Elementy psychiatrii
cz. 2
Dr n. med. Piotr Abramczyk
Elementy psychiatrii
cz. 2
Dr n. med. Piotr Abramczyk
Procesy poznawcze
• świadomość
• wraŜenia i spostrzeŜenia
• pamięć
• uwaga
• myślenie
• intelekt
Myślenie
• Konkretno-obrazowy
• Abstrakcyjny
• Intuicyjny
Zaburzenia myślenia
• Treści
– Urojenia
– Idee nadwartościowe
– Natręctwa myślowe i fobie
• Toku
– Rozkojarzenie
– Przyśpieszenie
– Spowolnienie
Urojenia
• Fałszywe sądy
• Przekonanie o ich prawdziwości
• Brak krytycyzmu (mimo dowodów
błędności)
Urojenia
• Prześladowcze
• Zazdrości
• Hipochondryczne
• Grzeszności i winy
• Wielkościowe
• Odnoszące
• Oddziaływania, owładnięcia
Urojenia
• Paranoiczne
• Niespójne
• Rzutowanie wstecz
Idee nadwartościowe
• Szczególnie waŜne przekonania
• Związek emocjonalny
• Działacze społeczni
• PodróŜnicy
• Fanatycy
Natręctwa i fobie
• Natręctwa (przeświadczenie o ich
niedorzeczności):
– Myśli
– WyobraŜenia
– Czynności
Fobie
• Określone sytuacje
• Lęk
• Unikanie
• Klaustrofobia
• Agorafobia
• Acrofobia
Zaburzenia toku myślenia
• Rozkojarzenie
• Przyśpieszenie
• Spowolnienie zahamowanie
• Splątanie
Zaburzenia myślenia
• Myślenie magiczne
• Perseweracje
• Myślenie paralogiczne
• Myślenie symboliczne (przedmioty,
zjawiska)
• Myślenie rezonerskie
Zaburzenia toku myślenia
• Lepkość
• Myślenie autystyczne
• Ambisentencja,
• Depresonalizacja,
• Derealizacja
Procesy poznawcze
• świadomość
• wraŜenia i spostrzeŜenia
• pamięć
• uwaga
• myślenie
• intelekt
Zaburzenia pamięci
• Pamięć:
– ŚwieŜa, trwała
– Konsolidacja
– WyobraŜenia
– Utrwalanie, przechowywanie, odtwarzanie:
• SpostrzeŜeń, myśli, emocji, czynności ruchowych
Zaburzenia pamięci
• Nadczynność – hipermnezja
• Niedoczynność – hypomnezja:
– Czynnościowa (rozproszenie uwagi,
wzruszenie)
– Wywołana zmianami organicznymi (zespół
psychoorganiczny)
Zaburzenia pamięci
• Niepamięć - amnezja
– Okres
– Konfabulacje
– Wsteczna, następcza
Zaburzenia pamięci
• Zafałszowanie pamięci (paramnezja)
– W okresie przechowywania
– Konfabulacje
– Omamy pamięciowe
– Złudzenia pamięciowe (pod wpływem emocji)
– Kryptomnezje (utrata cechy powtórności)
– Ekmnezje (mieszanie przeszłości z
teraźniejszością)
Procesy poznawcze
• świadomość
• wraŜenia i spostrzeŜenia
• pamięć
• uwaga
• myślenie
• intelekt
Uwaga
• Ukierunkowanie czynności poznawczych
– Dowolne
– Mimowolne
– Zakres, skupienie, trwałość, przerzutność,
podzielność, wybiórczość
Uwaga
• Nadmierna przerzutność – mania
• Trudność przenoszenia – otępienie,
depresja
• Nadmierna trwałość - lepkość
Procesy poznawcze
• świadomość
• wraŜenia i spostrzeŜenia
• pamięć
• uwaga
• myślenie
• intelekt
Zaburzenia świadomości
• Świadomość
– Odzwierciedlenie rzeczywistości
– Poczucie przeŜywania zjawisk
– Orientacja
– Samoorientacja
• Przytomność
Zaburzenia świadomości
• Układ siatkowaty wstępujący
• Układ siatkowaty zstępujący
• Pytania o orientację w czasie, otoczeniu i
przestrzeni
Zaburzenia świadomości
• Ilościowe zaburzenia świadomości
– Przymglenie świadomości (nieostrość
spostrzeŜeń)
– Senność patologiczna
– Półśpiączka
– Śpiączka
Glasgow Coma Scale - GCS
•
Ocenie podlega:
•
Otwieranie oczu
–
4 punkty - spontaniczne
–
3 punkty - na polecenie
–
2 punkty - na bodźce bólowe
–
1 punkt - nie otwiera oczu
•
Kontakt słowny:
–
5 punktów - odpowiedź logiczna, pacjent zorientowany co do miejsca, czasu i własnej osoby
–
4 punkty - odpowiedź splątana, pacjent zdezorientowany
–
3 punkty - odpowiedź nieadekwatna, nie na temat lub krzyk
–
2 punkty - niezrozumiałe dźwięki, pojękiwanie
–
1 punkt - bez reakcji
•
Reakcja ruchowa:
–
6 punktów - spełnianie ruchowych poleceń słownych, migowych
–
5 punktów - ruchy celowe, pacjent lokalizuje bodziec bólowy
–
4 punkty - reakcja obronna na ból, wycofanie, próba usunięcia bodźca bólowego
–
3 punkty - patologiczna reakcja zgięciowa, (przywiedzenie ramion, zgięcie w stawach łokciowych i ręki,
przeprost w stawach kończyn dolnych)
–
2 punkty - patologiczna reakcja wyprostna, (przywiedzenie i obrót ramion do wewnątrz, wyprost w stawach
łokciowych, nawrócenie przedramion i zgięcie stawów ręki, przeprost w stawach kończyn dolnych,
odwrócenie stopy)
–
1 punkt - bez reakcji
GCS
Na podstawie skali Glasgow zaburzenia
przytomności najczęściej dzieli się na:
• GCS 13-15 - łagodne
• GCS 9-12 - umiarkowane
• GCS 6-8 - brak przytomności
• GCS 5 - odkorowanie
• GCS 4 - odmóŜdŜenie
• GCS 3 - śmierć mózgowa
GCS dzieci
Pediatryczna skala GCS - skala uŜywana w
pediatrii
do określanie stopnia
przytomności
. Zawiera się w przedziale od
3 do 15 punktów, gdzie 3 oznacza najgorsze rokowanie, a 15 najlepsze.
Składa się z trzech elementów:
•
reakcja wzrokowa dziecka
•
reakcja słowna dziecka
•
odpowiedź ruchowa.
Odpowiedź wzrokowa. (maksymalna ilość pkt. = 4)
•
NIE otwiera oczu.
•
Otwiera oczy na ból.
•
Otwiera oczy na polecenie głosowe.
•
Otwiera oczy spontanicznie.
Odpowiedź słowna (maksymalna ilość pkt. = 5)
•
BRAK odpowiedzi słownej.
•
Pobudzone, niespokojne.
•
Niespokojne w odpowiedzi na bodźce.
•
Płacz ustępujący po przytuleniu.
•
Uśmiecha się, wodzi wzrokiem.
Odpowiedź ruchowa. (maksymalna ilość pkt. = 6)
•
BRAK odpowiedzi ruchowej.
•
Reakcja wyprostna.
•
Reakcja zgięciowa.
•
Odsuwa się od bólu.
•
Lokalizuje ból.
•
Spełnia polecenia.
AVPU
Skala AVPU - jest uŜywana w celu oceny
świadomości pacjenta, szczególnie w krajach
anglosaskich.
• A (Alert) - pacjent przytomny, skupia uwagę
• V (Verbal) - pacjent reaguje na polecenia głosowe
• P (Pain) - pacjent reaguje na bodźce bólowe
• U (Unresponsive) - pacjent jest nieprzytomny, nie
reaguje na Ŝadne bodźce.
Jakościowe zaburzenia
świadomości
• Zespół majaczeniowy (delirium)
– zaburzenia orientacji
– Omamy
– Urojenia niespójne
– Lęk
– Niepokój ruchowy
– Niepamięć
– Dysforia
Jakościowe zaburzenia
świadomości
• Zespół pomroczny
– zaburzenia orientacji
– Lęk
– Pobudzenie ruchowe
– Niepamięć
Jakościowe zaburzenia
świadomości
• Zespół pomroczny jasny
– Dobra orientacja
– Przymglenie świadomości
– Zaburzenie toku myślenie
– Niepamięć
Jakościowe zaburzenia
świadomości
• Zespół splątaniowy
– Zupełna dezorientacja
– Zaburzenia toku myślenia
– Omamy
– Złudzenia
– Niepamięć
Jakościowe zaburzenia
świadomości
• Zespół onejroidalny
– zaburzenia orientacji
– Omamy
– Zaburzenia pamięci
Procesy poznawcze
• świadomość
• wraŜenia i spostrzeŜenia
• pamięć
• uwaga
• myślenie
• intelekt
Intelekt
• Wrodzone zaburzenia intelektu
- Wady genetyczne
- Zaburzenia płodowe
• Nabyte zaburzenia intelektu
- Okres okołoporodowy
- Zaburzenia hormonalne
- Zmiany organiczne
Upośledzenie umysłowe
• lekkie (9-12lat)
• umiarkowane (6-9 lat)
• znaczne (3-6lat)
• Głębokie (<3lat)
OT
OT
Ę
Ę
PIENIE
PIENIE
• Zespół objawów spowodowanych chorobą mózgu
zwykle o charakterze przewlekłym, w którym
zaburzone są funkcje
poznawcze
.
• Otępienie objawia się obniŜeniem sprawności
intelektualnych i upośledzeniem funkcjonowania
w Ŝyciu codziennym i społecznym.
• Otępienie nie musi obejmować wszystkich funkcji
poznawczych. Kryterium rozpoznania jest
zaburzenie co najmniej 2 funkcji poznawczych,
z których jedną jest pamięć.
Procesy poznawcze
• świadomość
• wraŜenia i spostrzeŜenia
• pamięć
• uwaga
• myślenie
• intelekt
OTĘPIENIE (ICD-10)
Inne objawy
• Zachowana świadomość (brak
przymglenia lub majaczenia)
• Zaburzenia emocji i zachowania
(chwiejność emocjonalna, draŜliwość,
apatia, prymitywizacja zachowań)
• Utrzymywanie się objawów powyŜej 6
miesięcy
Ocena zaawansowania otępienia
The Global Deterioration Scale (GDS)
Zaawansowanie
Objawy
Stopień 7 – bardzo cięzkie
Stopień 6 - cięŜkie
Stopień 5 - znaczne
Stopień 4 – średnio nasilone
Stopień 3 - umiarkowane
Stopień 2 - niewielkie
Stopień 1 - pogranicze
Stopień 0- brak zaburzeń
Lata
0
5
10
15
20
Utrata zdolności językowych,
zdolności chodzenia, śmierć
Wymaga stałej opieki
Utrata samodzielności, pamięta swoje imie,
depresja, zaburzenia zwieraczy
Chory nie moŜe obyć się bez drugiej osoby,
pobudzony, nie pamięta adresu
Brak zdolności do pracy i złoŜonych czynności
norma
Subiektywne zaburzenia pamięci
Wyraźne zauwaŜalne narastanie deficytów funkcji poznawczych -
Reisberg et al, 1982
PRZYCZYNY OTĘPIENIA
otępienie naczyniopochodne
choroba Alzheimera
otępienie z ciałami Lewy'ego
otępienie czołowo-skroniowe
inne zwyrodnieniowe
potencjalnie terapeutyczne
ch.Alzheimera+otępienie naczyniopochodne
38%
13%
5%
9%
4%
29%
DIAGNOSTYKA PODSTAWOWA
• Powtórzenie nazw 3 przedmiotów bezpośrednio
i po 3 minutach
• Dni tygodnia od ostatniego do pierwszego
• Test rysowania zegara
• Krótka Ocena Stanu Psychicznego (MMSE)
KRÓTKA OCENA STANU PSYCHICZNEGO
Mini-Mental State Examination(MMSE)
• Orientacja w czasie i miejscu
• Zapamiętywanie (trzy słowa)
• Uwaga i liczenie (100 – 7)
• Przypominanie
• Funkcje językowe (nazywanie, powtarzanie,
wykonywanie poleceń, pisanie)
• Praksja konstrukcyjna (przerysowanie
rysunku)
• Wynik poniŜej 24 pkt. sugeruje otępienie,
poniŜej 27 pkt – szczegółowe badanie
kliniczne
TEST RYSOWANIA ZEGARA
Poziom I
• Niewielkiego stopnia trudności w
rozmieszczaniu godzin
• Oznaczanie godzin na zewnątrz koła
• Godziny do góry nogami
• Rysowanie „szprych” w celu zachowania
orientacji
Poziom II-V:
• postępujące zaburzenia wzrokowo-przestrzenne
OTĘPIENIE TYPU
ALZHEIMEROWSKIEGO
• Początek niezauwaŜalny, przebieg
postępujący
• Upośledzenie pamięci świeŜej
• Nieporadność, trudności z doborem
słów
• Niepokój, agresja, nierozpoznawanie
bliskich osób
ZABURZENIA I PROBLEMY
WSPÓŁISTNIEJĄCE
• Depresja
• „Psychozy starcze”
• Stany majaczeniowe
• Choroby somatyczne
• Polipragmazja
• Interakcje lekowe
• Samotność
OPIEKA NAD CHORYM
• Edukacja rodziny
• Opieka domowa
• Grupy wsparcia dla chorych i rodzin
• Domy pobytu dziennego
• Domy pomocy społecznej