Otyłość

Otyłość:

Egzogenna

→dodatni bilans energetyczny

Endogenna

Spowodowana zaburzeniami endokrynnymi (niedoczynność gruczołu tarczowego,
choroba/zespół Cuschinga)
Zespoły uwarunkowane genetycznie
Choroba OUN (stany zapalne, urazy, guzy okolicy podwzgórza i przysadki)

Definicja

Otyłość jest stanem patologicznego zwiększenia ilości tkanki tłuszczowej. Stan nadmiernego
gromadzenia się tłuszczu w organizmie powyżej 25% u mężczyzn i 30% u kobiet masy ciała.

Dla celów praktycznych w diagnostyce otyłości posługujemy się obliczaniem nadmiaru masy ciała w
stosunku do masy należnej, wskaźnikiem masy ciała oraz pomiarem obwodu w talii.

Należną masę ciała można obliczyć wg wzoru:



Dla kobiet

(wzrost w cm-100)

– 10%



Dla mężczyzn (wzrost w cm-100) – 5%

Zwiększenie masy ciała do 110-120% masy należnej nazywa się nadwagą, a powyżej 120% otyłością.

Wskaźnik masy ciała (BMI – Body Mass Index) oblicza się wg wzoru:
BMI

= masa ciała (kg) / wzrost (m)

2

Klasyfikacja otyłości wg WHO w zależności od wskaźnika masy ciała i obwodu talii

BMI

talia (cm)

K

M

Norma

18.5-24.9

< 80

< 94

Nadwaga

25.0-29.9

80-88

94-102

Otyłość

I˚

II˚

III˚

> 30

30.0-34.9
35.0-39.9

> 40

> 88

> 102

Podział w zależności rozmieszczenia tkanki tłuszczowej



Otyłość trzewna (iloraz obwodu talii od bioder > 0,8 – kobiety i > 1,0 mężczyźni)

Ryzyko cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, choroba niedokrwienna serca



Biodrowo-udowa

Ryzyko raka piersi, macicy, powikłań położniczych

Zaburzenia hormonalne w przebiegu otyłości



Hiperinsulinizm z insulinooporn

ości



Nadczynność osi CRF-ACTH-kortyzol



Niedobór GH



Nadmiar testosteronu u kobiet, niedobór u mężczyzn

Niekorzystny wpływ otyłości na zdrowie

Otyłość zwiększa ryzyko:



Chorób serca, nadciśnienia, cukrzycy, hiperlipidemii



Kamicy żółciowej, zmian stawowych, żylnych



Nowotworów (trzonu macicy, piersi, jelita grubego)

Ryzyko chorób związanych z typem otyłości:

Hormony płciowe Androgeny

Estrogeny

Typ otyłości

brzuszny

jabłkowy

pośladkowo-udowy gruszkowy

Ryzyko

Cukrzyca,
nadciśnienie,
miażdżyca

Raki hormonozal

eżne: macicy, jajnika,

sutka.
Raki przewodu pokarnowego

Zwiększenie ryzyka chorób u osób otyłych w porównaniu do szczupłych:
> 3 krotnie

2-3 krotnie

1-2 krotnie



Cukrzyca typu 2



Nadciśnienie tętnicze



Dyslipidemia



Kamica pęcherzyka
żółciowego



Insulinoop

orność



Zadyszka



Zespół bezdechu sennego



Choroba
niedokrwienn
a serca



Choroba
zwyrodnienio
wa stawów



Hiperurikemia
i dna



Rak (piersi u kobiet po menopauzie,
endometrium, okrężnicy)



Zaburzenia dotyczące hormonów płciowych



Zespół torbielowatości jajników



Upośledzenie płodności



Bóle krzyża



Zwiększone ryzyko anestezjologiczne



Nieprawidłowości płodu

Obniżenia jakości życia z powodu otyłości



Niska samoocena



Okresy występowania depresji



Izolacja społeczna



Kłopoty z zatrudnieniem



“Wczesna” renta (zmniejszenie dochodów)



Brak akceptacji własnego wyglądu

Przyczyny otyłości wtórnej

Otyłość wtórna występuje w zaburzeniach endokrynologicznych, chorobach organicznych
podwzgórza, rzadkich zespołach uwarunkowanych genetycznie oraz z powodów jatrogennych, np. po
stosowaniu l

eków sprzyjających tyciu.

Choroby podwzgórza guzy, stany zapalne, urazy mogą wiązać się z zaburzeniami endokrynnymi
(brak miesiączek, impotencja, moczówka prosta, wtórna niedoczynność tarczycy, nadnerczy),
objawami nadciśnienia wewnątrzczaszkowego (obrzęk tarczy nerwu wzrokowego, wymioty) oraz
zaburzeniami neurologicznymi (senność, nadmierne pragnienie, drgawki).

Endokrynopatie



Niedoczynność tarczycy (podwyższone stężenie tyreotropiny TSH)



Choroba i zespół Cuschinga (hiperkortyzolemia, test z deksametazonem)



Zespół wielotorbielowatych jajników (PCO polycystic ovary syndrom; LH/FSH, testosteron)



Niedobór hormonu wzrostu



Rzekoma niedoczynność przytarczyc



Hipogonadyzm

Rzadkie zespoły uwarunkowane genetycznie



Turnera (u kobiet kariotyp XO, hipogonadyzm hipergonadotropowy)



Klinefeltera (u mężczyzn kariotyp XXY, wysokie stężenie gonadotropin)



Pradera Williego



Lawrence’a Moona-Biedla



Hyperostosis frontalis



Choroba Dercuma (tłuszczakowatość bolesna)

Leki sprzyjające tyciu



Neuroleptyki pochodne fenotiazyny (chlorpromazyna, tiorydazyna) i butyrofenonu (droperidol,

haloperidol)



Przeciwdepresyjne: amitryptylina, imipramina, dezipramina, doksepina, sole litu



Leki przeciwpadaczkowe pochodne kwasu walproinowego, karbamazepina



Steroidy, glikokortykosteroidy, progestageny



Anatagonista serotoniny cyproheptadyna



Leki przeciwcukrzycowe: insulina, pochodne sulfonylomocznika



Leki

β-adrenolityczne