„

Projekt współfinansowany ze

ś

rodków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Sylwester Wesołowski

Wykonywanie

konserwacji

i

naprawy

elementów

i konstrukcji z blachy

721[01].Z1.08

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Radosław Krzyżanowski
mgr inż. Bogusław Staniszewski

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Sylwester Wesołowski


Konsultacja:
mgr inż. Jolanta Skoczylas

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 721[01].Z1.08
Wykonywanie konserwacji i naprawy elementów i konstrukcji z blachy, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu blacharz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Konserwacja i naprawa wyrobów powszechnego użytku wykonanych

z blachy

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

11

4.1.3. Ćwiczenia

11

4.1.4. Sprawdzian postępów

12

4.2. Konserwacja i naprawa uszkodzonych osłon maszyn i urządzeń

13

4.2.1. Materiał nauczania

13

4.2.2. Pytania sprawdzające

16

4.2.3. Ćwiczenia

16

4.2.4. Sprawdzian postępów

19

4.3. Planowanie procesu naprawy elementów i zespołów wykonanych z blachy

20

4.3.1. Materiał nauczania

20

4.3.2. Pytania sprawdzające

22

4.3.3. Ćwiczenia

22

4.3.4. Sprawdzian postępów

24

4.4. Kontrola jakości robót naprawczych i konserwacyjnych

25

4.4.1. Materiał nauczania

25

4.4.2. Pytania sprawdzające

27

4.4.3. Ćwiczenia

27

4.4.4. Sprawdzian postępów

28

4.5. Zapotrzebowanie na materiały do robót konserwacyjnych i naprawczych

29

4.5.1. Materiał nauczania

29

4.5.2. Pytania sprawdzające

31

4.5.3. Ćwiczenia

32

4.5.4. Sprawdzian postępów

33

4.6. Przepisy bhp ochrony p.poż i ochrony środowiska

34

4.6.1. Materiał nauczania

34

4.6.2. Pytania sprawdzające

35

4.6.3. Ćwiczenia

36

4.6.4. Sprawdzian postępów

38

5. Sprawdzian osiągnięć

39

6. Literatura

44

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o metodach konserwacji i naprawy

elementów i konstrukcji z blachy, materiałach stosowanych do ich wykonywania, a także
ułatwi Ci wykonywanie konserwacji i naprawy wyrobów z blachy.

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej,

–

cele kształcenia tej jednostki modułowej,

–

materiał nauczania (rozdział 4), który umożliwia samodzielne przygotowanie się do
wykonania ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Obejmuje on również ćwiczenia, które
zawierają wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczeń. Przed
ć

wiczeniami zamieszczono pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do ich wykonania.

Po ćwiczeniach zamieszczony został sprawdzian postępów. Wykonując sprawdzian
postępów powinieneś odpowiadać na pytania tak lub nie, co oznacza, że opanowałeś
materiał albo nie.

–

sprawdzian osiągnięć, w którym zamieszczono instrukcję dla ucznia oraz zestaw zadań
testowych sprawdzających opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu całej jednostki.
Zamieszczona została także kartę odpowiedzi.

–

wykaz literatury obejmujący zakres wiadomości dotyczących tej jednostki modułowej,
która umożliwi Ci pogłębienie nabytych umiejętności.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela

lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną
czynność.

Jednostka modułowa: Wykonywanie konserwacji i naprawy elementów i konstrukcji

z blachy, której treści teraz poznasz stanowi jeden z elementów modułu 721[01].Z1
„Technologia robót blacharskich” i jest oznaczona na zamieszczonym schemacie na stronie 4.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów

bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju
wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

721[01].Z1.01

Posługiwanie się podstawowymi

pojęciami z zakresu blacharstwa

721[01].Z1

Technologia robót blacharskich

Schemat układu jednostek modułowych

721[01].Z1.02

Wykonywanie elementów i przedmiotów

z blachy z zastosowaniem narzędzi ręcznych

721[01].Z1.05

Wykonywanie elementów

i przedmiotów z blachy metodami

obróbki plastycznej i cieplnej

721[01].Z1.03

Wykonywanie elementów

i przedmiotów z blachy

z zastosowaniem maszyn

i urządzeń

721[01].Z1.04

Wykonywanie elementów

i przedmiotów z blachy

z zastosowaniem operacji

mechanicznej obróbki skrawaniem

721[01].Z1.06

Wykonywanie nierozłącznych połączeń blach

721[01].Z1.08

Wykonywanie konserwacji i naprawy

elementów i konstrukcji z blachy

721[01].Z1.07

Wykonywanie montażu i demontażu elementów

i zespołów blacharskich

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

rozpoznawać podstawowe materiały blacharskie,

–

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu blacharstwa,

–

wykonywać szkice podstawowymi technikami rysunkowymi,

–

dobierać materiały narzędzia i sprzęt do pracy,

–

stosować podstawowe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

wykonywać konserwację wyrobów z blachy,

–

rozpoznawać uszkodzenie wyrobów z blachy,

–

odczytywać i interpretować rysunki budowlane,

–

organizować stanowiska składowania i magazynowania,

–

dobierać sposób i środki transportu do rodzaju materiału,

–

posługiwać się dokumentacją techniczną,

–

wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,

–

dobierać i zastosować odzież ochronną oraz środki ochrony osobistej, w zależności od
prowadzonych prac blacharskich,

–

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przewidywać i zapobiegać
zagrożeniom,

–

stosować zasady współpracy w grupie,

–

uczestniczyć w dyskusji, prezentacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

określić celowość wykonywania konserwacji blach,

–

scharakteryzować proces konserwacji,

–

scharakteryzować techniki konserwacji,

–

określić właściwości materiałów stosowanych w pracach konserwacyjnych,

–

dobrać materiały w zależności od rodzaju powierzchni przeznaczonej do konserwacji,

–

odczytać z dokumentacji technologicznej sposoby konserwacji,

–

zaplanować wykonanie konserwacji różnych powierzchni,

–

dobrać

ś

rodki

ochrony

indywidualnej

do

rodzaju

wykonywanych

prac

konserwacyjnych,

–

dobrać sprzęt i narzędzia do wykonania konserwacji,

–

zorganizować stanowisko do prac konserwacyjnych zgodnie z wymaganiami ergonomii,

–

przygotować powierzchnię do konserwacji,

–

wykonać prace konserwacyjne zgodnie z dokumentacją technologiczną,

–

zastosować różne techniki wykonania konserwacji,

–

ocenić jakość wykonanych prac konserwacyjnych,

–

sporządzić kalkulacje wykonania usług konserwacyjnych,

–

zaplanować proces naprawy elementów i zespołów wykonanych z blachy,

–

dobrać materiał, narzędzia i sprzęt do wykonania naprawy,

–

dokonać demontażu i montażu elementów oraz podzespołów z blachy przewidzianych
do wymiany,

–

dokonać naprawy uszkodzonego oblachowania maszyn i urządzeń,

–

dokonać naprawy wyrobów powszechnego użytku wykonanych z blachy,

–

ocenić jakość wykonanej naprawy,

–

sporządzić kalkulację wykonania naprawy,

–

posłużyć się normami oraz dokumentacją technologiczną,

–

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska podczas wykonywania pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Konserwacja i naprawa wyrobów powszechnego użytku

wykonanych z blachy

4.1.1. Materiał nauczania

Obecnie na rynku mamy do czynienia z wyrobami wykonanymi z różnego rodzaju blach.

Rozróżniamy następujące rodzaje blach:
–

stalowe czarne,

–

stalowe ocynkowane,

–

miedziane,

–

cynkowe,

–

tytanowo-cynkowe,

–

ołowiane,

–

aluminiowe.

Wśród wyrobów powszechnego użytku możemy wyróżnić:

–

naczynia i sprzęt domowy używany do celów gastronomicznych – rysunek numer 1,

–

opakowania blaszane,

–

elementy dekoracyjne,

–

naczynia i sprzęt powszechnego użytku – rysunek numer 2 i 3,

–

wyroby używane do celów przemysłowych – rysunek numer 4,

–

pokrycia dachowe.

Rys. 1. Przykłady naczyń aluminiowych: a) garnek prosty, b) garnek wypukły, c) rondel stożkowy z wylewem,

d) garnek do mleka, e) patelnia, f) rondel prosty z wylewem [1, s. 279]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Rys. 2. Części wiadra ocynkowanego: 1- płaszcz, 2 – dno, 3 – obręcz, 4 – ucho, 5 – pałąk [1, s. 285]

Rys. 3. Kotły ocynkowane : a) prosty, b) stożkowy [1, s. 285]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Rys. 4. Puszki do konserw: a) składana okrągła do mięsa, b) tłoczona do ryb, c) składna do ryb [1, s. 291]

Każdy wyrób po pewnym czasie użytkowania powinien być poddany konserwacji

lub naprawie lub ostatecznie wymieniony na nowy. Przed przystąpieniem do konserwacji
lub naprawy należy ocenić stopień zużycia danego wyrobu. Polega to na ocenie wizualnej,
podczas której sprawdza się między innymi:
–

czy poszczególne elementy są całe i do siebie prawidłowo zamocowane,

–

czy nie ma widocznych wgnieceń,

–

czy wyroby nie są skorodowane,

–

czy połączenia poszczególnych elementów są trwałe.

Prace konserwacyjne wykonuje się w celu przedłużenia żywotności danego wyrobu.

Podczas konserwacji lub naprawy należy szczególną uwagę zwrócić na stosowanie się do
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wyroby z ocynkowanej, gdy powłoka cynku ulegnie korozji, konserwuje się przez

pomalowanie obu stron rzadką farbą olejną, chlorokauczukową, cynkową lub inną

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

antykorozyjną. Przed malowaniem blacha musi być oczyszczona z rdzy, brudu, kurzu
i odtłuszczona. Jedną z lepszych farb jest farba miniowa ołowiowa. Minia tworzy
na powierzchni pokrytego metalu szczelnie przylegającą do podłoża twardą powłokę.
Są i inne bardzo dobre farby między innymi, ftalowa farba przeciwrdzeniowa miniowa lub
farba ftalowa modyfikowana przeciwrdzeniowo chromianowa.

Naprawy wyrobów wykonanych z blach cynkowych polegają na przylutowaniu łat.

Wyrobów z takich blach nie powleka się warstwami ochronnymi.

Na przykładzie beczki stalowej i imbryka aluminiowego omówiona zostanie naprawa

wyrobów blaszanych.

Beczki zalicza się do opakowań wielokrotnego użytku. Jest kilka sposobów sprawdzenia

szczelności beczki, miedzy innymi: sprawdzenie poprzez napełnienie sprężonym powietrzem,
a następnie zanurzenie w wodzie, lub wypełnienie beczki wodą. W jednym i drugim
przypadku znajdziemy nieszczelności po czym należy je zaznaczyć i dokonać naprawy (np.
przez lutowanie). Oprócz nieszczelności naprawa beczek może obejmować: prostowanie
płaszczy, wstawianie nowego dna, wymianę i pasowanie wieczek, wymianę i pasowanie
korków, prostowanie lub wymianę obręczy.

Jedną z usterką imbryków jest oberwanie nitów przytrzymujących pałąk imbryka.

W celu wykonania takiej naprawy należy zapoznać się z rysunkiem numer 5
przedstawiającym poszczególne elementy naczynia. W gotowym wyrobie pałąk imbryka 5
połączony jest przegubowo z 2 uszami, a każde ucho 4 przynitowane na stałe do płaszcza
imbryka trzema nitami aluminiowymi z łbami wpuszczonymi. Naprawa mocowania pałąka
polegać więc będzie na przynitowaniu sześcioma nitami aluminiowymi z łbami
wpuszczonymi ucha prawego i lewego do płaszcza imbryka.

Rys. 5. Imbryk aluminiowy: 1 – płaszcz, 2 – wylew lany, 3 – pokrywa, 4 – uszy, 5 - pałąk [1, s. 281]

Naprawa większości wyrobów z blachy obejmowała będzie wyżej wymienione

czynności, jednak mogą mieć one różny charakter w zależności od produktu. W zależności
od rodzaju blachy z jakiej został wykonany produkt naprawa samej blachy może odbywać
się przez lutowanie, spawanie lub zgrzewanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Z jakich rodzajów blach mogą być wykonane wyroby powszechnego użytku?

2.

Co należy sprawdzić podczas oceny wizualnej danego wyrobu?

3.

W jaki sposób konserwuje się wyroby wykonane z czarnej blachy?

4.

Jaką czynność należy wykonać przed przystąpieniem do malowania wyrobów z blachy?

5.

Jakimi farbami można malować wyroby z czarnych blach?

6.

Czy wyroby wykonane z blach cynkowych powleka się warstwami ochronnymi?

7.

W jaki sposób sprawdza się szczelność beczki?

8.

W jaki sposób naprawia się nieszczelności płaszcza beczki?

9.

Jakie czynności obejmuje napraw wyrobów z blachy?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaobserwuj, jak blacharz dokonuje naprawy polegającej na zaspawaniu nieszczelności

metalowej beczki. Sporządź notatkę po zakończeniu ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii,

2)

zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,

3)

sprawdzić szczelność beczki,

4)

zaznaczyć miejsca nieszczelne w beczce,

5)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

6)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,

7)

dokonać oceny ćwiczenia pod względem jakości wykonania naprawy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

elektrody,

–

papier ścierny,

–

spawarka,

–

pilnik,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca konserwacji i naprawy wyrobów powszechnego użytku
wykonanych z blachy.

Ćwiczenie 2

Przygotuj powierzchnię blachy stalowej czarnej do konserwacji polegającej

na pomalowaniu farbą antykorozyjną. Sporządź notatkę po zakończeniu ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

2)

zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,

3)

oczyścić powierzchnię blachy za pomocą szczotki drucianej,

4)

odtłuścić blachę rozcieńczalnikiem do zmywania powierzchni przed malowaniem,

5)

pomalować blachę farbą antykorozyjną,

6)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

7)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,

8)

zaprezentować efekty swojej pracy,

9)

dokonać oceny ćwiczenia pod względem jakości wykonania konserwacji.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

farba antykorozyjna,

–

papier ścierny,

–

pędzel,

–

szczotka druciana,

–

pilnik,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca konserwacji i naprawy wyrobów powszechnego użytku
wykonanych z blachy

.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

określić z jakiego rodzaju blach mogą być wykonane wyroby
powszechnego użytku?

2)

określić, co należy sprawdzić podczas oceny wizualnej danego
wyrobu?

3)

scharakteryzować czynności jakie należy wykonać przed
przystąpieniem do naprawy lub konserwacji wyrobu z blachy?

4)

omówić sposób konserwacji wyrobów wykonanych z czarnej
blachy?

5)

wymienić rodzaje farb jakimi można malować wyroby z czarnych
blach?

6)

wyjaśnić sposoby sprawdzania szczelności beczki?

7)

scharakteryzować sposoby naprawiania nieszczelności w beczce?

8)

wymienić czynności obejmujące naprawę wyrobów z blachy?

9)

opisać sposoby połączeni blach?

10)

wyjaśnić sposób naprawy bieżącej pokrycia dachowego?

11)

omówić sposób naprawy głównej pokrycia dachowego
wykonanego z blachy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

4.2. Konserwacja i naprawa uszkodzonych osłon maszyn

i urządzeń

4.2.1. Materiał nauczania

Maszyny i urządzenia powinny posiadać Dokumentację Techniczno-Ruchową.

W dokumentacji tej oprócz informacji dotyczących samej konstrukcji oraz przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy znajdują się wytyczne do eksploatacji. Każda z maszyn
powinna posiadać kartę przeglądów okresowych i napraw, w której zawarte są informacje
dotyczące wykonanego przeglądu oraz napraw danego elementu maszyny. Podczas
przeglądów okresowych dokonuje się między innymi konserwacji maszyn. Konserwacja
maszyn to czynności wykonywane w celu utrzymania maszyny lub urządzenia w stanie
gotowości do natychmiastowego użytku. Do konserwacji należą:
–

codzienne czyszczenie i smarowanie maszyny,

–

przeglądy maszyn w wyznaczonych odstępach czasu zgodnie z Dokumentacją
Techniczno-Ruchową,

–

naprawy drobnych uszkodzeń, regulacja maszyny, usuwanie luzów itp.,

–

wymiana części zużywających się.

Podczas konserwacji należy zwrócić uwagę na wszystkie części maszyny a zwłaszcza te,

od których zależą: prawidłowe działanie maszyny i bezpieczeństwo jej obsługi. Pracownik
obsługujący maszynę ma obowiązek zwracać uwagę na ewentualne uszkodzenia powstające
na skutek eksploatacji maszyny. Jeżeli pracownik zauważy usterkę w maszynie lub
urządzeniu zagrażające jego bezpieczeństwu powinien zgłosić to przełożonemu. Konserwacji
poszczególnych zespołów maszynowych nie może dokonywać osoba nie mająca do tego
uprawnień.

Ważną czynnością konserwacyjną jest smarowanie. Smarowanie ma na celu zmniejszenie

tarcia między współpracującymi częściami, co zwiększa trwałość i sprawność maszyny.
Jednocześnie smarowanie zapobiega powstawaniu korozji na częściach maszyny.
Smarowaniu podlegają wszystkie ruchome części napędu, jak przekładnie zębate, prowadnice
itp.

Większość maszyn i urządzeń posiada osłony metalowe zabezpieczające elementy

ruchome (rysunek numer 5 i 6) lub osłony chroniące przed odrzutem obrabianego materiału.
Osłony takie muszą być wykonane z materiałów odpornych na zniszczenie np. podczas
odrzutu materiału obrabianego. Dlatego ważny jest kształt i grubość blachy, z jakiego jest
wykonana osłona. Maszyny bez osłon nie mogą być użytkowane.

Osłony wykonane z blachy czarnej lub ocynkowanej, gdy powłoka cynku ulegnie już

korozji, konserwuje się przez pomalowanie obu stron rzadką farbą olejną, chlorokauczukową,
cynkową lub inną antykorozyjną. Przed pomalowaniem blachę należy starannie oczyścić
szczotkami drucianymi lub papierem ściernym z rdzy, brudu i kurzu.

Do konserwacji blach używana jest minia ołowiowa, sporządzona na pokoście lnianym

lub fabrycznie sporządzona miniowa farba olejna. Minia tworzy na powierzchni pokrytego
metalu szczelnie przylegającą do podłoża twardą powłokę. Do konserwacji służy też farba
przeciwrdzeniowa

miniowa

lub

farba

ftalowa

modyfikowana

przeciwrdzeniowa

chromianowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Rys. 6. Nożyce gilotynowe mechaniczne bez osłony metalowej na części ruchome maszyny [5, s. 35]

Rys. 7. Nożyce krążkowe zwykłe z osłoną na części ruchome maszyny [5, s. 36]

Wszelkie naprawy osłon z blachy wykonuje się po przeglądzie i ich starannym

oczyszczeniu. Podczas przeglądu należy między innymi sprawdzać:
–

czy poszczególne elementy osłony są całe prawidłowo zamocowane,

–

czy na osłonie nie ma wgnieceń,

–

czy osłony są skorodowane,

–

czy połączenia poszczególnych elementów są trwałe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Naprawa bieżąca polega na załataniu wszystkich dziur, szczelin, pęknięć, wyprostowaniu

wgnieceń oraz umocowaniu obluzowanych części osłony. W pierwszej kolejności
przygotowuje się łaty, które mocuje się przez lutowanie, spawanie lub nitowanie
w uszkodzone miejsce. Łaty należy wykonywać z tego samego materiału co osłona.

Jeżeli w czasie przeglądu okaże się, że liczba dziur, pęknięć, wżerów i wgnieceń jest

bardzo duża, to koszt naprawy może przekroczyć koszt nowej osłony. W takiej sytuacji lepiej
jest wymienić osłonę na nową.

Osłony mogą mieć rożny kształt począwszy od prostego a skończywszy na stożku.

Przykład rozwinięcia osłony w kształcie stożka przedstawia rysunek numer 7, natomiast
walca numer 8.

Rys. 8. Rozwinięcie osłony w kształcie stożka [1, s. 304]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Rys. 9. Rozwinięcie osłony w kształcie walca [1, s. 45]

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Na czym polega konserwacja maszyn?

2.

Z jakiego materiału powinna być wykonana osłona?

3.

W jakim celu stosuje się osłony w maszynach?

4.

Jakie znasz sposoby konserwacji osłon?

5.

Jakie czynności należy wykonać przed pomalowaniem osłon?

6.

Co należy sprawdzać podczas przeglądu osłon?

7.

Kiedy należy wymienić starą osłonę na nową?

8.

Na czym polega naprawa bieżąca osłony maszyny?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj konserwacji osłony osłaniającej paski klinowe (zgodnie z Dokumentacją

Techniczno-Ruchową) polegającej na pomalowaniu jej miniową farbą olejną. Sporządź
notatkę po zakończeniu ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii,

2)

zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,

3)

wyłączyć maszynę,

4)

zdemontować osłonę,

5)

dokonać oględzin osłony,

6)

usunąć starą powłokę malarską z osłony,

7)

wykonać konserwację,

8)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

9)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

10)

zaprezentować efekt swojej pracy,

11)

dokonać oceny ćwiczenia pod względem jakości wykonania konserwacji osłony.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

miniowa farba olejna,

–

papier ścierny,

–

rozcieńczalnik

–

szczotka druciana,

–

pędzel,

–

naczynie na farbę,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca

konserwacji i naprawy uszkodzonych osłon maszyn

i urządzeń .

Ćwiczenie 2

Dokonaj naprawy bieżącej osłony osłaniającej paski klinowe polegającej na załataniu

dziur przez nitowanie. Sporządź notatkę po zakończeniu ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii,

2)

zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,

3)

wyłączyć maszynę,

4)

zdemontować osłonę,

5)

dokonać oględzin osłony,

6)

zlokalizować dziury w osłonie,

7)

zamocować łaty przez nitowanie w osłonie,

8)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

9)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,

10)

zaprezentować efekt swojej pracy,

11)

dokonać oceny ćwiczenia pod względem jakości wykonania konserwacji osłony.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

blachę stalową o grubości 0,5 mm,

–

nity,

–

wiertarka,

–

nitownica,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca

konserwacji i naprawy uszkodzonych osłon maszyn

i urządzeń .

Ćwiczenie 3

Dokonaj konserwacji osłony osłaniającej tarcze szlifierki (zgodnie z Dokumentacją

Techniczno-Ruchową) polegającej na likwidacji wgnieceń. Sporządź notatkę po zakończeniu
ć

wiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii,

2)

zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,

3)

wyłączyć maszynę,

4)

zdemontować osłonę,

5)

dokonać oględzin osłony,

6)

zlikwidować wgniecenia płaszcza osłony,

7)

zamontować osłonę,

8)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

9)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej

,

10)

zaprezentować efekt swojej pracy,

11)

dokonać oceny ćwiczenia pod względem jakości wykonania likwidacji wgnieceń osłony.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

klepadła,

–

młotki blacharskie,

–

kowadełka,

–

dwuróg blacharski,

–

zestaw kluczy oczkowych,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca

konserwacji i naprawy uszkodzonych osłon maszyn

i urządzeń .

Ćwiczenie 4

Dokonaj naprawy głównej osłony osłaniającej tarcze szlifierki (zgodnie z Dokumentacją

Techniczno-Ruchową) polegającej na wymianie na nową. Sporządź notatkę po zakończeniu
ć

wiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii,

2)

zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,

3)

wyłączyć maszynę,

4)

zdemontować osłonę,

5)

przygotować miejsce montażu nowej osłony,

6)

zamontować nową osłonę,

7)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

8)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,

9)

zaprezentować efekt swojej pracy,

10)

dokonać oceny ćwiczenia pod względem jakości wymiany osłony.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

papier ścierny,

–

szczotka druciana,

–

zestaw kluczy oczkowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca

konserwacji i naprawy uszkodzonych osłon maszyn

i urządzeń.

Ćwiczenie 5

Dokonaj naprawy bieżącej osłony osłaniającej paski klinowe polegającej na załataniu

dziur przez lutowanie. Sporządź notatkę po zakończeniu ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii,

2)

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

3)

wyłączyć maszynę,

4)

zdemontować osłonę,

5)

dokonać oględzin osłony,

6)

zlokalizować dziury w osłonie,

7)

zamocować łaty przez lutowanie,

8)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

9)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,

10)

zaprezentować efekt swojej pracy,

11)

dokonać oceny ćwiczenia pod względem jakości wykonania konserwacji osłony.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

blachę stalową o grubości 0.5 mm,

–

cyna,

–

wiertarka,

–

lutownica,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca

konserwacji i naprawy uszkodzonych osłon maszyn

i urządzeń.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

określić na czym polega konserwacja maszyn?

2)

omówić z jakich materiałów może być wykonana osłona?

3)

wyjaśnić w jakim celu stosuje się osłony w maszynach?

4)

wymienić czynności, jakie należy wykonać przed pomalowaniem
osłon?

5)

scharakteryzować sposoby konserwacji osłon?

6)

określić, co należy sprawdzać podczas przeglądu osłon?

7)

omówić, na czym polega naprawa bieżąca osłon?

8)

określić, kiedy należy wymienić starą osłonę na nową?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

4.3. Planowanie procesu naprawy elementów i zespołów

wykonanych z blachy

4.3.1. Materiał nauczania

Podstawowym warunkiem sprawnego i prawidłowego przebiegu procesu naprawy

elementów wykonanych z blachy jest właściwa organizacja pracy. Od organizacji zależy
również uzyskanie założonej wydajności pracy. Dobrze zorganizowana naprawa przebiega
w sposób ciągły i równomierny bez niepotrzebnych przerw. Można to osiągnąć dzięki
zorganizowanemu cyklowi działań. Cykl działań zorganizowanych składa się z następujących
etapów:
–

określenia jasnego celu,

–

określenia środków i warunków jakie trzeba osiągnąć, aby zrealizować zamierzony cel,

–

przygotowanie warunków i środków,

–

wykonania planowanych czynności,

–

kontrolowanie na bieżąco jakości pracy.

Proces naprawy to zespół technologicznie powiązanych czynności wykonywanych przez

jednego lub kilku pracowników. W celu zorganizowania prawidłowo procesu naprawy należy
wziąć pod uwagę niżej wymienione procesy robocze:
–

przygotowanie miejsca pracy,

–

zdemontowanie elementów do naprawy, jeżeli jest to konieczne,

–

przygotowanie w warsztacie elementów do naprawy,

–

wykonanie naprawy lub nowego elementu,

–

zamontowanie elementu na właściwe miejsce.

Każdy z tych procesów dzieli się na operacje. Nie są one zazwyczaj organizacyjnie

jednorodne i mogą być wykonywane przez jednego lub kilku pracowników.

Dobra organizacja pracy polega na racjonalnym i przemyślanym podziale wśród

pracowników. Podczas pracy indywidualnej wszystkie czynności musi wykonywać jeden
pracownik, a co za tym idzie nie można osiągnąć dużej wydajności.

Podczas produkcji nowego powtarzalnego wyrobu z góry można określić, które

czynności i jak będą wykonywane. Naprawa, zaś wymaga przede wszystkim wstępnej oceny:
co i w jaki sposób należy naprawić, a dopiero wtedy można przejść do etapu organizowania
stanowiska pracy. Organizacja stanowiska naprawy w warsztacie powinna być tak
opracowana aby zapewniała ergonomiczne i bezpieczne warunki pracy – rysunek numer 9.

Niezbędnym wyposażeniem stanowiska pracy blacharza jest stół oraz narzędzia.

Narzędzia powinny znajdować się w zasięgu ręki pracownika. Stojaki oraz sprzęt pomocniczy
należy rozstawiać w takim miejscu gdzie jest on potrzebny, a po wykonaniu odpowiednich
czynności składować w miejscu przechowywania. Podczas prac związanych z lutowaniem lub
malowaniem należy bezwzględnie pamiętać o prawidłowej wentylacji stanowiska pracy.
Miejsce pracy należy zawsze utrzymywać w czystości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

Rys. 10. Rozplanowanie warsztatu blacharskiego [6, s. 469]

Planowanie procesu naprawy elementów i zespołów wykonanych z blachy polega na

sporządzeniu harmonogramu i określeniu zakresu robót naprawczych. Zakres robót
naprawczych ustala się na podstawie przeglądu technicznego. Po takim przeglądzie tworzy się
opis prac naprawczych i konserwacyjnych, a następnie harmonogram napraw, w którym
umieszcza się informację o terminach i sposobach usunięcia usterek lub dokonania naprawy.

Poniższa tabela nr1 przedstawia przykładowe planowanie procesu naprawy elementów

wykonanych z blachy.

Tabela 1

. Planowanie procesu naprawy elementów wykonanych z blachy.

Lp. Rodzaj

elementu

Przegląd
techniczny

Naprawa
bieżąca

Naprawa
główna

1.

Obudowa

a. Oględziny

zewnętrze.

b. Określenie
zakresu prac.

a. Oględziny

zewnętrze.

b. Określenie
zakresu prac.

a. Demontaż
obudowy.

b. Mycie
i czyszczenie
elementów.

c. Weryfikacja
elementów,
określenie
zakresu robót

Planowanie wykonania konserwacji rożnych powierzchni dokonuje się analogicznie jak

dla elementów wykonanych z blachy.

Nie zawsze zdemontowany element nadaje się do naprawy. Niekiedy należy wykonać

nowy i zamontować go w miejsce starego. W celu wykonania nowego wyrobu należy
posługiwać się kartą instrukcyjną. Przykład takiej karty przedstawia rysunek 10.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Rys. 11. Karta instrukcyjna wycinania i wytłaczania denka wiadra [1, s. 299]

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Co jest podstawowym warunkiem sprawnej i prawidłowo wykonanej naprawy?

2.

Z jakich etapów składa się cykl działań zorganizowanych?

3.

Co nazywamy procesem naprawy?

4.

Jakie procesy robocze wchodzą w prawidłowo zorganizowany proces naprawy?

5.

Na czym polega dobra organizacja pracy?

6.

Jak należy organizować miejsce pracy w warsztacie pracy?

7.

Jak należy układać narzędzia na stanowisku pracy?

8.

Dlaczego stanowisko pracy należy utrzymywać w stałej czystości?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj proces naprawy i konserwacji szafy metalowej. Sporządź notatkę

po zakończeniu ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii,

2)

zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

3)

zaplanować narzędzia niezbędne do wykonania naprawy

4)

zaplanować materiał niezbędny do wykonania naprawy,

5)

zaplanować zgodnie z wymogami ergonomii rozmieszczenie narzędzi i materiałów
na stole,

6)

zaplanować rozmieszczenie narzędzi dodatkowych w tym nożyc gilotynowych oraz
zawijarki,

7)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

8)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,

9)

zaprezentować efekt swojej pracy,

10)

dokonać oceny ćwiczenia pod względem zasad ergonomii.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

blacha stalowa o grubości 0.5 mm,

–

nity,

–

farba antykorozyjna,

–

papier ścierny,

–

cyna,

–

wiertarka,

–

nitownica,

–

lutownica,

–

szczypce uniwersalne,

–

nożyce ręczne do cięcia blachy,

–

nożyce gilotynowe do cięcia blachy,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca planowania procesu naprawy elementów i zespołów
wykonanych z blachy.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj proces naprawy i konserwacji

rury stalowej ocynkowanej o średnicy 150mm.

Sporządź notatkę po zakończeniu ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii,

2)

zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,

3)

zaplanować narzędzia niezbędne do wykonania naprawy

4)

zaplanować materiał niezbędny do wykonania naprawy,

5)

zaplanować zgodnie z wymogami ergonomii rozmieszczenie narzędzi i materiałów
na stole,

6)

zaplanować rozmieszczenie narzędzi dodatkowych w tym nożyc gilotynowych oraz
zawijarki,

7)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

8)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,

9)

zaprezentować efekt swojej pracy,

10)

dokonać oceny ćwiczenia pod względem zasad ergonomii.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

blacha stalowa o grubości 0,5 mm,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

–

nity,

–

farba antykorozyjna,

–

papier ścierny,

–

cyna,

–

wiertarka,

–

nitownica,

–

lutownica,

–

szczypce uniwersalne,

–

nożyce ręczne do cięcia blachy,

–

nożyce gilotynowe do cięcia blachy,

–

zawijarka,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca planowania procesu naprawy elementów i zespołów
wykonanych z blachy.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

wyjaśnić sposób prawidłowo wykonanej naprawy

2)

omówić, z jakich etapów składa cykl działań zorganizowanych?

3)

scharakteryzować na czym polega proces naprawy?

4)

omówić na czym polega dobra organizacja pracy?

5)

scharakteryzować sposób organizacji stanowiska pracy
w warsztacie pracy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

4.4. Kontrola jakości robót naprawczych i konserwacyjnych

4.4.1. Materiał nauczania

W celu określenia jakości robót naprawczych lub konserwacyjnych, trzeba znać

warunki techniczne dla wykonania danego wyrobu. W warunkach technicznych
wykonania podane są wymagania, jakie powinna spełniać dokumentacja techniczna,
materiał i wykonane roboty. Dokumentacja techniczna powinna zawierać: część
rysunkową i część opisową. W części rysunkowej zawarte są rysunki dotyczące
wykonania całego wyrobu lub jego poszczególnych elementów, zaś część opisowa zawiera
między innymi materiał z jakiego powinien być wykonany wyrób oraz sposób łączenia
poszczególnych elementów

W czasie kontroli jakości robót naprawczych i konserwacyjnych wyrobów z blachy

sprawdza się:
–

zgodność robót naprawczych lub konserwacyjnych z dokumentacją,

–

dokładność wykonania robót naprawczych, tj. np. czy nie ma w wyrobie dziur,
pęknięć, czy złącza są wykonane prawidłowo.

Sprawdzenie zgodności z dokumentacją polega na porównaniu wykonanych robót

naprawczych z dokumentacją rysunkową i opisową oraz stwierdzeniu ich zgodności
na podstawie oględzin i pomiarów. Wszelkie badania wykonanych prac przeprowadza
się porównując stan faktyczny z warunkami technicznymi. Jeżeli badania dadzą wynik
zadowalający, to roboty naprawcze zostają przyjęte. Roboty uznane za wykonane
niezgodnie z warunkami technicznymi nie mogą być przyjęte i muszą być ponownie
poprawione i przedstawione do ponownego odbioru. Sprawdzenie kształtu wyrobu polega
z reguły na pomiarze kątów, długości krawędzi, wielkości średnicy oraz na określeniu
chropowatości powierzchni. Dokładność pomiaru powinna być jak największa.

W celu dokonania pomiaru należy posługiwać się odpowiednimi narzędziami.

Do pomiarów mniej dokładnych używa się przymiaru kreskowego z podziałką milimetrową.
Mierzenie polega na przyłożeniu przymiaru do krawędzi mierzonego przedmiotu w taki
sposób, aby zero podziałki pokrywało się z początkiem krawędzi przedmiotu, a następnie
odczytuje się liczbę odpowiadającą krańcowej krawędzi przedmiotu. W celu określenia
np. grubości blachy musimy posłużyć się suwmiarką. Pomiaru suwmiarką dokonuje
się w następujący sposób: pomiędzy rozsunięte szczęki suwmiarki wkłada się mierzony
przedmiot i dosuwa się suwak do zetknięcia szczęk z krawędzią przedmiotu. Następnie
dokonuje się odczytu. Suwmiarką możemy również dokonać pomiaru średnicy i głębokości
otworów. Do pomiarów głębokości służy wysuwka głębokościomierza, wysuwka z korpusu
prowadnicy. Aby dokonać pomiaru średnicy otworu umieszcza się szczęki suwmiarki do
pomiarów wewnętrznych wewnątrz otworu i dokonuje odczytu. Dokładność pomiaru
suwmiarką wynosi od 0,02mm do 0,1mm, jednakże niekiedy używa się suwmiarek o większej
dokładności pomiaru (0,05mm i 0,02mm). Jednym z prostszych czynności sprawdzających
jakość robót naprawczych jest sprawdzenie kąta prostego danego elementu. Czynność taką
wykonuje się przy użyciu kątownika, bądź poprzez sprawdzenie przekątnych. Określenie zaś
innego kąta niż 90

o

można dokonać kątomierzem. W pracach warsztatowych używa

się zazwyczaj kątomierzy zwykłych i uniwersalnych. Kątomierz zwykły ma wartość podziałki
wynoszącą 1

o

. Mierzenia kąta dokonuje się poprzez przystawienie kątomierza do mierzonego

kata ustawieniu rozwartości ramion tak, aby krawędzie pomiarowe przylegały do powierzchni
tworzących kąt mierzony; między ramionami a przedmiotem nie powinno być prześwitów.
Kątomierz uniwersalny służy do pomiarów kątów z dokładnością do 10 lub 15 minut. Składa
się z dwóch współśrodkowo osadzonych podzielni. W celu określenia mierzonego kąta
odczytuje się na podziałce głównej stopnie, a na podziałce noniusza minuty.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Sprawdzenia płaskości powierzchni dokonuje się za pomocą liniałów kontrolnych.

Najbardziej pospolity to liniał krawędziowy ze skosem dwustronnym. Jeden koniec takiego
liniału jest ścięty pod kątem 45

o

, co umożliwia sprawdzenie prostoliniowości powierzchni

schodzących się pod kątem ostrym. W celu sprawdzenia prostoliniowości, na przedmiocie
umieszcza się liniał i obserwuje pod światło szczelinę między liniałem a przedmiotem.
Nie należy przesuwać liniału z jednego miejsca na drugie, ponieważ wtedy krawędź szybko
się zużywa.

Kontrola jakości napraw wykonanych za pomocą lutowania polega na sprawdzeniu:

–

zgodności robót naprawczych z dokumentacja,

–

szczelności połączenia (np. naczynia na wodę),

–

estetyki wykonania,

–

trwałości połączenia.

Kontroli jakości wykonanych napraw elementów, dokonuje się na podstawie kart

instrukcyjnych dla kontroli jakości. Przykładową kartę do kontroli jakości przedstawiono na
rysunku 11.

Karty takie zawierają:

–

rysunek warsztatowy elementu przeznaczonego do kontroli,

–

wykaz sprawdzeń wymiarów,

–

wykaz potrzebnych przyrządów pomiarowych.

Rys. 12. Karta instrukcyjna dla kontroli jakości [1, s. 299]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Jakie wymagania zawierają warunki techniczne wykonania i odbioru robót?

2.

Z jakich części składa się dokumentacja techniczna danego wyrobu?

3.

Co zawiera część rysunkowa dla danego wyrobu?

4.

Co zawiera część opisowa dla danego wyrobu?

5.

Co należy sprawdzić podczas kontroli jakości robót naprawczych wyrobów z blachy?

6.

Jak dokonuje się sprawdzenia zgodności robót naprawczych z dokumentacją techniczną?

7.

Kiedy daną naprawę lub konserwację możemy uznać za prawidłowo wykonaną?

8.

Jakim narzędziem dokonuje się pomiaru grubości blachy?

9.

W jaki sposób dokonuje się pomiaru płaskości danego elementu?

10.

Co należy sprawdzać podczas kontroli jakości napraw wykonanych za pomocą
lutowania?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj oceny jakości naprawy rury spustowej. Naprawa polegała na uszczelnieniu

i pomalowaniu wyrobu. Sporządź notatkę po zakończeniu ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii,

2)

zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,

3)

sporządzić opis jakości wykonania naprawy,

4)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

5)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,

6)

dokonać oceny ćwiczenia pod względem jakości wykonanej naprawy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

arkusz papieru,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca kontroli jakości robót naprawczych i konserwacyjnych.

Ćwiczenie 2

Dokonaj oceny jakości naprawy beczki stalowej na wodę. Naprawa polega

na wyprostowaniu płaszcza zewnętrznego beczki i pomalowaniu. Sporządź notatkę
po zakończeniu ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii,

2)

sprawdzić jakość wyprostowania płaszcza beczki,

3)

sprawdzić jakość pomalowania płaszcza beczki,

4)

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

5)

ocenić jakość wykonanych napraw,

6)

sporządzić opis jakości wykonania naprawy beczki,

7)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

8)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

notatnik,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca kontroli jakości robót naprawczych i konserwacyjnych.

Ćwiczenie 3

Dokonaj oceny jakości naprawy wiadra ocynkowanego. Naprawa polegała

na zalutowaniu pęknięć. Sporządź notatkę po zakończeniu ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy
i ergonomii,

2)

sprawdzić jakość wykonania lutowania wiadra,

3)

sprawdzić szczelność wiadra,

4)

przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

5)

ocenić jakość wykonanych napraw,

6)

sporządzić opis jakości wykonania naprawy wiadra,

7)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

8)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

notatnik,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca kontroli jakości robót naprawczych i konserwacyjnych.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

scharakteryzować, jakie wymagania zawierają warunki techniczne
wykonania i odbioru robót?

2)

omówić, z jakich części składa się dokumentacja techniczna
danego wyrobu?

3)

wymienić, co zawiera część rysunkową dla danego wyrobu?

4)

omówić, co należy sprawdzić podczas kontroli jakości robót
naprawczych wyrobów z blachy?

5)

ocenić, kiedy daną naprawę lub konserwację możemy uznać za
prawidłowo wykonaną?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

4.5. Zapotrzebowanie na materiały do robót konserwacyjnych

i naprawczych

4.5.1. Materiał nauczania

Ustalenia ilość materiału potrzebnego do wykonania naprawy wyrobów blaszanych

wykonuje się na podstawie norm zużycia. Norma zużycia materiałów jest to ilość materiałów
niezbędna do wykonania danego elementu zgodnie z ustalonymi wymaganiami technicznymi.
Normy zużycia podaje się w odpowiednich jednostkach, jak w metrach kwadratowych,
sztukach, kilogramach Na przykład blachę obmierza się w kilogramach lub metrach
kwadratowych z podaniem jej rodzaju i grubości. Bardzo pomocne przy obliczaniu
zapotrzebowania na materiały są katalogi nakładów rzeczowych, w skrócie KNR. Zawierają
one informacje dotyczące sposobu wykonania oraz ilości i rodzajów materiałów jakie
są potrzebne do wykonania danego wyrobu.
Przykład 1.

Norma zużycia materiałów na wykonanie rury o średnicy 150 mm z blachy stalowej

ocynkowanej. Nakłady materiałów na 100szt. według Katalogu Nakładów Rzeczowych
nr 2-02 wynoszą:
–

blacha stalowa ocynkowana płaska o grubość 0,5 mm (100 szt.) 54,0 kg.

–

spoiwo cynowo ołowiane LC 60

(100 szt.) 4,2 kg.

–

kwas solny

(100 szt.) 4,2 kg.

Przykład 2.(100 szt.) 4,2kg.

Normy zużycia materiałów na uzupełnienie rur w odcinkach o długości ponad 1m.

Nakłady materiałów na 1mb rury według Katalogu Nakładów Rzeczowych nr 4-01 wynoszą:
–

blacha stalowa ocynkowana płaska o grubości 0,5 mm

(1mb) 2,35 kg.

–

spoiwo cynowo-ołowiane

(1mb) 0,025 kg.

–

kwas solny

Zamawiając ilość materiału należy zwiększyć jego ilość o wielkość odpadu. Odpady

i ubytki powstają między innymi w czasie transportowania, przechowywania, procesów
technologicznych.

Jednym z nowszych sposobów określenia zapotrzebowania materiałowego jest obliczenie

przy użyciu programów komputerowych. Tabela numer 1

przedstawia stronę z jednego

z programów ułatwiających obliczanie nie tylko zapotrzebowania ale i wartości danych
materiałów, robocizny i sprzętu.

Rozróżniamy następujące metody norm zużycia materiałów:

–

statystyczną,

–

doświadczalno-produkcyjną,

–

analityczno-obliczeniową,

–

doświadczalno-laboratoryjną.

Metoda statystyczna polega na obliczeniu potrzebnej ilości materiałów na podstawie

danych o ich rzeczywistym zużyciu przy takich samych robotach w przeszłości.

Metoda doświadczalno-produkcyjna polega na rejestrowaniu dokładnie odmierzonych

ilości materiałów wydanych na potrzeby produkcji oraz zmierzeniu po zakończeniu pracy
liczby wykonanych jednostek produkcji i ilości pozostałych materiałów.

Metoda analityczno-obliczeniowa polega na obliczeniu ilości wbudowywanych

materiałów na podstawie rysunków elementów.

Podczas stosowania metody doświadczalno-laboratoryjnej określa się właściwości

materiałów, kontroluje prawidłowość technologii, dokładnie mierzy ilość zużytych
materiałów oraz określa ubytki i straty.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Tabela nr1

.Ustalenie zapotrzebowania materiałowego.

Podstawowym materiałem w blacharstwie jest blacha. W celu prawidłowego ustalenia jej

zapotrzebowania należy znać jej kształt i rozwinięcie.

Ustalając rozwinięcie wyrobu należy uwzględnić wszystkie naddatki na połączenia,

podgięcia, przeżłobienia i zawinięcia. Trasując wyrób składający się z oddzielnych
elementów należy zawsze robić to w taki sposób, aby zajmowały one możliwie najmniej
miejsca na arkuszu. Pozwoli to na znaczną oszczędność blachy poprzez zminimalizowanie
bezużytecznych odpadów. Prawidłowe oraz błędne rozmieszczenie poszczególnych
elementów na arkuszu przedstawia rysunek 13.

Rys. 13. Przykład prawidłowego i błędnego usytuowania wyrobu w obszarze arkusza.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Znając wymiary gabarytowe rozwinięcia możemy łatwo ustalić niezbędne, minimalne

wymiary arkusza blachy, lub (gdy elementów jest więcej) ile danych elementów zmieści się
na jednym arkuszu.

Sytuacja nieco się komplikuje w przypadku, gdy element będzie poddawany operacji

gięcia. Miejsce gięcia blachy ulega odkształceniu w postaci wycinka powierzchni walcowej
o wewnętrznym promieniu gięcia r. Sytuację tę przedstawia rysunek 14.
Długość rozwinięcia elementu obliczyć należy ze wzoru:

L=

gdzie:
n – skrót, wielkość wynikająca z faktu, że długość łuku jest mniejsza od zewnętrznych
wymiarów narożnika.
A i B – wymiary zewnętrzne elementu

n = 2(r+s) – l

l = (r+0,5s)

w powyższych wzorach:
l – długość łuku gięcia,
r – wewnętrzny promień gięcia
s- grubość giętej blachy

Rys. 14. Narożnik gięty pod katem prostym.

W przypadku wykonywania operacji usztywnienia obrzeży (np. naczynia) drutem, należy

obliczyć długość usztywnionego obwodu. Podobnie wylicza się długość płaskownika. Śruby,
nity, gwoździe itp. wylicza się w sztukach lub kilogramach na wyrób z podaniem rodzaju
(średnicy, materiału, długości).

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia.

1.

Jak określa się ilość materiału potrzebnego do naprawy danego wyrobu?

2.

Co musimy znać w celu określenia rodzaju materiału do naprawy?

3.

Jak określa się ilość materiału potrzebnego do konserwacji danego wyrobu?

4.

W jakim celu oblicza się ilość materiałów do konserwacji lub naprawy?

5.

Co należy uwzględnić ustalając rozwinięcia wyrobu?

6.

Jak należy umieszczać trasowane wyroby na arkuszu?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

W oparciu o katalogi, które udostępni ci nauczyciel, sporządź zapotrzebowanie

materiałowe na wykonanie naczynia z blachy stalowej ocynkowanej w kształcie
prostopadłościanu. Sposób łączenia oraz wymiary naczynia ustali nauczyciel. Sporządź
notatkę po zakończeniu ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

obliczyć ilość poszczególnych materiałów,

2)

zapisać zapotrzebowanie na materiały,

3)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

4)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,

5)

zaprezentować efekt swojej pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

arkusz papieru,

–

instrukcja do zadania,

–

przybory do pisania,

–

kalkulator,

–

katalogi branżowe,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca zapotrzebowania na materiały do robót
konserwacyjnych i naprawczych.

Ćwiczenie 2

Przygotuj zapotrzebowanie materiałowe w celu wykonania konserwacji szafy metalowej

o wymiarach szerokość 60 cm, głębokość 45 cm, wysokość 200 cm. Sporządź notatkę
po zakończeniu ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

ocenić stopień uszkodzeń

2)

obliczyć ilość poszczególnych materiałów,

3)

zapisać zapotrzebowanie na materiały,

4)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

5)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,

6)

zaprezentować efekt swojej pracy,

7)

dokonać oceny ćwiczenia pod względem prawidłowego wyliczenia ilości materiałów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

notatnik,

–

instrukcja do zadania,

–

przybory do pisania,

–

linijka,

–

kalkulator,

–

katalogi branżowe,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca zapotrzebowania na materiały do robót
konserwacyjnych i naprawczych.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

scharakteryzować, w jaki sposób ustala się ilość materiału
potrzebnego do naprawy danego wyrobu?

2)

ustalić, co musimy znać w celu określenia rodzaju materiału do
naprawy?

3)

omówić, jak określa się ilość materiału potrzebnego do
konserwacji danego wyrobu?

4)

określić, w jakim celu oblicza się ilość materiałów do konserwacji
lub naprawy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

4.6. Przepisy

bezpieczeństwa

i

higieny

pracy

ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska

4.6.1. Materiał nauczania

Zgodnie ze standardem dla zwodu, blacharze wykonują prace produkcyjne, remontowo-

modernizacyjne oraz prototypowe w zakresie obróbki i kształtu elementów z blachy i profili
kształtowych na potrzeby ogólne przemysłu i budownictwa, a także lotnictwa, wyposażenie
statków, przemysłu samochodowego, renowacji zabytków oraz codziennego użytku.
Większość prac wykonywanych jest w warsztatach. Wobec tego wymagania ogólne
dla pomieszczeń, stanowiska pracy i pracownika są następujące:
–

pomieszczenia pracy, w których znajdują się stanowiska pracy blacharze, powinno
spełniać warunki:

–

wysokość – minimum 3,0 m,

–

rozmieszczenie stołów i innych urządzeń, maszyn, szaf – takie, aby przejścia między
nimi wynosiły:

–

75 cm – w przypadku jednego pracownika (w uzasadnionych przypadkach dopuszcza
się 50 cm),

–

100 cm – w przypadku konieczności jednoczesnego poruszania się osób w przeciwnych
kierunkach,

–

drogi transportowe w warsztacie powinny być:
b = a + 30 cm – dla ruchu pieszego jednokierunkowego,
b = 2a + 60 cm – dla ruchu pieszego dwukierunkowego,
gdzie a – szerokość ładunku niesionego przez pracownika,
b – szerokość drogi transportowej,

–

podłoga – równa , nieśliska, niepyląca bez progów pomiędzy pomieszczeniami.

Prawidłowa organizacja stanowiska roboczego blacharza powinna zapewniać bezpieczne

i łatwe wykonywanie pracy w wyniku stosowania odpowiedniej ochrony przed czynnikami
niebezpiecznymi (urazami), szkodliwymi i uciążliwymi (hałas, wibracje, duże i zbędne
obciążenie pracownika). Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych
w pomieszczeniach stałej pracy powinno przypadać 13 m

3

wolnej objętości pomieszczenia

oraz co najmniej 2 m

2

wolnej powierzchni podłogi.

Stół warsztatowy powinien spełniać poniższe wymagania:

–

wysokość 80-90 cm,

–

mieć mocną konstrukcję,

–

blat odporny na uderzenia.

Narzędzia blacharskie powinny być utrzymywane w dobrym stanie technicznym.

Bezpieczeństwo pracy blacharza w dużej mierze zależy od jakości narzędzi. Wszelkiego typu
sprzęt pomocniczy powinien być również utrzymywany w dobrym stanie technicznym.
Zabrania się używania narzędzi i sprzętu uszkodzonego.

Podczas pracy na stole powinny znajdować się tylko te narzędzia, które są niezbędne do

wykonania pracy. Jeżeli jest to możliwe, powinny być one poukładane na stole w zasięgu ręki
blacharza.

Roboty blacharskie stwarzają możliwość skaleczenia blachą. Z tego też względu zaleca

się, aby pracownik podczas przenoszenia, układania czy cięcia lub kształtowania blachy
używał rękawic ochronnych. Blacharze powinni być zaopatrzeni w podręczną apteczkę ze
ś

rodkami dezynfekującymi i opatrunkowymi.

Oprócz pracy w pomieszczeniach blacharz wykonuje również prace na wysokości.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Zgodnie z obowiązującymi przepisami każda praca wykonywana powyżej jednego metra jest
uznana za pracę na wysokości. Pracownika pracującego na wysokości należy zaopatrzyć
w szelki bezpieczeństwa połączone z linką hamowną połączoną ze stałym elementem obiektu.

W miejscu pracy nie wolno gromadzić zbędnych materiałów łatwopalnych. Powinny być

one składowane w miejscu przeznaczonym do tego celu.

Podczas robót blacharskich powstają odpady blach. Racjonalne gospodarowanie

odpadami różnego rodzaju blach polega na ich wykorzystaniu do drobnych elementów. Ścinki
nie nadające się już do wykorzystania należy gromadzić w miejscu przeznaczonym do tego
celu. Nie wolno wyrzucać blach do pojemników np. ze śmieciami bytowymi.
Po zgromadzeniu większej ilości odpadów blach należy je wywieść na złomowisko.

Elementy napędowe wszystkich typów maszyn blacharskich, powinny być zabezpieczone

za pomocą osłon. Korpusy maszyn o napędzie elektrycznym powinny być uziemione, aby
zapobiec porażeniu prądem elektrycznym obsługującego pracownika. Maszyny stacjonarne
powinny być na stałe umocowane do fundamentów aby uniemożliwić ich przesuwanie lub
przewrócenie się.

Każda maszyna posiada urządzenia sterownicze. Wierzch urządzenia sterowniczego

(przycisków) powinien być lekko wklęsły lub o rowkowanej powierzchni przycisku co
obrazuje rysunek 15

.

Rys. 15. Przekroje prawidłowych przycisków [5, s. 367]

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.

Jaka powinna być minimalna wysokość w pomieszczeniach, w których znajdują
się stanowiska pracy blacharza?

2.

Jaka powinna być minimalna szerokość przejścia pomiędzy stołami warsztatowymi
w przypadku pracy jednego pracownika?

3.

Ile wynosi szerokość drogi transportowej w warsztatach dla ruchu pieszego
jednokierunkowego?

4.

Jakie wymogi musi spełniać podłoga w pomieszczeniach blacharskich?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

5.

Ile wynosi powierzchnia wolnej przestrzeni podłogi na jednego pracownika
w pomieszczeniu stałej pracy?

6.

Jaką wysokość powinien mieć stół warsztatowy?

7.

Kiedy wolno pracownikowi pracować uszkodzonymi narzędziami?

8.

Czy podczas przenoszenia blach pracownik musi mieć rękawice ochronne?

9.

Kiedy mówimy, że pracownik pracuje na wysokości?

10.

Jakie zabezpieczenia musi posiadać pracownik pracujący na wysokości?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj stanowisko pracy dla blacharza w pomieszczeniu o wymiarach 4 x 3 m.

Sporządź notatkę po zakończeniu ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zaplanować rozmieszczenie maszyn,

2)

zaplanować rozmieszczenie stołów,

3)

zaplanować drogi komunikacyjne,

4)

zaplanować miejsce składowania odpadów,

5)

sporządzić szkic,

6)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

7)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,

8)

zaprezentować efekt swojej pracy,

9)

dokonać oceny ćwiczenia pod wzglądem zasad ergonomii.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

notatnik,

–

przybory do pisania,

–

linijka,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca bezpieczeństwa i higieny pracy.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj sposób postępowania z materiałami pomocniczymi stosowanymi do lutowania,

uwzględniając ochronę środowiska. Sporządź notatkę po zakończeniu ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

zaplanować sposób postępowania z materiałami pomocniczymi stosowanymi
do lutowania

,

uwzględniając ochronę środowiska,

2)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

3)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,

4)

zaprezentować efekt swojej pracy,

5)

dokonać oceny ćwiczenia pod względem ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

notatnik,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony środowiska.

Ćwiczenie 3

Dokonaj oceny zagrożeń , jakie mogą pojawić się stanowisku pracy blacharza. Sporządź

notatkę po zakończeniu ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

wymienić zagrożenia na stanowisku pracy blacharza,

2)

zaprezentować efekt swojej pracy,

4)

dokonać oceny ćwiczenia pod względem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

notatnik,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony środowiska.

Ćwiczenie 4

Opracuj opis bezpiecznej pracy na stanowisku pracy spawacza z uwzględnieniem

ochrony przeciwpożarowej. Sporządź notatkę po zakończeniu ćwiczenia

.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)

rozróżniać zagrożenia ochrony przeciwpożarowej na stanowisku pracy spawacza,

2)

wyeliminować zagrożenia ochrony przeciwpożarowej na stanowisku pracy spawacza,

3)

opracować opis bezpiecznej pracy na stanowisku pracy spawacza z uwzględnieniem
ochrony przeciwpożarowej,

4)

sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,

5)

sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,

6)

zaprezentować efekt swojej pracy,

7)

dokonać oceny ćwiczenia pod względem przepisów ochrony przeciwpożarowej.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

notatnik,

–

przybory do pisania,

–

literatura z rozdziału 6 dotycząca bezpieczeństwa i higieny pracy i ochrony
przeciwpożarowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1)

ustalić minimalną wysokość w pomieszczeniach, w których
znajduje się stanowisko pracy blacharza?

2)

określić

minimalną

szerokość

przejść

pomiędzy

stołami

warsztatowymi?

3)

scharakteryzować wymogi jakie musi spełniać podłoga w
pomieszczeniach blacharskich?

4)

ustalić wysokość stołu warsztatowego?

5)

wymienić zabezpieczenia jakie powinien posiadać pracownik
podczas pracy na wysokości?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.

5.

Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyskać 1 punkt.

6.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane
są cztery możliwe odpowiedzi: A, B, C, D. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna;
wybierz ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.

7.

Staraj się wyraźnie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uważasz
za poprawną.

8.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

9.

Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

10.

Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.

11.

Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Podczas przenoszenia blach w magazynie pracownik powinien
a)

mieć założone rękawice.

b)

używać szelek bezpieczeństwa.

c)

poruszać się tylko do przodu.

d)

używać nakolanników.

2.

Konserwacja wyrobów z czarnej blachy polega na
a)

skrobaniu.

b)

myciu wodą.

c)

piaskowaniu.

d)

pomalowaniu farbą antykorozyjną.

3.

Prace konserwacyjne wykonuje się w celu

a)

podniesienia estetyki wyrobu.

b)

nadania nowych cech użytkowych.

c)

przedłużenia żywotności danego wyrobu.

d)

zmniejszenia żywotności danego wyrobu.

4.

Przed pomalowaniem farbą miniową blachy nie należy
a)

natłuszczać.

b)

odtłuszczać.

c)

czyścić z rdzy.

d)

czyścić z brudu.

5. Połączenia blach nie wykonuje się przez

a)

lutowanie.

b)

nitowanie.

c)

zgniatanie.

d)

zgrzewanie.

6. Naprawa bieżąca osłony z blachy nie obejmuje takiej czynności jak

a)

prostowania

b)

czyszczenia.

c)

wymiany na nową.

d)

łatania pęknięć.

7. Naprawa główna osłony z blachy to

a)

prostowanie

b)

czyszczenie.

c)

wymiana na nową.

d)

łatanie pęknięć.

8. Dokumentacja techniczno ruchowa danej maszyny zawiera informacje dotyczące

a)

eksploatacji maszyny.

b)

złomowania maszyny.

c)

reklamacji w razie awarii.

d)

temperatury powietrza w jakiej powinna pracować pracownik obsługujący maszynę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

9. Podstawowym warunkiem sprawnego i prawidłowego przebiegu procesu naprawy

elementów wykonanych z blachy jest
a)

właściwa organizacja pracy.

b)

znajomość metod naprawczych.

c)

poprawność wykonania naprawy.

d)

znajomość zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

10 Dobrze zorganizowana naprawa przebiega w sposób

a)

niezorganizowany ale ciągły.

b)

ciągły ale z małymi przerwami.

c)

niezorganizowany z małymi przerwami.

d)

ciągły i równomierny bez niepotrzebnych przerw.

11. Do cyklu działań zorganizowanych nie wchodzi następujący etap

a)

określenie jasnego celu.

b)

przygotowanie warunków i środków.

c)

kontrolowanie na bieżąco jakości pracy.

d)

zgłoszenie przełożonemu przystąpienia do naprawy.

12. Proces naprawy polega na

a)

trwałym przywróceniu sprawności.

b)

nadaniu estetycznego wyglądu.

c)

chwilowym poprawieniu warunków pracy.

d)

przedłużeniu żywotności maszyny.

13. Stanowisko pracy należy utrzymywać w stałej czystości ponieważ

a)

powinno ładnie wyglądać.

b)

wyrób może się pobrudzić.

c)

należy zapewnić bezpieczną pracę.

d)

wymaga tego przełożony

.

14. Minimalna wysokość w pomieszczeniach, w których znajdują się stanowiska pracy

blacharza powinna wynosić
a)

2,2 m.

b)

2,5 m.

c)

2,8 m.

d)

3,0 m.

15. Do cyklu działań zorganizowanych nie wchodzi następujący etap

a)

określenie jasnego celu.

b)

przygotowanie warunków i środków.

c)

kontrolowanie na bieżąco jakości pracy.

d)

zgłoszenie przełożonemu przystąpienia do naprawy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

16. Jakich informacji nie zawierają warunki techniczne wykonania i odbioru robót

blacharskich?
a)

wymagań dotyczących wykonania robót.

b)

wymagań dotyczących zastosowanego materiału.

c)

wymagań dotyczących możliwości psychofizycznych pracownika.

d)

wymagań, jakie powinna spełniać dokumentacja techniczna, materiał i wykonane
roboty.

17. W czasie kontroli jakości robót naprawczych i konserwacyjnych wyrobów z blachy

sprawdza się
a)

czy naprawy dokonywał jeden czy dwóch pracowników.

b)

czy materiał do naprawy był pobrany z odpowiedniego magazynu.

c)

czy pracownik ma wymagane kwalifikacje do wykonywania napraw.

d)

zgodność robót naprawczych lub konserwacyjnych z dokumentacją

.

18. Naprawa bieżąca osłony z blachy nie obejmuje takiej czynności jak

a)

prostowania

b)

czyszczenia.

c)

łatania pęknięć.

d)

wymiany na nową.

19. Podłoga w pomieszczeniach blacharskich nie powinna być

a)

równa.

b)

pyląca.

c)

betonowa.

d)

antypoślizgowa.

20. Ile wynosi minimalna powierzchnia wolnej przestrzeni podłogi na każdego pracownika

jednocześnie zatrudnionego w pomieszczeniu stałej pracy?
a)

0,75 cm

2

.

b)

1,5 m

2

.

c)

1,8 m

2

.

d)

2,0 m

2

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie konserwacji i naprawy elementów i konstrukcji z blachy

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

6. LITERATURA

1.

Poradnik inżyniera i technika budowlanego ARKADY Warszawa 1986

2.

Poradnik majstra budowlanego. ARKADY, Warszawa 1992

3.

W. Szenejko: Blacharstwo, Warszawa 1967

4.

Warunki techniczne wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych. Tom I
Budownictwo ogólne część 1. ARKADY, Warszawa 1990

5.

S. Mac: Obróbka metali, Warszawa 1996

6.

W. Martinek, Z. Michnowski: Dekarstwo i blacharstwo budowlane, Warszawa 1999

7.

J. Kawecki, J. Świdziński, S. Zgorzelski: Technologia blacharstwo, Warszawa 1991