PAŃSTWO

Państwo demokratyczne

•

Państwo jest suwerenne i niepodległe.

•

Władza zwierzchnia należy do obywateli (suwerenność narodu).

•

Zagwarantowane i chronione są prawa i wolności człowieka i obywatela.

•

Obowiązuje poszanowanie praw mniejszości.

•

Obowiązują „rządy prawa”.

•

Władza podzielona jest na ustawodawczą , wykonawczą i sądowniczą.

•

Władza publiczna jest zdecentralizowana.

•

Istnieją różne formy samorządu.

•

Cyklicznie odbywają się wolne wybory do organów władzy państwowej

i samorządowej.

•

Legalnie działa opozycja polityczna.

•

Istnieje społeczny, gospodarczy i polityczny pluralizm.

•

Obowiązuje jawność życia publicznego.

•

Funkcjonuje demokratyczna kultura polityczna.

•

Urzeczywistniane są przede wszystkim takie wartości jak: wolność,

równość, godność człowieka, sprawiedliwość, pluralizm, pragmatyzm,
tolerancja.

Cechy państwa demokratycznego

•

PAŃSTWO

Państwo totalitarne

•

Dominacja interesu państwa nad interesem jednostki i jej życiem osobistym.

•

Odrzucenie zasady podziału władzy.

•

Zmonopolizowana władza państwowa, skupiona w rękach jednej partii.

•

Zasada wodzostwa i kult jednostki.

•

Legitymizacja władzy przez stałe, masowe poparcie.

•

Prymat polityki nad prawem.

•

Permanentne stosowanie terroru psychicznego i fizycznego jako metody

rządzenia.

•

Radykalna działalność tajnej policji.

•

Upolicyjnienie aparatu kontroli państwowej i przenikanie przez ten aparat

wszystkich dziedzin życia.

•

Tendencja do kontrolowania przez ośrodek władzy maksymalnie wielu

dziedzin życia ludzi, np.: stosunków wewnątrz rodziny, gustów estetycznych,
ścisła kontrola życia ekonomicznego.

•

Rozciąganie kontroli nie tylko nad sferą zachowań, ale i sferą przekonań,

postaw, poglądów itp..

•

Głęboka nieufność wobec więzi społecznych, kształtujących się poza kontrolą

władzy, niszczenie ich lub poddawanie pełnej kontroli.

•

Delegalizacja i likwidacja opozycji politycznej.

•

Niedopuszczanie do powstawania jakichkolwiek oddolnych inicjatyw

społecznych, które nie stanowiłyby odpowiedzi na odgórne zamówienie
władz.

•

Tendencja do stosowania jednolitych schematów i form w dziedzinie

organizacji, charakteru instytucji i działań społecznych.

•

Zdolność koncentracji zbiorowego wysiłku np.: na potrzeby wojny,

a jednocześnie – paraliż ludzkiej inicjatywy i zanik innowacyjności.

•

Jedna, oficjalnie obowiązująca ideologia obejmująca wszystkie istotne aspekty

życia ludzkiego, społecznego i państwowego, wskazująca przyszły idealny
stan ludzkości.

•

Powszechna indoktrynacja w sferze kulturowej, angażująca wszelkie środki

oddziaływania na ludzką świadomość.

•

Szczególna rola propagandy.

•

Ścisła kontrola i cenzura funkcjonowania monopolistycznych środków
masowego przekazu.

•

Scentralizowane zarządzanie gospodarką.

•

Koncepcja „wroga” jako czynnika odpowiedzialnego za wszelkie zło.

•

Polityka imperialistyczna i ekspansjonistyczna.

Cechy państwa totalitarnego

•

PAŃSTWO

Państwo autorytarne

•

Dyktatura wojskowa lub policyjno-wojskowa.

•

Przywódcą państwa jest dyktator opierający się na zastanych strukturach

politycznych, które na ogół modyfikuje, oraz na aparacie administracyjnym.

•

Autorytet jest przypisany instytucjom władzy i osobom ją sprawującym.

•

Duże zróżnicowanie form reżimów politycznych.

•

Posługiwanie się hasłami, które najczęściej dotyczą chęci ratowania zastanej

rzeczywistości społeczno – politycznej, np.: przywrócenia prawa i porządku,
ustabilizowania gospodarki pogrążonej w chaosie, zwalczania demoralizacji
i korupcji.

•

Brak możliwości działania społeczeństwa obywatelskiego.

•

Społeczeństwo cechuje apatia polityczna, brak sprzeciwu i niezależnych

działań.

•

Udział obywateli w życiu politycznym ma charakter rytualny i jest ściśle

kontrolowany.

•

Jest to dyktatura statyczna, a nawet stagnacyjna; orientuje się na trwanie

i stabilność.

•

Decyzje są wyrażane językiem mglistym, pełnym sloganów i ogólników.

•

Większość regulatorów zachowań społecznych (ideologia, prawo, rynek) jest

mało skuteczna, odgrywa drugorzędną rolę.

•

Funkcjonuje w społeczeństwach i państwach opóźnionych w rozwoju

cywilizacyjnym,

•

Często opiera się na fundamentalistycznie pojmowanym interesie narodowym

lub na dogmatach dominującej religii.

•

Brak wypracowanej kierowniczej ideologii.

•

Dominująca pozycja jednej partii, ruchu politycznego.

•

Tolerowanie ograniczonego pluralizmu.

•

Władza dopuszcza możliwość istnienia opozycji, która nie zagraża jej

dominującej pozycji w państwie.

•

Podstawowym instrumentem sprawowania władzy jest państwo, w którym

rozbudowana jest władza wykonawcza, a instytucje przedstawicielskie są
mniej lub bardziej ograniczone (bez mocy stanowiącej).

•

Społeczeństwo nie jest zmuszane do czynnej akceptacji i manifestowania

poparcia dla władzy.

•

Władza nie wnika w światopogląd obywateli, nie chce też kształtować ich

osobowości.

•

Władza nie kontroluje wszystkiego, co się dzieje w państwie.

Cechy państwa autorytarnego