Idealny czynnik biologiczny dla bioterrorysty 

 
 

Do czynników, które potencjalnie mogą być wykorzystane jako broń biologiczna należą nie tylko 

bakterie lub wirusy, lecz także biologicznie czynne 

substancje 

wytwarzane przez organizmy żywe 

lub uzyskane na drodze syntezy chemicznej.

Czynniki zdolne do 
replikacji

Naturalne biologicznie  
czynne substancje

Substancje 
biologiczno-
mimetyczne

Bakterie i wirusy, które  
namnażając się w 
organizmie gospodarza, 
wywołują chorobę

Toksyny bakteryjne, 
trujące substancje pochodzenia 
roślinnego 
toksyny wytwarzane przez grzyby, 
neuropeptyd P. 
Substancje niszczą komórki 
gospodarza poprzez aktywne włączenie 
się w ich metabolizm 

Substancje uzyskane 
na drodze  
chemicznej

jest tani i łatwy do wyprodukowania  

łatwo daje się rozpylić w postaci aerozolu  

jest odporny na działanie promieni słonecznych i wysuszenie  

wywołuje groźną lub śmiertelną chorobę  

łatwo się rozprzestrzenia; optymalnie przez bezpośredni kontakt ; wysoka zakaźność  

brak skutecznej ochrony profilaktycznej lub jest ona ograniczona  

brak skutecznego leczenia  

W 1999 r. CDC wyróżniło 3 kategorie czynników biologicznych, które mogą potencjalnie użyte 

jako broń biologiczna (lista poniżej) 

Kategoria A 
Patogeny wywołujące śmiertelne choroby, łatwo rozprzestrzeniające się, 
które stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego i w związku 
z tym 

wymagają stałego nadzoru

. 

wirus ospy prawdziwej  

Bacillus anthracis (wąglik)  

Yersinia pestis (dżuma)  

Francisella tularensis (tularemia)  

egzotoksyna Clostridium botulinum (botulina, jad kiełbasiany)  

Filoviridae: wirusy grączek krwotocznych - wirus Ebola, wirus 
Marburg  

Arenaviridae: wirus gorączki Lassa, wirusy krwotocznych 
gorączek południowo-amerykańskich - wirus Junin, Mapucho, 
Sabial  

Kategoria B 
Czynniki wywołujące groźne choroby o umiarkowanej śmiertelności, 
wymagające ścisłego nadzoru

Coxiella burnetii (gorączka Q)  

bakterie z rodzaju Brucella (brucelozy)  

Burkholderia mallei (nosacizna)  

gronkowcowa enterotoksyna B  

toksyna ε Clostridium perfringens  

rycyna  

alfawirusy: wenezuelskie zaplanie mózgu  

 
Ponadto mikrorganizmy przenoszone drogą pokarmową 

bakterie z rodzaju Salmonella  

Shigella dysenteriae  

Escherichia coli O157:H7  

Vibrio cholerae  

Czynniki biologiczne, które mogą zostać użyte 
w ataku terrorystycznym. 

 
 
 

 
 

 
 
 
 

W jaki sposób dochodzi do transmisji czynników biolgicznych  

Cryptosporidium parvum  

Kategoria C 
Nowo pojawiające się patogeny lub patogeny, uzyskane na drodze 
inżynierii genetycznej 

wirus Nipah  

Bunyaviridae: wirus Hanta  

wirus żółtej febry  

wielooporne szczepy Mycobacterium tuberculosis  

Warto przeczytać ogólne informacje na temat tego, w jaki sposób w ogóle może dojść do zakażenia organizmu

- poprzez skórę 

- uszkodzenia mechaniczne: otarcia, zadrapania lub ugryzienia. Zdrowa skóra 

stanowi barierę nie do pokonania zarówno dla bakterii, wirusów oraz większości toksyn 
biologicznych. Jedyną znaną dotąd dermatologicznie czynną toksyną biologiczną jest 

mykotoksyna

. Niebezpieczny może być także kontakt skażonego aerozolu ze śluzówką oka. 

- drogą pokarmową

 - poprzez skażoną żywność lub wodę. Największym zagrożeniem - ze 

względu na jego skalę - wydaje się być skażenie wody pitnej. Oceniając ryzyko celowego 
zanieczyszczenia wody należy wziąć jednak pod uwagę fakt, że po pierwsze każdy czynnnnik 
ulegnie w wodzie ogromnemu rozcieńczeniu, co oznacza, że jego dawka dla zdrowego człowieka 
nie będzie stanowiła dawki infekcyjnej , a po drugie, że procesy uzdatniania wody (chlorowanie i 
ozonowanie) niszczą zawarte w niej mikrorganizmy oraz relatywnie stabilne toksyny. 

- drogą wziewną/kropelkową

 - wdychanie powietrza zawierającego czynniki zakaźne lub 

toksyny. Ponieważ ani czynniki zakaźne ani toksyny nie są z natury lotne, muszą być 
przeprowadzone w stan aerozolu. Eksperci zajmujący się zagrożenia związane z użyciem broni 
biologicznej różnią zdaniem na ile łatwo jest to zrobić. (Niektórzy uważają, że wystarczą do tego 
celu urządzenia lub samoloty służące do opryskiwania pól uprawnych). Istotna jest także wielkość 
cząstek aerozolu - do płuc człowieka trafiają drobinki o średnicy od 1 do 5 µm. Cząstki o większej 

ś

rednicy bardzo szybko opadną na ziemię lub zostaną zatrzymane przez filtrujący system górnych 

dróg oddechowych. 
Innym zagadnieniem, jakie należy także rozpatrzyć rozważając skutki ataku bioterrorystycznego 
jest zagrożenie wtórnej aerozolizacji użytego czynnika. Po zeszłorocznych atakach 
bioterrorystycznych w biurze jednego z senatorów USA - Toma Daschle'a - do którego dotarła 
poczta skażona wąglikiem przeprowadzono badania, które miały wykazać czy możliwe jest wtórne 
zawieszenie w powietrzu przetrwalników 

wąglika

. Przed odkażeniem budynku, w biurze położono 

17 płytek z agarem uzupełnionym krwią i zasymulowano codzienny ruch w biurze [JAMA, 2002]. 
Okazało się wówczas, że na 16 z nich wyrosły bakterie B. anthracis. Wtórna aerozolizacja jest 
zatem możliwa, choć nie wiadomo, na ile aerozol ten byłby zakaźny dla ludzi.