background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

 

 
 
 
 
 

 

MINISTERSTWO EDUKACJI 
 

NARODOWEJ 

 
 
 
 
 
 
Jolanta Graczek 
 
 

 
 
 
 
 

 

Prowadzenie edukacji żywieniowej  
321[11].Z4.01 

 
 
 
 
 
 
 

Poradnik dla nauczyciela 

 
 

 
 
 

 
 
 
 
Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

Recenzenci: 
prof. dr hab. Lidia Wądołowska 
mgr inż. Magdalena Krystowska 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr inż. Ewa Superczyńska 
 
 
 
Konsultacja: 
dr Justyna Bluszcz 
 
 
 

 
 
 

 

Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  321[11].Z4.01 
„Prowadzenie  edukacji  żywieniowej”,  zawartego  w  modułowym  programie  nauczania  dla 
zawodu dietetyk.  

 
  

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 
Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

SPIS TREŚCI 

 

1.  Wprowadzenie 

2.  Wymagania wstępne 

3.  Cele kształcenia 

4.  Przykładowe scenariusze zajęć 

7 

5.  Ćwiczenia 

11 

5.1. Słowniczek wybranych pojęć pedagogicznych. Cele dydaktyczne 

11 

5.1.1.  Ćwiczenia 

11 

5.2. Zasady, metody oraz formy nauczania dorosłych i dzieci 

15 

5.2.1.  Ćwiczenia 

15 

5.3. Środki i materiały dydaktyczne 

21 

5.3.1.  Ćwiczenia 

21 

5.4. Rola dietetyka w zakresie profilaktyki chorób dietozależnych. Poradnictwo 

indywidualne i edukacja zbiorowa pacjentów 

24 

5.4.1.  Ćwiczenia 

24 

6.  Ewaluacja osiągnięć ucznia 

30 

7.  Lieratura 

40 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

1.  WPROWADZENIE 
 

Przekazuję  Państwu  poradnik  dla  nauczyciela,  który  będzie  pomocny  w  prowadzeniu 

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie dietetyk. 

W poradniku zamieszczono: 

 

wymagania  wstępne,  czyli  wykaz  umiejętności  jakie  uczeń  powinien  już  posiadać,  aby 
bez problemów mógł korzystać z poradnika, 

 

cele kształcenia – wykaz umiejętności jakie będą kształtowane w czasie zajęć, 

 

przykładowe scenariusze zajęć, 

 

zestawy  ćwiczeń  ze  wskazówkami  do  ich  realizacji,  zalecanymi  metodami  nauczania–
uczenia się oraz środkami dydaktycznymi, 

 

ewaluację osiągnięć ucznia – przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego, 

 

literaturę uzupełniającą.  
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami, zwłaszcza 

metodami praktycznymi i aktywizującymi takimi jak: 

 

tekstu przewodniego, 

 

dyskusja dydaktyczna, 

 

ćwiczenia praktyczne, 

 

metoda projektów, 

 

pokaz z pokaz z objaśnieniemm. 
Formy  organizacyjne  pracy  uczniów  podczas  zajęć  powinny  być  zróżnicowane 

z uwzględnieniem pracy w grupach. 

Trzy pierwsze rozdziały poradnika poświęcone są zagadnieniom metodycznym. Rozdział 

ostatni  opisuje  rolę  dietetyka  w  kształtowaniu  prawidłowych  nawyków  żywieniowych, 
zarówno wśród pacjentów indywidualnych, z uwzględnieniem ich specyficznych potrzeb, jak 
również wśród różnych grup ludności. Ćwiczenia przewidziane w ostatnim rozdziale pozwolą 
na zdobycie praktycznych umiejętności w zakresie doradztwa indywidualnego i zbiorowego.  

 
Bezpieczeństwo i higiena pracy 

Przed  przystąpieniem  do  wykonywania  ćwiczeń  praktycznych  na  stanowisku 

komputerowym,  należy  koniecznie  zwrócić  uwagę  ucznia  na  zachowanie  przepisów 
bezpieczeństwa i higieny pracy.  

Dlatego,  na  początku  pierwszych  zajęć  należy  zaznajomić  uczniów  z  regulaminem 

obowiązującym w pracowni. 

 

 

 

 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

 
 
 
 
 

 

 

 
 
 
 
 
 
 

 

 
 
 

 

Schemat układu jednostek modułowych 

 

 

 

321[11].Z4 

Poradnictwo żywieniowe 

 

321[11].Z4.02 

Prowadzenie  

gabinetu dietetycznego 

 

321[11].Z4.01 

Prowadzenie edukacji żywieniowej

 

 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

2. WYMAGANIA WSTĘPNE 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

 

określać rolę i zadania dietetyka w systemie ochrony zdrowia, 

 

określać zasady etyki dietetyka,  

 

stosować techniki skutecznego komunikowania się z pacjentem, 

 

rozpoznawać potrzeby i oczekiwania pacjentów,  

 

pokonywać bariery w procesie komunikowania się, 

 

przeprowadzać  konstruktywną  dyskusję  z  zastosowaniem  odpowiedniej  do  sytuacji 
argumentacji, 

 

przekonywać  pacjenta  i  jego  rodzinę  do  stosowania  zalecanej  diety  oraz  przestrzegania 
zasad racjonalnego żywienia, 

 

korzystać z różnych źródeł informacji, 

– 

charakteryzować żywność jako źródło składników pokarmowych, 

– 

określać rolę składników pokarmowych w organizmie człowieka, 

– 

określać  wpływ  składników  nieodżywczych  żywności  (w  tym  szkodliwych)  i  używek  
na organizm człowieka, 

– 

stosować zasady racjonalnego żywienia, 

– 

planować jadłospisy indywidualne i dla różnych grup ludności, 

– 

oceniać sposób żywienia i stan odżywienia jednostki i grupy osób, 

– 

określać zasady profilaktyki żywieniowej dla różnych grup ludności, 

– 

określać przyczyny i skutki otyłości i innych chorób cywilizacyjnych, 

– 

określać zalecane spożycie składników pokarmowych dla poszczególnej osoby lub grupy 
osób, 

– 

identyfikować błędy żywieniowe pacjentów,  

– 

dostosowywać opracowany jadłospis do indywidualnych potrzeb pacjenta, 

– 

określać sposoby modyfikacji nieprawidłowych zwyczajów żywieniowych pacjentów, 

– 

posługiwać się programem komputerowym do planowania jadłospisów, 

– 

oceniać zaplanowane jadłospisy, 

 

przeprowadzać wywiad żywieniowy z pacjentem, 

 

planować dietę i jej modyfikację zgodnie ze zleceniem lekarza, 

 

oceniać zmiany w stanie odżywienia pacjenta, 

 

posługiwać się programem komputerowym do oceny sposobu żywienia, 

 

wypełniać dokumentację żywieniową pacjentów, 

 

określać zalecenia żywieniowe dla pacjenta po zakończeniu leczenia. 

 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

3.  CELE KSZTAŁCENIA 
 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

– 

posłużyć się podstawowymi pojęciami stosowanymi w pedagogice, 

– 

scharakteryzować zasady oraz metody nauczania dorosłych i dzieci, 

– 

scharakteryzować formy prowadzenia zajęć, 

– 

określić cele szkolenia, 

– 

dobrać metody nauczania do założonych celów kształcenia, 

– 

scharakteryzować środki dydaktyczne, 

– 

przygotować scenariusz i materiały dydaktyczne do prowadzenia zajęć, 

– 

opracować materiały edukacyjne z zakresu racjonalnego odżywiania,  

– 

przeprowadzić szkolenie z zakresu racjonalnego żywienia  
dla określonej grupy osób, 

 

przeprowadzić pokaz produktów spożywczych i potraw, 

 

przeprowadzić wywiad żywieniowy,  

 

przekonać pacjenta o konieczności i celowości stosowania diety zaleconej przez lekarza, 

 

sporządzić dokumentację pacjenta. 

 
 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

4.  PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 
 

Scenariusz zajęć 1 

 
Osoba prowadząca  

............................................................................... 

Modułowy program nauczania:   Dietetyk 321[11] 
Moduł: 

Poradnictwo żywieniowe 321[11].Z4 

Jednostka modułowa: 

Prowadzenie edukacji żywieniowej 321[11].Z4.01 

Temat:   Materiały edukacyjne w edukacji żywieniowej. 

Cel ogólny:  Określenie  zasad  opracowywania  materiałów  edukacyjnych  o  tematyce 

żywieniowej dla uczestników szkoleń. 

 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

 

zdefiniować pojęcie „materiały edukacyjne”, 

 

sklasyfikować rodzaje materiałów edukacyjnych, 

 

scharakteryzować zasady opracowywania materiałów edukacyjnych różnego typu, 

 

określić znaczenie materiałów edukacyjnych w procesie edukacji żywieniowej, 

 

przygotować materiały drukowane i multimedialne. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

 

pogadanka, 

 

dyskusja dydaktyczna, 

 

instruktaż. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

praca indywidualna, 

 

praca w parach lub grupach (3–4 osobowych). 

 
Czas: 3 godziny dydaktyczne. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

magnesy do przymocowania plakatu, tablica magnetyczna, 

 

poradnik dla ucznia, 

 

literatura metodyczna i o tematyce żywieniowej, 

 

materiały papiernicze, 

 

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką, 

 

przykładowe plakaty, broszury i ulotki o tematyce żywieniowej, 

 

przykładowa prezentacja multimedialna. 

 
Przebieg zajęć: 
1.  Sprawy organizacyjne. 
2.  Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć. 
3.  Realizacja  zajęć  za  pomocą  pogadanki,  dyskusji  oraz  prezentacji  przykładowych 

materiałów  edukacyjnych  różnego  typu.  Omówienie  zalet  i  wad  poszczególnych 
materiałów. 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

4.  Realizacja ćwiczeń: 
 
Ćwiczenie 1 

Opracuj plakat lub ulotkę propagującą ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych. 
 
Uczniowie powinni: 

1)  przypomnieć informacje dotyczące tłuszczów zwierzęcych, 
2)  wypisać najważniejsze informacje jakie powinny się znaleźć na plakacie i w ulotce, 
3)  opracować te informacje od strony redakcyjnej – np. ułożyć treści w hasła, dobrać kształt 

i wielkość czcionki, itp., 

4)  opracować graficzną formę ulotki lub plakatu, 
5)  wydrukować plakat lub ulotkę, 
6)  zaprezentować plakat (ulotkę) na forum grupy. 
 
Ćwiczenie 2 

Przygotuj prezentację multimedialną dla dzieci w wieku szkolnym na temat szkodliwości 

żywności typu „Fast food”. 

 

 

nauczyciel podaje i omawia elementy prezentacji, 

 

nauczyciel ustala z uczniami wymagania dotyczące prezentacji, 

 

uczniowie notują informacje niezbędne do wykonania projektu, 

 

uczniowie  konsultują  z  nauczycielem  wątpliwości  i  spostrzeżenia,  sporządzają  notatki 
w zeszytach, 
 
Uczniowie powinni: 

1)  zebrać  materiały  dotyczące  szkodliwości  żywności  typu  Fast  food,  korzystając  

z różnych źródeł: literatury i Internetu, 

2)  określić  w  jaki  sposób  można  przedstawić  zebrane  informacje,  aby  zainteresować 

uczniów i wpłynąć na ich motywację, 

3)  opracować zarys „konspekt” prezentacji. 
4)  opracować zestaw slajdów i przygotować prezentację, 
5)  przygotować sprzęt niezbędny do prezentacji, 
 

 

nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udzielając w razie potrzeby rad i wskazówek, 

 

uczniowie na bieżąco korygują swoją pracę, 

 

po  zakończeniu  każdego  ćwiczenia  nauczyciel  dokonuje  krótkiego  podsumowania 
ćwiczenia, wskazując na realizowane cele zajęć. 

 
Zakończenie zajęć 

Podsumowanie zajęć i ocena zaangażowania poszczególnych uczniów. 

 
Praca domowa 

Wypisz w punktach zasady tworzenia prezentacji dla dzieci. 
 

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

 

ustna  wypowiedź  uczniów  na  temat  treści  i  sposobu  prowadzenia  zajęć  oraz  nabytych 
umiejętności. 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

Scenariusz zajęć 2 

 
Osoba prowadząca  

............................................................................... 

Modułowy program nauczania:   Dietetyk 321[11] 
Moduł: 

Poradnictwo żywieniowe 321[11].Z4 

Jednostka modułowa: 

Prowadzenie edukacji żywieniowej 321[11].Z4.01 

Temat:  Poradnictwo żywieniowe indywidualne. 

Cel ogólny:  Kształtowanie  umiejętności  prowadzenia  rozmowy  poradniczej  dotyczącej 

odżywiania pacjenta. 

 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

 

zdefiniować pojęcie „poradnictwo żywieniowe”, 

 

wymienić funkcje poradnictwa żywieniowego indywidualnego, 

 

scharakteryzować style doradców, 

 

zidentyfikować etapy rozmowy poradniczej, 

 

przygotować się do rozmowy z pacjentem, 

 

przeprowadzić rozmowę z pacjentem. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

 

wykład aktywizujący, 

 

dyskusja, 

 

inscenizacja, 

 

pokaz. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

praca w parach lub grupach (3–4 osobowych), 

 
Czas: 5 godzin dydaktycznych. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, literatura o tematyce dietetycznej (ewentualnie psychologicznej), 

 

papier, kolorowe długopisy, 

 

stolik dwa krzesła do odegrania scenki, 

 

kwestionariusz dla pacjenta, 

 

wzór karty pacjenta, 

 

ewentualnie kamera, 

 

sprzęt do odtwarzania filmów,  

 

film dydaktyczny, 

 

stanowisko  komputerowe  z  oprogramowaniem  (w  tym  program  do  planowania  diet)  
i drukarką, papier do drukarki. 

 
Przebieg zajęć: 
1.  Sprawy organizacyjne. 
2.  Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć. 
3.  Realizacja zajęć za  pomocą  wykładu, pracy z tekstem, prezentacji  filmu dydaktycznego 

prezentującego sposób prowadzenia rozmowy poradniczej. Nauczyciel zwraca uwagę  na 
etykę zawodu dietetyka oraz podkreśla aspekt psychologiczny takiej rozmowy. 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

10 

4.  Zapoznanie uczniów z tematami ćwiczeń: 
 
Ćwiczenie 2 

Opracuj scenariusz rozmowy z pacjentem, który ma nadwagę. 

 
Ćwiczenie 2 

Przeprowadź  rozmowę  z  pacjentem,  który  ma  nadwagę.  Uwaga  ćwiczenie  należy 

przeprowadzić w parach. 

 
Uwaga  –  ćwiczenia  należy  wykonać  zgodnie  ze  wskazówkami  zawartymi  w  dalszej 

części poradnika (rozdział 5.4.1.) 

 
W  trakcie  ćwiczenia  2  nauczyciel  obserwuje  pracę  uczniów  i  służy  im  pomocą. 

Ćwiczenia  uczniowie  mogą  wykonywać  w  parach.  Do  przeprowadzenia  rozmowy 
z pacjentem mogą wykorzystać opracowany wcześniej scenariusz lub gotowy kwestionariusz 
walidowany. Nauczyciel może nagrywać na kamerę video inscenizacje rozmowy poradniczej 
prowadzone między uczniami, co ułatwi dyskusję nad jej przebiegiem i ocenę scenki. 

Po  zakończeniu  ćwiczenia  2  należy  wywiązać  dyskusję  dydaktyczną  i  omówić 

największe  trudności,  jakie  pojawiły  się  w  czasie  rozmowy  poradniczej.  Na  podsumowanie 
ćwiczenia  2  należy  wraz  z  uczniami  określić  fazy  rozmowy  poradniczej  występującej  
w konkretnych scenkach. 
 
Zakończenie zajęć 

Podsumowanie  zajęć  i ocena zaangażowania poszczególnych uczniów oraz podkreślenie 

uzyskanych celów dydaktycznych. 

 

Praca domowa  

Scharakteryzuj  pisemnie  różne  style  doradztwa,  które  mogą  mieć  zastosowanie  

w poradnictwie żywieniowym. Jaki styl doradztwa jest Ci najbliższy?  

Uwaga – nauczyciel powinien wskazać uczniom pomocną literaturę.  

 

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

 

„Mówiąca  ściana”  –  uczniowie  naklejają  kolorowe  karteczki  na  tablicy  ze  swoją  oceną 
przebiegu, organizacji zajęć oraz zdobytej wiedzy i umiejętności. 
 

  

 
 
 
 
 
 
 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

11 

5.  ĆWICZENIA 
 

5.1.  Słowniczek 

wybranych 

pojęć 

pedagogicznych. 

Cele 

dydaktyczne 

 

5.1.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Opracuj mapę mentalną (mapę skojarzeń) do pojęcia: „Cele dydaktyczne”. 
 
Wskazówki do realizacji 
Uczniowie  pracują  w  parach  lub  małych  grupach.  Mapa  ma  na  celu  uporządkowanie 

i utrwalenie treści poznanych w czasie zajęć. Należy uświadomić uczniom cel tworzenia map. 
Po  sporządzeniu  map,  uczniowie  prezentują  swoje  prace  na  forum  grupy.  Wskazane  jest 
wcześniejsze opracowanie zasad punktacji  i przedstawienie ich uczniom przed rozpoczęciem 
ćwiczeń.  

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  Zapoznać się z informacjami dotyczącymi celów dydaktycznych szkoleń, 
2)  uporządkować  materiał,  dzieląc  go  na  spójne  fragmenty,  zgodnie  z  własnymi 

skojarzeniami, 

3)  przedstawić graficznie pojęcie: „Cele dydaktyczne”, 
4)  zaprezentować swój plakat na forum grupy. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

dyskusja dydaktyczna (technika map mentalnych). 

 

Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, 

 

literatura dotycząca pojęć pedagogicznych, 

 

arkusz papieru format A1, 

 

kolorowe pisaki, 

 

tablica magnetyczna i magnesy do przymocowania plakatów. 

 

Ćwiczenie 2 

Określ cele ogólne do następujących tematów szkoleń: 

1.  Margaryna czy masło? 
2.  Makaron nie tuczy. 
3.  Jakie pokarmy uczulają? 
4.  Dieta ludzi starszych. 
5.  Chude czy tłuste ryby?  
 

Wskazówki do realizacji 
Ćwiczenie uczniowie wykonują samodzielnie, a po wypełnieniu tabeli porównują swoje 

wyniki w małych grupach. Następnie przedstawiciel grupy prezentuje wspólnie wypracowaną 
propozycję na forum grupy, podając uzasadnienie.  

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

12 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  określić, jakie treści może zawierać szkolenie na dany temat, 
2)  wybrać najważniejszy wątek szkolenia, 
3)  sformułować cel szkolenia, 
4)  przedyskutować  z  kolegą  czy  zaproponowany  przez  siebie  cel  główny  jest  zrozumiały  

i oczywisty także dla kolegi, 

5)  porównać cele zaproponowane przez różne osoby i wybrać najtrafniej sformułowany cel, 

uzasadniając wybór. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

dyskusja dydaktyczna (wielokrotna), 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, literatura metodyczna i dietetyczna, 

 

papier, długopis lub pisak, 

 

tablica umożliwiająca  przymocowanie arkuszy  papieru  z opracowanymi  celami, pinezki 
lub magnesy do mocowania.  

 

Ćwiczenie 3 

Określ cele szczegółowe do wybranego celu ogólnego. Uwaga – wykorzystaj cele ogólne  

z ćwiczenia 2. 

 
Wskazówki do realizacji 
Ćwiczenie uczniowie wykonują w parach. Przed przystąpieniem do ćwiczeń  nauczyciel 

omawia  sposób  jego  wykonania.  Po  zakończeniu  ćwiczenia  należy  omówić  występujące 
trudności. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  wybrać jeden z celów ogólnych, opracowanych w poprzednim ćwiczeniu, 
2)  zastanowić  się  –  co  dokładnie  oznacza  zaproponowany  cel?,  co  będzie  wiedział,  umiał, 

jak będzie się zachowywał ktoś, kto osiągnie zaproponowany cel? - wypisać wiadomości 
i umiejętności, które nabędzie uczestnik wybranego szkolenia, 

3)  sformułować, na podstawie wypisanych umiejętności, szczegółowe cele szkolenia, 
4)  przedyskutować  opracowane  cele  szczegółowe  z  innymi  osobami,  które  do  ćwiczenia 

wybrały ten sam cel ogólny, 

5)  wnioski z dyskusji przedstawić na forum grupy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

dyskusja dydaktyczna, 

 

ćwiczenie. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

kartki ze sformułowanymi celami ogólnymi ćwiczenia 2, 

 

papier, długopis, 

 

poradnik dla ucznia. 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

13 

Ćwiczenie 4 

W podanych celach szkolenia zamień czasowniki nieoperacyjne na operacyjne. 
 
Wskazówki do realizacji 
Ćwiczenie  uczniowie  wykonują  w  parach.  Po  zakończeniu  ćwiczenia  uczniowie 

prezentują swoje propozycje. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zaznaczyć w sformułowanych celach czasowniki nieoperacyjne, 
2)  odszukać  w  tabeli  „Lista  czasowników  operacyjnych”  w  poradniku  dla  ucznia 

czasowniki, którymi można zastąpić czasowniki nieoperacyjne, 

3)  zamienić czasowniki nieoperacyjne na operacyjne, 
4)  dokonać ewentualnej korekty redakcyjnej sformułowanych celów, 
5)  zaprezentować swoje propozycje na forum grupy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

dyskusja dydaktyczna, 

 

ćwiczenie. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, 

 

papier, długopis, 

 

lista celów szkolenia. 

 
Ćwiczenie 5 

Dokonaj  operacjonalizacji  jednego  z  opracowanych  w  poprzednim  ćwiczeniu  celu 

szczegółowego. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  ćwiczeń  nauczyciel  omawia  sposób  jego  wykonania  i  rozdaje 

przygotowany  tekst  przewodni.  Polecam  wykorzystanie  tzw.  „kroków  operacjonalizacji” 
zawartych  w  [5,  s.  12]  lub  w  [B.  Niemierko,  „Między  oceną  szkolną  a  dydaktyką.  Bliżej 
dydaktyki.”, WSiP, Warszawa 1997]. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  wybrać jeden z opracowanych w ćwiczeniu 4 cel szczegółowy, 
2)  przeczytać  z  poradnika  dla  ucznia  i  ewentualnie  z  literatury  dodatkowej  materiał 

dotyczący operacjonalizacji celów kształcenia, 

3)  posługując  się  tekstem  przewodnim  dokonać  operacjonalizacji  celu,  w  taki  sposób,  

aby był on łatwy do zmierzenia, 

4)  przedyskutować wnioski w grupie. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

dyskusja dydaktyczna, 

 

metoda tekstu przewodniego. 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

14 

Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia,  

 

literatura dydaktyczna, 

 

tekst przewodni przygotowany przez nauczyciela, 

 

papier, długopis. 

 

Ćwiczenie 6 

Określ  umiejętności  kluczowe,  które  można  kształtować  podczas  jednego  ze  szkoleń,  

dla którego ustaliłeś cele szczegółowe. 

 
Wskazówki do realizacji 
Nauczyciel  może  przydzielić  uczniom  poszczególne  tematy  szkoleń.  Po  określeniu 

umiejętności  kluczowych,  uczniowie,  którzy  pracowali  nad  tym  samym  tematem  mogą 
porównać i przedyskutować swoje pomysły. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeczytać materiał dotyczący umiejętności kluczowych zawarty w poradniku dla ucznia 

lub literaturze dydaktycznej, 

2)  zastanowić  się,  które  umiejętności  kluczowe  mogą  być  kształcone  podczas  jednego 

wybranego  szkolenia  o  tematyce  żywieniowej  ćwiczenie  1  –  wypisać  wybrane 
umiejętności kluczowe, 

3)  uzasadnić wybór na forum grupy. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz objaśnieniem, 

 

dyskusja dydaktyczna. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia,  

 

literatura dydaktyczna, 

 

papier, długopis lub pisak. 

 
 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

15 

5.2.  Zasady, metody oraz formy nauczania dorosłych i dzieci 
 

5.2.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Ustal  podczas  dyskusji  z  kolegami  –  „Jak  przygotować  szkolenie na  temat racjonalnego 

odżywiania  dla  dorosłych?”  lub  „Jak  przygotować  szkolenie  na  temat  racjonalnego 
odżywiania dla dzieci?”. 

 
Wskazówki do realizacji 
Uczniów  należy  podzielić  na  kilkuosobowe  zespoły,  które  opracują  swoje  pomysły. 

Nauczyciel wyjaśnia  metodę burzy  mózgów. Następnie lider każdej grupy przedstawi wynik 
pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  wybrać  jeden  z  tematów  zaproponowanych  w  ćwiczeniu  (wybór  tematu  decyduje  

o przynależności do jednej z dwóch grup), 

2)  wybrać lidera grupy, 
3)  ustalić w grupie czas na „sesję pomysłów” – np. 5–10 minut (w tym czasie każdy członek 

grupy  zapisuje  na  samoprzylepnych  karteczkach  własne  pomysły  na  temat  wybranego 
szkolenia, równocześnie zgłaszając swoje propozycje głośno  i naklejając  samoprzylepną 
karteczkę z zapisaną propozycją na dużym arkuszu papieru), 

4)  pogrupować pomysły według kryteriów ustalonych w grupie, 
5)  wybrać najciekawsze pomysły, ewentualnie je uzupełnić, 
6)  zaprezentować wypracowane w grupie pomysły (prezentuje lider grupy). 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

dyskusja dydaktyczna, 

 

burza mózgów. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, literatura dydaktyczna oraz dotycząca zasad żywienia, 

 

kartki samoprzylepne w różnych kolorach, pisaki, 

 

duże arkusze papieru. 

 
Ćwiczenie 2 

Wykorzystując technikę „Procedura U”, opracuj w grupie następujący temat: „Tworzenie 

obrazu atrakcyjnego (dla uczestnika) szkolenia”. 

 
Wskazówki do realizacji 
Nauczyciel  powinien  bardzo  dokładnie  omówić  technikę  „Procedura  U”,  jest  to  rodzaj 

dyskusji ukierunkowanej. Można posłużyć się literaturą [2]. Do prowadzenia dyskusji należy 
wykorzystać  pytania  w  zawarte  tabeli.  Uczniowie  pracują  w  kilkuosobowych  zespołach. 
Po zakończeniu lider przedstawia wyniki. 

 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

16 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeczytać  instrukcję  na  temat  techniki  pracy  „Procedura  U”,  zawartą  w  poradniku  

„Ja  i  mój  uczeń  pracujemy  aktywnie”  [2]  –  uwaga  metoda  przewiduje  pracę  
w grupie, 

2)  zgodnie  z  omówionym  sposobem  pracy  odpowiedzieć  na  pytania  zawarte  w  tabeli 

poniżej – zwracając uwagę na kolejność pytań, 

3)  „wpisać” odpowiedzi w schemat „Procedury U”, 
4)  wybrać lidera grupy, który zaprezentuje stanowisko zespołu, 
5)  zaprezentować wypracowany przez daną grupę „obraz atrakcyjnego szkolenia”. 

 

Tabela z pytaniami do ćwiczenia 2 - „Procedura U” 

Stan faktyczny. Jak jest? 

Obraz pożądany. Jak powinno być? 

Jak w tej chwili wygląda stereotyp szkolenia (lekcji)?  
(Obraz typowego szkolenia) 

Jakie powinno być szkolenie, aby było atrakcyjne 
i skuteczne? 

Kto i jaką pełni rolę? 
Kto i jakie ma zadania (podczas szkolenia)? 

Jaką rolę powinien pełnić edukator i jaka jest rola 
ucznia (szkolącego się)? 

Według jakich zasad nauczyciel (edukator) 
przygotowuje zajęcia? 
Jakie kryteria decydują o doborze treści szkolenia? 

Jakie zasady, normy, kryteria powinny decydować 
o doborze treści i metod nauczania? 
Jaki jest stan pożądany? 

Co jest dobre, co potrzeba zmienić? 

 

 

 

Rysunek do ćwiczenia 2 

Schemat „Procedury U” 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z objaśnieniem, 

 

„Procedura U”, 

 

dyskusja. 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

17 

Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, 

 

książka E. Brudnik,  A.  Moszynska, B. Owczarska  „Ja  i  mój uczeń pracujemy aktywnie. 
Przewodnik  po  metodach  aktywizujących”  [2]  lub  przygotowany  przez  nauczyciela 
schemat „Procedury U” (schemat procedury znajduje się w poradniku dla ucznia), 

 

kartki papieru, długopis lub kolorowe pisaki 

 
Ćwiczenie 3 

Uzupełnij  tabelę,  wpisując  pomysły,  które  pozwolą  zrealizować  wymienione  zasady 

nauczania,  podczas  szkolenia  zorganizowanego  dla  młodzieży  szkolnej,  zatytułowanego  – 
„Jaki jest wpływ środków konserwujących żywność na organizm człowieka?”. 
 

Tabela do ćwiczenia 3 

Zasada nauczania 

Przykład realizacji 

Zasada przystępności 
 

 
 
 

Zasada poglądowości 
 

 
 
 

Zasada systematyczności 
 

 
 
 

 
Wskazówki do realizacji 
Uczniowie mogą pracować indywidualnie lub w parach. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeczytać z poradnika lub literatury dydaktycznej materiał na temat zasad nauczania, 
2)  wypisać  w  punktach,  jakie  treści  należy  przekazać  podczas  szkolenia  dotyczącego 

środków konserwujących żywność, 

3)  określić,  w  jaki  sposób  można  w  praktyce,  na  przykładzie  konkretnego  szkolenia 

zrealizować zasady wymienione w tabeli - uzupełnić tabelę, 

4)  przedstawić swoje propozycje na forum grupy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z objaśnieniem, 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, 

 

literatura dydaktyczna, 

 

literatura o tematyce żywieniowej, 

 

papier, długopis. 

 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

18 

Ćwiczenie 4 

Uzupełnij  tabelę,  wpisując  metody  i  środki  dydaktyczne  oddziałujące  na  osoby 

odbierające informacje różnymi kanałami sensorycznymi. 

  

Tabela do ćwiczenia 4 

Typy sensoryczne 

Metody dydaktyczne 

Środki dydaktyczne 

 

 
„Wzrokowcy” – 

metody i środki 
wizualne. 

 
 

 

 

 

 
„Słuchowcy” – 

metody i środki 
audytywne 

 
 

 

 

 

 
„Kinestetycy”– 

metody i środki 
kinestetyczne  

 
 

 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Uczniowie  mogą  pracować  indywidualnie  lub  w  parach.  Po  zakończeniu  powinni 

przedstawić swoje przykłady. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się  z  metodami  i środkami dydaktycznymi, korzystając z poradnika dla ucznia 

lub literatury dydaktycznej, 

2)  określić,  jakimi  metodami  nauczania  i  przy  pomocy  jakich  środków  można  najlepiej 

przekazać  treści  ludziom  odbierającym  różnymi  kanałami  sensorycznymi  (wzrokowcy, 
słuchowcy, „kinestetycy”), 

3)  uzupełnić tabelę do ćwiczenia, 
4)  podzielić się uwagami w grupie, 
5)  sporządzić  wspólny  plakat  „Dobór  metod  nauczania  i  środków  dydaktycznych  

dla uczniów o różnych kanałach sensorycznych WAK”, 

6)  zaprezentować plakat na forum całej grupy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

ćwiczenie, 

 

dyskusja. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, literatura dydaktyczna, 

 

papier, długopis, 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

19 

 

arkusz papieru formatu A1, 

 

kolorowe pisaki, linijka, 

 

pinezki lub magnesy i odpowiednia tablica do przymocowania plakatu. 

 

Ćwiczenie 5 

Do szkolenia o tematyce żywieniowej sformułowano cele zajęć. Dobierz do nich metody 

i formy pracy, które pozwolą zrealizować te cele. Uzupełnij tabelę. 

 

Tabela do ćwiczenia 5 

Temat szkolenia: „Propagowanie racjonalnego odżywiania wśród uczestników kolonii” 

Przykładowy cel zajęć 

Zastosowane metody 

  zintegrowanie grupy 

 

  zainteresowanie problematyką 

racjonalnego odżywiania 

 

  nabycie umiejętności poszukiwania 

informacji i materiałów na temat 
prawidłowego odżywiania 

 

  nabycie umiejętności prawidłowego 

komponowania śniadań 

 

  (wymyśl jeszcze inny cel tego szkolenia 

– wpisz go tutaj) 
………………………………………… 
………………………………………… 

 

 

 
Wskazówki do realizacji 
Uczniowie powinni pracować w parach. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeczytać materiał na temat metod nauczania z podręcznika i literatury wskazanej przez 

nauczyciela, 

2)  określić,  jak  można  osiągnąć  założone  cele,  jakie  metody  nauczania  można  zastosować, 

aby efekt był najlepszy i wypełnić tabelę do ćwiczenia 5, 

3)  przedyskutować w grupie swoje propozycje. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, 

 

literatura metodyczna, 

 

papier, pisak lub długopis. 

 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

20 

Ćwiczenie 6 

Opracuj  mapę  mentalną  (mapę  skojarzeń)  do  tematu:  „Metody  aktywizujące  proces 

uczenia się”. 
 

Wskazówki do realizacji 
Uczniowie  pracują  w  parach  lub  małych  grupach.  Po  sporządzeniu  map,  uczniowie 

prezentują  swoje  prace  na  forum  grupy.  Wskazane  jest  wcześniejsze  opracowanie  zasad 
punktacji  i  przedstawienie  ich  uczniom  przed  rozpoczęciem  ćwiczeń.  Proponuje  się  ocenić 
stronę merytoryczną i przejrzystość map. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeczytać  z  poradnika  dla  ucznia  i  literatury  fragment  materiału  nauczania  dotyczący 

metod nauczania, 

2)  uporządkować  materiał,  dzieląc  go  na  spójne  fragmenty,  zgodnie  z  własnymi 

skojarzeniami, 

3)  przedstawić graficznie temat, 
4)  zaprezentować swój plakat na forum grupy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

dyskusja,  

 

technika „Map mentalnych”, 

 

prezentacja. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, literatura dydaktyczna, 

 

arkusz papieru format A1, kolorowe pisaki, 

 

tablica magnetyczna i magnesy do przymocowania plakatów. 

 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

21 

5.3.  Środki i materiały dydaktyczne 

 

5.3.1.  Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 

Opracuj plakat lub ulotkę propagującą ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych. 
 
Wskazówki do realizacji 
Nauczyciel powinien omówić sposób wykonania ćwiczenia i zasady oceniania pracy. 
 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  Zapoznać się z informacjami dotyczącymi tłuszczów zwierzęcych, 
2)  wypisać najważniejsze informacje jakie powinny się znaleźć na plakacie i w ulotce, 
3)  opracować te informacje od strony redakcyjnej – np. ułożyć treści w hasła, dobrać kształt 

i wielkość czcionki, itp., 

4)  opracować graficzną formę ulotki lub plakatu, 
5)  wydrukować plakat lub ulotkę, 
6)  zaprezentować plakat (ulotkę) na forum grupy. 
 

Zalecane metody nauczania uczenia się: 

 

pokaz z objaśnieniem, 

 

ćwiczenie. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, 

 

literatura metodyczna i o tematyce żywieniowej, 

 

materiały papiernicze, 

 

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką. 

 

Ćwiczenie 2 

Przygotuj prezentację multimedialną dla dzieci w wieku szkolnym na temat szkodliwości 

żywności typu Fast food. 

 
Wskazówki do realizacji 
Należy  ustalić  z  uczniami  wymagania,  np.  liczbę  slajdów,  czas  prezentacji.  Nauczyciel 

powinien omówić wymagania graficzne  i redakcyjne prezentacji. Uczniowie mogą pracować 
w parach. 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zebrać  materiały  dotyczące  szkodliwości  żywności  typu  Fast  food,  korzystając  

z różnych źródeł: literatury i Internetu, 

2)  określić,  w  jaki  sposób  można  przedstawić  zebrane  informacje,  aby  zainteresować 

uczniów  i  wpłynąć  na  ich  motywację,  przedyskutować  propozycje  w  parach,  najlepsze 
zanotować w zeszytach, 

3)  opracować zestaw slajdów i przygotować prezentację, 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

22 

4)  przygotować sprzęt niezbędny do prezentacji, 
5)  zaprezentować opracowany materiał na forum grupy, 
6)  przeprowadzić dyskusję na temat skuteczności i atrakcyjności przygotowanej prezentacji. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z instruktażem, 

 

dyskusja. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, 

 

literatura metodyczna i o tematyce żywieniowej, 

 

papier na notatki, długopis, 

 

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem, dostępem do Internetu i drukarką, 

 

sprzęt do prezentacji – rzutnik multimedialny, wskaźnik i ekran. 

 

Ćwiczenie 3 

Opracuj  scenariusz  do  szkolenia  z  wykorzystaniem  przygotowanej  w  ćwiczeniu 

2 prezentacji. 

 
Wskazówki do realizacji 
Uczniowie  pracują  w  takich  samych  parach  jak  w  ćwiczeniu  poprzednim.  Nauczyciel 

powinien udzielać uczniom w czasie pracy konsultacji. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zaplanować miejsce, czas i liczbę uczestników szkolenia, 
2)  zaplanować rozmieszczenie mebli i sprzętu w sali, w której planuje się szkolenie, 
3)  ustalić szczegółowe cele szkolenia,  
4)  określić metody i środki dydaktyczne jakie zastosuje podczas szkolenia, 
5)  rozplanować w czasie poszczególne elementy szkolenia,  
6)  opracować scenariusz wykorzystując zaproponowany w poradniku dla ucznia formularz, 
7)  sprawdzić, czy scenariusz uwzględnia wszystko to co uczeń wcześniej zaplanował, 
8)  zaprezentować scenariusz na forum grupy. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

dyskusja,  

 

pokaz z objaśnieniem. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, 

 

literatura metodyczna,  

 

przygotowana w ćwiczeniu 2 prezentacja multimedialna, 

 

materiały papiernicze, 

 

formularz scenariusza zajęć. 

 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

23 

Ćwiczenie 4 

Opracuj projekt szkolenia o tematyce żywieniowej. Wybierz jedne z podanych tematów: 

1.  Żywienie kobiet w ciąży. 
2.  Odżywianie niemowląt do 1 roku życia. 
3.  Żywienie dzieci w wieku od 1 do 3 lat. 
4.  Żywienie ludzi w wieku podeszłym. 
5.  Zapobieganie otyłości u dzieci w wieku szkolnym. 
6.  Zasady odżywiania dzieci, które przejawiają niechęć do jedzenia. 
7.  Zasady odżywiania nastolatków uprawiających sport. 

 
Wskazówki do realizacji 
Ćwiczenie przeznaczone  jest do wykonania w grupie. Nauczyciel ustala czas realizacji. 

Nauczyciel  powinien  z  uczniami  ustalić  zasady  oceniania  i  spisać  kontrakt,  przewidziany 
w metodzie projektu. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zapoznać  się  z  materiałem  dotyczącym  metody  projektu  zawartym  w  literaturze 

dydaktycznej, 

2)  wybrać grupę osób, z którymi będzie realizować projekt, 
3)  wybrać temat szkolenia spośród zamieszczonych propozycji, 
4)  zamienić temat na tytuł szkolenia, bardziej  atrakcyjny (mniej oficjalny) dla uczestników 

tego  szkolenia  –  np.  „Co  powinna  jeść  przyszła  mama?”,  zamiast  „Żywienie  kobiet 
w ciąży”, 

5)  podzielić się obowiązkami w ramach własnej grupy, wybrać lidera grupy, 
6)  napisać kontrakt określający przydział obowiązków oraz terminy realizacji, 
7)  zapoznać się z propozycją zasad oceniania projektu – zaproponowaną przez nauczyciela, 
8)  wykonać część przygotowawczą projektu: 

a)  określić cele ogólne i szczegółowe szkolenia, 
b)  dobrać treści szkolenia, 
c)  dobrać metody i ustalić formy szkolenia, 
d)  napisać scenariusz zajęć, 
e)  przygotować materiały dydaktyczne, 

9)  przeprowadzić szkolenie według zaplanowanego scenariusza, 
10)  napisać sprawozdanie z realizacji prac nad projektem, 
11)  dokonać samooceny. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

metoda projektów, 

 

dyskusja. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, 

 

literatura dydaktyczna i o tematyce żywieniowej, 

 

materiały  papiernicze  –  arkusze  papieru  różnego  formatu,  pisaki  i  inne  zaplanowane 
przez uczniów, 

 

środki dydaktyczne – zaplanowane przez uczniów do przeprowadzenia szkolenia, 

 

stanowisko  komputerowe  z  odpowiednim  oprogramowaniem,  dostępem  do  Internetu 
i drukarką. 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

24 

5.4.  Rola 

dietetyka 

zakresie 

profilaktyki 

chorób 

dietozależnych.  Poradnictwo  indywidualne  i  edukacja 
zbiorowa pacjentów  

 

5.4.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Opracuj  kwestionariusz  do  przeprowadzenia  wywiadu  żywieniowego  dla  pacjentów  

z nadwagą. 

 
Wskazówki do realizacji 
Należy  dokładnie  omówić  zasady  opracowywania  kwestionariuszy  dla  pacjentów. 

Podczas realizacji programu poprzednich jednostek modułowych uczniowie zetknęli się już z 
ankietami i kwestionariuszami wywiadu żywieniowego. Należy im przypomnieć jak powinny 
być  zbudowane  pytania  skierowane  do  pacjentów.  Najlepiej  posłużyć  się  przykładami 
gotowych kwestionariuszy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z informacjami dotyczącymi diety niskoenergetycznej, 
2)  wypisać  jakie  najistotniejsze  informacje  są  niezbędne  aby  znaleźć  przyczynę  nadwagi  

lub  otyłości  (uwzględnić  informacje  pochodzące  od  lekarza,  dotyczące  stanu  zdrowia 
pacjenta oraz informacje od samego pacjenta dotyczące jego trybu życia), 

3)  ułożyć pytania do ankiety, 
4)  sprawdzić czy pytania są jednoznaczne i zrozumiałe, 
5)  wymienić się w parach opracowanymi kwestionariuszami, przeczytać je i przekazać sobie 

nawzajem uwagi na ich temat, 

6)  sprawdzić  czy  po  wypełnieniu  kwestionariusza  można  uzyskać  wszystkie  informacje 

niezbędne do opracowania diety dla pacjenta, 

7)  opracować stronę graficzną kwestionariusza, 
8)  zaprezentować swój kwestionariusz na forum grupy, 
9)  wybrać wraz z całą grupą najlepszy kwestionariusz, dokonując jego ewentualnej korekty. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

instruktaż, 

 

dyskusja. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

materiały papiernicze, 

 

literatura o tematyce żywieniowej,  

 

poradnik dla ucznia, 

 

wzory i przykłady kwestionariuszy dla pacjentów, 

 

stanowisko  komputerowe  z  oprogramowaniem  (w  tym  program  do  planowania  diet)  
i drukarką, papier do drukarki. 

 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

25 

Ćwiczenie 2 

Opracuj scenariusz rozmowy z pacjentem, który ma nadwagę. 
 
Wskazówki do realizacji 
Nauczyciel  powinien  zmotywować  uczniów  do  rzetelnej  pracy,  wyjaśniając  im  sens 

ćwiczenia.  Ćwiczenie  ma  na  celu  przygotowanie  się  do  rozmowy  poradniczej.  Uczniowie 
pracują w parach. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  wypisać  zasadnicze  elementy  rozmowy  poradniczej  planując  (wyobrażając  sobie)  

jej przebieg, aby to zrobić można wykorzystać następujące pytania pomocnicze: 

 

W jaki sposób można rozpocząć rozmowę oraz co pozwoli mu na nawiązanie relacji  
z pacjentem? 

 

Jakie materiały, dokumenty może wykorzystać w rozmowie z pacjentem (dokumenty 
lekarskie, kwestionariusz, program komputerowy itp.)? 

 

Jakie argumenty można wykorzystać w rozmowie z klientem, który ma nadwagę? 

 

Jaką formę pomocy i współpracy można zaoferować pacjentowi? 

 

Na jakie trudności można napotkać podczas takiej rozmowy?, 

2)  wynotować przykładowe pytania skierowane do pacjenta, na podstawie przygotowanych 

w ćwiczeniu 1, 

3)  zaplanować ewentualne sposoby rozwiązania w razie pojawienia się trudności, 
4)  zaplanować  zakończenie  rozmowy  i  przekonanie  pacjenta  o  konieczności  dalszej 

współpracy (zaplanować jak można okazać mu wsparcie podczas dietoterapii), 

5)  korzystając z notatek i opracowanych pytań, opracować scenariusz planowanej rozmowy 

(uwzględniając fazy rozmowy poradniczej),  

6)  przedyskutować swój scenariusz w parach, 
7)  nanieść ewentualne poprawki, 
8)  jeszcze raz przeanalizować przypuszczalny przebieg rozmowy, 
9)  zaprezentować scenariusz na forum grupy. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

dyskusja dydaktyczna, 

 

pokaz z objaśnieniem. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, 

 

literatura o tematyce dietetycznej, ewentualnie psychologicznej, 

 

papier, kolorowe długopisy. 

 
Ćwiczenie 3 

Przeprowadź  rozmowę  z  pacjentem,  który  ma  nadwagę,  według  scenariusza 

przygotowanego w ćwiczeniu 2.  

 
Wskazówki do realizacji 
Celem ćwiczenia jest dostrzeżenie ewentualnych błędów w rozmowie, dlatego uczniowie 

nie  powinni  przeprowadzać  rozmowy  w  tych  samych  parach,  w  których  opracowywali 
scenariusz rozmowy. Można połączyć w grupy po dwie pary. Zostaną przeprowadzone dwie 
rozmowy  poradnicze  według  dwóch  różnych  scenariuszy.  Z  pierwszej  pary  jedna  osoba 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

26 

wciela się w rolę dietetyka, rolę pacjenta przyjmuje osoba z drugiej pary. Pozostałych dwóch 
uczniów  pełni  rolę  obserwatorów.  Podczas  drugiej  rozmowy  uczestnicy  zamieniają  się 
funkcjami.  Rozmowę  można  nagrać  przy  pomocy  kamery,  co  ułatwi  dyskusję  nad  jej 
przebiegiem.  

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  ustalić w parze podział ról (dietetyk, pacjent), 

 
a)   dietetyk powinien: 

 

nawiązać rozmowę z pacjentem,  

 

założyć kartotekę pacjenta, 

 

zapytać pacjenta o stan zdrowia, ewentualne wyniki badań, zalecenia lekarskie, 

 

ustalić  podstawowe  parametry  –  jak  masa  ciała,  wzrost,  wiek  i  wielkość  tkanki 
tłuszczowej, 

 

obliczyć należną masę i określić stopień otyłości pacjenta, 

 

przeprowadzić wywiad na podstawie kwestionariusza, 

 

ustalić możliwy sposób odchudzania pacjenta (uzyskać jego akceptację), 

 

zmotywować pacjenta do walki z nadwagą, 

 

zaproponować  pacjentowi  zestaw potraw, który  jest  niskokaloryczny, oraz  jest  możliwy 
do przyjęcia przez pacjenta, 

 

opracować dla pacjenta indywidualną dietę na podstawie wywiadu i wyników badań, 

 

przekazać zalecenia dotyczące trybu życia pacjenta, 

 

zakończyć rozmowę z pacjentem, podsumować wyniki ustaleń, zachęcić do rozpoczęcia 
diety i umówić się na następne spotkanie, 

 

b)  pacjent powinien: 

 

przyjąć umowne parametry jakie przekaże dietetykowi – jak masa ciała, wzrost itp., 

 

udzielić dietetykowi odpowiedzi na pytania oraz wypełnić kwestionariusz,  

 

współpracować z dietetykiem tak jak czyniłby to rzeczywisty pacjent, 

 
2)  dokonać  analizy  i  ocenić  przebieg  rozmowy  (oceniają  obie  osoby  biorące  udział  

w scence oraz ewentualni widzowie), 

3)  zanotować wnioski dotyczące przebiegu rozmowy do zeszytu, 
4)  podzielić się uwagami na forum grupy. 
  

Zalecane metody nauczania–uczenia się 

 

dyskusja dydaktyczna, 

 

inscenizacja. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

papier na notatki, długopis, 

 

stolik, dwa krzesła do odegrania scenki, 

 

kwestionariusz dla pacjenta, 

 

wzór karty pacjenta, 

 

poradnik dla ucznia, 

 

stanowisko  komputerowe  z  oprogramowaniem  (w  tym  program  do  planowania  diet)  
i drukarką, papier do drukarki. 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

27 

Ćwiczenie 4 

Przygotuj i przeprowadź pokaz sporządzania kanapek dla dzieci przedszkolnych. 
 
Wskazówki do realizacji 
Należy  uświadomić,  iż  celem  ćwiczenia  jest  przekazanie  informacji  przedszkolakom, 

kiedy  kanapka  jest  wartościowym  daniem,  jak  można  uzupełnić  wartość  odżywczą  posiłku 
składającego się głównie z kanapek. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  ustalić w pobliskim przedszkolu możliwość przeprowadzenia takich zajęć, 
2)  przygotować scenariusz zajęć, 
3)  przygotować surowce i materiały dydaktyczne dla dzieci (np. receptury, zdjęcia, itp.), 
4)  przeprowadzić szkolenie dotyczące znaczenia śniadania jako pierwszego posiłku i pokaz 

– z omówieniem sposobu wykonania kanapek, 

5)  zorganizować degustację kanapek. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

pogadanka, 

 

ćwiczenia praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

poradnik dla ucznia, 

 

materiały biurowe, 

 

surowce i sprzęt do sporządzania kanapek, 

 

tacki papierowe, serwetki papierowe. 

 

Ćwiczenie 5 

Udziel  informacji 16-letniej dziewczynie, która chce  się odchudzić, pomimo że  jej  masa 

ciała nie odbiega od normy.  

 
Wskazówki do realizacji 
Jest to przykład trudnej rozmowy poradniczej. Po jej zakończeniu należy omówić sposób 

argumentowania wybrany przez uczniów oraz skuteczność tej argumentacji. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  ustalić w parze podział ról (dietetyk, pacjentka), 
 

a) dietetyk powinien: 

 

nawiązać rozmowę z klientką, 

 

wysłuchać jej argumentacji, 

 

obliczyć prawidłową masę ciała klientki, 

 

przedstawić jej jaki wpływ może mieć odchudzanie na jej organizm, 

 

przekonać  ją  do  zdrowego  odżywiania  i  zaproponować  inne  możliwe  rozwiązania  
(np. ćwiczenia fizyczne), 

 

zaproponować dietę optymalną dla pacjentki,  

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

28 

b) pacjentka powinna: 

 

przedstawić swój problem dietetykowi, 

 

wysłuchać jego argumentacji i ewentualnie podjąć polemikę, 

 

c) po skończeniu scenki z rozmową, powinieneś:  

2)  dokonać  analizy  i  ocenić  przebieg  rozmowy  (oceniają  obie  osoby  biorące  udział  

w scence, oraz ewentualni widzowie). 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

inscenizacja, 

 

dyskusja dydaktyczna. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

papier na notatki, długopis, 

 

stolik, dwa krzesła do odegrania scenki, 

 

wzór karty pacjenta, 

 

literatura, poradnik dla ucznia, 

 

stanowisko  komputerowe  z  oprogramowaniem  (w  tym  program  dla  dietetyków)  
i drukarką, papier do drukarki. 

 
Ćwiczenie 6 

Przygotuj  i  przeprowadź  krótkie  (20–30  minut)  szkolenie  z  zakresu  racjonalnego 

żywienia  dla  określonej  grupy  ludności.  Napisz  scenariusz  do  tego  szkolenia  oraz  opracuj 
materiały edukacyjne dla uczestników szkolenia. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przewiduje  się  wykorzystanie  metody  projektów.  Nauczyciel  wcześniej  przekazuje 

uczniom  schemat  oceniania.  Zadanie  to  może  zostać  wykorzystane  jako  test  praktyczny  na 
zakończenie jednostki modułowej. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 
 
Część I 

1)  zapoznać  się  z  kryteriami  oceniania  szkolenia,  aby  uwzględnić  w  swoim  scenariuszu 

wszystkie oceniane elementy, 

2)  wybrać  temat  szkolenia  i  ustalić  cele  tego  szkolenia  oraz  grupę,  do  której  szkolenie 

będzie skierowane, 

3)  napisać scenariusz szkolenia, według poznanych zasad (zwracając uwagę na dobór treści, 

metod i środków dydaktycznych do zaprojektowanych celów), 

4)  opracować i przygotować środki dydaktyczne, np. prezentację multimedialną, 
5)  opracować  materiały  dla  uczestników  szkolenia  w  formie  ulotki,  broszury  lub  plakatu 

przeprowadzić próbę szkolenia, dokonując kontroli czasu, 

6)  dokonać ewentualnej weryfikacji scenariusza, 
7)  ponownie  przeprowadzić  próbę  –  sprawdzić  wykorzystanie  środków  dydaktycznych, 

zaplanować rozmieszczenie mebli w sali, w której odbędzie się szkolenie, 

8)  napisać scenariusz po korektach, 
9)  przygotować wszystkie środki i materiały dydaktyczne. 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

29 

Część II 

1)  przygotować salę do przeprowadzenia szkolenia (ustawić meble, przewietrzyć salę itp.), 
2)  przygotować środki dydaktyczne i materiały dla uczestników, 
3)  przekazać nauczycielowi kopię scenariusza przed rozpoczęciem szkolenia, 
4)  przeprowadzić szkolenie zgodnie ze scenariuszem, 
5)  uporządkować salę. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

 

inscenizacja, 

 

pokaz z objaśnieniem. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

materiały papiernicze, 

 

wykaz kryteriów oceny szkolenia, 

 

poradnik dla ucznia,  

 

literatura o tematyce metodycznej i żywieniowej, 

 

zaplanowane przez ucznia środki dydaktyczne, 

 

stanowisko komputerowe z oprogramowaniem i drukarką, papier do drukarki. 

 

 
 
 
 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

30 

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 

Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Prowadzenie  edukacji 
żywieniowej”  

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

 

zadania 1,2, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 19, i 20 są z poziomu podstawowego, 

 

zadania 3, 7, 14, 15, 18 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak, 

uczeń otrzymuje 0 punktów.  

 

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące 

oceny szkolne: 

 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego, 

 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, 

 

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego, 

 

bardzo  dobry  –  za  rozwiązanie  18  zadań,  w  tym  co  najmniej  4  z  poziomu 

ponadpodstawowego. 

 

Klucz  odpowiedzi: 1. b,  2. d, 3. c, 4. c, 5. a, 6. c, 7. d, 8. c, 9. a, 10. c, 11. c
12. 
d, 13. b, 14. a, 15. c, 16. b, 17. d, 18. d, 19. b, 20. d. 

 

Plan testu 

 

Nr 

zad. 

Cel operacyjny 
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

1  Zdefiniować pojęcie środków dydaktycznych 

2  Rozpoznać metodę nauczania 

3  Rozróżnić cele dydaktyczne 

PP 

4  Określić metody aktywizujące 

5  Sklasyfikować metody nauczania 

6  Dobrać metody nauczania 

7  Zidentyfikować etapy rozmowy poradniczej 

PP 

8  Zdefiniować pojęcie „scenariusz” 

9  Rozróżnić materiały dydaktyczne 

10  Rozróżnić formy nauczania 

11  Scharakteryzować zasady nauczania dzieci 

12  Określić ogólne zasady nauczania 

13  Określić metody nauczania 

14  Sklasyfikować metody nauczania 

PP 

15  Sformułować cele dydaktyczne 

PP 

16  Zidentyfikować style nauczania 

17  Zdefiniować kompetencje kluczowe 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

31 

18  Dobrać metody do złożonych celów nauczania 

PP 

19  Określić czynniki decydujące o doborze metody 

nauczania 

20  Dobrać metodę nauczania do założonego celu 

 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu,  co  najmniej  z  tygodniowym 

wyprzedzeniem. 

2.  Zapoznaj uczniów z rodzajami i zasadami rozwiązywania zadań w teście oraz z zasadami 

punktowania. 

3.  Wyjaśnij uczniom zasady udzielania odpowiedzi na karcie odpowiedzi. 
4.  Zapewnij uczniom warunki do rozwiązywania zadań testowych. 
5.  Podaj czas rozwiązywania zadań. 
6.  Rozdaj uczniom zadania testowe oraz karty odpowiedzi. 
7.  Stwórz właściwą atmosferę w czasie rozwiązywania testu. 
8.  Podczas  rozwiązywania  testu  przestrzegaj  konsekwentnie  zasad  pracy  przedstawionych 

wcześniej. 

9.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  sprawdzianu  przypomnij  uczniom  o  upływającym 

czasie. 

10.  Po upływie wyznaczonego czasu zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych. 
11.  Dokonaj oceny testów, sprawdź wyniki. Oceny wpisz do arkusza zbiorczego. 
12.  Dokonaj analizy zadań testowych i ustal, które zadania sprawiły najwięcej trudności. 
13.  Ustal przyczyny tych trudności i omów je z uczniami. 
14.  Opracuj wnioski do dalszej pracy. 
 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test  zawiera  20  zadań.

 

Wszystkie

 

są  zadaniami  wielokrotnego  wyboru  i  tylko  jedna 

odpowiedź jest prawidłowa. 

5.  Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej Karcie odpowiedzi. 
6.  Zaznacz  prawidłową  odpowiedź  X  (w  przypadku  pomyłki  należy  błędną  odpowiedź 

zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową). 

7.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
8.  Jeśli  zadanie  będzie  Ci  sprawiało  trudność,  wtedy  odłóż  jego  rozwiązanie  na  później 

i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

9.  Na rozwiązanie testu masz 45 minut. 

 

Powodzenia! 

 

Materiały dla ucznia: 

 

instrukcja dla ucznia, 

 

zestaw zadań testowych, 

 

karta odpowiedzi. 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

32 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  Środki dydaktyczne to 

a)  materiały papiernicze niezbędne do prowadzenia zajęć. 
b)  pomoce  dydaktyczne,  środki  wyposażenia  indywidualnego  uczniów  oraz 

wyposażenie pomieszczeń dydaktycznych. 

c)  literatura niezbędna do prowadzenia zajęć. 
d)  podręczniki i zeszyty uczniowskie. 

 
2.   Inscenizacja nie jest 

a)  jedną z metod aktywizujących proces nauczania. 
b)  metodą,  w  której  uczący  przyjmują  na  siebie  rolę  osób  uczestniczących  w  jakimś 

zdarzeniu. 

c)  metodą, w której odgrywa się role na podstawie scenariusza. 
d)  improwizacją. 

 
3.   Sformułowanie „uczeń oblicza prawidłową masę ciała pacjenta” jest przykładem 

a)  ogólnego celu kształcenia. 
b)  operacyjnego celu dydaktycznego. 
c)  szczegółowego celu dydaktycznego. 
d)  tematu lekcji. 

 
4.   Aktywizującymi metodami nauczania nazywa się 

a)  takie metody nauczania, podczas których uczeń wykonuje ruch. 
b)  praktyczne metody nauczania. 
c)  metody,  które  charakteryzują  się  większą  aktywnością  ucznia  niż  nauczyciela 

podczas lekcji. 

d)  metody, które zwiększają motywację uczniów. 

 
5.   Do metod podających zalicza się: 

a)  wykład informacyjny, opowiadanie, pokaz z objaśnieniem i pogadankę. 
b)  wykład problemowy, opowiadanie, pokaz z objaśnieniem i pokaz. 
c)  wykład informacyjny, odczyt, opis i metodę tekstu przewodniego. 
d)  wykład problemowy, odczyt, opis i ekspozycję. 

 
6.   Małe dzieci najlepiej uczą się, jeżeli 

a)  mówi się do nich bardzo powoli i wyraźnie. 
b)  czyta się im tekst, robiąc często przerwy. 
c)  nauka jest równocześnie zabawą. 
d)  wytłumaczy się im cel nauki. 

 
7.   We wstępnej fazie rozmowy doradczej dietetyk 

a)  przeprowadza badanie pacjenta. 
b)  spisuje z pacjentem umowę – kontrakt. 
c)  zakłada kartotekę pacjenta. 
d)  nawiązuje pozytywną relację z pacjentem. 

 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

33 

8.   Scenariusz jest 

a)  formą luźnych notatek nauczyciela. 
b)  odmianą konspektu. 
c)  szczegółowym planem lekcji.  
d)  zapisem treści lekcji. 

 
9.   „Są  nośnikami  informacji,  zawierającymi  treści,  które  można  wykorzystać  w  czasie 

szkolenia.  Jednak  treści  te  można  odczytać  tylko  za  pośrednictwem  urządzenia 
technicznego.” Opis ten dotyczy 
a)  materiałów dydaktycznych. 
b)  podręczników szkolnych. 
c)  technicznych środków kształcenia. 
d)  materiałów źródłowych. 

 
10.  Rozróżnia się następujące formy prowadzenia zajęć 

a)  jednostkowe i zbiorowe. 
b)  lekcyjne i pozalekcyjne. 
c)  indywidualne i wieloosobowe. 
d)  szkolne i pozaszkolne. 

 
11.  Dorośli  uczą  się  inaczej  niż  dzieci.  Dla  edukacji  dzieci  nie  jest  charakterystyczne 

stwierdzenie   
a)  dzieci są prawie jak „pusty dzban”, do którego trzeba wlać wiedzę. 
b)  dzieci łatwo akceptują podawane informacje. 
c)  dzieci porównują nowe informacje z własnym doświadczeniem, weryfikują wiedzę. 
d)  dzieci poszukują różnych informacji, są bardzo ciekawe. 

 
12.  Odwołanie  się  do  praktyki  lub  własnych  doświadczeń  uczących  się,  co  pozwala  na 

zrozumienie  przydatności  teorii  i  czyni  ją  bardziej  zrozumiała  i  potrzebną,  jest 
przykładem  
a)  zasady świadomej aktywności. 
b)  zasady poglądowości. 
c)  zasady przystępności. 
d)  zasady wiązania teorii z praktyką. 

 
13.  Najpopularniejsza  metoda  podająca,  która  polega  na  podaniu  uczącym  się  informacji  

z zakresu nauk o przyrodzie, technice, społeczeństwie to 
a)  wykład konwersatoryjny. 
b)  wykład informacyjny. 
c)  pogadanka. 
d)  opis. 

 
14.  „Burza mózgów”, debata i metaplan są przykładami 

a)  dyskusji. 
b)  metod podających. 
c)  gier dydaktycznych. 
d)  metod programowanych.  

 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

34 

15.  Do  celu  ogólnego  „kształtowanie  prawidłowych  nawyków  żywieniowych”  nie  można 

opracować celu szczegółowego 
a)  w postaci operacyjnej. 
b)  o brzmieniu „uczeń kontroluje masę ciała”. 
c)  w postaci rozwiniętej. 
d)  o brzmieniu – „uczeń dba o różnorodność spożywanych produktów”. 

 
16.  Aby uwzględnić różne style uczenia się, należy 

a)  przeprowadzić sondaż wśród uczniów, na temat ich stylu uczenia się. 
b)  wprowadzać  ćwiczenia  rozpoczynające  się  od  różnych  etapów,  zgodnie  z  cyklem 

Kolba. 

c)  wprowadzać dużo środków audiowizualnych. 
d)  podzielić uczniów na grupy w trakcie pracy. 

 
17.  Kompetencjami lub umiejętnościami kluczowymi nazywa się 

a)  umiejętności przystosowawcze uczniów. 
b)  zdolności wrodzone uczniów, które należy doskonalić w szkole. 
c)  zdolności nabyte uczniów. 
d)  umiejętności  ponadprzedmiotowe  niezbędne  do  prawidłowego  funkcjonowania  

w życiu. 

 
18.  Jeśli chcemy nauczyć uczniów podejmowania decyzji najlepiej, jeśli wykorzystamy 

a)  wykład konwersatoryjny. 
b)  ćwiczenia praktyczne. 
c)  dramę. 
d)  metaplan. 

 
19.  Dobór metody nauczania nie zależy od  

a)  wieku i charakterystyki uczestników. 
b)  tradycji szkoły. 
c)  założonych celów i zadań dydaktycznych. 
d)  treści kształcenia oraz właściwości nauczanych przedmiotów. 
 

20.  Aby  przekonać  dzieci  w  wieku  przedszkolnym  do  konieczności  spożywania 

pełnowartościowego śniadania, najlepiej 
a)  pokazać im wyniki badań świadczących o wpływie śniadania na rozwój człowieka. 
b)  omówić rolę śniadania jako pierwszego posiłku dziennego. 
c)  opowiedzieć o skutkach niewłaściwego odżywiania. 
d)  przygotować razem z nimi wartościowy, a zarazem smaczny posiłek. 
 

 
 
 
 
 
 
 

 
 

 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

35 

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko ……..............................……………………………………………….. 

 
Prowadzenie edukacji żywieniowej  
 

Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 

Nr  

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1   

 

2   

 

3   

 

4   

 

5   

 

6   

 

7   

 

8   

 

9   

 

10   

 

11   

 

12   

 

13   

 

14   

 

15   

 

16   

 

17   

 

18   

 

19   

 

20   

 

Razem:

 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

36 

TEST 2 

 

Test  praktyczny  do  jednostki  modułowej  „Prowadzenie  edukacji 
żywieniowej” 

Test  składa  się  z  zadania  typu  próba  pracy.  Podczas  wykonywania  zadania  

14 umiejętności będzie ocenianych kryterialnie. 

 

Punktacja umiejętności: 0 lub 1 punkt 

 

Za  każde  spełnione  kryterium  uczeń  otrzymuje  1 punkt,  w  wypadku, gdy  kryterium  jest 

niespełnione uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące 

oceny szkolne: 

 

dopuszczający  –  za  co  najmniej  5  punktów  uzyskanych  za  spełnienie  kryteriów 
z poziomu podstawowego, 

 

dostateczny  –  za  co  najmniej  7  punktów  uzyskanych  za  spełnienie  kryteriów  z  poziomu 
podstawowego,  

 

dobry – za  co najmniej 9 punktów, w tym  co najmniej 2 punkty uzyskane za  spełnienie 
kryteriów z poziomu ponadpodstawowego, 

 

bardzo  dobry  -  za  co  najmniej  11  punktów,  w  tym  co  najmniej  3  punkty  uzyskane  
za spełnienie kryteriów z poziomu ponadpodstawowego. 

 
Schemat punktowania zadań 

Oceniany 
element 
zadania 

Lp.  Oceniana umiejętność  Kryterium – uczeń otrzyma punkt, 

jeżeli: 

Liczba 
punktów 

1. 

Precyzyjne 
sformułowanie tematu 

Temat  jest  sformułowany  językowo 

poprawnie, 

odpowiada 

treściom 

szkolenia. 

2.  

Jasne określenie 
celów szkolenia – 
uczeń podaje cel 
ogólny i cele 
szczegółowe 

Cel ogólny sformułowany poprawnie, 

jest możliwy do osiągnięcia przy 
zastosowaniu zaplanowanych metod 
nauczania, cele szczegółowe 
wynikają z celu głównego, są 
możliwe do osiągnięcia podczas 
zaplanowanego szkolenia, są na tyle 
precyzyjne, aby mogły zostać 
zmierzone (można zaplanować 
kryterium ich spełnienia). 

3. 

Właściwie 
skonstruowany 
scenariusz szkolenia 

Zawiera wszystkie niezbędne 

elementy, jest poprawny 
metodycznie. 

4. 

Odpowiednio dobrane 
środki dydaktyczne 

Środki dydaktyczne są dobrane do 

treści i celów szkolenia, ich liczba jest 
odpowiednia, umożliwiają 
wykorzystanie różnych kanałów 
sensorycznych. 

Scenariusz 

5. 

Odpowiedni dobór 

Metody są dobrane do wieku 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

37 

metod szkolenia 

uczestników szkolenia, są 
różnorodne, nie dominują (znacząco) 
metody podawcze. 

6. 

Język zrozumiały, 
dobrany do grupy 
szkolonych 

Język jest poprawny i zrozumiały dla 

danej grupy wiekowej uczestników 
szkolenia, nie jest przeładowany 
naukowymi zwrotami, jeśli się takie 
pojawiają zostają wyjaśnione. 

7. 

Właściwie dobrane 
treści 

Treści szkolenia są wystarczające do 

osiągnięcia założonych celów, 
materiał nie wykracza (zbyt) poza 
założony temat szkolenia, treści są 
uporządkowane i podane w 
odpowiedniej kolejności. 

8. 

Przekonywująca 
argumentacja 

Treści szkolenia i ewentualne 

przykłady potwierdzają założony 
temat szkolenia lub cel szkolenia. 

9. 

Prawidłowe 
wykorzystanie czasu 
szkolenia 

Czas szkolenia został prawidłowo 

wykorzystany – tj. w założonym 
czasie (dopuszcza się niewielkie 
różnice czasowe – do kilku minut) 
zmieściły się wszystkie części 
szkolenia. 

10.  Zachowanie 

zasadniczych części 
szkolenia – część 
wprowadzająca, 
główna, 
podsumowująca. 

Wystąpiły zasadnicze części 

szkolenia – tj. wprowadzenie, część 
główna i podsumowanie w 
prawidłowych proporcjach. 

11.  Wykorzystanie 

zaplanowanych 
środków 
dydaktycznych 

Zaplanowane środki dydaktyczne 

zostały wykorzystane. 

Przebieg 
szkolenia 

12.  Przeprowadzenie 

szkolenia zgodnie ze 
scenariuszem 

Scenariusz w ogólnym zarysie został 

zachowany. 

Materiały 
dla 
uczestników 

13.  Opracowanie 

materiałów dla 
uczestników szkolenia 

Uczestnicy otrzymali dodatkowe 

materiały od szkolącego, prawidłowo 
graficznie i merytorycznie 
opracowane. 

 

14.  Ocena 

uczestników szkolenia 

Ponad połowa uczestników ocenia 

pozytywnie szkolenie. 

 
 
 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

38 

Plan testu 

Nr 

zad. 

Cel operacyjny (przewidywane umiejętności 
ucznia) – uczeń potrafi: 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wyma
gań 

Oceniane 

umiejętn
ości  

1. 

Sformułować temat szkolenia 

2. 

Określić cele szkolenia- ogólny i cele 
szczegółowe 

PP 

3. 

Skonstruować scenariusz szkolenia 

4. 

Dobrać środki dydaktyczne 

5. 

Dobrać metody szkolenia 

6. 

Dobrać język do grupy szkolonych 

7. 

Dobrać treści szkolenia do założonych 
celów 

8. 

Argumentować cel szkolenia 

PP 

9. 

Rozplanować czas szkolenia 

PP 

10. 

Rozplanować części szkolenia 

PP 

10 

11. 

Wykorzystać zaplanowane środki 
dydaktyczne 

11 

12. 

Przeprowadzić szkolenie zgodnie ze 
scenariuszem 

12 

13. 

Opracować materiały dla uczestników 
szkolenia 

PP 

13 

14. 

Zainteresować uczestników szkolenia 
tematem 

PP 

14 

 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

39 

Przebieg testowania 

 
Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal z uczniami termin przeprowadzenia  sprawdzianu, co najmniej z dwutygodniowym 

wyprzedzeniem. 

2.  Zapoznaj  uczniów  z  rodzajem  i  zasadą  wykonania  zadania  testowego  oraz  z  zasadami 

punktowania – możesz rozdać im schemat punktowania zadań. 

3.  Zapewnij uczniom warunki do wykonania zadania będącego przedmiotem testu. 
4.  Podaj uczniom czas przeznaczony na wykonanie zadania. 
5.  Po  zakończeniu  szkolenia  poproś  uczestników  o  krótką  ocenę  –  możesz  wykorzystać 

ankiety ewaluacyjne. 

6.  Na podstawie schematu punktowania oceń poszczególne umiejętności. 
7.  Ustal oceny dla uczniów. 
8.  Oceny wpisz do arkusza zbiorczego. 
9.  Ustal, co sprawiało uczniom największą trudność. 
10.  Omów przyczyny trudności z uczniami. 
11.  Opracuj wnioski do dalszej pracy. 
 

Instrukcja dla ucznia 

Poniższy  test  pozwoli  Ci  sprawdzić  nabytą  wiedzę  i  umiejętności  w  tej  jednostce 

modułowej. Jest to test praktyczny, polegający na wykonaniu określonego zadania.  
1.  Przeczytaj uważnie instrukcję dotyczącą wykonywania zadań. 
2.  Przeczytaj zadanie. 
3.  Zapoznaj się ze schematem oceniania zadania. 
4.  Wybierz temat szkolenia. 
5.  Napisz scenariusz do tego szkolenia. 
6.  Przygotuj wszystkie niezbędne środki dydaktyczne. 
7.  Opracuj  materiały  dla  uczestników  szkolenia  –  np.  w  formie  ulotek,  folderów  czy 

broszury. 

8.  Przygotuj salę oraz środki dydaktyczne. 
9.  Daj kopię scenariusza nauczycielowi.  
10.  Przeprowadź szkolenie zgodnie ze scenariuszem. 
 

Materiały dla ucznia: 

 

instrukcja, 

 

środki dydaktyczne przygotowane przez ucznia. 

 

Zadanie testowe 

Napisz  scenariusz,  przygotuj  i  przeprowadź  szkolenie  z  zakresu  racjonalnego  żywienia 

dla  wybranej  grupy  ludności  oraz  opracuj  materiały  edukacyjne  dla  uczestników  szkolenia. 
Szkolenie powinno trwać ok. 20–30 minut. 

 

 

background image

__________________________________________________________________________________________ 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego" 

40 

7. LIERATURA 
 

1.  Bereźnicki F.: Dydaktyka kształcenia ogólnego. Wyd. Impuls, Kraków 2004 
2.  Brudnik  E.,  Moszynska  A.,  Owczarska  B.:  Ja  i  mój  uczeń  pracujemy  aktywnie. 

Przewodnik po metodach aktywizujących. Wyd. FSF, Kielce 2000 

3.  Ciborowska  H.,  Rudnicka  A.:  Dietetyka.  Żywienie  zdrowego  i  chorego  człowieka. 

PZWL, Warszawa 2000 

4.  Chwałek J.: Obsługa klienta. Jakość usług. WSiP, Warszawa 2003  
5.  Dretkiewicz- Więch  J.: Operacyjne cele kształcenia. Wyd. CODN, Warszawa 1999 
6.  Dzierzgowska I.: Jak uczyć metodami aktywnymi. Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2005 
7.  Goźlińska  E.,  Szlosek  F.:  Podręczny  słownik  nauczyciela  kształcenia  pedagogicznego. 

Wyd. ITeE, Radom 1997 

8.  Hasik  J.,  Gawęcki  J.,  (red.):  Żywienie  człowieka  zdrowego  i  chorego.  PWN, 

Warszawa 2000 

9.  Hasik J., Hryniewiecki L, Grzymisławski M.: Dietetyka. PZWL, Warszawa 1999 
10.  Hasik  J.,  Hryniewiecki  L.,  Rościszewska-Stoyanow  A.:  Gdy  lekarz  zaleci  dietę.  Watra, 

Warszawa 1987 

11.  Kielan K., Pokora K.: Przygotowanie do działalności usługowej. WSiP, Warszawa 2003 
12.  Kierebiński Cz., Godlewska Z.: Żywienie a zdrowie. PZWL, Warszawa 1986 
13.  Kuczewska  L.:  Przygotowanie  do  działalności  usługowej.  Marketing  usług.  WSiP, 

Warszawa 2004 

14.  Kunachowicz 

H., 

Nadolna 

I, 

Przygoda 

B., 

Iwanow 

K.: 

Tabele 

składu  

i wartości odżywczej żywności. PZWL, Warszawa 2005  

15.  Kupisiewicz  Cz.: Podstawy dydaktyki. WSiP, Warszawa 2005 
16.  Michalski J.: Z notatnika metodyka. Wyd. CODN, Warszawa 2000 
17.  Nowacki T. W.: Aktywizujące metody w kształceniu. Wyd. CODN, Warszawa 1999 
18.  Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Wyd. ITeE, Radom 1995 
19.  Taraszkiewicz M.: Jak uczyć lepiej, czyli refleksyjny praktyk w działaniu. Wyd. CODN, 

Warszawa 1999 

20.  Taraszkiewicz M.: Jak uczyć jeszcze lepiej. ARKA, Poznań 2001 
21.  Turlejska  H.,  Pelzner  U.,  Szponar  L.,  Konecka-Matyjek  E.:  Zasady  racjonalnego 

żywienia  –  zalecane  racje  pokarmowe  dla  wybranych  grup  ludności  w  zakładach 
żywienia zbiorowego. ODDK, Gdańsk 2004 

22.  Uhman  G.:  Uczenie  się  przez  doświadczenie.  Vademecum  nauczyciela  szkoły 

zawodowej. KOWEZ, Warszawa 2000 

23.  Wądołowska 

L., 

Bandurska-Stankiewicz 

E.: 

Wybrane 

zagadnienia  

z dietetyki. Ćwiczenia. Wyd. UWM, Olsztyn 2002 

24.  Wieczorek-Chełmińska Z. (red.): Dietetyczna książka kucharska. PZWL, Warszawa 1991 
25.  Wieczorek-Chełmińska  Z.:  Zasady  żywienia  i  dietetyka  stosowana.  PZWL, 

Warszawa 1992 

26.  Wojtasik  B.:  Warsztat  doradcy  zawodu.  Aspekty  pedagogiczno-psychologiczne.  PWN, 

Warszawa 1992 

27.  Ziemlański  Ś.  (red.):  Normy  żywienia  człowieka.  Fizjologiczne  podstawy.  PZWL, 

Warszawa 2001 

28.  Ziemlański  Ś.:  Podstawy  prawidłowego  żywienia  człowieka.  Zalecenia  żywieniowe  dla 

ludności w Polsce. Instytut Danone, Warszawa 1998 

29.  http://www.izz.waw.pl 
30.  http://www.trendy.codn.edu.pl