Poradnictwo, orientacja
i doradztwo zawodowe
ćwiczenia 1
Patrycja Rudnicka
Poradnictwo, orientacja
i doradztwo zawodowe
ćwiczenia 1
Patrycja Rudnicka
Poradnictwo
działanie społeczne
interakcja międzyosobowa
działanie instytucjonalne
forma pomocy
(Kargulowa, 2004)
Działanie poradnicze
RADZĄCY SIĘ
DORADCA
?
Działanie poradnicze
RADZĄCY SIĘ
DORADCA
I JEGO PROBLEM
współdziałanie
udzielanie informacji
wspieranie
motywowanie do działania
stymulowanie
udzielanie porad
zaufanie
Doradcy kiedyś i dziś
kapłani, szamani, czarownicy,
przywódcy, mędrcy, błaźni, artyści
konsultanci, specjaliści, eksperci,
psycholodzy, pedagodzy, doradcy
zawodowi, terapeuci, kapłani
(na podstawie: Kargulowa, 2004)
Doradca
kto to jest?
jakie powinien mieć cechy?
ekspert, konsultant
profesjonalista bądź pomagający
altruistycznie
fachowy, atrakcyjny, godny zaufania
wiedza, wrażliwość, samoświadomość,
empatia, wizja i filozofia działania
(na podstawie: Kargulowa, 2004; Skłodowski, 1999)
Radzący się
wspomagany, osoba radząca się,
klient, pacjent, poradobiorca,
użytkownik poradni, optant
osoba z problemem
cechuje ją przejściowa bezradność
wobec problemu
osoba aktywna – poszukuje
rozwiązania, potrzebuje doradcy
(na podstawie: Kargulowa, 2004)
Typy porad
profilaktyczne – zapobiegają
optymalizacyjne – wskazanie
optimum postępowania w danej
sytuacji
kompensacyjne – celem jest
usuwanie zaburzeń
prognostyczne – wskazanie
najlepszej drogi postępowania
(Podoska-Filipowicz, 1990)
Obszary poradnictwa
zależne od typu problemu
problemy egzystencjalne
problemy instrumentalne
zależne od przedmiotu problemu
poradnictwo rodzinne
poradnictwo zawodowe
poradnictwo dla uzależnionych
(Kargulowa, 2004)
Poradnictwo zawodowe
Metoda działania, której głównym
elementem
jest
udzielanie
rad
i niesienie
pomocy
w
podjęciu
świadomej,
swobodnej
decyzji
dotyczącej wyboru zawodu lub szkoły
zawodowej, czy uczelni, a także
zmiany zawodu czy miejsca pracy.
(Podoska-Filipowicz, 1990)
Poradnictwo a orientacja
poradnictwo bywa traktowane jako: etap
orientacji zawodowej, metoda orientacji
zawodowej
poradnictwo bywa też traktowane jako
proces równorzędny – ponieważ ma ten
sam cel, co orientacja
orientacja jest procesem, któremu
podlegamy w toku funkcjonowania
społecznego
poradnictwo natomiast to odpowiedź na
zgłoszenie problemu
(na podstawie: Podoska-Filipowicz, 1990)
Orientacja zawodowa
Całokształt oddziaływań wychowawczych
mających pomóc młodzieży w wyborze zawodu.
Przygotowanie do świadomego wyboru
zawodu.
Zespół działań przygotowujących dzieci,
młodzież i osoby pełnoletnie do prawidłowego
wyboru zawodu, kierunku kształcenia i pracy
oraz doskonalenia lub zmiany kwalifikacji
zawodowych
(Podoska-Filipowicz, 1990, s. 37-38)
Podział orientacji zawodowej
W toku życia:
preorientacja zawodowa
orientacja szkolna i zawodowa
reorientacja zawodowa
Funkcjonalnie:
orientacja zawodowa
preorientacja zawodowa
reorientacja zawodowa
orientacja szkolna
(na podstawie: Podoska-Filipowicz, 1990)
Zadania orientacji zawodowej
wyposażyć w wiedzę – zapoznać z zawodami,
ścieżkami kształcenia, rynkiem pracy itp.
identyfikować potencjał odbiorcy działań
ukształtować i utrwalić zainteresowania
zawodowe
kształtować postawy i motywację
pomóc w realnej ocenie i samookreśleniu się
kształtować aktywność
(na podstawie: Podoska-Filipowicz, 1990)
Funkcje poradnictwa zawodowego
kształcąca
wychowawcza
motywacyjna
poznawcza
kreatywna
informacyjna
diagnostyczna
kwalifikacyjna
terapeutyczna
(Podoska-Filipowicz, 1990)
Formy i techniki poradnictwa
porady – indywidualne, grupowe, masowe
praca wychowawcza – prowadzenie grupy
lub osoby
Techniki:
rozmowa, wywiad, techniki ankietowe,
socjometryczne, ankieta, obserwacja,
analiza dokumentacji, analiza wytworów,
metody testowe, metody aktywizujące
(Podoska-Filipowicz, 1990)
Źródła informacji i narzędzia pracy
Źródła informacji:
osoba zgłaszająca się po poradę – jej wytwory,
wypowiedzi, prace
rodzina
szkoła – nauczyciele, karty ocen, teczki
biograficzne
opinie lekarskie
Narzędzia:
metody aktywizujące, kwestionariusze,
ankiety, testy psychologiczne, informatory,
poradniki, materiały audio i video, komputery
i Internet
3 rodzaje poradnictwa
DYREKTYWNE
DYREKTYWNE
instrumentalne
sterowanie
„przedmiotem
poradnictwa”
koncentracja na celu
koncepcja człowieka:
behawioralna
LIBERALNE
LIBERALNE
zapewnienie
bezpieczeństwa
w samodzielnym
dochodzeniu
radzącego się do
rozwiązania
koncentracja na
kliencie
koncepcja człowieka:
psychodynamiczna
humanistyczna
DIALOGOWE
DIALOGOWE
wspólne
rozwiązywanie
problemu
koncentracja na
relacji
dialog
dochodzenie do
konsensusu
koncepcja człowieka:
poznawcza
(na podstawie: Kargulowa, 1990)
Uwarunkowania społeczne
i kulturowe poradnictwa
świadomość różnorodności
kulturowej (narodowość, rasa,
miejsce zamieszkania, cechy
biologiczne)
równoczesna orientacja na
indywidualność klienta
przekazywanie wartości
społecznych
(na podstawie: Skłodowski, 1999)
Kontinuum doradztwa
(Źródło: Madej, 2006)
Poradnictwo zinstytucjonalizowane
działania zorganizowane
i ustrukturalizowane - system
poradnictwa
powiązania z obszarami edukacji,
produkcji, informacji
sformalizowanie poradnictwa
i włączenie go w system społeczny
(na podstawie: Kargulowa, 2004)
Poradnictwo zawodowe w Polsce
dwa resorty: edukacji i pracy
regulacje prawne
Instytucje:
poradnie psychologiczne-pedagogiczne,
Szkolne Ośrodki Kariery, Biura Karier,
Urzędy Pracy, Centra Orientacji
Zawodowej, Kluby Pracy, Ochotnicze
Hufce Pracy, Agencje Aktywizacji
Zawodowej, firmy komercyjne.
(na podstawie: Poradnictwo zawodowe w Polsce)
Wymiary poradnictwa w Polsce
(Źródło: Madej, 2006)
Kargulowa, A. (2004). O teorii i praktyce poradnictwa. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN.
Madej, D. (2006). Poradnictwo zawodowe w Polsce - system, czy...?
http://www.koweziu.edu.pl/edukator/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=248
Podoska-Filipowicz, E. (1990). Podstawy zawodoznawstwa, orientacji
i poradnictwa zawodowego. Bydgoszcz: WSP.
Skłodowski, H. (1999) (red.). Psychologiczna problematyka doradztwa
zawodowego. Materiały do studiowania (tom I). Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Poradnictwo zawodowe w Polsce (
http://www.praca.gov.pl/tvc/3-4.htm
Literatura cytowana: