PAŃSTWO
Państwo demokratyczne
•
Państwo jest suwerenne i niepodległe.
•
Władza zwierzchnia należy do obywateli (suwerenność narodu).
•
Zagwarantowane i chronione są prawa i wolności człowieka i obywatela.
•
Obowiązuje poszanowanie praw mniejszości.
•
Obowiązują „rządy prawa”.
•
Władza podzielona jest na ustawodawczą , wykonawczą i sądowniczą.
•
Władza publiczna jest zdecentralizowana.
•
Istnieją różne formy samorządu.
•
Cyklicznie odbywają się wolne wybory do organów władzy państwowej
i samorządowej.
•
Legalnie działa opozycja polityczna.
•
Istnieje społeczny, gospodarczy i polityczny pluralizm.
•
Obowiązuje jawność życia publicznego.
•
Funkcjonuje demokratyczna kultura polityczna.
•
Urzeczywistniane są przede wszystkim takie wartości jak: wolność,
równość, godność człowieka, sprawiedliwość, pluralizm, pragmatyzm,
tolerancja.
Cechy państwa demokratycznego
•
PAŃSTWO
Państwo totalitarne
•
Dominacja interesu państwa nad interesem jednostki i jej życiem osobistym.
•
Odrzucenie zasady podziału władzy.
•
Zmonopolizowana władza państwowa, skupiona w rękach jednej partii.
•
Zasada wodzostwa i kult jednostki.
•
Legitymizacja władzy przez stałe, masowe poparcie.
•
Prymat polityki nad prawem.
•
Permanentne stosowanie terroru psychicznego i fizycznego jako metody
rządzenia.
•
Radykalna działalność tajnej policji.
•
Upolicyjnienie aparatu kontroli państwowej i przenikanie przez ten aparat
wszystkich dziedzin życia.
•
Tendencja do kontrolowania przez ośrodek władzy maksymalnie wielu
dziedzin życia ludzi, np.: stosunków wewnątrz rodziny, gustów estetycznych,
ścisła kontrola życia ekonomicznego.
•
Rozciąganie kontroli nie tylko nad sferą zachowań, ale i sferą przekonań,
postaw, poglądów itp..
•
Głęboka nieufność wobec więzi społecznych, kształtujących się poza kontrolą
władzy, niszczenie ich lub poddawanie pełnej kontroli.
•
Delegalizacja i likwidacja opozycji politycznej.
•
Niedopuszczanie do powstawania jakichkolwiek oddolnych inicjatyw
społecznych, które nie stanowiłyby odpowiedzi na odgórne zamówienie
władz.
•
Tendencja do stosowania jednolitych schematów i form w dziedzinie
organizacji, charakteru instytucji i działań społecznych.
•
Zdolność koncentracji zbiorowego wysiłku np.: na potrzeby wojny,
a jednocześnie – paraliż ludzkiej inicjatywy i zanik innowacyjności.
•
Jedna, oficjalnie obowiązująca ideologia obejmująca wszystkie istotne aspekty
życia ludzkiego, społecznego i państwowego, wskazująca przyszły idealny
stan ludzkości.
•
Powszechna indoktrynacja w sferze kulturowej, angażująca wszelkie środki
oddziaływania na ludzką świadomość.
•
Szczególna rola propagandy.
•
Ścisła kontrola i cenzura funkcjonowania monopolistycznych środków
masowego przekazu.
•
Scentralizowane zarządzanie gospodarką.
•
Koncepcja „wroga” jako czynnika odpowiedzialnego za wszelkie zło.
•
Polityka imperialistyczna i ekspansjonistyczna.
Cechy państwa totalitarnego
•
PAŃSTWO
Państwo autorytarne
•
Dyktatura wojskowa lub policyjno-wojskowa.
•
Przywódcą państwa jest dyktator opierający się na zastanych strukturach
politycznych, które na ogół modyfikuje, oraz na aparacie administracyjnym.
•
Autorytet jest przypisany instytucjom władzy i osobom ją sprawującym.
•
Duże zróżnicowanie form reżimów politycznych.
•
Posługiwanie się hasłami, które najczęściej dotyczą chęci ratowania zastanej
rzeczywistości społeczno – politycznej, np.: przywrócenia prawa i porządku,
ustabilizowania gospodarki pogrążonej w chaosie, zwalczania demoralizacji
i korupcji.
•
Brak możliwości działania społeczeństwa obywatelskiego.
•
Społeczeństwo cechuje apatia polityczna, brak sprzeciwu i niezależnych
działań.
•
Udział obywateli w życiu politycznym ma charakter rytualny i jest ściśle
kontrolowany.
•
Jest to dyktatura statyczna, a nawet stagnacyjna; orientuje się na trwanie
i stabilność.
•
Decyzje są wyrażane językiem mglistym, pełnym sloganów i ogólników.
•
Większość regulatorów zachowań społecznych (ideologia, prawo, rynek) jest
mało skuteczna, odgrywa drugorzędną rolę.
•
Funkcjonuje w społeczeństwach i państwach opóźnionych w rozwoju
cywilizacyjnym,
•
Często opiera się na fundamentalistycznie pojmowanym interesie narodowym
lub na dogmatach dominującej religii.
•
Brak wypracowanej kierowniczej ideologii.
•
Dominująca pozycja jednej partii, ruchu politycznego.
•
Tolerowanie ograniczonego pluralizmu.
•
Władza dopuszcza możliwość istnienia opozycji, która nie zagraża jej
dominującej pozycji w państwie.
•
Podstawowym instrumentem sprawowania władzy jest państwo, w którym
rozbudowana jest władza wykonawcza, a instytucje przedstawicielskie są
mniej lub bardziej ograniczone (bez mocy stanowiącej).
•
Społeczeństwo nie jest zmuszane do czynnej akceptacji i manifestowania
poparcia dla władzy.
•
Władza nie wnika w światopogląd obywateli, nie chce też kształtować ich
osobowości.
•
Władza nie kontroluje wszystkiego, co się dzieje w państwie.
Cechy państwa autorytarnego