Anatomia Ogólna 

 

Rodzaje anatomii: 
Główne: 
-systematyczna – opisuje budowę poszczególnych układów 
-topograficzna – zajmuje się badanie poszczególnych części ciała szczególny nacisk kładąc na wzajemne 
stosunki tworzących je struktur 
Inne: 
-kliniczna – podstawa praktyczna dla nauk medycznych 
-powłok ciała – służy klinicystom i artystom 
 

z anatomii czynnościowej zrodziła się fizjologia 

 
Pozycja anatomiczna – prawidłowa pozycja umożliwiająca funkcjonowanie organizmu nie prowadząca do 
żadnych zwyrodnień (które najczęściej występują w układzie szkieletowym np. skoliozy, kifozy). Składają 
się na nią: 
-postawa stojąca  
-głowa i wzrok zwrócone ku przodowi  
-kończyny górne wyprostowane, ułożone wzdłuż tułowia, 
-z dłońmi skierowanymi ku przodowi (ułożenie supinacyjne)  
-palce rąk wyprostowane, kciuk przywiedziony  
-kończyny dolne wyprostowane, 
-stopy złączone razem powierzchniami przyśrodkowymi  
-palce stóp wyprostowane  

(Nie jest to postawa swobodna ani fizjologiczna niemniej jednak użyteczna. Niezależnie 
od rzeczywistego ułożenia ciała osoby badanej poszczególne struktury anatomiczne i 
części jej ciała opisuje się i nazywa tak, jakby znajdowała się ona w pozycji 
anatomicznej.)  
Określanie strony ciała i kierunków odnosi się zawsze do pacjenta!  
prawy oznacza zawsze znajdujący się po prawej stronie pacjenta, niezależnie od tego 
czy ten jest do nas obrócony twarzą czy grzbietem.  
Góra zawsze jest w stronę głowy a nie stóp, niezależnie od tego czy pacjent leży albo stoi na rękach. 

Strzałki niebieskie pokazują stronę boczną ręki a czerwone stronę przyśrodkową. 
 
Płaszczyzny, osie i linie ciała: 

 

x - oś pozioma czyli poprzeczna (axis horizontalis sive transversalis) - 

biegnąca z lewa na prawo, zachodzą na niej ruchy zginania i prostowania 
 

 

 

y - oś pionowa czyli długa (axis verticalis sive longitudinalis)- 

biegnąca z dołu do góry , zachodzą na niej ruch obrotowe 

 

z - oś strzałkowa (axis sagittalis) - 

biegnąca od przodu ku tyłowi, zachodzą na niej ruchy odwodzenia i przywodzenia 

 

 

Osie te wyznaczają główne płaszczyzny: 

 

 

 

płaszczyzny czołowe (plana frontalia sive coronalia) - 

wyznaczone przez osie pionowe i poziome; płaszczyzna szwu wieńcowego 

 

 

 

 

 

 

 

płaszczyzny strzałkowe (plana sagittalia) - 

wyznaczone przez osie pionowe i strzałkowe; płaszczyzna szwu strzałkowego (sutura 
sagittalis)  

 

 

 

 

 

płaszczyzny poziome czyli poprzeczne (plana horizontalia sive 

transversa) - 

wyznaczone przez osie poziome i strzałkowe. 

 
 
 
 
W szczególności własnymi nazwami wyróżnione są: 

oś główna (axis principalis)  

- oś pionowa przechodząca przez szczyt głowy  

płaszczyzna pośrodkowa (planum medianum)  

- płaszczyzna strzałkowa zawierająca oś główną; płaszczyzna symetrii ciała  

płaszczyzna przypośrodkowa (planum paramedianum)  

- płaszczyzna strzałkowa równoległa do płaszczyzny pośrodkowej  

płaszczyzna przezodźwiernikowa (planum transpyloricum)  

- płaszczyzna pozioma, w połowie odległości pomiędzy wcięciem szyjnym mostka  
a górnym brzegiem spojenia łonowego; płaszczyzna Addisona  

płaszczyzna podżebrowa (planum subcostale)  

- płaszczyzna pozioma przechodząca obustronnie przez najniższy punkt łuku żebrowego (arcus 
costalis)  

płaszczyzna nadgrzebieniowa (planum supracristale)  

- płaszczyzna pozioma przechodząca obustronnie przez najwyższy punkt grzebienia biodrowego 
(crista iliaca)  

płaszczyzna międzyguzkowa (planum intertuberculare)  

- płaszczyzna pozioma przechodząca obustronnie przez guzek biodrowy (tuberculum iliacum)  

płaszczyzna międzykolcowa (planum interspinale)  

- płaszczyzna pozioma przechodząca obustronnie przez kolec biodrowy przedni górny (spina iliaca 
anterior superior)  

Linie topograficzne – określają umiejscowienie danych punktów na ciele 
Z przodu: 
-linia pośrodkowa przednia (biegnie od czubka głowy przez czoło, twarzoczaszkę, rękojeść mostka, klatkę 
piersiową, jamę brzuszną do spojenia łonowego) 
-linia środkowo obojczykowa (biegnie od środka obojczyka równolegle do linii pośrodkowej przedniej) 
-linia pachowa przednia (biegnie od fałdu pachowego przedniego) 
-linia pachowa środkowa (biegnie od fałdu pachowego tylnego) 
Z tyłu: 
-linia pośrodkowa tylna (od tyłu głowy przez kręgi szyjne, (...) do odbytu) 
-linia łopatkowa (od górnej części łopatki równolegle do linii pośrodkowej tylnej) 
-linia pachowa tylna 
 
Kończyny: 
-bliższe 
-dalsze 

 
  Części ciała i ich okolice: 

  Głowy i szyi: 

  Z Przodu i z tyłu 



  okolica czołowa 



  okolica ciemieniowa 



  okolica skroniowa 



  okolica nosowa 



  okolica ustna 



  okolica bródkowa 



 

okolica oczodołowa 



 

okolica podoczodołowa 



  okolica jarzmowa 



  okolica policzkowa 



  okolica przyuszniczo-żwaczowa 



  okolica przednia szyi 



  okolica mostkowo-obojczykowo-sutkowa 



  okolica boczna szyi 



  okolica tylna szyi 

  Tułowia i kończyn: 

  Z przodu tułowia: 



  okolica podobojczykowa 



  okolica sutkowa 



  okolica pachowa 



 

okolica podżebrowa 



  okolica nadbrzuszna 



  okolica boczna 



 

okolica pępkowa 



  okolica pachwinowa 



 

okolica łonowa 

  Kończyny górnej: 



  okolica naramienna 



  okolica przednia ramienna 



 

okolica łokciowa przednia 



  okolica przednia przedramienia 



 

grzbiet ręki 

  Kończyny dolnej: 



  okolica przednia uda 



  okolica przednia kolana 



  okolica przednia goleni 



  grzbiet stopy 

  Z tyłu tułowia 



 

okolica kręgowa 



  okolica krzyżowa 



 

okolica łopatkowa 



 

okolica podłopatkowa 



 

okolica lędźwiowa 

  kończyna górna 



  okolica naramienna 



  okolica tylna ramienna 



 

okolica tylna łokciowa 



  okolica tylna przedramienia 



 

dłoń 

 
 
 

  kończyna dolna 



 

okolica pośladkowa 



  okolica tylna uda 



  okolica tylna kolana 



  okolica tylna goleni 



  podeszwa stopy 

  Jamy ciała: 

  jama klatki piersiowej 
  jama brzuszna 
  jama miedniczna 

  Okolice jam ciała 

  Jama klatki piersiowej 

  okolice opłucnowo-płucne prawa i lewa (znajdują się w niej płuca) 
  okolice śródpiersia:    



 

środkowe 



  górne 



 

przednie (leży w nim serce) 



  tylne 



 

Narządy leżące w tej jamie ciała: serce, płuca, żyła ramienno-głowowa prawa i lewa, żyła 

główna górna, przepona, tchawica, przełyk, IV kręg piersiowy, oskrzele główne prawe i 
lewe, VII kręg piersiowy 

  Jama brzuszna 

  Wnętrze jamy brzusznej wyścielone jest błona surowiczą zwaną otrzewną ścienną. We wnętrzu 

jamy otrzewnej znajdują się narządy wewnętrzne (trzewia) otoczone otrzewną trzewną. 

  Narządy mają ścisłe położenie w stosunku do otrzewnej trzewnej: 



 

jeśli narząd jest otoczony otrzewną najmniej z trzech stron mówimy, że położony jest 

wewnątrzotrzewnowo    



 

jeśli otoczony jest otoczony otrzewną z jednej strony mówimy, że położony jest 

zaotrzewnowo 



 

Narządy leżące w tej jamie ciała: żołądek, śledziona, wątroba, XI kręg piersiowy, I kręg 

lędźwiowy, nerki, pęcherzyk żółciowy, wątroba, żyła wrotna, okrężnica, jelito czcze itd... 



 

Narządy położone zaotrzewnowo: 



 

nerki, moczowody, pusty pęcherz moczowy, nadnercza, dwunastnica, okrężnica, 
trzustka, nasieniowody, pęcherzyki nasienne, gruczoł krokowy. 



  Narządy położone wewnątrzotrzewnowo: 



 

przełyk, żołądek, jelito czcze, jelito kręte, wątroba, pęcherzy żółciowy, pełny 
pęcherz moczowy, jądra, jajniki, jajowody, macica.