Anatomia Ogólna

Rodzaje anatomii:
Główne:
-systematyczna – opisuje budowę poszczególnych układów
-topograficzna – zajmuje się badanie poszczególnych części ciała szczególny nacisk kładąc na wzajemne
stosunki tworzących je struktur
Inne:
-kliniczna – podstawa praktyczna dla nauk medycznych
-powłok ciała – służy klinicystom i artystom

z anatomii czynnościowej zrodziła się fizjologia

Pozycja anatomiczna – prawidłowa pozycja umożliwiająca funkcjonowanie organizmu nie prowadząca do
żadnych zwyrodnień (które najczęściej występują w układzie szkieletowym np. skoliozy, kifozy). Składają
się na nią:
-postawa stojąca
-głowa i wzrok zwrócone ku przodowi
-kończyny górne wyprostowane, ułożone wzdłuż tułowia,
-z dłońmi skierowanymi ku przodowi (ułożenie supinacyjne)
-palce rąk wyprostowane, kciuk przywiedziony
-kończyny dolne wyprostowane,
-stopy złączone razem powierzchniami przyśrodkowymi
-palce stóp wyprostowane

(Nie jest to postawa swobodna ani fizjologiczna niemniej jednak użyteczna. Niezależnie
od rzeczywistego ułożenia ciała osoby badanej poszczególne struktury anatomiczne i
części jej ciała opisuje się i nazywa tak, jakby znajdowała się ona w pozycji
anatomicznej.)
Określanie strony ciała i kierunków odnosi się zawsze do pacjenta!
prawy oznacza zawsze znajdujący się po prawej stronie pacjenta, niezależnie od tego
czy ten jest do nas obrócony twarzą czy grzbietem.
Góra zawsze jest w stronę głowy a nie stóp, niezależnie od tego czy pacjent leży albo stoi na rękach.

Strzałki niebieskie pokazują stronę boczną ręki a czerwone stronę przyśrodkową.

Płaszczyzny, osie i linie ciała:

x - oś pozioma czyli poprzeczna (axis horizontalis sive transversalis) -

biegnąca z lewa na prawo, zachodzą na niej ruchy zginania i prostowania

y - oś pionowa czyli długa (axis verticalis sive longitudinalis)-

biegnąca z dołu do góry , zachodzą na niej ruch obrotowe

z - oś strzałkowa (axis sagittalis) -

biegnąca od przodu ku tyłowi, zachodzą na niej ruchy odwodzenia i przywodzenia

Osie te wyznaczają główne płaszczyzny:

płaszczyzny czołowe (plana frontalia sive coronalia) -

wyznaczone przez osie pionowe i poziome; płaszczyzna szwu wieńcowego

płaszczyzny strzałkowe (plana sagittalia) -

wyznaczone przez osie pionowe i strzałkowe; płaszczyzna szwu strzałkowego (sutura
sagittalis)

płaszczyzny poziome czyli poprzeczne (plana horizontalia sive

transversa) -

wyznaczone przez osie poziome i strzałkowe.

W szczególności własnymi nazwami wyróżnione są:

oś główna (axis principalis)

- oś pionowa przechodząca przez szczyt głowy

płaszczyzna pośrodkowa (planum medianum)

- płaszczyzna strzałkowa zawierająca oś główną; płaszczyzna symetrii ciała

płaszczyzna przypośrodkowa (planum paramedianum)

- płaszczyzna strzałkowa równoległa do płaszczyzny pośrodkowej

płaszczyzna przezodźwiernikowa (planum transpyloricum)

- płaszczyzna pozioma, w połowie odległości pomiędzy wcięciem szyjnym mostka
a górnym brzegiem spojenia łonowego; płaszczyzna Addisona

płaszczyzna podżebrowa (planum subcostale)

- płaszczyzna pozioma przechodząca obustronnie przez najniższy punkt łuku żebrowego (arcus
costalis)

płaszczyzna nadgrzebieniowa (planum supracristale)

- płaszczyzna pozioma przechodząca obustronnie przez najwyższy punkt grzebienia biodrowego
(crista iliaca)

płaszczyzna międzyguzkowa (planum intertuberculare)

- płaszczyzna pozioma przechodząca obustronnie przez guzek biodrowy (tuberculum iliacum)

płaszczyzna międzykolcowa (planum interspinale)

- płaszczyzna pozioma przechodząca obustronnie przez kolec biodrowy przedni górny (spina iliaca
anterior superior)

Linie topograficzne – określają umiejscowienie danych punktów na ciele
Z przodu:
-linia pośrodkowa przednia (biegnie od czubka głowy przez czoło, twarzoczaszkę, rękojeść mostka, klatkę
piersiową, jamę brzuszną do spojenia łonowego)
-linia środkowo obojczykowa (biegnie od środka obojczyka równolegle do linii pośrodkowej przedniej)
-linia pachowa przednia (biegnie od fałdu pachowego przedniego)
-linia pachowa środkowa (biegnie od fałdu pachowego tylnego)
Z tyłu:
-linia pośrodkowa tylna (od tyłu głowy przez kręgi szyjne, (...) do odbytu)
-linia łopatkowa (od górnej części łopatki równolegle do linii pośrodkowej tylnej)
-linia pachowa tylna

Kończyny:
-bliższe
-dalsze

 Części ciała i ich okolice:

 Głowy i szyi:

 Z Przodu i z tyłu



okolica czołowa



okolica ciemieniowa



okolica skroniowa



okolica nosowa



okolica ustna



okolica bródkowa



okolica oczodołowa



okolica podoczodołowa



okolica jarzmowa



okolica policzkowa



okolica przyuszniczo-żwaczowa



okolica przednia szyi



okolica mostkowo-obojczykowo-sutkowa



okolica boczna szyi



okolica tylna szyi

 Tułowia i kończyn:

 Z przodu tułowia:



okolica podobojczykowa



okolica sutkowa



okolica pachowa



okolica podżebrowa



okolica nadbrzuszna



okolica boczna



okolica pępkowa



okolica pachwinowa



okolica łonowa

 Kończyny górnej:



okolica naramienna



okolica przednia ramienna



okolica łokciowa przednia



okolica przednia przedramienia



grzbiet ręki

 Kończyny dolnej:



okolica przednia uda



okolica przednia kolana



okolica przednia goleni



grzbiet stopy

 Z tyłu tułowia



okolica kręgowa



okolica krzyżowa



okolica łopatkowa



okolica podłopatkowa



okolica lędźwiowa

 kończyna górna



okolica naramienna



okolica tylna ramienna



okolica tylna łokciowa



okolica tylna przedramienia



dłoń

 kończyna dolna



okolica pośladkowa



okolica tylna uda



okolica tylna kolana



okolica tylna goleni



podeszwa stopy

 Jamy ciała:

 jama klatki piersiowej
 jama brzuszna
 jama miedniczna

 Okolice jam ciała

 Jama klatki piersiowej

 okolice opłucnowo-płucne prawa i lewa (znajdują się w niej płuca)
 okolice śródpiersia:



środkowe



górne



przednie (leży w nim serce)



tylne



Narządy leżące w tej jamie ciała: serce, płuca, żyła ramienno-głowowa prawa i lewa, żyła

główna górna, przepona, tchawica, przełyk, IV kręg piersiowy, oskrzele główne prawe i
lewe, VII kręg piersiowy

 Jama brzuszna

 Wnętrze jamy brzusznej wyścielone jest błona surowiczą zwaną otrzewną ścienną. We wnętrzu

jamy otrzewnej znajdują się narządy wewnętrzne (trzewia) otoczone otrzewną trzewną.

 Narządy mają ścisłe położenie w stosunku do otrzewnej trzewnej:



jeśli narząd jest otoczony otrzewną najmniej z trzech stron mówimy, że położony jest

wewnątrzotrzewnowo



jeśli otoczony jest otoczony otrzewną z jednej strony mówimy, że położony jest

zaotrzewnowo



Narządy leżące w tej jamie ciała: żołądek, śledziona, wątroba, XI kręg piersiowy, I kręg

lędźwiowy, nerki, pęcherzyk żółciowy, wątroba, żyła wrotna, okrężnica, jelito czcze itd...



Narządy położone zaotrzewnowo:



nerki, moczowody, pusty pęcherz moczowy, nadnercza, dwunastnica, okrężnica,
trzustka, nasieniowody, pęcherzyki nasienne, gruczoł krokowy.



Narządy położone wewnątrzotrzewnowo:



przełyk, żołądek, jelito czcze, jelito kręte, wątroba, pęcherzy żółciowy, pełny
pęcherz moczowy, jądra, jajniki, jajowody, macica.