsparcia dla naszych postaw - innymi słowy, potwierdzają nasze
przekonania, że mamy rację. Świadomość, że nie jesteśmy osamotnieni, działa uspokajająco,
a to sprawia, że lubimy tych, którzy się z nami zgadzają.

Sądzimy, że osoby dostrzegające nasze wady są bardziej wartościowe od tych, które nas
ciągle chwalą.

38.

MECHANIZMY

KSZTAŁTOWANIA

SIĘ

ATRAKCYJNOŚCI

INTERPERSONALNEJ, CZYLI DLACZEGO STAJEMY SIĘ ATRAKCYJNI DLA
INNYCH?
Efekt częstości kontaktów - zjawisko polegające na tym, że im częściej widzimy i
kontaktujemy się z drugą osobą, tym większe prawdopodobieństwo, że zostanie ona naszym
przyjacielem.
Efekt czystej ekspozycji - im częściej jesteśmy wystawieni na ekspozycję bodźca, tym
bardziej jesteśmy skłonni ten bodziec polubić.
Efekt zysków i strat - lubimy bardziej te osoby, które były na początku krytycznie do nas
nastawione, ale z biegiem czasu zmieniły o nas zdanie.

39. ATRAKCYJNOŚĆ FIZYCZNA I JEJ WPŁYW NA LUBIENIE KOGOŚ.
Im bardziej jest ktoś atrakcyjny fizycznie, tym większą budzi w nas sympatię. (Już nawet
dzieci w pszedszkolu są bardziej lubiane, jeśli są ładne) Osobom atrakcyjnym przypisuje się
zdecydowanie więcej cech pozytywnych i daje lepsze prognozy przyszłości niż osobom mniej
atrakcyjnym. Jesteśmy przekonani, że ludzie atrakcyjni odnoszą więcej sukcesów, są bardziej
inteligentni, sprawni społecznie, niezależni i atrakcyjni seksualnie.
Tworzymy silny stereotyp mówiący o tym, że pozytywne cechy idą w parze z urodą.

Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

13

40. NA CZYM POLEGA PSYCHOLOGICZNA ISTOTA EFEKTU AUREOLI?
Efekt aureoli, to zjawisko zniekształcenia obrazu osoby przez przenoszenie ocen z jednej
cechy na drugą. Jeśli jedna cecha osoby została oceniona pozytywnie, to mamy tendencję do
przypisywania tej osobie również innych cech pozytywnych. (Jest ściśle powiązany z
ukrytymi teoriami osobowości)

41. OPISZ MECHANIZM SAMOSPEŁNIAJĄCEGO SIĘ PROROCTWA.
(ARONSON, WILSON, AKERT)
Samospełniające się proroctwo - zjawisko polegające na tym, że ludzie:
a) mają określone oczekiwania dotyczące danej osoby, co...
b) ...wpływa na ich postępowanie względem tej osoby, które...
c) ...powoduje, że zachowuje się ona w sposób zgodny z ich wyjściowymi oczekiwaniami.

42. CZYM JEST POSTAWA? KRÓTKO ZDEFINIUJ ROLĘ KAŻDEGO Z JEJ
KOMPONENTÓW.
Postawa - trwała ocena, pozytywna lub negatywna, ludzi, obiektów i pojęć.
Postawy są trwałe w tym sensie, że często się utrzymują przez dłuższy czas. Na postawę
składają się różne komponenty: komponent emocjonalny, komponent poznawczy i
komponent behawioralny.
Emocjonalny komponent postawy - emocje i uczucia, jakie ludzie kojarzą z obiektem
postawy (zachwyt osobą)
Poznawczy komponent postawy - przekonania ludzi na temat właściwości obiektu postawy
(osoba jest miła, kłótliwa)
Behawioralny komponent postawy - działania ludzi wobec obiektu postawy (rozmowa)

43. Rola komunikatów perswazyjnych w zmianie postaw.
Komunikat perswazyjny - komunikat (przemówienie, reklama w tv.) przekonywujący do
zajęcia określonego stanowiska w danej sprawie.
Aby komunikat perswazyjny odniósł skutek należy szczegółowo zaplanować trzy z jego
komponentów:
- źródło komunikatu (czy jest to osoba wiarygodna, z autorytetem, atrakcyjna fizycznie, o
niższym wykształceniu...)
- komunikat (czy jest ciekawy, jakie przedstawia argumenty, czy nas bezpośrednio dotyczy)
- odbiorca (rodzaj argumentacji; jedno czy dwustronna. jednostronna - tylko zalety,
dwustronna - zalety nasze, wady przeciwnika)
Centralna strategia perswazji - kiedy analizujemy komunikat uważnie
Peryferyczna strategia perswazji - kiedy jesteśmy pod wpływem np. uroku mówcy
(zazwyczaj wtedy poruszane są kwestie dla nas mało ważne)

Najsilniej działają te komunikaty, które odwołują się do naszych emocji.

44. NA CZYM POLEGA NIEZWYKŁA SKUTECZNOŚĆ REKLAMY?
Na doborze odpowiednich środków perswazji. Jeżeli nasza postawa względem jakiegoś
produktu oparta jest na emocjach to należy w reklamie użyć emocji, jeżeli coś ma dla nas
duże znaczenie osobiste to lepsza jest kampania reklamowa oparta na faktach. Jeżeli towar nie
opiera się na emocjach i nie ma dla nasz znaczenia osobistego wtedy należy wykreować
potrzebę posiadania takiego produktu, przekonując ludzi, że ma on dla nich istotnie
znaczenie.

Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

14

45. KRÓTKO ZDEFINIUJ UPRZEDZENIA I PRZEDSTAW ICH SPOŁECZNE
SKUTKI.
Uprzedzenie - wroga, bądź negatywna postawa dotycząca wyróżniającej się grupy ludzi,
oparta wyłącznie na ich przynależności do tej grupy.

Skutki:

- osoby 'obdarzone' uprzedzeniem mają niższą samoocenę
- uprzedzenia prowadzą do pewnej generalizacji grup (wszystkim członkom przypisuje się te
same cechy)

46. OMÓW PRZYCZYNY POWSTAWANIA UPRZEDZEŃ.
- tendencyjność wobec grupy własnej - naszych traktujemy bardziej pozytywnie niż innych
- jednorodność grupy obcej - członkowie obcej grupy są identyczni, nie posiadają cech
indywidualnych
- obecność stereotypów - stereotypy są uruchomiane automatycznie i mogą w sposób dla nas
nieświadomy uprzedzać nas do danej grupy
- korelacja pozorna - zdolność do spostrzegania współzależności tam gdzie ich nie ma
- podstawowy błąd atrybucji i krańcowy błąd atrybucji - tworzenie negatywnych atrybucji
z dyspozycji o całości grupy obcej
- wiara w sprawiedliwy świat - obwinianie ofiary
- samospełniające się proroctwo
- konformizm wobec norm
Teoria rzeczywistego konfliktu - uprzedzenie jest produktem ubocznym konfliktu między
grupami. Rywalizacja o zasoby prowadzi do poniżania i dyskryminalizowania rywalizującej
grupy obcej.
Poszukiwanie kozła ofiarnego - proces, za pomocą, którego sfrustrowani i poirytowani
ludzie są skłonni przemieszczać agresję z prawdziwego źródła na wiarygodny obiekt - grupę
obcą, która jest nie lubiana, wyróżnia się i jest względnie słaba.

47. TOŻSAMOŚĆ OSOBISTA - DEFINICJA I JEJ ROLA W ŻYCIU.
Tożsamość – to wizja własnej osoby, jaką człowiek ma: właściwości wyglądu, psychiki i
zachowanie się z punktu widzenia ich odrębności i niepowtarzalności u innych ludzi.
Tożsamość społeczna – uświadomienie sobie wspólnych właściwości z grupą, w której
jednostka żyje, poczucie przynależności do grupy i dostrzeżenie odrębności grupy.
Tożsamość osobista – dostrzeżenie tego, co różni jednostkę od innych, powstawanie sądów
na temat własne osoby.

48. PRZEDSTAW MECHANIZM POWSTAWANIA 'TEORII OSOBISTYCH' I
OPISZ JEDNĄ Z WYBRANYCH (MOŻESZ, JEŚLI CHCESZ, OPISAĆ
WSZYSTKIE)
Każdy człowiek stara się zbudować teorię rzeczywistości, w której żyje.

4 teorie osobiste:

- poszukiwacz zgodności - niepokój, spostrzeganie sprzeczności. Stara się wypracować
spójne działania. Jest naturą w miarę refleksyjną. Ta subiektywna niezgodność motywuje go
do działania, by zredukować te niezgodności. Jego głównym motywem działania jest unikanie
dysonansu poznawczego. Stara się wykorzystywać informacje z zewnątrz, by uzyskać
równowagę wewnętrzną. Dąży do stanu idealnego.
- naiwny naukowiec - przyjmuje świadomie lub nieświadomie strategię poznawania świata
od naukowców (od ich wyobrażeń). Główną wartością swego działania robi logiczne
działanie, rozumowanie, a raczej to, co za rozumowanie uważa. Stara się postępować tak, jak
uczeni poszukujący prawdy. Wierzy, że zawsze można wybrać najlepszy wariant. Zbiera

Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

15

informacje o społecznym otoczeniu na temat zachowania ludzi w ogóle. Chce podjąć
wyważoną ocenę.
- skąpiec poznawczy - odwołuje się do rozumu praktycznego. Wielokrotnie stosuje do
nowych sytuacji społecznych strategie wielokroć sprawdzone. Cechuje go to, co można
nazwać daleko posuniętą asertywnością myślenia. Koncepcja skąpca poznawczego zwraca
uwagę na to, że człowiek rzadko wykorzystuje bez specjalnego, wielokrotnego treningu
twórcze, wrodzone zdolności. Kiedy już raz zdobędzie się na wysiłek zbudowania jakiejś
teorii rzeczywistości społecznej, to później wykazuje ogromne do niej przywiązanie. Czyni to
go mało podatnym na tezy rzeczników koncepcji konkurencyjnych. Skąpiec nie żyje po to, by
wybierać między teoriami, lecz żyje po to, by znaleźć jedną jedyną, która w jego działaniach
w ludzkim świecie się sprawdza. Potem będzie ją z sensem bądź bez sensu stosować, będąc
głuchym na informacje świadczące o sprzeczności z praktyką.
- motywowany taktyk - podkreśla z wielkim naciskiem rolę motywacji, emocji w
społecznym spostrzeganiu rzeczywistości. W czystych modelach skąpca, naiwnego naukowca
tak wyraźnie roli motywacji się nie podkreśla. Motywowany taktyk 'muśnięcie
oksymoroniczne'. Jest takim typem, który odwołuje się do społecznego kontaktu. Wg
psychologii motywowany taktyk w największym stopniu bierze pod uwagę reakcję otoczenia.
Stara się pogodzić własny poznawczy interes ze społecznymi okolicznościami. Zdaniem
psychologii jego myślenie można nazwać relacyjnym, gdzie odnosi on swoją wiedzę na temat
rzeczywistości społecznej do postrzeganych zmiennych sytuacyjnych. Jest on w stanie
elastycznie dostosować swoją wiedzę do wymogów i oczekiwań innych ludzi, z którymi
współdefiniują sytuację społeczną. Jest analityczny i w miarę elastyczny, chociaż w myśleniu
społecznym nie zaniedbuje myślenia o własnym pozytywnym wizerunku i potrafią go bronić.
Pragnie wypaść dobrze w ocenie społecznego otoczenia. Potrafi, biorąc pod uwagę sprzeczne
cele, postępować logicznie.

Mechanizm budowy:

- muszą być trafne społecznie i potwierdzone przez innych ludzi
- muszą umożliwiać przewidywanie działań innych ludzi
- mają pozwolić na określenie naszej najbardziej prawdopodobnej reakcji na działanie innych
ludzi

49. NA CZYM POLEGA MECHANIZM PODTRZYMYWANIA SAMOOCENY?
[ŚCIŚLE POWIĄZANE Z PUNKTAMI 1, 5]
Wyobrażenie o nas może być zagrożone zachowaniem drugiej osoby. Na wielkość zagrożenia
wpływają trzy czynniki: jak wykonujemy zadania w porównaniu z inną osobą; jak bliskie
kontakty z nią utrzymujemy; jakie znaczenie dla definiowania naszego Ja ma to zadanie.
By podtrzymać samoocenę i zminimalizować dyskomfort człowiek z godnie z modelem MUS
wykonuje 3 rodzaje zabiegów:
a) Możemy rozluźnić kontakty z osobą, która jest od nas lepsza.
b) Zmieniamy znaczenie zadania. (Jeżeli przyjaciel lepiej gotuje to gotowanie nie jest już
naszym ulubionym hobby) Wówczas sukcesy nie zagrażają nam a nawet możemy
wykorzystać ‘mechanizm pławienia się w cudzej chwale’.
c) Zmiana poziomu wykonania zadania. (Staramy się być tak samo dobrzy jak nasz
przyjaciel)
MUS przekonuje, że sposób spostrzegania i traktowania bliźnich jest podporządkowany
naszemu dążeniu do podtrzymania pozytywnej samooceny.

Psychologia spo eczna made by Sadakot

ł

16

50. SCHARAKTERYZUJ TAKSONOMIĘ JONESA I PITTMANA (TEORIA
AUTOPREZENTACJI)
Autorzy wyróżniają zasadniczo 5 najczęściej występujących w zachowaniu ludzi, strategii
autoprezentacyjnych, czyli publicznych wizerunków, jakie staramy się zasugerować innym.

Autorzy wyróżniają następujące autoprezentacje:

- Ingracjacja - aktor dąży do sprawienia wrażenia osoby miłej, sympatycznej i nagradzającej
dla partnera. (komplementy, zgodność opinii, argumentów)
- Autopromocja - dążenie do sprawienia wrażenia osoby sprawnej, kompetentnej, zdolnej do
osiągnięcia sukcesów. (otwarte mówienie o swoich osiągnięciach, pewność siebie, optymizm,
demonstrowanie sprawności i umiejętności)
- Doskonałość moralna - dążenie do sprawienia wrażenia osoby doskonałej moralnie,
zdolnej do poświęcania się w imię wyższych wartości. (podkreślanie zasad moralnych jako
regularnych własnych zachowań i motywów, prowokowanie niemoralnych do represji wobec
własnej osoby, wywoływanie poczucia winy u obserwatorów)
- Zastraszanie (intymidacja) - dążenie do sprawienia wrażenia osoby groźnej,
niebezpiecznej, zdolnej do zadania bólu czy sprawienia kłopotów partnerowi. (złośliwe
krytykowanie błędów, publiczne ujawianie słabości partnera, otwarte groźby z pozycji
silniejszego, grożenie zerwaniem przedstawienie z pozycji słabszego - zemdleję, narobię ci
wstydu)
- Autoprezentacja bezradnościowa - dążenie do sprawienia wrażenia osoby bezradnej,
zależnej od pomocy innych, niezdolnej do sprawnego działania, celem jest uzyskanie pomocy
lub specjalnych praw. (demonstrowanie braku uzdolnień i sprawności w działaniu - zaniżanie
osiągnięć - otwarte informowanie o własnej bezradności - tego nigdy się nie nauczę)

Autoprezentatorzy mogą jednocześnie stosować więcej niż jedną strategię, jednakże pewne
kombinacje wydają się bardziej prawdopodobne niż inne.