asystnet_osoby_niepełnosprawnej_346[02].Z2.04

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Danuta Szczepaniak

Pomaganie osobie niepełnosprawnej w korzystaniu
z ofert edukacyjnych, kulturalnych, sportowych
i turystycznych 346[02].Z2.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Hierarchia potrzeb osoby niepełnosprawnej

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Oferty edukacyjne, kulturalne, sportowe i turystyczne skierowane

do osób niepełnosprawnych

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Pomoc osobom niepełnosprawnym w korzystaniu z ofert edukacyjnych,

kulturalnych, sportowych i turystycznych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z zakresu pomagania osobie

niepełnosprawnej w korzystaniu z ofert edukacyjnych, kulturalnych, sportowych
i turystycznych.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,

–

materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych
celów kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,

–

zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,

–

ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw pytań otwartych. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,

–

literaturę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

346[02].Z2.01

Organizowanie wsparcia

społecznego

346[02].Z2

Człowiek niepełnosprawny

w rodzinie i środowisku

346[02].Z2.02

Realizowanie potrzeb

osoby niepełnosprawnej

w zakresie wykorzystania

czasu wolnego

346[02].Z2.05

Wspieranie osoby

niepełnosprawnej w załatwianiu

spraw urzędowych

346[02].Z2.03

Stosowanie wraz ze

specjalistami wybranych

form terapii zajęciowej

346[02].Z2.04

Pomaganie osobie niepełnosprawnej

w korzystaniu z ofert edukacyjnych,

kulturalnych, sportowych

i turystycznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

−

określać psychofizyczne i społeczne mechanizmy funkcjonowania człowieka,

−

określać znaczenie komunikacji w relacjach między ludźmi,

−

charakteryzować wzorzec asystenta osoby niepełnosprawnej,

−

określać psychologiczne aspekty udzielania wsparcia,

−

planować i organizować pracę asystenta,

−

wykorzystywać

dostępne

zasoby

materialne

niematerialne

dla

potrzeb

niepełnosprawnego,

−

nawiązywać kontakt z osobą niepełnosprawną i jej otoczeniem,

−

stosować zasady obowiązujące w pielęgnowaniu osoby niepełnosprawnej,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

–

zidentyfikować i określić potrzeby edukacyjne, kulturalne, sportowe i turystyczne
podopiecznego,

–

zidentyfikować i określić postawy społeczeństwa wobec podopiecznych,

–

zidentyfikować i określić ograniczenia i możliwości podopiecznego do udziału
w różnych formach aktywności,

–

wskazać możliwości integracji osób niepełnosprawnych w społeczeństwie,

–

rozpoznać zainteresowania podopiecznego w zakresie wskazanych ofert,

–

zastosować zasady etyczne w kontakcie z podopiecznym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Hierarchia potrzeb osoby niepełnosprawnej

4.1.1. Materiał nauczania

Wszyscy odczuwamy wspólne potrzeby biologiczne, rozwojowe, społeczne, kulturowe.

Jednocześnie  każdy  człowiek  ma  swoje  potrzeby  indywidualne,  na  które  wpływ  ma  poziom
indywidualnego rozwoju w każdej dziedzinie. Każdy człowiek jest niepowtarzalny w swoim
rozwoju  fizycznym,  poznawczym,  psychospołecznym  i  kulturowym.  Na  indywidualną
świadomość  człowieka  oddziałują  także  interakcje  ze  środowiskiem  społecznym,  bowiem
zarówno potrzeby indywidualne (jednostkowe) jak i społeczne zaspokajane są w interakcji ze
środowiskiem (rodzinnym, rówieśniczym, sąsiedzkim itp.).

Potrzeby społeczne to te, które odczuwają członkowie wielu różnych grup społecznych

i o których społeczeństwo sądzi, że w ich zaspokojeniu muszą jednostce dopomóc instytucje
publiczne np. potrzeby edukacyjne, ochrony zdrowia, potrzeby powołania instytucji
leczących narkomanów.

Aby poznać człowieka należy poznać i zrozumieć hierarchię jego potrzeb. W literaturze

istnieje wiele definicji potrzeb i równie wiele ich klasyfikacji.

Najczęściej autorzy określają potrzebę jako „brak czegoś wprowadzający jednostkę

w niepożądany stan, będący zwykle motywem do działania w kierunku zmiany tego stanu,
czyli zaspokojenia potrzeby.”
Najczęściej posługujemy się hierarchią potrzeb według Maslowa.
Na dole hierarchii znajdują się potrzeby podstawowe (niedostatku):

−

potrzeby fizjologiczne (np. snu, pożywienia, przyjemności zmysłowych),

−

potrzeby bezpieczeństwa (np. stabilizacji, opieki, zdrowia, ochrony przed krzywdą),

−

potrzeby przynależności i miłości (miejsce w grupie, rodzina, miłość bliskiego
człowieka),

−

potrzeby szacunku i uznania (niezależności, prestiżu, godności, ważności).

U góry hierarchii usytuowane są potrzeby ludzkiego rozwoju:

−

potrzeby estetyczne (np. odczuwanie piękna siebie samych, otoczenia),

−

potrzeby wiedzy i rozumienia (np. zdobywania wiedzy o życiu, świecie, poszukiwanie
prawdy i sensu życia),

−

potrzeby samourzeczywistnienia (np. twórczości, ekspresji, realizacji siebie w różnych
rolach życiowych).
W każdym społeczeństwie występuje pewien odsetek osób, które z przyczyn

dziedzicznych, wrodzonych, w wyniku chorób, wypadków lub niewłaściwych warunków
życia nie są w pełni sprawne fizycznie lub psychicznie.

Według Światowej Organizacji Zdrowia osoby niepełnosprawne to osoby o naruszonej

sprawności psychofizycznej, powodującej ograniczenie funkcjonalne sprawności lub
aktywności życiowej w stopniu utrudniającym pełnienie właściwych dla nich ról
społecznych.

Definicja niepełnosprawności przyjęta w polskim prawie: „Niepełnosprawną jest osoba,

której stan fizyczny (lub) psychiczny trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub
uniemożliwia wypełnienie zadań życiowych i ról społecznych zgodnie z przyjętymi normami
prawnymi i społecznymi.”
Rodzaje niepełnosprawności:
1. Niepełnosprawność sensoryczna:

a) osoby niewidome i słabo widzące,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

b) osoby niesłyszące i słabo słyszące
c) osoby głuchoniewidome.

2. Niepełnosprawność fizyczna:

a) osoby z uszkodzonym narządem ruchu,
b) osoby z przewlekłymi schorzeniami narządów wewnętrznych.

3. Niepełnosprawność psychiczna:

a) osoby umysłowo upośledzone z niepełnosprawnością intelektualną,
b) osoby psychicznie chore i z zaburzeniami osobowości i zachowania.

4. Niepełnosprawność złożona, gdy występuje więcej niż jeden rodzaj niepełnosprawności

np. osoba niewidoma z upośledzeniem umysłowym.

Ograniczenia spowodowane niepełnosprawnością

Brak wzroku powoduje:

−

niemożność odbierania wrażeń wzrokowych, które są podstawą przebiegu spostrzeżeń
i postępu myśli,

−

ograniczenie możliwości uczestniczenia w możliwościach życiowych,

−

ograniczenie samodzielności,

−

zmniejszenie możliwości rozwinięcia własnej osobowości,

−

utrudnienia w orientacji przestrzennej i społecznej,

−

zubożałe doznania uczuciowe, ogranicza możliwość uczenia i przystosowania
społecznego przez naśladownictwo,

−

ograniczone zaspokojenie potrzeb psychicznych,

−

uczucie osamotnienia,

−

blokadę potrzeb poznania, niezależności, samodzielności,

−

ograniczenie swobody ruchu,

−

występowanie stanów frustracyjnych.
Najdotkliwszą konsekwencją głuchoty jest izolacja społeczna i osamotnienie.

Problemy związane z niepełnosprawnością ruchową obejmują różnorodne aspekty życia

człowieka – od niedostosowania środowiska zewnętrznego do problemów jednostki.
Niemożność zaspokojenia wielu potrzeb, zwłaszcza potrzeby bezpieczeństwa i niezależności
może powodować stany stresowe i frustracyjne.

Osoby niepełnosprawne intelektualnie mogą wykazywać zaburzenia w kontaktach

interpersonalnych, wyrażające się nieumiejętnością odpowiadania na kontakt, inicjowania go,
mogą występować u nich cechy autystyczne.

Można obserwować również zaburzenia koncentracji uwagi, nadpobudliwość

psychoruchową lub zahamowania. Reakcje emocjonalne mogą być nieadekwatne do siły
bodźca, słabo wyrażane lub może występować labilność emocjonalna.

Często też obserwuje się zaburzenia procesu lateracji, wyrażające się jego opóźnieniem.
Zaburzenia osobowości i emocji mogą być jedną z przyczyn zachowań antyspołecznych

i innych form patologicznego zachowania.

Niepełnosprawność powoduje upośledzenie wszystkich, do pewnego stopnia, obszarów

życia  człowieka.  Zakres  konsekwencji  zależy  od  rodzaju  niepełnosprawności,  stopnia
uszkodzenia  danego  narządu  i  wieku  osoby  niepełnosprawnej. Przyjmuje  się, że w procesie
przystosowania  do  życia  z  niepełnosprawnością  istotną  rolę  odgrywają  czynniki
psychologiczne  i  społeczne,  abstrahując  od  wszechobecnego  aspektu  medycznego
i ograniczeń

organizacyjno-instytucjonalnych.

psychologicznymi

następstwami

nierozerwalnie  związane  są  następstwa  społeczne.  Długotrwałe  np.  zablokowanie  potrzeb,
zwłaszcza potrzeby bezpieczeństwa, niezależności, poczucia własnej wartości, samorealizacji
wyzwala  stany  stresowe,  frustracyjne,  lęki.  Nieprawidłowy  natomiast  stosunek  do  siebie
i własnej  sytuacji,  do  innych  ludzi,  życia  i  do  świata,  poczucie  niewydolności,  często  winy
i wstydu,  obawa  przed  osobami  obcymi  i  ich  ewentualnie  niekorzystnymi  reakcjami  może

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

przyczyniać  się  do  stopniowego  wycofywania  się  z  życia  społecznego.  Niektórzy  mają
poczucie  krzywdy,  co  wiąże  się  z  uczuciem  osamotnienia,  społeczną  izolacją.  Takie
nastawienie  człowieka  niepełnosprawnego  do  życia  staje  się  źródłem  barier  w  aktywności
społecznej. Towarzyszące  bowiem osobie niepełnosprawnej  cierpienie  fizyczne  i psychiczne
sprzyja ucieczce w głąb siebie.

Potrzeby osoby niepełnosprawnej:

1. Potrzeba akceptacji przez rodzinę i otoczenie oraz pewność, że są oni z niej zadowoleni.

Procesowi  akceptacji  osoby  niepełnosprawnej  przez najbliższą  rodzinę towarzyszą duże
opory  wewnętrzne  –  trudno  się  im  pogodzić  z  niepełnosprawnością.  Stopień
upośledzenia, rodzaj choroby mają duży wpływ na to, jak rodzina patrzy na inwalidztwo.
Z  kolei  wychowanie  dziecka  niepełnosprawnego  jest  czynnikiem  decydującym  o  tym,
jak  będzie  rozwiązywać  swoje  problemy,  jak  przystosuje  się  do  swojej
niepełnosprawności.

2. Potrzeba kontaktów z rówieśnikami zarówno sprawnymi jaki niesprawnymi. Otwartość

rodziny na takie kontakty służy rozwojowi psychicznemu i społecznemu.

3. Potrzeba opieki, pomocy z równoczesnym zapewnieniem samodzielności. Zaspokajana

być  może  jedynie  przy  pozytywnej  postawie  rodzicielskiej,  nie  wyręczającej  osoby
niepełnosprawnej  w  wykonywaniu  wszystkich  czynności  lub  nadmiernie  wymagającej.
Pozostawienie  pewnych  obszarów  samodzielności,  czy  to  w  czynnościach  dnia
codziennego, czy w decyzjach wspierać będzie jego możliwości.

4. Potrzeba niezależności – uszanować należy potrzebę niezależności i wspierać dążenia do

uniezależnienia się od opiekunów – rodziców pod jakimś względem, przy uwzględnieniu
możliwości osoby niepełnosprawnej.

5. Potrzeba uznania – mimo inności, odmienności osoba niepełnosprawna potrzebuje

uznania dla siebie samego okazywanego przez najbliższych, opiekunów. Uznanie to
może wyrażać się w chwaleniu nawet najdrobniejszych osiągnięć, w budzeniu pewności,
że osoba niepełnosprawna jest dla nich ważna z tego powodu, że po prostu jest.

Realizacja  tych  potrzeb  pełni  szczególną  rolę  w  rewalidacji  psychicznej  i  społecznej.
Szczególne  znaczenie  ma  dla  niego  przekonanie,  że  jest  przez  rodziców  kochane.  Od  tego
przekonania  zależy  jego  poczucie  własnej  wartości,  stosunek  do  otoczenia,  a  także
perspektywy dalszego rozwoju.

Przyczyny niezaspokojenia potrzeb

Istnieją okoliczności uniemożliwiające zaspokojenie danej potrzeby wszystkim ludziom.

Są  to  przeszkody  bezwzględne  np.  brak  miejsc  pracy  dla  osób  niepełnosprawnych
uniemożliwia  zaspokojenie  potrzeb  materialnych,  psychicznych  i  społecznych.  Inne
przeszkody mają charakter względny, to znaczy nie do pokonania dla tych, którzy:
a)  są nieprzystosowani,
b)  nie potrafią zmienić stylu (sposobu) zaspokojenia danej potrzeby,
c)  łatwo rezygnują.
Przeszkody względne można podzielić na:
a)  przeszkody nie do pokonania przez daną jednostkę, a więc dla niej bezwzględne,
b)  przeszkody  nie do pokonania  bez zmiany postawy, stylu, obiektu lub  życiowej  sytuacji,

przy czym ta zmiana jest w zasadzie możliwa.

Skutki niezaspokojenia potrzeb psychospołecznych:

−

dominanta niezaspokojonej potrzeby,

−

wyparcie ze świadomości,

−

zaspokojenie w wyobraźni,

−

fiksacja – sztywny upór,

−

rezygnacja,

−

antyspołeczne wypaczenie osobowości,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

choroby (np. somatyczne, nerwice),

−

uzależnienia.
Analiza potrzeb i oczekiwań podopiecznego oraz możliwości ich zaspokojenia

w środowisku ukazuje przebieg transakcji między jednostką a środowiskiem. Analizie
poddawane są:
A. Środki zaspokajania potrzeb związane z:

−

potrzebami przetrwania,

−

potrzebami bezpieczeństwa,

−

potrzebami przynależności i miłości,

−

potrzebami szacunku i uznania.

B. Aspiracje i możliwości ich zaspokojenia:

−

chęci i życzenia,

−

dostępne możliwości,

−

bariery możliwości.

C. Osobiste możliwości i oczekiwania:

−

zakres możliwości intelektualnych, emocjonalnych, behawioralnych,

−

oczekiwania i wymagania ludzi znaczących,

−

oczekiwania klienta w stosunku do siebie.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jak definiujemy potrzeby?
2.  Jaki jest podział potrzeb człowieka zdrowego wg Maslowa?
3.  Jakie są rodzaje niepełnosprawności?
4.  Jak określamy potrzeby człowieka chorego?
5.  Jakie są przyczyny niezaspokojenia potrzeb?
6.  Jakie są skutki niezaspokojenia potrzeb?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie opisu przypadku dokonaj analizy

niezaspokojonych potrzeb

podopiecznego i wskaż ich skutki.

Opis przypadku:

Pan Michał ma 24 lata, jest osobą z upośledzeniem słuchu. Jest absolwentem technikum

o kierunku informatyka, nigdzie nie pracuje. Biegle posługuje się językiem migowym. Jest
samodzielny w zakresie samoobsługi, samodzielnie porusza się po mieście. Mieszka
z rodzicami. Wolny czas spędza przed komputerem. Marzy o pracy i dalszej nauce. Chciałby
też mieć kontakt z osobami pełnosprawnymi. W miejscowości, w której mieszka działa klub
sportowy i Warsztaty Terapii Zajęciowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zapoznać się z opisem przypadku,
2)  określić niezaspokojone potrzeby Pana Michała,
3)  wskazać skutki niezaspokojenia tych potrzeb,
4)  zaprezentować wyniki swojej pracy na forum grupy,
5)  uczestniczyć w dyskusji ukazującej skutki niezaspokojenia potrzeb w różnych obszarach

życia podopiecznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier,

−

przybory do pisania,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura z punktu 7 Poradnika dla nauczyciela,

−

komputer z dostępem do Internetu.

Ćwiczenie 2

Przedstaw hierarchię potrzeb osoby w wieku 12 lat niepełnosprawnej intelektualnie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym określania potrzeb człowieka

zdrowego i niepełnosprawnego,

2) określić potrzeby podopiecznego i przedstawić ich hierarchię,
3) zaprezentować grupie, na przykład w postaci plakatu, wyniki pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier,

−

przybory do pisania,

−

literatura wymieniona w punkcie 7 Poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dokonaj rozpoznania niezaspokojonych potrzeb osób niepełnosprawnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z artykułem bądź opisem sytuacji (problemu) osoby niepełnosprawnej, np.

upośledzonej umysłowo, głuchej, niewidomej itp.,

2) zapoznać się z informacjami na temat danego rodzaju niepełnosprawności,

wziąć udział w dyskusji w grupie prowadzącej do rozpoznania potrzeb bohatera artykułu,
opisu,

4) zaprezentować na forum całej grupy efekty pracy i uzasadnienie przyjętego rozwiązania,
5) wziąć udział w podsumowaniu ćwiczenia prowadzącego do scharakteryzowania potrzeb

różnych grup osób niepełnosprawnych.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

opisy przypadków,

−

artykuły poświęcone problemom osób niepełnosprawnych,

−

papier A4,

−

przybory do pisania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) zdefiniować pojęcie potrzeby?

¨ ¨

2) określić potrzeby człowieka zdrowego wg Maslowa?

¨ ¨

3) podać rodzaje niepełnosprawności?

¨ ¨

4) określić potrzeby człowieka chorego?

¨ ¨

5) podać przyczyny niezaspokojenia potrzeb?

¨ ¨

6) wymienić skutki niezaspokojenia potrzeb?

¨ ¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Oferty edukacyjne, kulturalne, sportowe i turystyczne

skierowane do osób niepełnosprawnych

4.2.1. Materiał nauczania

Osoby niepełnosprawne mają takie same potrzeby i aspiracje jak osoby pełnosprawne,

jednak często napotykają na nierówności i dyskryminację w dostępie do rynku pracy, ofert
kulturalnych, sportowych, turystycznych i innych. Proces integracji z Unią Europejską niesie
za sobą wiele zmian.

Jednym z głównych celów UE jest usunięcie wszelkich barier, które utrudniają osobom

z niepełnosprawnością pełne uczestnictwo w życiu społecznym i zawodowym, a także
podejmowanie szeregu inicjatyw i strategii na rzecz osób niepełnosprawnych.

„(…)Obecna cywilizacja, krąg wartości, w którym żyjemy, wymaga, by człowiek –

niezależnie  od  swej  kondycji  psychofizycznej  –  mógł  realizować  własne  zamiłowania,
talenty,  pożytkować  swą  wiedzę  i  umiejętności  w  szerokim  kontekście  społecznym.  Nasze
wzajemne relacje z ludźmi weryfikuje nasz stosunek do słabszych, dotkniętych ułomnościami
czy  schorzeniami.  Jeśli  zdrowym  zabraknie  serca,  cierpliwości,  łagodności,  determinacji
w ułatwianiu  codzienności  osobom  niepełnosprawnym,  to  system  fundamentów  scalających
społeczeństwo będzie zagrożony”.

Osoby niepełnosprawne z racji swoich ograniczeń nie mogą w pełni uczestniczyć

w życiu  społecznym  i  zawodowym.  Stały  przyrost  liczby  osób  niepełnosprawnych  wymaga
przejścia od  stosowanej  głównie  polityki wspomagania,  do  strategii  opartej  na  wzmacnianiu
zasobów  własnych  i  potencjału  osób  niepełnosprawnych,  co  pozwoli  zwiększyć  aktywność
osób niepełnosprawnych, zarówno w sferze społecznej, jak i zawodowej.

1991

roku

został

utworzony

Państwowy

Fundusz

Rehabilitacji

Osób

Niepełnosprawnych  (PFRON),  którego  głównym  celem  jest  finansowanie  i realizacja zadań
z zakresu  rehabilitacji  zawodowej  i społecznej  na  rzecz  dorosłych  osób  z  orzeczonym
stopniem  niepełnosprawności  oraz  dzieci  i młodzieży  ze  stwierdzonymi  dysfunkcjami.
Działania te służą kompleksowej poprawie sytuacji osób  niepełnosprawnych. PFRON ustala
strategie  i  zadania  priorytetowe,  ogłasza  konkursy,  rozdziela  środki  finansowe  na  zadania
realizowane przez jednostki samorządów wojewódzkich, powiatowych i gminnych.

Ostatnio priorytetem jest realizacja programów ukierunkowanych na rynek pracy

i wspieranie  procesu  rehabilitacji  zawodowej  osób  niepełnosprawnych  oraz  programów
służących  aktywnemu  uczestnictwu  osób  niepełnosprawnych  w  życiu  społecznym,
w kulturze,  sporcie  i  rekreacji,  w  tym  działań  informacyjnych  oraz  służących  wyrównaniu
różnic między regionami. PFRON finansuje programy rządowe takie jak „Junior”, „Student”,
„Pegaz”,  „Partner”  i  inne  oraz  dofinansowuje  zakłady  aktywności  zawodowej.  Ze  środków
PFRON,  przekazywanych  do  powiatów,  finansowane  są  warsztaty  terapii  zajęciowej,
dofinansowywane

są

turnusy

rehabilitacyjne,

sprzęt

rehabilitacyjny.

Środki te

wykorzystywane są również na likwidację barier architektonicznych, na sport, kulturę
i rekreację.

Niesieniem pomocy osobom niepełnosprawnym zajmują się również liczne organizacje

pozarządowe. Na szczeblu lokalnym i regionalnym powstają różne stowarzyszenia i fundacje,
które  stawiają  sobie  za  cel  uaktywnienie  osób  niepełnosprawnych  i  ich  integrację  ze
społeczeństwem.  Sposobem  na  realizację  tych  celów  jest  organizowanie  imprez  sportowo-
-kulturalnych,  turystycznych  i  edukacyjnych.  Rozwiązywanie  problemów  społecznych  przy
stałym  współdziałaniu  z  organizacjami  pozarządowymi  prowadzi  do  osiągnięcia  lepszych
wyników  tańszym  kosztem,  co  pozwala  państwu  i  samorządom  oszczędniej  i  bardziej
racjonalnie  wydatkować  środki  budżetowe  przeznaczone  na  sferę  socjalną.  Należy  również

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

podkreślić  ogromną  rolę  organizacji  pozarządowych  w  tworzeniu  poczucia  solidarności
społecznej i odpowiedzialności za kształtowanie warunków i jakości życia – przynajmniej we
własnej  wspólnocie  lokalnej.  Organizacje  pozarządowe  odgrywają  tu  dużą  rolę
w kształtowaniu  i  realizowaniu  zasad  tworzenia  partnerstwa  na  rzecz  rozwiązywania
problemów  społecznych.  Mają  też  różnorodną,  opartą  na  solidnych  podstawach  wiedzę
merytoryczną,  a  jednocześnie  łatwo  przystosowują  swoje  działania  do  sytuacji.  Przyjęcie
w 2003  r.  ustawy  o  działalności  pożytku  publicznego  i  o  wolontariacie,  jest  również
odzwierciedleniem  ważnej  funkcji,  jaką  w  ostatnim  dziesięcioleciu  pełnią  organizacje
obywatelskie.
Oferty skierowane do osób niepełnosprawnych można podzielić na:

−

edukacyjne,

−

kulturalne,

−

sportowe,

−

turystyczne.

Oferty edukacyjne to zintegrowane przedszkola i szkoły, studia, kursy, szkolenia

umożliwiające

niepełnosprawnemu

większą

aktywizację

zawodową,

podnoszenie

kwalifikacji, rozwijanie swoich talentów, podnoszenie sprawności intelektualnych.

Oferty kulturalne to konkursy, wystawy, imprezy kulturalne, plenery, festiwale służące

aktywnemu uczestnictwu osób niepełnosprawnych, ale również zwiedzanie muzeów, pobyty
w teatrze, kinie, filharmonii.

Oferty sportowe to zawody, festyny, turnieje, olimpiady specjalne organizowane na skalę

regionalną, ogólnokrajową i międzynarodową, mistrzostwa kontynentalne, mistrzostwa
świata, paraolimpiady.

Oferty turystyczne to wycieczki, rajdy, obozy pozwalające na wyjście z domu osobom

niepełnosprawnym i poznanie różnych ciekawych miejsc.

Z przeprowadzonych badań wynika, że istotnym czynnikiem, rzutującym na możliwości

skorzystania przez osoby  niepełnosprawne  z różnych  form pomocy,  jak też determinujących
efektywność  tego  wsparcie,  jest  poziom  wykształcenia  osób  niepełnosprawnych.  Co  druga
osoba  niepełnosprawna  w  Polsce  posiada  wykształcenie  co  najwyżej  podstawowe,  19,2%
wykształcenie  średnie  zawodowe,  a  tylko  4%  legitymuje  się  wykształceniem  wyższym.
Dlatego  niezmiernie  ważnym  jest  realizowanie  inicjatyw  i  programów  umożliwiających
podejmowanie  kształcenia  osobom  niepełnosprawnym.  Osoby  niepełnosprawne  na  każdym
z etapów przygotowania zawodowego mogą wspólnie uczyć  się z osobami pełnosprawnymi.
Jest  to  realizacja  idei  edukacji  dla  wszystkich,  zgodnie  z  którą,  wszędzie  tam,  gdzie  jest  to
możliwe,  osoby  niepełnosprawne  powinny  kształcić  się  w  ramach  zwykłych  systemów
edukacyjnych.  Skuteczność  takiego  kształcenia  warunkowana  jest  jednak  wieloma
czynnikami,  w  tym:  postawami  personelu  pedagogicznego  i  postawami  osób
pełnosprawnych,  kompetencjami  nauczycieli  z  zakresu  pedagogiki  i  rehabilitacji,  w  tym
zawodowej,  dodatkową  pomocą  dydaktyczną  w  ramach  programu  nauczania,  niekiedy
w postaci  wsparcia  z  zewnątrz  (tak  zwany osobisty asystent),  a  nade wszystko  dostępnością
obiektów  szkoleniowych  (bariery  architektoniczne),  stosownym  wyposażeniem  w  środki
dydaktyczne  i pomoce  techniczne,  zaopatrzeniem  osób  niepełnosprawnych  w  sprzęt
i urządzenia ortopedyczno-rehabilitacyjne oraz środki pomocnicze. Czynniki te są najczęściej
swoistymi  ograniczeniami  dostępności  osób  niepełnosprawnych  do  ich  kształcenia  się  na
poziomie średnim i wyższym.

Szeroko rozpowszechnioną formą pomocy osobom niepełnosprawnym w aktywizacji

zawodowej  i  społecznej  są  warsztaty  terapii  zajęciowej  (WTZ).  W  ramach  warsztatów
działają  różne  sekcje,  które  tworzy  się  w  zależności  od  potrzeb  i  zainteresowań
podopiecznych.  Osoby  niepełnosprawne  mają  możliwość  przygotowywać  przedstawienia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i spektakle teatralne. W zajęciach tych mogą brać udział osoby niepełnosprawne
intelektualnie, z ograniczoną sprawnością ruchową, osoby niewidome.

W warsztatach terapii zajęciowej odbywają się także zajęcia muzyczne, podczas których

uczestnicy mają możliwość słuchania i poznawania muzyki, ale sami też wykonują znane
i lubiane utwory muzyczne. Uczestnikami takich zajęć mogą być osoby z różnymi rodzajami
niepełnosprawności, poza osobami niesłyszącymi i głuchoniemymi.

Zajęcia plastyczne prowadzone w WRZ to rysunek, rzeźba, malarstwo. Mogą w nich

uczestniczyć niepełnosprawni z wszystkimi rodzajami niepełnosprawności, chociaż dla osób
niewidomych najbardziej odpowiednie będzie rzeźbiarstwo, na przykład w glinie.

Swoimi osiągnięciami uczestnicy Warsztatów Terapii Zajęciowej mogą się pochwalić na

regionalnych lub ogólnokrajowych, cyklicznych imprezach, takich jak: Festiwale Twórczości
Artystycznej Uczestników Warsztatów Terapii Zajęciowej, Integracyjne Festiwale Piosenki
i Teatru, Ogólnopolskie Spotkania Artystyczne. Niepełnosprawni mają okazję zaprezentować
tam swój dorobek artystyczny w dziedzinie muzyki, teatru, tańca, plastyki, co gwarantuje ich
aktywne uczestnictwo w życiu kulturalnym. Spotkania takie mają charakter integracyjny,
jego odbiorcami są zarówno osoby sprawne jak i osoby niepełnosprawne.

Warsztaty stanowią formę uaktywnienia zawodowego osób niepełnosprawnych oraz

mają  na  celu  przygotowanie  do  podjęcia  w  przyszłości  zatrudnienia.  Najliczniejszą  grupę
osób korzystających z warsztatów terapii zajęciowej są osoby niepełnosprawne intelektualnie
z orzeczonym  stopniem  niepełnosprawności.  Warsztat  jest  placówką  pobytu  dziennego
o charakterze  niezarobkowym.  Warsztaty  terapii  zajęciowej  są  przeznaczone  również  dla
osób  z  innymi  rodzajami  niepełnosprawności  jak  uszkodzenia  słuchu,  wzroku
i niepełnosprawnością  wynikającą  z  wad  fizycznych.  Warsztaty  terapii  zajęciowej  są
lokalizowane w prawie każdej większej miejscowości, jeśli istnieje taka potrzeba.

Udział osób niepełnosprawnych w kulturze to także zwiedzanie muzeów, oglądanie

wystaw, pobyty w kinie, teatrze, na koncertach. Uczestniczyć mogą w nich wszystkie osoby
niepełnosprawne, ale pod pewnymi warunkami:

−

obiekty te są przystosowane dla osób niepełnosprawnych ruchowo,

−

znajdą się osoby, które potrafią w sposób plastyczny opowiedzieć o wystawie osobie
niewidomej, na przykład asystent osoby niepełnosprawnej.
Osoby niewidome mogą korzystać z bibliotek fonicznych, słuchać książek na kasetach,

lub skanować je w komputerze wyposażonym w syntezator mowy.

Twórcze uczestnictwo osób niepełnosprawnych w kulturze to przede wszystkim sztuka

nieprofesjonalna. Obejmuje ona twórczość amatorów, którzy kopiują lub imitują wielką
sztukę oraz tych osób, których działalność twórcza stoi poza odwzorowywaniem tradycji. To
twórczość artystów świadomie i samodzielnie poszukujących prawd i wartości
uniwersalnych.

Najważniejszymi strukturami, które realizują zajęcia sportowe są kluby. Celem ich

działań jest rehabilitacja ruchowa  i  społeczna poprzez sport. Wśród priorytetów znajduje się
także integracja zawodników zdrowych z niepełnosprawnymi. Zawodnicy reprezentują klub,
kraj  na  mistrzostwach  Świata,  Europy  i  Paraolimpiadach.  Kluby  organizują  turnieje
i zgrupowania  sportowe  dla  osób  niepełnosprawnych.  W  większości  ludzie  pomagający
niepełnosprawnym działają na zasadzie wolontariatu.

Sportem dla osób z niepełnosprawnością zajmują się różne organizacje, między innymi

Fundacja  Aktywnej  Rehabilitacji,  której  podstawą  działania  jest  upowszechnianie  różnych
form  aktywności  ruchowej.  Niepełnosprawni  mogą  uprawiać  różne  dziedziny  sportu.  Dla
osób niepełnosprawnych ruchowo szeroko rozwinięte są sporty uprawiane na wózkach, takie
jak:  koszykówka,  szermierka,  tenis  stołowy,  tańce  na  wózkach.  Działają  sekcje
lekkoatletyczne, pływackie, szachowe, warcabowe. Istnieją również kluby rowerowe dla osób

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

niewidomych lub słabowidzących. Przejażdżki odbywają się na rowerach dwuosobowych,
gdzie osoba widząca spełnia rolę przewodnika, osoba za zaburzeniami wzroku siedzi z tyłu.

W 2003 roku powstał Polski Związek Żeglarzy Niepełnosprawnych, którego mottem jest

„Zróbcie  nam  miejsce,  nie  patrzcie  wrogo,  niepełnosprawni  i  chcą,  i  mogą”.  Związek  ma
swoją  siedzibę  w  Giżycku,  tam  rozgrywane  są  Mistrzostwa  Polski  Żeglarzy
Niepełnosprawnych  i  rozgrywki  Pucharu  Polski  Żeglarzy  Niepełnosprawnych.  Tam  też,
odbywają  się  szkolenia,  pozwalające  osobom  niepełnosprawnym  zdobyć  patenty  żeglarskie.
Załogi łodzi składają się z osób pełno i niepełnosprawnych.

Organizowanie turystyki stanowi aktywne formy spędzania wolnego czasu poprzez

wyjazdy poza miejsce zamieszkania lub wędrówek w celach krajoznawczych. Mogą to być
wycieczki autokarowe, wędrówki piesze lub na wózkach dla osób niepełnosprawnych
ruchowo, wyjazdy na wczasy.

Stowarzyszenia działające na terenie danych miejscowości organizują różne imprezy

integracyjne o charakterze kulturalno-sportowym.

Tabela 1. Przykładowy projekt imprezy o charakterze kulturalno-sportowym

Nazwa: Integracyjny Majowy Festyn Rodzinny „Jak Dobrze Być Razem”

Całkowity koszt projektu: ..........

Data rozpoczęcia i zakończenia: 20.04.2007-5.06.2007............

Uzasadnienie potrzeby realizacji projektu:
Projekt będzie skierowany do mieszkańców naszego miasta i gmin ościennych, ale przede
wszystkim  dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej. Tak dużo mówi się o integracji osób
niepełnosprawnych,  ale  namacalnie  tego  nie  widać,  dlatego  chcemy  aby  rodziny,  które
mają  i  żyją  z  osobą  niepełnosprawną  w  ten  dzień  były  razem,  nie  czuli  się  samotni,
trędowaci,  aby  wyszli  do  ludzi  i  razem  się  bawili.  Chcemy  pokazać,  że  osoby
niepełnosprawne  są  takimi  samymi  ludźmi  jak  my.  Poprzez  plakaty  i  audycje  radiowe
zamierzamy  dotrzeć  do  mieszkańców  naszego  miasta.  W  ramach  festynu  odbędzie  się
szereg  atrakcji,  między  innymi  warsztaty  muzyczne  prowadzone  przez  członków zespołu
muzycznego,  występy  młodzieżowej  orkiestry,  konkursy  piosenki,  konkurs  plastyczny
i recytatorski,  prezentacja  dorobku  kulturalnego  osób  niepełnosprawnych.  Chcemy  także
najmłodszych wprowadzić w magiczny świat bajki poprzez zaproszenie artystów – postaci
bajkowych i udział w akcji „cała Polska czyta dzieciom”. W trakcie festynu będą się także
odbywały  rozgrywki  sportowe  i  regaty  kajakowe,  pokaz  psów  policyjnych,  pokaz  straży
pożarnej. Na zakończenie wystąpi zespół muzyczny.

Cele projektu:

1.  Prezentacja umiejętności artystycznych mieszkańców naszego miasta.
2.  Upowszechnienie inicjatyw kulturalnych.
3.  Wzmocnienie  obywatelskiego  uczestnictwa  w  inicjatywach  przeprowadzanych

przez organizacje pozarządowe i samorządowe.

4. Wdrażanie dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie do aktywnego

spędzania wolnego czasu.

5. Wewnętrzna

integracja

stowarzyszeń

działających

rzecz

osób

niepełnosprawnych.

6. Integracja osób pełno i niepełnosprawnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Beneficjenci projektu:
Dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodziny oraz mieszkańcy
miasta.
Planowane rezultaty:

1.  Integracja osób niepełnosprawnych i pełnosprawnych.
2.  Wdrażanie osób niepełnosprawnych i ich rodzin do uczestnictwa w kulturze.
3.  Wzmacnianie więzi rodzinnych.
4.  Nawiązanie pozytywnych relacji pomiędzy osobami pełno i niepełnosprawnymi.

Przebieg projektu:
Rodzinny festyn odbędzie się w niedzielę 3.06.2007 r
26.04-30.04 – zaproszenie zespołów muzycznych prowadzących warsztaty muzyczne
i muzykujących,
1.05.-8.05 – wysłanie zaproszeń do stowarzyszeń zajmujących się osobami
niepełnosprawnymi
15.05-20.05 – rozwieszenie plakatów na terenie miasta informujących o festynie,
22.05-30.05 – ostateczne przygotowania do festynu
3.06 – festyn
4.06-5.06 – rozliczenie imprezy

Program festynu:
12.00 – rozpoczęcie,
12.30-13.00 – występ młodzieżowej orkiestry,
13.00-14.00 – prezentacja dorobku artystycznego osób niepełnosprawnych,
13.00-16.00 – zabawy sportowe i regaty kajakowe, grilowanie.
14.00 – inauguracja akcji „Cała Polska czyta dzieciom”.
17.00 – rozdanie nagród,
17.30 – zakończenie festynu.

Wpływ ofert kulturalnych, edukacyjnych, sportowych oraz turystycznych na rozwój
jednostki

Dostęp osób niepełnosprawnych do udziału w życiu zawodowym i społecznym ma

działania  rehabilitacyjne.  Pojęcie  rehabilitacji  określa  ustawa  o  rehabilitacji  społecznej
i zawodowej  oraz  zatrudnianiu  osób  niepełnosprawnych,  określająca  funkcjonowanie  całego
systemu  rehabilitacji  osób  niepełnosprawnych  w  Polsce.  Rehabilitacja  oznacza  tu  zespół
działań,  w  szczególności  organizacyjnych,  leczniczych,  psychologicznych,  technicznych,
szkoleniowych,  edukacyjnych  i  społecznych,  zmierzających  do  osiągnięcia,  przy  aktywnym
udziale  osób  niepełnosprawnych,  możliwie  najwyższego  poziomu  ich  funkcjonowania,
jakości życia i integracji społecznej.

Ogromną rolę w tak pojętej rehabilitacji odgrywa szereg placówek takich jak: dzienne

centra aktywności, zespoły terapeutyczno-rehabilitacyjne, domy pomocy społecznej,
środowiskowe domy samopomocy.
Aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych

Znaczenie pracy zawodowej dla osób niepełnosprawnych można oceniać z różnych

punktów  widzenia,  w  tym:  leczniczego,  psychologicznego  i  zawodowego.  Celowo
i stopniowo  dobrana  oraz  systematycznie  prowadzona  praca  może  stanowić  jedną  z  metod
leczenia.  Podczas  pracy  osoba  niepełnosprawna  uruchamia  swoje  umiejętności,  zdolności,
sprawności  i  nawyki,  zwiększając  w  ten  sposób  odporność  na  sytuacje  trudne,  wynikłe
z procesu  pracy  oraz  łagodzi  lęk  przed  nowymi  zadaniami,  na  nowych  stanowiskach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uświadamia sobie również w pracy własną wartość, co pozwala akceptować jej swoją
niepełnosprawność, a pośrednio także wpływać na kształtowanie nowej osobowości
pracowniczej, niezbędnej do ponownego włączenia się w życie zawodowe i społeczne.

Nadzieję na poprawę jakże trudnej sytuacji osób niepełnosprawnych w obszarze

zatrudnienia  i  integracji  społeczno-zawodowej  dają  te  instytucje  i  agendy  rządowe  oraz
samorządowe,  których  środki  są  w  znacznej  mierze  przeznaczane  na  przykład  na  zachęty
ekonomiczne  dla  tych  instytucji  i  zakładów,  które  zatrudnią  bezrobotne  osoby
niepełnosprawne,  a  także  na  finansowe  wsparcie  zakładów  pracy  chronionej  oraz  dla  osób
niepełnosprawnych podejmujących indywidualną działalność gospodarczą. Pozostaje więc do
rozwiązania  kwestia  fachowego  przygotowania  osób  niepełnosprawnych  do  wykonywania
pracy  zawodowej,  by  skutecznie  mogły  one  sprostać  wymaganiom  i  konkurencyjności
wolnego rynku.
Aktywność twórcza osób z niepełnosprawnością

Aktywność to również twórcza obecność. Pozwala ona rozwijać w sposób harmonijny

różne  sfery  psychiki,  zaspokaja  potrzeby  kulturowe  człowieka.  To  również  pozytywne
integracyjne  przenikanie  osoby  niepełnosprawnej  ze  społeczeństwem,  sposobność  dzielenia
się przeżyciami,  możliwość  łagodzenia przykrych stanów fizycznych  i psychicznych, okazja
do  rekreacji  i  zabawy.  Twórcza  obecność  umożliwia  pokazanie  się,  daje  szansę  na
samorealizację. Uświadamia potencjalne możliwości, budząc tym samym zaufanie do siebie.
Stanowi  znaczący  czynnik  psychologiczny  w  poszukiwaniu  i  odkrywaniu  prawdy  o  sensie
życia, określenia swego miejsca i roli w zastanej rzeczywistości. Uprawianie sztuki, dzięki jej
wielorakim  wartościom,  wzbogaca  życie  duchowe  osób  niepełnosprawnych.  W  procesie
usprawniania  osób  niepełnosprawnych  sztuka  pełni  również  inne  funkcje,  takie  jak:
oczyszczająca,  korygująca  i  kompensacyjna.  Właśnie  sztuka  jest  niezbędnym  sposobem
osiągania równowagi między organizmem, a środowiskiem w krytycznych momentach życia
człowieka.  Kontakty  ze  sztuką  umożliwiają  rozładowanie  napięć  i  niepokojów.  Aktywność
twórcza  to  sprawdzony  sposób  radzenia  sobie  ze  stresem  czy  załamaniem.  Kompensacja
przez  sztukę  umożliwia  częściowe  zrekompensowanie  braków  realnego  życia,  zaspokojenie
niezrealizowanych  pragnień  i  potrzeb.  Nabiera  szczególnego  znaczenia  dla  osób
z niepełnosprawnością,  pomagając  im  w  poznaniu  zjawisk  niedostępnych  w  bezpośredniej
obserwacji.  Twórcze  wyrażanie  natomiast,  wymagając  różnych  form  aktywności  fizycznej
i umysłowej,  przyczynia  się  do  podtrzymania  u  osoby  niepełnosprawnej  odporności
psychicznej,  pobudzania  procesów  psychicznych,  motywacji.  W  aktywności  twórczej  osoba
niepełnosprawna  odzwierciedla  swoje  uczucia,  stany  emocjonalne,  potrzeby.  Poznanie  zaś
dzieł  sztuki, stworzonych przez  inne osoby,  zwiększa potencjał  mądrości życiowej, pozwala
wszechstronniej  orientować  się  w  rzeczywistości,  a  tym  samym  tworzyć  płaszczyznę
porozumienia  między  ludźmi,  dając  osobom  niepełnosprawnym  szansę  przezwyciężenia
osamotnienia i poczucia odrębności.

Zasadniczo rodzaj ekspresji uzależniony jest od rodzaju niepełnosprawności. Obok

ekspresji słownej, znaczącą rolę w wyrażaniu przeżyć, uczuć osób z niepełnosprawnością na
przykład  wzrokową odgrywają  formy  muzyczne. Muzyka  jest także  użyteczna  w  przypadku
osób  z  zaburzeniami  mowy.  Daje  sposobność  dzielenia  się  przeżyciami,  redukuje  napięcia,
nadpobudliwość i pasywność Dla osób z niepełnosprawnością słuchową, mających trudności
w  komunikowaniu  się  i  samorealizacji,  twórczość  plastyczna,  sztuka  użytkowa  jest
najbardziej  odpowiednia.  Malarstwo,  rysunek,  grafika  przyczyniają  się  do  eliminowania
zaburzeń  funkcji  manualnych,  stąd  chętnie  podejmowane  są  jako  forma  usprawniania
fizycznego  osób  z  dysfunkcją  narządów  ruchu.  Posługiwanie  się  na  przykład  ustami  lub
stopami  (co  jest  bardzo  często  praktykowane  przez  artystów  z  niepełnosprawnością
motoryczną),  podjęcie  decyzji  o  takim,  a  nie  innym  sposobie  posługiwania  się  narzędziem,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

w sytuacji, gdy zostaną wykorzystane wszelkie "naturalne" możliwości wykorzystania rąk,
wiąże się z wieloma następstwami natury warsztatowej.

Organizowanie kultury umożliwia osobom niepełnosprawnym korzystanie z dóbr

dziedzictwa narodowego. Jest ambitną formą spędzania wolnego czasu o szerokich walorach
poznawczych i kształcących.
Sport osób niepełnosprawnych

Sport dla niepełnosprawnych stanowi bardzo ważny element w życiu, ponieważ jest

odskocznią od zmagania się z codziennością. Pozwala na lepsze dostosowanie swojej
niepełnosprawności do realiów życia. Przy okazji treningu wyzwala się siłę woli, a co
najważniejsze usprawnia organizm.

Upowszechnianie sportu służy podnoszeniu i nabywaniu sprawności fizycznej przez

osoby niepełnosprawne. Sport jako element zdrowego stylu życia chroni zdrowie i ogranicza
przyczyny i skutki niepełnosprawności.
Turystyka osób niepełnosprawnych

Osoby niepełnosprawne, mimo swoich ograniczeń, nie powinny siedzieć w domach.

Naukowo  udowodnione  jest  korzystne  oddziaływanie  rehabilitacyjne  turystyki,  jednakże
poziom uczestnictwa osób niepełnosprawnych w turystyce jest niedostateczny ze względu na
różnego  rodzaju  bariery.  Podróżowanie  i  turystyka  jest  jednym  z  przywilejów  socjalnych
wszystkich  obywateli  Unii  Europejskiej.  Szacuje  się  jednak,  że  wiele  milionów
Europejczyków nie wyjeżdża na wakacje, przede wszystkim ze względu na koszty. Dla osób
niepełnosprawnych  wiele  ofert  turystycznych,  nie  tylko  z  tego  powodu  jest  niedostępnych.
Zapotrzebowanie  na  przyjazne  niepełnosprawnym  oferty  turystyczne  jednak  zwiększa  się
z roku na rok. Przemysł turystyczny zaczął dostrzegać liczną grupę społeczną, jaką stanowią
niepełnosprawni. Jedną ze skutecznych strategii zwiększania dostępności ofert turystycznych
dla  osób  z  niepełnosprawnością  jest  lepsze  promowanie  i  informowanie  niepełnosprawnych
o istniejących już ośrodkach przystosowanych do ich potrzeb.

Organizacja sportu, kultury, turystki i edukacji odgrywa istotną rolę w procesie

rehabilitacji osób niepełnosprawnych oraz we włączaniu tych osób w nurt życia społecznego.
Działania, te zwiększając aktywność osób z niepełnosprawnością, przyspieszają proces
integracji społecznej. Udział osób niepełnosprawnych w korzystaniu z wyżej wymienionych
ofert pozwala im na:

−

wyjście z izolacji społecznej,

−

usamodzielnienie się i likwidacji związanej z nadmiernym uzależnieniem się od innych,

−

rozwój intelektualny,

−

przezwyciężenie własnej niepewności i niepełnosprawności,

−

podwyższenie samooceny i wiary we własne możliwości,

−

podnoszenie własnej sprawności fizycznej i psychicznej,

−

podwyższanie kwalifikacji zawodowych umożliwiających podjęcie pracy,

−

zdobywanie umiejętności pokonywania trudności w zdobywaniu pracy i kontaktach
osobami pełnosprawnymi,

−

kształtowanie umiejętności autoprezentacji i kreowania własnej osoby.

Organizowanie imprez i spotkań kulturalnych i sportowych jest z korzyścią zarówno dla

osób pełno jak i niepełnosprawnych. Korzyści wynikające z tych imprez to:

−

integrowanie środowiska osób niepełnosprawnych z lokalną społecznością,

−

wyrobienie tolerancji i akceptacji wobec osób niepełnosprawnych,

−

wyłonienie i promowanie talentów wśród osób niepełnosprawnych,

−

propagowanie zdrowej rywalizacji,

−

pozyskiwanie nowych przyjaźni,

−

promowanie aktywności ruchowej,

−

okazja do zabawy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

spotkania z przyjaciółmi,

−

trening sportowy jako sposób przywracania sprawności fizycznej.

Imprezy edukacyjne, kulturalne, sportowe, turystyczne spełniają funkcje:

−

rekreacyjne – umożliwiają wytchnienie i odpoczynek od pracy; poprzez zapobieganie
przemęczeniu służą ochronie zdrowia,

−

adaptacyjne i integracyjne – pozwalają na przystosowanie do nowych warunków
zarówno niepełnosprawnego jak i społeczeństwo, pozwalają na zmianę postaw,

−

rozwojowe – rozwijanie własnej osobowości.

Pozwalają na:

−

rozwijanie zainteresowań i zamiłowań,

−

zaspokajanie pragnień twórczych,

−

udoskonalanie się w wybranej dziedzinie wiedzy i sztuki.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia.

1.  Jakie znasz sposoby wyrównywania szans dla osób z ograniczoną sprawnością?
2.  Jaki jest podział ofert skierowanych do osób niepełnosprawnych?
3.  Jakie znasz oferty edukacyjne i kulturalne dla osób niepełnosprawnych?
4.  Jakie znasz oferty sportowe i turystyczne?
5.  Jaki  wpływ  mają  oferty  edukacyjne,  kulturalne,  sportowe  i  turystyczne  na  rozwój

osobowości jednostki?

6. Jakie korzyści wynikają z udziału w imprezach kulturalnych, sportowych, turystycznych

i edukacyjnych?

7. Jakie są funkcje ofert kulturalnych, edukacyjnych, sportowych oraz turystycznych?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź wykaz klubów sportowych działających w Twoim miejscu zamieszkania

i zapoznaj się z ich ofertami. Oceń, które zajęcia można polecić osobom niepełnosprawnym,
z różnymi rodzajami niepełnosprawności.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  sporządzić wykaz klubów sportowych działających w swojej miejscowości
2)  zapoznać się z sekcjami działającymi na ich terenie,
3)  zorientować się czy mają oferty skierowane do osób niepełnosprawnych,
4)  dokonać  oceny  prowadzonych  zajęć  pod  kątem  przydatności  dla  osób  z  różnymi

rodzajami niepełnosprawności,

5) wnioski przedstawić na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier,

−

przybory piszące.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Korzystając z Internetu lub telefonu sporządź listę ofert biur podróży skierowanych do

osób niepełnosprawnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) wyszukać w Internecie lub przy pomocy telefonu biura podróżny mające w swojej

ofercie propozycje turystyczne dla osób niepełnosprawnych ,

2) określić jakie warunki panujące w oferowanych ośrodkach (bariery architektoniczne,

możliwości dojazdu),

3) ocenić, które z ofert będą odpowiednie dla osób z różnymi rodzajami

niepełnosprawności,

4) wnioski przedstawić na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

telefon,

−

arkusze papieru,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Na podstawie opisu przypadku określ rodzaj zajęć dla podopiecznego.

Opis przypadku

Podopieczny w wieku 19 lat jest osobą ze znacznym upośledzeniem wzroku.

W miejscowości, w której mieszka działają Warsztaty terapii Zajęciowej, które prowadzą
zajęcia artystyczne (malarstwo, rzeźba, fotografia), muzyczne i teatralne.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zapoznać się z opisem przypadku,
2)  dokonać analizy zainteresowań podopiecznego,
3)  wskazać zajęcia odpowiednie dla jego niepełnosprawności,
4)  swoje propozycje przedstawić na forum grupy,
5)  wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

źródła informacji dotyczącej upośledzenia wzroku,

−

papier,

−

mazaki.

Ćwiczenie 4

Określ ofertę Warsztatów Terapii Zajęciowej działających w Twojej miejscowości.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odwiedzić Warsztaty Terapii Zajęciowej w swojej miejscowości,
2) zapoznać się z rodzajami zajęć tam prowadzonych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3) dokonać oceny prowadzonych zajęć pod kątem przydatności dla osób z różnymi

rodzajami niepełnosprawności,

4) wnioski przedstawić na forum grupy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier,

−

przybory piszące.

Ćwiczenie 5

Określ w jaki sposób korzystanie z ofert edukacyjnych, sportowych, turystycznych

wpływa na rozwój osobowości jednostki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zapoznać się z ofertami edukacyjnymi, sportowymi i turystycznymi.
2)  przedstawić znaczenie określonych ofert na rozwój osobowości osoby niepełnosprawnej,
3)  wnioski przedstawić na forum grupy,
4)  wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier,

−

przybory piszące,

−

poradnik dla ucznia.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) zidentyfikować i określić potrzeby podopiecznego w zakresie korzystania

z ofert edukacyjnych, sportowych, kulturalnych i turystycznych?

¨ ¨

2) wymienić instytucje zajmujące się pomocą osobom niepełnosprawnym

w korzystaniu z ofert?

¨ ¨

3) określić wpływ ofert na rozwój osobowości podopiecznego?

¨ ¨

4) określić funkcje ofert kulturalnych, edukacyjnych, sportowych

i turystycznych?

¨ ¨

5) określić wpływ ofert na integrację osób pełno i niepełnosprawnych?

¨ ¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Pomoc osobom niepełnosprawnym w korzystaniu z ofert

edukacyjnych, kulturalnych, sportowych i turystycznych

4.3.1. Materiał nauczania

Osoby niepełnosprawne każdego dnia stają przed niezwykle skomplikowanym zadaniem

„włączania  się”  w  nurt  normalnego życia.  Wykonywanie  czynności  dnia codziennego przez
ludzi  zdrowych,  sprawnych  odbierane  jest  najczęściej  przez  nich  samych  jako  coś  tak
oczywistego,  żeby  nie  powiedzieć  banalnego.  Te  same  natomiast  czynności,  którym  muszą
stawić  czoło  osoby  niepełnosprawne,  urastają  do  rangi  problemu.  Droga  osób
niepełnosprawnych  do  „normalnego”  życia  nie  jest  łatwa.  Napotykane  na  co  dzień
przeszkody  w  postaci  utrudnień  architektonicznych,  komunikacyjnych,  informacyjnych,  czy
też psychologicznych, prawnych, ekonomicznych i społecznych dezorganizują im dojście do
samodzielności, rozpoczęcia satysfakcjonującego życia.

Bariery psychologiczne – trudności w zaakceptowaniu sytuacji związanej z niepełną

sprawnością. Opóźniają one podejmowanie procesu rehabilitacji i obniżają jego efekty. Mogą
polegać na mechanizmie zaprzeczania albo wycofania. Łączą się z załamaniem, utratą
nadziei, rezygnacją.

Bariery społeczne – wszelkiego rodzaju negatywne reakcje środowiska społecznego

w różny  sposób  okazywane:  niechęć,  wrogość,  obojętność.  Prowadzą  w  konsekwencji  do
ograniczenia  kontaktu  z  osobami  niepełnosprawnymi,  do  ich  izolacji  i  stanowią  główny
czynnik procesów adaptacyjnych i integracyjnych. Ograniczenie barier społecznych wymaga
długotrwałego  procesu  edukacji  społeczeństwa  w  celu  zmiany  stereotypów  i  postaw
wiążących się z niepełnosprawnością.

Bariery architektoniczne – wszelkie bariery utrudniające poruszanie się osoby

niepełnosprawnej  w  terenie  lub  w  mieszkaniu  i  jego  najbliższym  otoczeniu  (schody,
szerokość  drzwi,  wielkość  pomieszczeń).  Likwidacja  barier  architektonicznych  wymaga
przestrzegania  prawa  budowlanego.  Choć  wymaga  nakładów  finansowych  stanowi  istotny
element  oddziaływania  na  postawy  społeczne,  zwraca  uwagę  także  na  trudności  osób
niepełnosprawnych.

Bariery komunikacyjne – wszelkie bariery utrudniające przemieszczanie się

niepełnosprawnego  na  większe  odległości  (niedostosowane  środki  lokomocji,  podjazdy  do
przystanków).  Powadzą  w  konsekwencji  do  izolacji  osoby  niepełnosprawnej  i  rezygnacji
z uczestnictwa w życiu społecznym.
Rolą  asystenta  osoby  niepełnosprawnej  jest  pomoc  podopiecznemu  w  korzystaniu
z ofert kulturalnych, sportowych, turystycznych i edukacyjnych.

Aby pomóc osobie niepełnosprawnej asystent powinien najpierw przeprowadzić wywiad

i poznać podopiecznego, jego  możliwości, zainteresowania, marzenia. Powinien go zachęcić
do  rozwijania  swoich  możliwości,  talentów,  czy to  będzie  muzyka,  taniec,  malarstwo, teatr,
czy  sport.  Każda  osoba  ma  ukryte  talenty  tylko  trzeba  mu  pomóc  w  ich  rozwijaniu,  aby
nabrał pewności siebie i uwierzył, że może tego dokonać.

Pomoc asystenta powinna polegać na zapoznaniu się z ofertami dostępnymi w miejscu

zamieszkania osoby niepełnosprawnej lub w pobliżu, dokonaniu selekcji ze względu na
znaczenie jakie mogą one mieć dla jej podopiecznego, jakie dają możliwości rozwijania jego
zainteresowań. Powinien również zwrócić uwagę na bariery, szczególnie architektoniczne.

Asystent osoby niepełnosprawnej po zapoznaniu się z dostępnymi ofertami powinien

pomóc  podopiecznemu  w  dotarciu  do  tego  miejsca.  Jeżeli  zachodzi  potrzeba  dojazdu,
zapewnić  środek  lokomocji.  Nie  zawsze  istnieje  możliwość  dojazdu  publicznym  środkiem
komunikacji.  Można  wtedy  zorganizować  środek  transportu  przystosowany  dla  potrzeb

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

niepełnosprawnych,  chociaż  często  napotykamy  tu  na  bariery  finansowe.  Wiele  grup
samopomocowych  organizuje  dla  swoich  podopiecznych  środki  transportu  pozwalające  im
ma  dojazd  na  przykład  na  warsztaty  terapii  zajęciowej.  Znalezienie  takiej  grupy  powinno
także należeć do zadań asystenta.
Zachowanie społeczeństwa w stosunku do osób niepełnosprawnych

Świat jest urządzony przede wszystkim dla ludzi pełnosprawnych, ludzi, którzy stają się

najczęściej  sztywni  i  skrępowani,  kiedy  przyjdzie  im  spotkać  osoby  niepełnosprawne.
Niechęć  wobec  niepełnosprawnych  przejawia  się  głównie  w  postaci  stereotypów,
piętnowania  oraz  konkretnych  postaw  negatywnych.  Te  pokutujące  stereotypy,  mity
i tradycyjne  uprzedzenia  są  często  wynikiem  braku  wiedzy  o  potrzebach,  możliwościach
i trudnościach  osób  niepełnosprawnych.  W  świadomości  społecznej  długo  funkcjonowało
i nadal  po  części  funkcjonuje,  przekonanie  o  potrzebie  otaczania  opieką  i  wsparciem  osób
niepełnosprawnych  jako  tych  chorych,  słabszych,  nieporadnych.  Badania  sondażowe
przeprowadzone  przez  TNS  OBOP  wskazują,  iż  ankietowani  uważają,  że  osoby
niepełnosprawne  generalnie  mogą  się  czuć  ludźmi  gorszej  kategorii,  którzy  posiadają
niedostateczne  wsparcie  ze  strony  państwa,  instytucji,  a  także  ze  strony  samego
społeczeństwa,  w  postaci  ciągle  funkcjonujących  uprzedzeń  i  stereotypów.  Jednocześnie
uważa  się,  iż  niepełnosprawni  powinni  być  otwarci  na  świat  i w pełni  uczestniczyć  w  życiu
społecznym,  na  przykład  w  postaci  podejmowania,  w  miarę  możliwości,  pracy  zawodowej,
nauki i kształcenia zawodowego.

Niepełnosprawność rozpoznawana jest przez otoczenie społeczne jako stan niepożądany.

Dlatego  też  społeczeństwo  nie  zawsze  skłonne  jest  pomagać  osobom  niepełnosprawnym,
gdyż  często  nieświadomie  wywołują  one  u  innych  ludzi  niepokój,  budzą  skojarzenia,  że
mógłby ich spotkać podobny los. Ograniczenia sprawności, dysfunkcje i defekty postrzegane
są  jako  odchylenia  od  normy,  sam  kontakt  z  osobami  chorymi  i  cierpiącymi  może
powodować  często  uczucie  zakłopotania  i  bezradności, gdyż  zwykle  niewiele  można zrobić
lub powiedzieć.

Ostatnio dostrzega się tendencje do zmiany tych zachowań oraz wzrost tolerancji

i zrozumienia  dla  osób  niepełnosprawnych.  Zawdzięczamy  to  kreowaniu  postaw  równości
i akceptacji  przez  osoby  tworzące  różnego  rodzaju  stowarzyszenia,  fundacje,  grupy
samopomocowe.  Za  sprawą  tych  organizacji  odbywają  się  imprezy  kulturalne,  sportowe,
turystyczne  z  udziałem  osób  niepełnosprawnych  i  pełnosprawnych.  Pozwala  to  na
dostrzeganie,  że  osoby  niepełnosprawne  potrafią  przełamać  wiele  barier,  posiadają  wiele
talentów,  potrafią  kochać  i  cieszyć  się  z  najdrobniejszych  sukcesów,  mają  swoje  pasje
i marzenia, są tacy sami jak pełnosprawni.

Imprezy kulturalne, sportowe, turystyczne poza funkcją integracyjną służą również

edukacji społeczeństwa.

Dużą rolę w dostępie do ofert odgrywają również środki masowego przekazu. Coraz

częściej  w  telewizji  możemy  oglądać  programy  publicystyczne  dla  osób  niesłyszących,
tłumaczone  w  języku  migowym.  Są  audycje  dla  osób  niepełnosprawnych  i  o  osobach
niepełnosprawnych.  Transmitowane  są  relacje  z  imprez  organizowanych  przez  fundacje
prowadzone  przez  znane  osoby  jak  Anna  Dymna,  Ewa  Błaszczyk,  Dorota  Stalińska,  stacje
telewizyjne  jak  Telewizja  Polsat,  TVN.  Radio  daje  możliwość  słuchania  muzyki,  relacji
z imprez

kulturalnych,

słuchowisk.

Stowarzyszenia

działające

rzecz

osób

niepełnosprawnych  wydają  czasopisma  i  biuletyny  informacyjne.  Przedstawiane  są  w  nich
relacje z różnych  imprez, omawiane  są osiągnięcia poszczególnych  instytucji prowadzących
warsztaty  terapii  zajęciowej,  w  których  czynny  udział  biorą  osoby  niepełnosprawne.  Takie
czasopisma  pozwalają  osobom  niepełnosprawnym  na  publikowanie  swoich  osiągnięć.
Można z nich uzyskać  wiadomości  między  innymi  na temat Ośrodków Informacji dla Osób
Niepełnosprawnych i praw przysługujących takim osobom.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia.

1. Jakie są bariery w dostępie do korzystania z ofert kulturalnych, edukacyjnych,

sportowych i turystycznych?

2.  Jakie znasz bariery architektoniczne, kulturowe, psychologiczne?
3.  Jak zachowuje się społeczeństwo w stosunku do osób niepełnosprawnych?
4.  Na czym polega pomoc asystenta osoby niepełnosprawnej w dostępie do ofert?
5.  Jaką  rolę  odgrywają  środki  masowego  przekazu  w  kontekście  dostępu  do  ofert

kulturalnych, edukacyjnych, sportowych i turystycznych?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Określ bariery osób niepełnosprawnych w dostępie do ofert kulturalnych, edukacyjnych,

sportowych i turystycznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1)  zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym barier,
2)  określić rodzaje barier,
3)  scharakteryzować poszczególne bariery,
4)  zaprezentować efekty swojej pracy na forum grupy,
5)  wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

poradnik dla ucznia,

–

arkusze papieru,

–

przybory piszące.

Ćwiczenie 2

Sporządź wykaz obiektów i instytucji z barierami architektonicznymi w Twoim miejscu

zamieszkania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) określić miejsca, które mogłaby odwiedzać osoba niepełnosprawna (na przykład

poruszająca się na wózku) mieszkająca w swojej okolicy (muzeum, kino, biblioteka,
teatr, domy kultury, szkoły, przedszkola, dzienne domy pomocy społecznej, kluby
seniora, szkoły językowe),

2) przeanalizować występowanie barier architektonicznych w tych obiektach, lub ich

dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych,

3) wskazać, jakie bariery architektoniczne występują w wybranych obiektach i jakie

powodują ograniczenia dla osoby niepełnosprawnej,

4) zaprezentować efekty swojej pracy na forum grupy,
5) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

odtwarzacz video,

−

rzutnik pisma,

−

taclica flip-chart,

−

papier,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 3

Dokonaj analizy zachowań społeczeństwa w stosunku do osób niepełnosprawnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) przeanalizować w grupach zachowania społeczeństwa w stosunku do osób

niepełnosprawnych,

2) przedstawić wnioski na forum grupy,
3) wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

poradnik dla ucznia,

–

arkusze papieru,

–

przybory piszące.

Ćwiczenie 4

Przedstaw formy wspomagania osób niepełnosprawnych w korzystaniu z ofert

kulturalnych, edukacyjnych, sportowych i turystycznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem teoretycznym jednostki modułowej,
2) scharakteryzować formy wspomagania osoby niepełnosprawnej w dostępie do ofert,

w zależności od rodzaju niepełnosprawności,

3)  wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem,
4)  przedstawić wnioski na forum grupy,
5)  wziąć udział w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

papier,

–

przybory piszące,

–

Poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak Nie

1) określić bariery w dostępie osoby niepełnosprawnej do ofert

kulturalnych, edukacyjnych, sportowych i turystycznych?

¨ ¨

2) dobrać oferty odpowiednie dla podopiecznych o różnych rodzajach

niepełnosprawności?

¨ ¨

3) scharakteryzować zachowanie społeczeństwa w stosunku do osób

niepełnosprawnych?

¨ ¨

4) określić formy wspomagania osób niepełnosprawnych w dostępie do ofert

edukacyjnych, kulturalnych, sportowych i turystycznych?

¨ ¨

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  każdego  zadania  dołączone  są  4  możliwości  odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia!

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Osoby z niepełnosprawnością sensoryczną to osoby

a)  głuchonieme.
b)  z uszkodzeniami układu ruchu.
c)  z niepełnosprawnością intelektualną.
d)  z przewlekłymi schorzeniami narządów wewnętrznych.

2. Potrzeba bezpieczeństwa to potrzeba

a)  snu, pożywienia.
b)  sukcesu.
c)  szacunku, sukcesu.
d)  stabilizacji, opieki, ochrony przed krzywdą.

3. Potrzeby godności, prestiżu, niezależności należą do grupy potrzeb

a)  przynależności i miłości.
b)  szacunku i uznania.
c)  wiedzy i rozumienia.
d)  twórczości i ekspresji.

4. Bliskość fizyczna i psychiczna to elementy składowe potrzeby

a)  przywiązania.
b)  odczuwania.
c)  szacunku.
d)  eksperymentowania.

5. Bezwzględne przyczyny niezaspokojenia potrzeb osób niepełnosprawnych to

a)  nieumiejętność zmiany stylu życia.
b)  brak miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych.
c)  łatwa rezygnacja z założonych celów.
d)  niemożność zmiany sytuacji życiowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. Oferty kulturalne, które są dostępne dla osób niewidomych to

a)  zajęcia malarskie w plenerze.
b)  zajęcia fotograficzne.
c)  zajęcia teatralne.
d)  seanse filmowe.

7. Zajęcia sportowe służą

a)  podnoszeniu sprawności fizycznej.
b)  propagowaniu zdrowego stylu życia.
c)  integrowaniu osób pełno i niepełnosprawnych.
d)  wszystkim powyższym celom.

8. Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w imprezach kulturalnych, sportowych,

edukacyjnych i turystycznych pozwala im na

a) wyjście z izolacji, podwyższenie kwalifikacji zawodowych, podniesienie sprawności

fizycznej.

b)  zagospodarowanie wolnego czasu.
c)  integrowanie się ze społeczeństwem.
d)  zrealizowanie wszystkich powyższych celów.

9. Oferty kulturalne, edukacyjne, sportowe i turystyczne nie spełniają funkcji

a)  adaptacyjnej.
b)  integracyjnej.
c)  rekreacyjnej.
d)  doradczej.

10. Udział w

zajęciach

Warsztatów Terapii zajęciowej

nie pozwala osobom

niepełnosprawnym na

pokonanie barier architektonicznych.

rozwijanie zainteresowań i zamiłowań.

spełnienie pragnień twórczych.

udoskonalenie w wybranej dziedzinie.

11. Barierami w dostępie osób niepełnosprawnych do ofert kulturalnych, edukacyjnych,

sportowych i turystycznych są bariery

architektoniczne.

komunikacyjne.

psychologiczne.

geograficzne.

12. Barierami psychologicznymi są

a)  negatywne reakcje środowiska społecznego na osoby z niepełną sprawnością.
b)  trudności w zaakceptowaniu własnej niepełnosprawności.
c)  bariery utrudniające poruszanie się w terenie.
d)  bariery utrudniające poruszanie się w mieszkaniu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Do form pomocy podopiecznemu niepełnosprawnemu w korzystaniu z ofert

edukacyjnych, kulturalnych, sportowych i turystycznych nie należy

a)  pomoc w dotarciu na miejsce.
b)  wyszukanie ofert.
c)  przygotowanie dokumentów.
d)  zapoznanie się z barierami.

14. Do niekorzystnych zachowań społeczeństwa w stosunku do osób niepełnosprawnych nie

należy

a)  niechęć i brak akceptacji.
b)  kontrolowanie, ocenianie.
c)  zakłopotanie, bezradność, lęk.
d)  traktowanie osób niepełnosprawnych jak ludzi gorszej kategorii.

15. Potrzeby twórczości, ekspresji, realizacji siebie w różnych rolach życiowych to potrzeby

a)  estetyczne.
b)  fizjologiczne.
c)  samourzeczywistnienia.
d)  przynależności.

16. Osoby z niepełnosprawnością fizyczną to osoby

a)  niedowidzące.
b)  niesłyszące.
c)  z zaburzeniami osobowości.
d)  z uszkodzonym narządem ruchu.

17. Przeszkody względne, uniemożliwiające zaspokojenie potrzeb osoby niepełnosprawnej to

a)  brak miejsc pracy.
b)  nieumiejętność zmiany stylu życia.
c)  łatwa rezygnacja.
d)  niemożność zmiany sytuacji życiowej.

18. Niechęć, wrogość, obojętność środowiska w stosunku do osób niepełnosprawnych należą

do barier

a)  psychologicznych.
b)  społecznych.
c)  komunikacyjnych.
d)  architektonicznych.

19. Możliwość podjęcia pracy ma dla osoby niepełnosprawnej znaczenie

a)  psychologiczne.
b)  lecznicze.
c)  ekonomiczne.
d)  wszystkie te znaczenia.

20. Zajęcia prowadzone w WTZ, które nie będą odpowiednie dla osób z uszkodzeniami

słuchu to zajęcia

a)  fotograficzne.
b)  malarskie.
c)  muzyczne.
d)  rzeźbiarskie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ...................................................................................................

Pomaganie osobie niepełnosprawnej w korzystaniu z ofert edukacyjnych,
kulturalnych, sportowych i turystycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Kowalik S.: Psychospołeczne postawy rehabilitacji osób niepełnosprawnych. PZWL,

Warszawa 1997

2. Kwaśniewska G., Wojnarowska A.: Aktualne problemy wsparcia społecznego osób

niepełnosprawnych. Wydawnictwo UMCS, Lublin 2004

3. Niepełnosprawni w społeczeństwie. Postawy społeczeństwa polskiego wobec ludzi

niepełnosprawnych. Raport z badań, Warszawa 1995

4. Ochonczenko H., Nowicka A.: Potrzeby osób niepełnosprawnych w warunkach przemian

społeczno-gospodarczych. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2006

Czasopisma:

−

Bifron

−

Nasze Forum

−

Pol-Familia

−

Społeczeństwo dla Wszystkich