UKD 624.042:69.001.2

Zgłoszona przez Ministerstwo Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych

Ustanowiona przez Polski Komitet Normalizacji, Miar i Jakości dnia 28 czerwca 1982 r. jako norma
obowiązująca od dnia 1 lipca 1983 r. (Dz. Norm. i Miar nr 2/1983 poz. 2)

1. WSTĘP

1.1. Przedmiot normy.

Przedmiotem normy są obciążenia zmienne technologiczne i montażowe, z wyjątkiem obciążeń środkami
transportu, które należy przyjmować w obliczeniach statycznych budowli i ich części.

1.2. Zakres stosowania normy.

Normę stosuje się do wszelkich budowli niezależnie od ich przeznaczenia i rodzaju stosowanych materiałów,
z wyjątkiem budowli, dla których wydano oddzielne normy.

1.3. Określenia

– wg PN-82/B-02000 p. 1.4.

1.4. Podstawowe oznaczenia

– wg PN-82/B-02000 p. 1.5.

2. ZASADY USTALANIA OBCIĄśEŃ ZMIENNYCH

2.1. Wartości charakterystyczne

obciążeń zmiennych technologicznych i montażowych należy przyjmować wg rozdz. 3, a w przypadkach nie
wymienionych – wg instrukcji i wytycznych dotyczących projektowania lub określać indywidualnie, zgodnie z
przeznaczeniem budowli i danymi technologicznymi.

2.2. Podział obciążeń zmiennych.

Ustalając obciążenia zmienne należy uwzględnić, w zależności od potrzeby, ich podział na:

– obciążenia równomiernie rozłożone i obciążenia skupione,

– obciążenia statyczne i dynamiczne.

Należy również określić długotrwałą część tych obciążeń.

2.3. Obciążenia od maszyn, urządzeń i składowanych materiałów

należy określać na podstawie danych technologicznych.

POLSKI KOMITET
NORMALIZACJI, MIAR I
JAKOŚCI

POLSKA NORMA

PN-82/B-02003

Obciążenia budowli

Zamiast:

PN-74/B-02009

Grupa katalogowa

0702

Obciążenia zmienne technologiczne

Podstawowe obciążenia technologiczne i
montażowe

Actions on building structures

Variable actions during
exploitation and assembling

Charges des bâtiments et des euvrages d'art

Charges variables technologiques et du montage

Нагрузки стпроительных
конструкци

Основные технологические и
монтажные нагрузки

Dane te i obciążenia powinny obejmować:

a) charakterystyczne wartości obciążeń,

b) możliwe schematy obciążeń skupionych i rozłożonych, dostosowane do siatki projektowej budynku i
poziomów stropów, z podaniem gabarytów urządzeń i innych danych określających warunki przyłożenia
obciążenia, np. rodzaje i wymiary podpór urządzenia, możliwe zmiany odległości pomiędzy maszynami w
trakcie ich ustawienia, wymiany lub remontu,

c) charakterystykę dynamiczną urządzeń.

2.4. Wartości charakterystyczne obciążeń od maszyn i urządzeń

w tym od przewodów rurowych, określa się na podstawie norm lub katalogów, a dla urządzeń nietypowych
(nieznormalizowanych) na podstawie danych ustalonych przez producenta lub rysunków wykonawczych. Do
obciążenia od urządzeń wlicza się ciężar maszyny lub urządzenia (w tym stałe oprzyrządowanie i elementy
mocujące), ciężar izolacji, obciążenie wynikające z maksymalnego napełnienia urządzenia, możliwego w
czasie użytkowania, np. ciężar najcięższej części obrabianej, ciężar transportowanego ładunku o wartości
nominalnej.

2.5. Obciążenie od tymczasowych ścianek działowych

należy przyjmować w zależności od ich konstrukcji, położenia i sposobu mocowania do stropu i ścian. W
obliczeniach różnych elementów obciążenia to należy uwzględniać:

– zgodnie z rzeczywistym działaniem lub

– jako obciążenie równomiernie rozłożone na obciążoną powierzchnię.

2.6. Dokumentacja projektowa

powinna zawierać wartości obciążeń przyjęte do obliczeń. W pomieszczeniach, w których mogłoby nastąpić
przekroczenie przyjętych do obliczeń wartości obciążeń zmiennych należy umieścić w dobrze widocznym
miejscu trwałe napisy podające wartości dopuszczalnego (charakterystycznego) obciążenia zmiennego oraz
sposób ładowania.

Konieczność umieszczania napisów należy zaznaczyć w dokumentacji projektowej.

3. WARTOŚCI CHARAKTERYSTYCZNE OBCIĄśEŃ ZMIENNYCH
TECHNOLOGICZNYCH I MONTAśOWYCH

3.1. Wartości całkowite i ich części długotrwałe.

Pełne wartości charakterystyczne obciążeń zmiennych, pomnożone przez współczynniki jednoczesności,
wchodzą do kombinacji podstawowej i wyjątkowej w stanie granicznym nośności oraz do kombinacji
podstawowej w stanie granicznym użytkowania. Ich części długotrwałe, określone zgodnie z p. 3.3 wchodzą
tylko do kombinacji obciążeń długotrwałych w stanie granicznym użytkowania wg p. 4.3.2 PN-82/B-02000.

W przypadkach odbiegających od podanych w normie, wartości charakterystyczne obciążeń zmiennych
należy określać indywidualnie, zgodnie z PN-82/B-02000.

3.2. Obciążenie zmienne równomiernie rozłożone

stropów należy przyjmować wg tabl. 1 oraz wg p. 3.4, w zależności od przeznaczenia budowli i sposobów
użytkowania pomieszczeń.

Wartości podane w tabl. 1, z wyjątkiem pozycji B6 nie obejmują obciążeń dynamicznych, które należy
określać oddzielnie wg rozdz. 5.

W przypadkach nie ujętych w tabl. 1 i p. 3.1 lub odbiegających od podanych, można określać
charakterystyczne wartości obciążeń zmiennych korzystając z ciężarów objętościowych podanych w
załączniku 1.

Tablica 1. Wartości charakterystyczne obciążeń technologicznych równomiernie rozłożonych

A. Pokoje, pomieszczenia i sale

Lp.

Przeznaczenie pomieszczenia i sposób jego

Obciążenie, kN/m

2

użytkowania

1

Stropy poddaszy oraz stropodachów wentylowanych, w
których ciężar pokrycia dachowego nie obciąża
konstrukcji stropu, z dostępem poprzez wyłaz
rewizyjny

0,5

2

Poddasza z dostępem z klatki schodowej

1,2

3

Pokoje i pomieszczenia mieszkalne w domach
indywidualnych, czynszowych, hotelach, schroniskach,
szpitalach, więzieniach, pomieszczenia sanitarne itp.

1,5

4

Wszelkie pokoje biurowe, gabinety lekarskie, naukowe,
sale lekcyjne szkolne, szatnie i łaźnie zakładów
przemysłowych, pływalnie oraz poddasza użytkowane
jako magazyny lub kondygnacje techniczne

2,0

5

Audytoria, aule, sale zebrań i sale rekreacyjne w
szkołach, restauracyjne, kawiarniane, widownie
teatralne, koncertowe, kinowe, sale bankowe,
pomieszczenia koszar

3,0

6

Kuchnie w zakładach zbiorowego żywienia, podręczne
składy w budynkach użyteczności publicznej

3,5

7

Sale i pomieszczenia obciążone tłumem ludzi w sposób
statyczny, w muzeach, świątyniach, oraz poczekalnie i
szatnie przy dużych salach

4,0

8

Sale dworcowe, targowe, sportowe, taneczne, sceny
teatralne i estradowe, sklepy, sale sprzedaży domów
towarowych

5,0

9

Pomieszczenia magazynowe sklepów, domów
towarowych, poczty itp.

7,5

10

Trybuny

ziemne

o stałych
miejscach
siedzących

3,0

bez stałych
miejsc
siedzących

5,0

nadziemne
(stalowo-
żelbetowe itp.)

o stałych
miejscach
siedzących

4,0

bez stałych
miejsc
siedzących

8,0

11

Wiejskie budynki inwentarskie dla zwierząt o masie:

owce i świnie do 80 kg

3,0

świnie powyżej 80 kg

3,5

bydło i konie poniżej 100 kg

3,5

bydło i konie powyżej 100 kg

5,0

B. Przestrzenie komunikacyjne

Lp.

Przeznaczenie budowli (obiektów) i sposób ich
użytkowania

Obciążenie, kN/m

2

korytarze
i halle

klatki schodowe, galerie
niewspornikowe

1

Wszelkiego rodzaju budynki mieszkalne, szpitalne,
więzienia

2,0

3,0

2

Biura, szkoły, zakłady naukowe, banki, przychodnie
lekarskie

2,5

4,0

3

Dojścia do wejść i wyjść audytoriów, auli, sal
(konferencyjnych, zebrań, sal rekreacyjnych w
szkołach itp.)

3,0

4,0

4

Domy kultury, hale koncertowe, teatry, kina, kluby,
restauracje, kawiarnie, uczelnie

4,0

4,0

5

Muzea, świątynie, koszary

4.0

5,0

6

Dojścia do wejść i wyjść z dworców komunikacyjnych,
zakładów rozrywkowych, hal sportowych, trybun, oraz
innych pomieszczeń obciążonych stale lub dorywczo
tłumem ludzi w sposób dynamiczny

5,0

5,0

7

Domy towarowe, sklepy, hale targowe

6,0

6,0

C. Pomieszczenie o wartościach obciążenia ustalanych indywidualnie lecz nie mniej niż

1)

Lp.

Przeznaczenie pomieszczenia i sposób jego
użytkowania

Obciążenie, kN/m

2

1

Pomieszczenia produkcyjne w zakładach przemysłu
drobnego, lekkiego, rzemiosła, w stacjach
telefonicznych, radiowych, telewizyjnych

3,0

2

Laboratoria szpitalne, sale operacyjne i zabiegowe,
pralnie w budynkach mieszkalnych

3,5

3

Sale hydroterapii, rentgenowskie i sterylizatorskie w
szpitalach

5,0

4

Stacje energetyczne, rozdzielnie, drukarnie,
introligatornie, rzeźnie, pralnie i suszarnie
mechaniczne, pomieszczenia produkcyjne innych
zakładów przemysłowych nie wymienionych gdzie
indziej

5

Maszynownie dźwigów

6

Magazyny archiwów, bibliotek, towarów lekkich i
przestrzennych

7

Sale wystawowe wyrobów przemysłu

6,0

8

Przestrzenie
magazynowe

handlu hurtowego na wyższych

kondygnacjach

7,5

w parterze

10,0

ogólne spożywcze w parterze

15,0

9

Piekarnie

pomieszczenia produkcyjne i
magazynowe

10,0

pomieszczenia przed i za piecami,
komory rozrostu

7,5

ekspedycje i pozostałe

5,0

D. Konstrukcje o specjalnym sposobie użytkowania

Lp.

Przeznaczenie konstrukcji i sposób jej użytkowania

Obciążenie, kN/m

2

1

Balkony, galerie i loggie wspornikowe

5,0

2

Rampy kolejowe, magazynowe
należy ustalać indywidualnie, jednak
nie mniej niż

wyładowcze

10,0

ekspedycyjne

5,0

3

Schody prowadzące na pomosty i mostki, na których
przebywają pojedyncze osoby

1,5

4

Tarasy (i dachy płaskie z dostępem), które mogą być
obciążone tłumem ludzi w sposób statyczny, pomosty i
galerie niewspornikowe przeznaczone do obsługi
urządzeń w zakładach produkcyjnych

2,0

5

Ustroje konstrukcyjne podlegające parciu ziemi;
obciążenie naziomu należy ustalać indywidualnie,
jednak nie mniej niż

– przy obciążeniu tłumem ludzi

3,0

– przy obciążeniu pojazdami mechanicznymi

wg PN-82/B-02004

3.3. Długotrwała część obciążenia zmiennego równomiernie rozłożonego.

Długotrwała część obciążenia zmiennego równomiernie rozłożonego należy określać mnożąc jego wartość
charakterystyczną przez współczynnik ψ

d

. Wartość tego współczynnika podano w tabl. 2. W pozostałych

przypadkach ψ

d

należy ustalać indywidualnie na podstawie projektów technologicznych lub danych

doświadczalnych.

Tablica 2. Wartości współczynnika

3.4. Obciążenie ściankami działowymi

a) Obciążenie ściankami działowymi stropów w budynkach przyjmować można bez potrącania otworów o

powierzchniach mniejszych niż 4 m

2

.

b) W przypadku gdy ciężar ścianek działowych ustawionych równolegle do rozpiętości stropu odniesiony do

powierzchni tych ścianek nie przekracza 2,5 kN/m

2

, do obliczeń można przyjmować obciążenie zastępcze

równomiernie rozłożone na strop, którego wartości dla ścianek działowych o wysokości h

s

2,65 m podano

w tabl. 3. Dla ścianek o wysokości h

s

> 2,65 m obciążenie zastępcze należy zwiększać proporcjonalnie do

stosunku h

s

/ 2,65.

Tablica 3. Obciążenia zastępcze od ścianek działowych

– przy obciążeniu taborem kolejowym

wg PN85/S-10030

6

Ustroje konstrukcyjne przykrywające budowle
podziemne; obciążenie należy ustalać indywidualnie

– przy obciążeniu tłumem ludzi

5,0

– przy obciążeniu pojazdami mechanicznymi

wg PN-82/B-02004

1)

Dla klatek schodowych budowli o obciążeniu technologicznym pomieszczeń ustalanym indywidualnie, należy

przyjmować wartość obciążenia zmiennego równą 5,0 kN/m

2

, dla galerii niewspornikowych, korytarzy i hallów

– nie mniej niż 5,0 kN/m

2

.

Lp. Przeznaczenie budowli (obiektu) i sposób użytkowania

pomieszczenia lub obciążenia

Pomieszczenia Korytarze Klatki schodowe,

galerie

1 2

3

4

5

1 Obiekty posiadające wyposażenie wymienione w p.

2.3.1 PN-82/B-02000

1,0

1,0

1,0

2 Magazyny, składy, archiwa, biblioteki i skarbce

0,8

0,9

0,35

3 Muzea, świątynie, sale wystawowe, hale targowe, domy

towarowe i sklepy

0,8

0,8

4 Szkoły, uczelnie, biura, kluby, restauracje

(pomieszczenia wg poz. 4A i 5A w tabl. 1)

0,5

0,6

5 Poddasze (wg poz. 2A tabl. 1)

0,5

–

6 Domy mieszkalne, hotele, więzienia, koszary itp. (wg

poz. 3A, 7A tabl. 1)

0,35

0,5

7 Pomieszczenia inwentarskie

1)

0,25

0,25

8 Pływalnie, przystanie sportów wodnych

–

–

0,35

9 Obciążenia wymienione w p. 2.3.3 PN-82/B-02000

0

0

0

W obliczeniach dachów i stropodachów obciążenie długotrwałe można uwzględniać tylko w indywidualnych
przypadkach.

1)

Dopuszcza się indywidualne ustalenie innych wartości stosowne do rodzaju hodowli.

Lp. Ciężar ścianki działowej razem z wyprawą kN/m

2

Obciążenie zastępcze na strop kN/m

2

c) W przypadku gdy obciążenie zmienne stropów lub obciążenie zmienne zastępcze równomiernie rozłożone

przekracza 5,0 kN/m

2

można nie uwzględniać obciążenia stropów ściankami działowymi o ciężarze (razem z

wyprawą) do 1,5 kN/m

2

, pod warunkiem że odległości pomiędzy tymi ściankami są większe niż połowa

rozpiętości stropów w świetle, a wysokość ścianek nie przekracza 3 m.

d) Ciężary ścianek działowych ustawionych na żebrach stropów żelbetowych gęstożebrowych mogą być
przyjmowane jako rozłożone na 3 żebra, przy czym żebro bezpośrednio obciążone przyjmuje 50% ciężaru
ścianki, zaś żebra sąsiednie – po 25%.

3.5. Obciążenia skupione pionowe

należy uwzględniać w obliczeniach: przekryć, pokryć, schodów i balkonów (loggii) jako przyłożone w
niekorzystnym miejscu na powierzchni nie większej niż 0,1 x 0,1 m.

Obciążeń skupionych nie należy sumować z obciążeniami równomiernie rozłożonymi, z wyjątkiem
przypadków wynikających z danych technologicznych.

Jeżeli z danych technologicznych nie wynikają wartości większe, należy przyjmować jako wartości
charakterystyczne:

a) dla przekryć i schodów – nie mniej niż 1,5 kN,

b) dla strychów, pokryć, tarasów, trybun i balkonów – 1,0 kN,

c) dla pokryć, na których można się poruszać tylko po tropach i mostkach – 0,5 kN.

Najmniejsza wartość obciążenia pionowego skupionego, którą powinien przenieść każdy element
konstrukcyjny, na którym może stanąć noga człowieka z narzędziami (np. oddzielny stopień schodów,
gzyms, okap, wspornik dla podtrzymania pomostu) wynosi 1,0 kN.

3.6. Obciążenie poziome

skupione lub liniowe rozłożone na jednostkę długości, np. poręczy balkonów, galerii, klatek schodowych,
tarasów oraz parapetów w ścianach osłonowych należy przyjmować jako równe:

a) 1,0 kN/m – w budynkach mieszkalnych, przedszkolach, żłobkach, domach wypoczynkowych, sanatoriach,
szpitalach i innych zakładach leczniczych oraz w innych budynkach i pomieszczeniach, jeżeli nie ma
specjalnych wymagań,

b) 1,5 kN/m – na trybunach sportowych i innych,

c) 0,3 kN/m – na pomostach, przejściach, w ogrodzeniach miejsc przeznaczonych do przebywania
pojedynczych ludzi, w dolnym miejscu poręczy, jeśli z danych technologicznych nie wynika potrzeba
wyższej wartości.

3.7. Obciążenia skupione od zwierząt w budownictwie inwentarskim

należy określać wg tabl. 4.

3.8. Siły tarcia

należy uwzględniać w przypadkach, gdy wpływają one na wymiarowanie i zmniejszają bezpieczeństwo
konstrukcji. Wartości współczynnika tarcia spoczynkowego należy przyjmować wg tablicy załącznika 2, lub
określać na podstawie pomiarów. W tablicy załącznika 2 podano wartości odpowiadające materiałom o
temperaturze od –10°C do +30°C oraz w stanie powietrzno-suchym, z wyjątkiem wartości podanych w kol.
7, 8, 9 oraz w koi. 5 i 7.

W przypadku stosowania właściwych smarów można przyjmować do obliczeń wartości o

1

/

3

do

1

/

2

mniejsze

od podanych w tablicy załącznika 2.

Jeżeli podano dwie wartości to należy przyjmować tę, która zwiększa bezpieczeństwo konstrukcji.

3.9. Obciążenie rusztowań

1

do 0,5

0,25

2

do 1,5

0,75

3

do 2,5

1,25

3.9.1. Obciążenie pionowe

od rusztowań należy ustalać przy uwzględnieniu ich ciężaru własnego, ciężaru materiałów i elementów
konstrukcyjnych oraz maszyn roboczych, które mogą się znaleźć na rusztowaniu w trakcie jego eksploatacji,
a ponadto ciężaru ludzi i drobnych urządzeń budowlanych.

Obciążenie zastępcze jednostajnie rozłożone od ciężaru materiałów, ludzi i drobnych urządzeń budowlanych
można przyjmować:

a) w przypadku rusztowań drewnianych o wysokości do 22 m i stalowych o wysokości do 40 m, nie

służących zadaniom specjalnym, w wartości 1,50 kN/m

2

na pomostach i schodniach,

b) w przypadkach rusztowań wyższych niż określono w poz. a) oraz rusztowań specjalnych, np. do robót

kamieniarskich, do zabezpieczeń przedawaryjnych wg ustaleń indywidualnych, lecz nie mniej niż 2,0 kN/m

2

na pomostach i schodniach.

3.9.2. Obciążenie poziome rusztowań

należy przyjmować, uwzględniając oprócz sił od działania wiatru i ewentualnych innych sił poziomych, jakie
mogą powstać, np. od pracy maszyn, urządzeń, również obciążenie poziome zastępcze.

Obciążenie poziome zastępcze działa na poziomie pomostu w najbardziej niekorzystnym kierunku i jest

równe co do wartości bezwzględnej

1

/

50

sumy wszystkich wartości charakterystycznych obciążeń

pionowych, liczonych od góry do rozpatrywanego poziomu rusztowania.

Tablica 4. Obciążenie skupione od zwierząt

3.10. Obciążenia montażowe

należy przyjmować zgodnie ze schematami i projektami montażu konstrukcji lecz o wartościach nie
mniejszych niż:

a) 0,50 kN/m

2

stropu – w przypadku konstrukcji stalowych i drewnianych,

b) 0,60 kN/m

2

stropu – w przypadku konstrukcji murowych i żelbetowych, wykonywanych metodami

tradycyjnymi,

c) 0,75 kN/m

2

stropu – w przypadku konstrukcji żelbetowych prefabrykowanych.

4. ZMNIEJSZENIE OBCIĄśEŃ ZMIENNYCH

W obliczeniach belek, podciągów, słupów, ścian, fundamentów i podłoży budowli można zmniejszyć wartości
charakterystyczne obciążeń zmiennych mnożąc je przez współczynniki podane w tabl. 5.

Współczynniki te można stosować jednocześnie.

5. OBCIĄśENIA DYNAMICZNE

Obciążenia dynamiczne należy uwzględniać mnożąc wartości obciążeń statycznych przez współczynnik
dynamiczny lub wykonując specjalne obliczenia dynamiczne. Wartości współczynnika dynamicznego podano
w tabl. 6.

6. WARTOŚCI WSPÓŁCZYNNIKA OBCIĄśENIA

Wartości współczynnika obciążenia należy przyjmować wg tabl. 7.

Tablica 5. Wartości współczynnika zmniejszającego

Zwierzęta

Obciążenie pionowe jedną
nogą

Rozstaw nóg

Obciążenie
poziome, kN

Wysokość
przyłożenia
obciążenia
poziomego, m

przód, kN

tył, kN

poprzeczny, m

podłużny, m

1

2

3

4

5

6

7

Bydło

1,7

1,7

0,35

1,2

3,0

0,6 ÷ 1,2

Owce

0,22

0,18

0,25

0,55

0,35

0 ÷ 0,7

Świnie

0,7

0,6

0,25

0,9

0,50

0 ÷ 0,7

Tablica 6. Wartości współczynnika dynamicznego

Tablica 7. Wartości γ

f

Lp. Określenie budowli i pomieszczeń

Współczynnik redukcji

dla obciążenia belek i
podciągów

dla obciążenia słupów, ścian i
fundamentów

1

2

3

4

1

Domy mieszkalne, internaty pensjonaty,
schroniska turystyczne, szpitale, więzienia – bez
pomieszczeń specjalnych (gdy powierzchnia

obciążenia przekracza 18 m

2

)

lecz nie mniej niż

0,5

2

Hotele, biura, czytelnie, pracownie i zakłady
naukowe, audytoria, stołówki, kawiarnie, domy
kultury, hale koncertowe, kina, kluby, stołówki,
teatry, uczelnie, muzea, sale wystaw, trybuny o
stałych miejscach, bez pomieszczeń specjalnych

(gdy powierzchnia obciążenia przekracza 36 m

2

)

lecz nie mniej niż

0,75

A – powierzchnia obciążenia belki (podciągu),

m – liczba poziomów obciążenia (kondygnacji) uwzględnionych w obciążeniu elementów przy m

2.

Lp. Obciążenia

Współczynnik
dynamiczny

1 2

3

1 Dźwigi osobowe w budynkach mieszkalnych i użyteczności publicznej

1,1

2 Dźwigi osobowe w budynkach przemysłowych i dźwigi towarowe nośności do 10,0

kN

1,2

3 Urządzenia transportu wewnętrznego

1)

1,2

4 Przesuwanie ciężarów

1,2

5 Toczenie ciężarów

1,3

6 Nagłe poderwanie lub zerwanie ciężaru (np. przy odrywaniu elementów

prefabrykowanych z form)

1,25

7 Bieg zwierząt

1,4

8 Wyładowywanie ciężarów

a) w warunkach normalnych, np. przy zastosowaniu małej mechanizacji

1,5

b) w warunkach niekorzystnych

1,7

c) w warunkach szczególnie niekorzystnych np.: w przypadku możliwości
zrzucenia

2,0

1)

Szczegółowe zasady stosowania i wartości podano w PN-82/B-02004, PN-86/B-02005, PN-87/B-02013.

Lp. Rodzaj obciążenia

Wartość współczynnika
obciążenia γ

f

1

Ciężary własne urządzeń stacjonarnych

1,2

2

Ciężary własne materiałów wypełniających
urządzenia (oprócz rurociągów)

cieczy

1,1

pozostałych materiałów

1,2

3

Ciężary własne materiałów wypełniających
rurociągi

cieczy

1,05

pozostałych materiałów
(zawiesiny, szlamy,
materiały sypkie)

1,1

KONIEC

Informacje dodatkowe

ZAŁĄCZNIK 1

WARTOŚCI CHARAKTERYSTYCZNE CIĘśARU OBJĘTOŚCIOWEGO NIEKTÓRYCH MATERIAŁÓW I

WYROBÓW, CIĘśARY ZWIERZĄT

Tablica Z1-1. Materiały budowlane sypkie

4

Obciążenia równomiernie rozłożone, określone w
tabl. 1, w zależności od wartości obciążeń

do 2,00 kN/m

2

1,4

ponad 2,00 kN/m

2

do 5,0

kN/m

2

1,3

ponad 5.00 kN/m

2

1,2

5

Pozostałe obciążenia zmienne nie wymienione w tabl. 1

1,2

6

Siły tarcia

1)

1,2 (0,8)

1)

Wartość 0,8 należy przyjmować wówczas, gdy siła tarcia zwiększa bezpieczeństwo budowli.

Lp.

Nazwa materiału

W stanie powietrzno-suchym

1)

ciężar objętościowy, kN/m

3

kąt tarcia
wewnętrznego,°

1

2

3

4

1

Cement

a) luźno usypany

12,0

30

b) w workach

15,0

–

c) zbity

16,0

30

d) w silosach

17,0

20

2

Gips budowlany

16,0

30

3

Glina

a) sucha

16,0

30

b) mokra

20,0

20

4

Glinoporyt

9,5

–

5

Kamień polny

20,0

30

6

Koramzyt

8,0

–

7

Klinkier cementowy

12,0

30

8

Łupkoryt

10,0

–

9

Margle do wyrobu cementu

15,0

30

10

Piasek

a) suchy

16,0

30

b) nawodniony

20,0

20

11

Piasek koksowy

a) mokry

14,0

35

b) suchy

7,0

25

12

Pumeks hutniczy

9,0

30

13

Tłuczeń

a) ceglany

12,0

35

Tablica Z1-2. Ciecze

b) z kamieni ścisłych

20,0

35

c) z kamieni porowatych

15,0

35

d) z lekkich betonów izolacyjnych

4,0

35

e) z lekkich betonów konstrukcyjnych

7,0

35

14

Wapno

a) gaszone w proszku (w workach)

8,0

–

b) palone w kawałkach

12,0

30

c) palone w proszku

10,0

25

15

śużel,,

a) paleniskowy mokry

14,0

–

b) paleniskowy suchy

10,0

35

c) wielkopiecowy granulowany

11,0

25

d) wielkopiecowy spieniony

7,0

35

e) wielkopiecowy w bryłach

15,0

40

16

świr

20,0

30

1)

Stan powietrzno-suchy nie dotyczy lp. 3b), 10b), 11a), 15a).

Lp.

Nazwa cieczy

Ciężar objętościowy, kN/m

3

1

2

3

1

Aceton

7,9

2

Alkohol bezwodny

7,9

3

Benzol

8,8

4

Benzyna

a) lotnicza

7,0

b) samochodowa

7,5

5

Chlorek wapnia

11,1

6

Chloroform

14,9

7

Dwusiarczek węgla

12,9

8

Eter etylowy

7,1

9

Fenol

9,6

10

Gazolina

7,5

11

Gliceryna bezwodna

12,7

12

Karbolineum

10,5

13

Kreozot

10,5

14

Kwas karbolowy

9,6

15

Kwas oleinowy, azotowy, octowy fosforowy, szczawiowy

9,0

16

Kwas siarkowy

a) ciecz dymiąca

18,4

b) techniczny

15,5

c) 27-procentowy

11,5

Tablica Z1-3. Materiały opałowe

d) 20-proccntowy

11,3

e) 7-proccntowy

10,5

17

Kwas solny

a) ciecz dymiąca 64-procentowa

12,3

b) techniczny 20-procentowy

11,5

c) 10-procentowy

10,5

18

Mazut

9,5

19

Melasa

13,6

20

Miód

14,0

21

Mleko

10,3

22

Nafta

8,2

23

Ocet

10,2

24

Octan etylu

9,0

25

Oleje

a) mineralne

9,5

b) roślinne

9,3

26

Piwo

10,3

27

Pokost naturalny

9,4

28

Ropa naftowa (surowa)

8,5

29

Rtęć

136,0

30

Smoła techniczna

11,0

31

Soki jarzynowe i owocowe

10,2

32

Spirytus

a) 90-procentowy

8,3

b) etylowy bezwodny

7,9

c) metylowy bezwodny

8,0

33

Syrop ziemniaczany

13,0

34

Szkło wodne

14,8

35

Terpentyna

8,7

36

Tran

9,0

37

Wina, wódki, likiery

10,0

Lp.

Nazwa materiału

W stanie powietrzno-suchym

1)

ciężar objętościowy, kN/m

3

kąt tarcia wewnętrznego,°

1

2

3

4

1

Antracyt

10,0

35

2

Benzyna i nafta

a) w beczkach

6,5

–

b) w kanistrach

7,0

–

3

Brykiety

Tablica Z1-4. Nawozy

a) torfowe w zwałach

7,5

35

b) z węgla (usypane)

8,0

35

c) z węgla (układane)

12,5

–

4

Drewniane obrzynki, strużyny,
trociny

2,0 ÷ 2,5

35

5

Drewno opałowe w szczapach
układane w sęgi

a) miękkie

4,0 ÷ 4,5

–

b) twarde

6,0

–

6

Koks

a) luźno nasypany

5,0

40

b) zbity

6,0

40

7

Łupki palne

10,0

35

8

Pył węglowy

a) świeży

7,0

20

b) zleżały (zbity)

9,0

–

9

Torf opałowy

a) frezowany

45

40

b) kopany

6,0

30

10

Węgiel

a) brunatny – miał

5,0

25

b) brunatny – w kawałkach

7,6

35

c) drzewny – miękkich gatunków 2,5

45

d) drzewny – twardych gatunków 8,0

40

e) kamienny – miał

8,0

25

f) kamienny w kawałkach
granulacji do 50 mm

8,0

35

g) kamienny w kawałkach
granulacji 50 mm

10,0

35

Lp.

Nazwa nawozu

W stanie powietrzno-suchym

1)

ciężar objętościowy, kN/m

3

kąt tarcia wewnętrznego,°

1

2

3

4

1

Azotowy

Mocznik usypany

10,0

–

2

Fosfatowy

Mączka fosforowa

16,0

40

3

Fosforan dwuwapniowy

a) usypany

9,0

–

b) w workach

8,5

–

4

Mieszanki soli potasowych

12,0

–

5

Naturalny

Tablica Z1-5. Produkty rolne i pasze

a) luźno ułożony do wysokości 2
m

12,0

45

b) zbity i zleżały

18,0

–

6

Potasowy:

a) usypany

11,0

–

b) w workach

10,0

–

7

Saletra

a) amoniakalna usypana

11,0

40

b) wapniowa usypana

10,0

40

c) potasowa usypana

12,0

40

d) sodowa usypana

13,0

40

c) sodowa w workach

11,0

–

8

Siarczan amonu

a) usypany

9,0

40

b) w workach

8,5

–

9

Sole potasowe

a) kainit

14,0

35

b) karnalit

10,0

35

c) sylwinit

12,0

35

10

Superfosfat

a) granulowany usypany

12,0

35

b) podwójny usypany

11,0

40

11

Tomasyna

22,0

35

Lp.

Nazwa produktu

W stanie powietrzno-suchym

1)

ciężar objętościowy, kN/m

3

kąt tarcia wewnętrznego,°

1

2

3

4

1

Buraki, brukiew, marchew.
rzepa, rzepak, ziemniaki, żyto

7,5

30

2

Cebula

5,5

30

3

Chmiel

a) w belach

3,0

–

b) w workach

1,5

–

4

Czosnek

4,7

–

5

Fasola, bób, groch, lucerna,
łubin, soczewica, soja, wyka
(ziarno)

8,0

25

6

Jagody w skrzynkach

7,0

–

7

Jęczmień, gryka (ziarno)

7,0

25

8

Kapusia (w główkach)

5,5

40

9

Kiszonki

a) kukurydzy, traw łąkowych,

7,5

–

roślin motylkowych

b) z liści buraka, słonecznika

9,5

–

10

Koniczyna (nasiona)

8,0

25

11

Konopie

a) nasiona

6,0

25

b) łodygi luźno ułożone

0,8

–

c) włókno luzem

1,0

–

12

Krochmal usypany

8,5

35

13

Kukurydza

a) w kolbach (oczyszczona)

4,5

–

b) ziarno

7,0

30

14

Len

a) nasienie (siemię lniane)

8,0

25

b) prasowany (w belach
paździerze i włókno)

3,0

–

c) włókno-luzem

1,5

–

15

Makuchy

a) luzem

6,0

30

b) prasowane

9,5

–

16

Mączka

a) kostna

7,0

35

b) rybna

8,0

45

17

Nasiona

a) buraków

2,5

30

b) roślin owocowych i
warzywnych

3,0

30

c) oleiste

6,5

25

d) strączkowe

8,0

25

18

Ogórki

6,0

30

19

Otręby

4,0

40

20

Owies (ziarna) i ryż
niełuszczony

5,0

30

21

Owoce

5,5

45

22

Pasza

a) silosowane

9,0

–

b) zielona

3,6

–

c) zleżała

8,0

–

23

Pieprz w workach

5,5

–

24

Plewy

1,2

–

25

Proso (ziarna)

7,0

30

26

Pszenica, ryż (ziarno)

8,0

30

27

Siano i słoma

a) luźno ułożone

0,7

–

Tablica Z1-6. Produkty żywnościowe

b) prasowana

2,5

–

c) w stertach

1,2

–

28

Sieczka

a) luźno usypana

1,2

–

b) prasowana

2,5

–

29

Siemię słonecznikowe

5,5

30

30

Słód

5,0

30

31

Tytoń w belach

4,0

–

32

Winogrona w skrzyniach

5,0

–

33

Wysłodki buraczane

a) mokre

9,0

–

b) prasowana

7,0

–

c) suszone

3,0

–

34

Ziemniaki parowane ubite

10,0

–

35

śyto (ziarno)

8,0

30

1)

Nie dotyczy lp. 9, 22a), 33a), 34.

Lp.

Nazwa produktu

W stanie powietrzno-suchym

1)

ciężar objętościowy, kN/m

3

kąt tarcia wewnętrznego, °

1

2

3

4

1

Cukier kryształ

7,5

35

2

Cukierki, czekolada (w
skrzynkach)

9,9

–

3

Drób mrożony (w skrzynkach)

4,5

–

4

Filety rybne mrożone (w
pudłach)

9,0

–

5

Jaja w skrzynkach drewnianych
lub pudłach

3,5

–

6

Kakao (w workach)

5,5

–

7

Kasza manna i owsiana

6,0

40

8

Kawa ziarnista usypana

7,5

30

9

Kiełbasy w skrzynkach

5,5

–

10

Konserwy mięsne, rybne i inne
w skrzyniach

8,0

–

11

Mąka zbożowa

a) luźno usypana

6,0

45

b) w workach

5,0

–

c) w silosach

7,5

30

12

Marmolada, dżemy, konfitury,
pulpa owocowa (bez opakowań)

13,0

–

13

Masło śmietankowe

a) w beczkach

6,0

–

Tablica Z1-7. Skóry i tekstylia

b) w skrzynkach

7,5

–

14

Masło i tłuszcze zwierzęce
topione

7,0

–

15

Mięso mrożone

a) w blokach (w pudłach)

7,0

–

b) w ćwierciach

4,5

–

c) w półtuszach

3,5

–

16

Mleko, śmietana i świeże
produkty mleczne

a) w beczkach i konwiach

6,5

–

b) w butelkach (w skrzyniach)

8,0

–

c) w plastikowych pojemnikach
(w pudłach)

7,0

–

17

Napoje butelkowane w
skrzyniach

6,5

–

18

Oleje roślinne w beczkach

6,5

–

19

Rafinada w kostkach (w pudłach
i skrzyniach)

9,0

–

20

Ryby w skrzyniach lub beczkach

a) mrożone i suszone

7,0

–

b) solone

7,5

–

21

Sery topione (w skrzyniach)

7,0

–

22

Sól kuchenna (w proszku) w
skrzyniach

12,0

–

23

Warzywa solone i kwaszone (w
beczkach)

6,0

–

24

Wędliny w skrzyniach

5,5

–

1)

Nie dotyczy lp. 12, 16, 17, 18, 23.

Lp.

Nazwa materiału

Ciężar objętościowy, kN/m

3

1

2

3

1

Bawełna w belach

8,0

2

Bawełna prasowana

13,0

3

Obuwie w pudłach

2,0

4

Odzież,

a) luźno układana

3,0

b) ściśle układana warstwami

6,0

5

Płótno

6,0

6

Skóry,

a) krowie solone (w belach)

9,0

b) krowie i końskie surowe (w belach)

5,0

c) natłuszczone

12,0

d) odpady skórzane

10,0

Tablica Z1-8. Materiały inne

Tablica Z1-9. Niektóre zwierzęta

e) suche

8,5

f) w stosach

10,0

g) sztuczne w rulonach

13,0

7

Sukno

4,0

8

Wełna,

a) luźno ułożona

4,5

b) prasowana

13,0

c) w belach

6,0

9

Wojłok w belach

5,0

Lp.

Nazwa materiału

Ciężar objętościowy w stanie powietrzno-suchym,

1)

kN/m

3

1

2

3

1

Akta i książki

a) ciężar własny

8,5

b) w regałach lub szafach

drewnianych

2)

7,0

2

Fajans i porcelana

11,0

3

Grafit

21,0

4

Guma w arkuszach

15,0

5

Karbid

9,0

6

Kauczuk

10,0

7

Kwas barowy (w skrzyniach)

6,0

8

Lepik w beczkach, skrzynkach

8,0

9

Lód

9,0

10

Mleczko kauczukowe w beczkach

10,0

11

Papier

a) ściśle ułożony

11,0

b) w rulonach

12,0

12

Pokost w beczkach

6,0

13

Popiół

a) lotny

3,0

b) mokry

14,0

c) suchy

7,0

14

Smary mineralne w beczkach

6,5

15

Wosk

9,5

1)

Nie dotyczy lp. 11b).

2)

Ciężary regałów i szaf stalowych należy uwzględniać dodatkowo.

Tablica Z1-10. Rudy, kopaliny i półprodukty przemysłu górniczego

ZAŁĄCZNIK 2

Tablica Z2-1. Wartości współczynnika tarcia spoczynkowego

Lp.

Zwierzę

Ciężar, kN

1

2

3

1

Koń

5,0

2

Krowa

6,0

3

Owca

0,8

4

Świnia

2,4

5

Wół

8,0

Lp.

Nazwa materiału

W stanie powietrzno-suchym

ciężar objętościowy, kN/m

3

kąt tarcia wewnętrznego, °

1

2

3

4

1

Aglomerat rudy żelaznej,
koncentrat apatytowy, ruda
darniowa, ruda manganowa

20,0

40

2

Bitumy

12,0

–

3

Boksyty

32,0

40

4

Kreda kruszona

14,0

40

5

Kryolit

10,0

35

6

Limonit

26,0

40

7

Magnetyt

32,0

40

8

Margiel, tlenek glinu

12,5

30

9

Mastyka, smoła generatorowa,
smoła węglowa

11,0

–

10

Proszek magnezowy

18,0

35

11

Ruda miedzi

24,0

40

12

Saletra

12,0

40

13

Siarczany cynku i miedzi

18,0

45

14

Sól kamienna

a) kruszona

22,0

40

b) mielona

12,0

35

15

Wapień kruszony, gips w bryłach 16,0

35

16

Węglik wapnia, fluorek amonu

9,0

30

Lp. Materiał

Współczynniki tarcia po materiale

beton

cegła lub
mur
ceglany

drewno

grunt

o
powierzchni
gładkiej

o
powierzchni
chropowatej

suche

wilgotne

iły, gliny

miękkie

plastyczne

1 2

3

4

5

6

7

8

9

1 Beton

o powierzchni gładkiej

0,60

1,10÷1,30 –

–

–

0,10

0,20

INFORMACJE DODATKOWE

1. Instytucja opracowująca normę

– Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa Ogólnego.

2. Istotne zmiany w stosunku do PN-74/B-02009

a) dostosowano normę do wymagań wg PN-76/B-03001,

b) dostosowano normę do wymagań normy RWPG CT CЭB 1407-78,

c) wyłączono niektóre postanowienia, które wejdą do innych norm,

d) zmieniono układ normy,

e) dostosowano normę do układu jednostek SI.

3. Normy związane

PN-82/B-02000 Obciążenia budowli. Zasady ustalania wartości

PN-82/B-02004 Obciążenia budowli. Obciążenia zmienne technologiczne. Obciążenia pojazdami

PN-86/B-02005 Obciążenia budowli. Obciążenia suwnicami pomostowymi, wciągarkami i wciągnikami

PN-87/B-02013 Obciążenia w obliczeniach statycznych. Obciążenia zmienne środowiskowe. Obciążenie
oblodzeniem

2

o powierzchni chropowatej –

1,10÷1,80 –

–

–

0,25

0,35

1)

3 Cegła, mur ceglany

0,75

1,00÷1,10 0,50÷0,75 –

–

0,20

0,25

4 Drewno

suche

–

–

–

0,60

–

0,30

0,35

5

wilgotne

–

–

–

–

0,35

0,25

0,30

6 Kamienie i

kruszywa (mur
z kamienia)

piasek

suchy

1,10

1,65

1,50

0,70

–

–

–

7

wilgotny

0,50

0,80

0,70

–

–

–

–

8

piaskowce drobnoziarnisty 1,00

–

–

0,90

0,30÷0,60 –

–

9

gruboziarnisty 0,60

–

–

0,50

0,30÷0,35 –

–

10

tłuczeń

1,00

1,75

1,60

0,45

–

–

–

11

żwir

1,00

1,65

1,20÷1,50 –

–

–

–

12

wapień

0,95

1,10÷1,90 1,30

0,40÷0,75 –

–

–

13

kamień polny

1,00

1,65

–

–

–

0,30÷0,50 0,35÷0,65

14 Metale

ruda

1,00

1,00÷1,80 –

0,40÷0,80 –

–

–

15

brąz

–

–

–

–

–

–

–

16

stal

0,45÷0,70 0,30

–

0,50

0,20

0,20

0,30

17

żeliwo

–

–

–

0,50

–

–

–

18 Papa gładka

–

–

–

–

–

–

–

19 Węgiel i

węglopochodne

antracyt

0,90

1,50

0,90

0,85

–

–

–

20

twardy „orzech”

0,90

1,55

0,90

0,80

–

–

–

21

brunatny koks

1,00

1,55

–

1,00

–

–

–

22

smolisty

0,90

1,65

0,90

0,80

–

–

–

23

pył węglowy

–

1,00÷1,80 –

–

–

–

–

24

popiół

1,00

1,10÷1,70 –

1,00

–

–

–

25

żużel

0,85

0,90÷1,70 0,90

–

–

–

–

1

Beton chropowaty po glinie zwartej – 0,40.

2)

Stal po stali w łożyskach stycznych przy obu powierzchniach stykających się płaskich – 0,30, stal po stali w łożyskach stycznych przy powierzchniach stykaj

stali w łożyskach wałkowych (w zależności od stanu obróbki) – 0,03 do 0,12, stal po stali w wahaczach – 0,05.

PN-85/S-10030 Obiekty mostowe. Obciążenia

4. Normy międzynarodowe i zagraniczne

RWPG, CE CЭB 1407-78 Строительные конструкции и основания. Нагрузки и воздействия. Основные
положения, 1978 – norma zgodna.

CSRS: ČSN 730035 Zatiżeni stavebnich konstrukcji, 1976

Dania: DS 410 Actions on building structures, 1977

5. Autorzy projektu normy

– prof. dr hab. inż. Stanisław Kuś, mgr inż. Andrzej Gieraś, mgr inż. Jerzy Antoni śurański – Centralny
Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa Przemysłowego BISTYP.

Współpraca: dr inż. Eugeniusz Łobodziński z zespołem – Instytut Budownictwa Mechanizacji i Elektryfikacji
Rolnictwa, mgr inż. Zygmunt Tombiński – Krakowskie Biuro Projektowo-Badawcze Budownictwa
Przemysłowego.

6. Wydanie 3

– stan aktualny: grudzień 1993 – uaktualniono normy związane i wprowadzono poprawkę:

poprawka 1 – Biuletyn PKNMiJ nr 1/1984.