Ekolog
(213302)
Specjali
ś
ci
2
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
Publikacja opracowana w ramach projektu systemowego pn. „Rozwijanie zbioru
krajowych
standardów
kompetencji
zawodowych
wymaganych
przez
pracodawców”. Priorytet I PO KL, Działanie 1.1
Krajowy standard kompetencji zawodowych
Ekolog (213302)
© Copyright by Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013
Kopiowanie i rozpowszechnianie mo
ż
e by
ć
dokonane za podaniem
ź
ródła
ISBN 978-83-7951-000-9 (cało
ść
)
ISBN 978-83-7951-012-2 (12)
Nakład 1000 egz.
Publikacja bezpłatna
Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich
00-697 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 65/79, tel. (22) 237-00-00, fax (22) 237-00-99
e-mail: sekretariat@crzl.gov.pl http://www.crzl.gov.pl
Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji – Pa
ń
stwowego Instytutu Badawczego
26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. centr. (48) 364-42-41, fax (48) 364-47-65
e-mail: instytut@itee.radom.pl http://www.itee.radom.pl
3
Spis tre
ś
ci
1. Dane identyfikacyjne zawodu .............................................................
4
1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu w klasyfikacjach ...
4
1.2. Notka metodologiczna i autorzy ................................................
4
2. Opis zawodu..........................................................................................
5
2.1. Synteza zawodu .......................................................................
5
2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary wyst
ę
powania
zawodu ....................................................................................
5
2.3.
Ś
rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narz
ę
dzia pracy,
zagro
ż
enia, organizacja pracy) ................................................
6
2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwska-
zania do wykonywania zawodu ................................................
6
2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb
ę
dne do podj
ę
cia pracy
w zawodzie ...............................................................................
7
2.6. Mo
ż
liwo
ś
ci rozwoju zawodowego, potwierdzania/walidacji
kompetencji...............................................................................
7
2.7. Zadania zawodowe ...................................................................
7
2.8. Wykaz kompetencji zawodowych..............................................
8
2.9. Relacje mi
ę
dzy kompetencjami zawodowymi a poziomem
kwalifikacji w ERK/PRK.............................................................
8
3. Opis kompetencji zawodowych ..........................................................
9
3.1. Prowadzenie bada
ń
w dziedzinie ekologii Kz1 ........................
9
3.2. Planowanie i realizowanie działa
ń
proekologicznych Kz2 ........ 11
3.3. Wykonywanie ekspertyz i doradztwa ekologicznego oraz
obsługi
ś
rodowiskowej Kz3 ...................................................... 13
3.4. Kompetencje społeczne KzS ................................................... 14
4. Profil kompetencji kluczowych ........................................................... 15
5. Słownik .................................................................................................. 16
4
1. Dane identyfikacyjne zawodu
1.1. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu
w klasyfikacjach
Według Klasyfikacji zawodów i specjalno
ś
ci na potrzeby rynku pracy (KZiS
2010):
213302 Ekolog
Grupa wielka 2 – Specjali
ś
ci (w Mi
ę
dzynarodowej Klasyfikacji Standardów
Edukacyjnych ISCED 2011 – poziom 7).
Grupa elementarna 2133 – Specjali
ś
ci do spraw ochrony
ś
rodowiska
(w Mi
ę
dzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada
grupie 2133 Environmental protection professionals).
Według Polskiej Klasyfikacji Działalno
ś
ci (PKD 2007):
Sekcja M. Działalno
ść
Profesjonalna, Naukowa i Techniczna; Dział 74.
Pozostała działalno
ść
profesjonalna, naukowa i techniczna; Grupa 74.9.
Pozostała działalno
ść
profesjonalna, naukowa i techniczna, gdzie indziej
niesklasyfikowana.
1.2. Notka metodologiczna i autorzy
Opis standardu kompetencji zawodowych wykonano na podstawie: analizy
ź
ródeł (akty prawne, klasyfikacje krajowe, mi
ę
dzynarodowe) oraz głównie wyni-
ków bada
ń
analitycznych na 20 stanowiskach pracy w 8 przedsi
ę
biorstwach
(
ś
rednie – 3, małe − 3, mikro − 2, w tym produkcyjno-handlowe − 1, usługowe −
2, administracyjne – 4, organizacja pozarz
ą
dowa – 1), przeprowadzonych
w lutym i marcu 2013 r.
Zespół Ekspercki:
•
Edyta Nowicka – Nadle
ś
nictwo Zwole
ń
w Miodnem Le
ś
niczówce,
•
Teresa Czech – Centrum Edukacji Ekologicznej w Radomiu,
•
Dorota Zawadzka – Instytut Nauk Le
ś
nych Uniwersytetu Łódzkiego,
Komitet Ochrony Orłów w Olsztynie,
•
Jolanta Religa – Instytut Technologii Eksploatacji – PIB w Radomiu.
Ewaluatorzy:
•
Małgorzata Mickiewicz – Kampinoski Park Narodowy w Izabelinie,
•
Lidia Skórzak – FAMED
Ż
YWIEC Sp. z o.o. w
Ż
ywcu.
Recenzenci:
•
Anna Kalinowska – Uniwersyteckie Centrum Bada
ń
nad
Ś
rodowiskiem
Przyrodniczym, Uniwersytet Warszawski,
•
El
ż
bieta Sałata – Uniwersytet Techniczno-Humanistyczny w Radomiu.
5
Komisja Bran
ż
owa (zatwierdzaj
ą
ca):
•
Piotr Kubiak (przewodnicz
ą
cy) – Zrzeszenie Ekspertów Ekologii w Ka-
towicach,
•
Grzegorz
Ś
cibisz – Stowarzyszenie Klub Polskie Forum ISO 14 000
w Warszawie,
•
Grzegorz Chocian – przedstawiciel pracodawców, EKOTON Sp. z o.o.
w Białymstoku,
•
Norbert Kusiak – Ogólnopolskie Porozumienie Zwi
ą
zków Zawodowych
w Warszawie,
•
Wojciech Jabło
ń
ski – Zwi
ą
zek Pracodawców Warszawy i Mazowsza
w Warszawie.
Data zatwierdzenia:
•
25.09.2013 r.
2. Opis zawodu
2.1. Synteza zawodu
Ekolog bada
ś
rodowisko przyrodnicze, wskazuje zagro
ż
enia, działa na
rzecz ochrony przyrody i zrównowa
ż
onego rozwoju.
2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania,
obszary wyst
ę
powania zawodu
Ekolog jest zawodem zło
ż
onym, skupiaj
ą
cym zadania o charakterze ba-
dawczym, ekspercko-doradczym, społecznym. Celem pracy ekologa jest prak-
tyczne wykorzystanie wiedzy, w szczególno
ś
ci ekologicznej, dla wdra
ż
ania
zasad zrównowa
ż
onego rozwoju. Ekolog bada stan
ś
rodowiska przyrodnicze-
go, wzajemne zale
ż
no
ś
ci mi
ę
dzy organizmami oraz mi
ę
dzy organizmami
a otaczaj
ą
cym je
ś
rodowiskiem. Oceniaj
ą
c wpływ człowieka na
ś
rodowisko,
ekolog rozpoznaje i prognozuje szczególnie zjawiska negatywne. W przypad-
kach inwestycji o negatywnym oddziaływaniu na
ś
rodowisko, zadaniem ekolo-
ga jest przygotowanie i wdra
ż
anie działa
ń
dotycz
ą
cych ochrony przyrody oraz
przywracaj
ą
cych równowag
ę
przyrodnicz
ą
(projekty kompensacji przyrodni-
czych). Ekolog reaguje w przypadkach łamania przepisów dotycz
ą
cych ochrony
ś
rodowiska i ochrony przyrody, wł
ą
cznie z wnioskowaniem o zmiany w obowi
ą
-
zuj
ą
cym prawie. Do zada
ń
ekologa nale
ż
y równie
ż
opracowywanie projektów
i wdra
ż
anie działa
ń
pro
ś
rodowiskowych, w tym edukacyjnych i kampanii społecz-
nych. Ekolog jest inicjatorem działa
ń
proekologicznych, cz
ę
sto aktywizuje w tym
celu społeczno
ść
lokaln
ą
. Efektem pracy ekologa s
ą
wyniki bada
ń
, ekspertyzy
i raporty przyrodnicze oraz
ś
rodowiskowe, opinie w zakresie wpływu na
ś
rodowisko
przyrodnicze bie
żą
cych i planowanych inwestycji, technologii, urz
ą
dze
ń
. Przyjmuj
ą
one cz
ę
sto form
ę
publikacji naukowych i popularyzacyjnych.
6
2.3.
Ś
rodowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narz
ę
dzia
pracy, zagro
ż
enia, organizacja pracy)
Ekolog pracuje w biurze, w laboratorium i w terenie. Mo
ż
e pracowa
ć
na sta-
nowisku samodzielnym oraz w zespole, cz
ę
sto współpracuje ze specjalistami
innych dziedzin. Typowe miejsca pracy to: parki narodowe i krajobrazowe,
jednostki organizacyjne Lasów Pa
ń
stwowych, ekologiczne organizacje poza-
rz
ą
dowe, instytucje naukowe i uczelnie oraz inne placówki o
ś
wiatowe o profilu
przyrodniczym, jednostki samorz
ą
du i organy pa
ń
stwa zajmuj
ą
ce si
ę
ochron
ą
ś
rodowiska, słu
ż
by oceniaj
ą
ce stopie
ń
zanieczyszczenia
ś
rodowiska, firmy
wykonuj
ą
ce ekspertyzy i doradztwo ekologiczne oraz obsług
ę
przedsi
ę
biorstw
w zakresie zobowi
ą
za
ń
dotycz
ą
cych ochrony
ś
rodowiska i ochrony przyrody.
Rosn
ą
ce znaczenie zasad zrównowa
ż
onego rozwoju powoduje,
ż
e ekolog
mo
ż
e znale
źć
zatrudnienie w przedsi
ę
biorstwach produkcyjnych i usługowych
w wielu bran
ż
ach. Ekolog posługuje si
ę
komputerem, specjalistyczn
ą
aparatur
ą
badawcz
ą
i laboratoryjn
ą
do bada
ń
ś
rodowiskowych, oprogramowaniem infor-
matycznym umo
ż
liwiaj
ą
cym gromadzenie i przetwarzanie danych. W terenie
wykorzystuje samochód, aparat fotograficzny, odbiornik GPS, odtwarzacz
d
ź
wi
ę
ku, lornetk
ę
i inny sprz
ę
t specjalistyczny zwi
ą
zany ze specyfik
ą
wykony-
wanych zada
ń
oraz mapy, zdj
ę
cia lotnicze i satelitarne. Charakter pracy wyma-
ga cz
ę
stych wyjazdów słu
ż
bowych. Czas pracy mo
ż
e by
ć
normowany lub nie-
normowany.
2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne,
w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu
Ekolog powinien interesowa
ć
si
ę
zjawiskami przyrodniczymi, mie
ć
umiej
ę
t-
no
ść
ich obserwowania, zamiłowanie do kontaktu z natur
ą
, a tak
ż
e szacunek
dla niej. Powinien by
ć
obiektywny i wiarygodny w swoich działaniach oraz wy-
powiedziach, posiada
ć
umiej
ę
tno
ść
aktywizowania ludzi. Wa
ż
ne jest, aby eko-
log był samodzielny, umiał szybko i odpowiedzialnie podejmowa
ć
decyzje,
posiadał zdolno
ś
ci komunikacyjne i organizacyjne oraz umiej
ę
tno
ść
pracy ze-
społowej. Konieczno
ść
anga
ż
owania si
ę
w rozwi
ą
zywanie zagadnie
ń
kontro-
wersyjnych oraz sytuacji konfliktowych wymaga umiej
ę
tno
ś
ci argumentacji
i mediacji, odporno
ś
ci na stres, wysokiej kultury osobistej. Praca w terenie
wymaga sprawno
ś
ci fizycznej, cierpliwo
ś
ci, koncentracji. Specyfika zawodu
ekologa, jako badacza wymaga metodycznego podej
ś
cia do pracy, dobrej
pami
ę
ci, dokładno
ś
ci, systematyczno
ś
ci, analizowania i wnioskowania, umie-
j
ę
tno
ś
ci posługiwania si
ę
literatur
ą
fachow
ą
oraz czytania i interpretowania
przepisów prawa.
7
2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezb
ę
dne do podj
ę
cia
pracy w zawodzie
Zawód ekologa wymaga wykształcenia wy
ż
szego drugiego stopnia w dzie-
dzinie nauk przyrodniczych. Preferowane s
ą
kierunki biologia i ochrona
ś
rodo-
wiska oraz kierunki im pokrewne. Popularnym sposobem zdobycia pierwszego
do
ś
wiadczenia zawodowego dla ekologa jest wolontariat lub członkostwo
w organizacji pozarz
ą
dowej zajmuj
ą
cej si
ę
ekologi
ą
. Ze wzgl
ę
du na ponadna-
rodowy wymiar problemów dotycz
ą
cych ochrony
ś
rodowiska i zrównowa
ż
one-
go rozwoju, ekolog powinien posługiwa
ć
si
ę
j
ę
zykami obcymi, szczególnie
w zakresie terminologii fachowej. Wskazane jest posiadanie prawa jazdy.
2.6. Mo
ż
liwo
ś
ci rozwoju zawodowego, potwierdzania/
/walidacji kompetencji
Praca w zawodzie ekologa wymaga wiedzy interdyscyplinarnej. W zale
ż
no-
ś
ci od miejsca pracy, indywidualnych predyspozycji i zainteresowa
ń
, ekolog
mo
ż
e specjalizowa
ć
si
ę
w wybranej dziedzinie, a tak
ż
e rozwija
ć
swoje kompe-
tencje w kierunkach: organizacja i zarz
ą
dzanie (mo
ż
liwo
ść
awansu na stanowi-
ska kierownicze); edukacja nieformalna (praca w o
ś
rodkach edukacji ekolo-
gicznej); społecznych i psychologicznych aspektów działalno
ś
ci (mediacje,
aktywizacja społeczno
ś
ci lokalnych) oraz metodologii bada
ń
(specjalizacja
w badaniach wybranych elementów
ś
rodowiska przyrodniczego). Cennym
uzupełnieniem kompetencji ekologa (niekiedy niezb
ę
dnym) s
ą
wiedza i umie-
j
ę
tno
ś
ci z dziedziny nauk technicznych i in
ż
ynieryjnych (np. in
ż
ynierii
ś
rodowi-
ska) daj
ą
ce mo
ż
liwo
ść
rozwoju zawodowego w obszarze działa
ń
ograniczaj
ą
-
cych emisj
ę
zanieczyszcze
ń
do
ś
rodowiska. Po zdobyciu dodatkowych kompe-
tencji dotycz
ą
cych biologii, chronionych gatunków lub siedlisk oraz udokumen-
towaniu do
ś
wiadczenia w doradztwie, ekolog mo
ż
e zdoby
ć
uprawnienia eks-
perta przyrodniczego, upowa
ż
niaj
ą
ce go do wykonywania ekspertyz do pro-
gramów rolno
ś
rodowiskowych. Do
ś
wiadczenie zawodowe pozwala mu zosta
ć
ekspertem recenzuj
ą
cym wnioski do instytucji udzielaj
ą
cych dotacji lub uczest-
nikiem specjalistycznych zespołów, komisji, np. krajowej i regionalnych komisji
do spraw ocen oddziaływania na
ś
rodowisko, zespołów opracowuj
ą
cych strate-
gie i plany rozwoju jednostek samorz
ą
dowych, regionalne programy operacyj-
ne, plany zagospodarowania przestrzennego.
2.7. Zadania zawodowe
Z1.
Organizowanie pracy własnej i zespołu z uwzgl
ę
dnieniem zasad bez-
piecze
ń
stwa i higieny pracy, ergonomii, ochrony przeciwpo
ż
arowej
i ochrony
ś
rodowiska (niezb
ę
dne kompetencje: Kz1, Kz2, Kz3, KzS).
Z2.
Badanie wzajemnego oddziaływania czynników
ś
rodowiska przyrodni-
czego (niezb
ę
dne kompetencje: Kz1, Kz3, KzS).
Z3.
Planowanie i wdra
ż
anie działa
ń
dotycz
ą
cych ochrony przyrody (nie-
zb
ę
dne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS).
8
Z4.
Uczestniczenie w mediacjach w celu rozwi
ą
zania konfliktów dotycz
ą
-
cych problemów
ś
rodowiskowych (niezb
ę
dne kompetencje: Kz2, KzS).
Z5.
Aktywizowanie społecze
ń
stwa do podejmowania wspólnych działa
ń
na
rzecz
ś
rodowiska, zdrowego stylu
ż
ycia oraz zrównowa
ż
onego rozwoju
(niezb
ę
dne kompetencje: Kz2, KzS).
Z6.
Pozyskiwanie
ś
rodków finansowych na działania proekologiczne (nie-
zb
ę
dne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS).
Z7.
Monitorowanie i inicjowanie zmian prawa w zakresie ochrony
ś
rodowi-
ska i ochrony przyrody oraz uczestniczenie w konsultacjach społecz-
nych (niezb
ę
dne kompetencje: Kz2, KzS).
Z8.
Sporz
ą
dzanie ekspertyz i prowadzenie doradztwa w dziedzinie ekologii
(niezb
ę
dne kompetencje: Kz1, Kz3, KzS).
Z9.
Organizowanie i prowadzenie działa
ń
edukacyjnych i szkoleniowych
z zakresu ekologii i zrównowa
ż
onego rozwoju (niezb
ę
dne kompetencje:
Kz2, KzS).
Z10. Opracowywanie publikacji prezentuj
ą
cych zagadnienia z obszaru ekologii
(niezb
ę
dne kompetencje: Kz1, Kz2, Kz3, KzS).
Z11. Podejmowanie działa
ń
na rzecz ekologicznej certyfikacji instytucji (nie-
zb
ę
dne kompetencje: Kz2, Kz3, KzS).
2.8. Wykaz kompetencji zawodowych
Kz1 – Prowadzenie bada
ń
w dziedzinie ekologii (potrzebne do wykonywania
zada
ń
: Z1, Z2, Z3, Z6, Z8, Z10).
Kz2 – Planowanie i realizowanie działa
ń
proekologicznych (potrzebne do wy-
konywania zada
ń
: Z1, Z3, Z4, Z5, Z6, Z7, Z9, Z10, Z11).
Kz3 – Wykonywanie ekspertyz i doradztwa ekologicznego oraz obsługi
ś
rodo-
wiskowej (potrzebne do wykonywania zada
ń
: Z1, Z2, Z8, Z11).
KzS – Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonywania zada
ń
: Z1÷Z11).
2.9. Relacje mi
ę
dzy kompetencjami zawodowymi
a poziomem kwalifikacji w ERK/PRK
Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zada
ń
w zawodzie su-
geruje si
ę
wykorzysta
ć
do opisu
kwalifikacji na poziomie 7 wła
ś
ciwym dla wy-
kształcenia wy
ż
szego drugiego stopnia w Europejskiej i Polskiej Ramie Kwalifi-
kacji. Poziom ten jest uzasadniony miejscem usytuowania zawodu w Klasyfika-
cji zawodów i specjalno
ś
ci (grupa wielka 2 i jej odpowiednik w ISCED 2011).
Osoba wykonuj
ą
ca zawód ekologa:
1) w zakresie wiedzy: zna i rozumie w pogł
ę
biony sposób wybrane fakty, teorie
i metody z zakresu ekologii i zrównowa
ż
onego rozwoju; zło
ż
one zale
ż
no
ś
ci
mi
ę
dzy nimi, tak
ż
e w powi
ą
zaniu z innymi dziedzinami (np. nauki technicz-
ne, zarz
ą
dzanie, ekonomia, prawo, psychologia); zna i rozumie zło
ż
one
uwarunkowania i skutki prowadzonej działalno
ś
ci;
2) w zakresie umiej
ę
tno
ś
ci: potrafi wykonywa
ć
zadania oraz formułowa
ć
i rozwi
ą
zywa
ć
problemy dotycz
ą
ce ekologii i zrównowa
ż
onego rozwoju
z wykorzystaniem nowej wiedzy, tak
ż
e z innych dziedzin (np. nauk tech-
9
nicznych, zarz
ą
dzania, ekonomii, prawa, psychologii); potrafi samodzielnie
planowa
ć
własne uczenie si
ę
przez całe
ż
ycie i ukierunkowywa
ć
innych
w tym zakresie, komunikowa
ć
si
ę
ze zró
ż
nicowanymi kr
ę
gami odbiorców
planowanych i realizowanych działa
ń
proekologicznych, odpowiednio uza-
sadnia
ć
stanowiska.
3. Opis kompetencji zawodowych
Opis kompetencji dotyczy tylko kompetencji zawodowych zdefiniowanych
w badaniach na stanowiskach pracy.
Wykonanie zada
ń
zawodowych Z1, Z2, Z3, Z6, Z8, Z10 wymaga posiadania
kompetencji zawodowej Kz1.
3.1. Prowadzenie bada
ń
w dziedzinie ekologii Kz1
Wiedza – zna i rozumie w pogł
ę
biony
sposób teorie i metody bada
ń
w dzie-
dzinie ekologii, w tym zale
ż
no
ś
ci mi
ę
-
dzy organizmami na ró
ż
nych pozio-
mach organizacji oraz mi
ę
dzy organi-
zmami a
ś
rodowiskiem; zna i rozumie
powi
ą
zanie ekologii z innymi dziedzi-
nami nauki, zło
ż
one uwarunkowania
i skutki
prowadzonej
działalno
ś
ci,
w szczególno
ś
ci zna:
−
zasady
BHP,
ochrony
ppo
ż
.
i ochrony
ś
rodowiska w realizacji
bada
ń
naukowych w dziedzinie
ekologii;
−
zasady
zarz
ą
dzania
zasobami
ludzkimi;
−
kierunki bada
ń
dotycz
ą
cych wza-
jemnego oddziaływania na siebie
organizmów
ż
ywych oraz wpływu
na nie czynników abiotycznych;
−
organizmy
ż
ywe i zale
ż
no
ś
ci mi
ę
-
dzy nimi na ró
ż
nych szczeblach
organizacji (populacji, gatunku,
biocenozy, ekosystemu);
−
formy
oddziaływa
ń
czynników
abiotycznych (woda, gleba, tempe-
ratura itd.) na organizmy
ż
ywe;
−
metodologi
ę
bada
ń
w dziedzinie
ekologii,
Umiej
ę
tno
ś
ci – potrafi formułowa
ć
i rozwi
ą
zywa
ć
problemy badawcze
w dziedzinie ekologii, prowadzi
ć
ba-
dania z wykorzystaniem nowej wie-
dzy, tak
ż
e z innych dziedzin (np. nauk
technicznych), samodzielnie uzupeł-
nia
ć
i aktualizowa
ć
własn
ą
wiedz
ę
i umiej
ę
tno
ś
ci
prowadzenia
bada
ń
w dziedzinie ekologii oraz ukierunko-
wywa
ć
innych w tym zakresie, komu-
nikowa
ć
si
ę
ze zró
ż
nicowanymi kr
ę
-
gami odbiorców rezultatów prowadzo-
nej działalno
ś
ci badawczej, odpowie-
dnio uzasadnia
ć
stanowiska wynikaj
ą
-
ce z prowadzonych bada
ń
, w szcze-
gólno
ś
ci potrafi:
−
przestrzega
ć
zasad BHP, ochrony
ppo
ż
. oraz ochrony
ś
rodowiska,
w szczególno
ś
ci w obsłudze na-
rz
ę
dzi i urz
ą
dze
ń
do bada
ń
labora-
toryjnych i terenowych;
−
zarz
ą
dza
ć
prac
ą
zespołu ba-
dawczego (przydziela
ć
zadania,
rozwi
ą
zywa
ć
konflikty, zarz
ą
dza
ć
czasem pracy członków zespołu,
egzekwowa
ć
wyniki);
−
identyfikowa
ć
potrzeby
bada
ń
wzajemnego oddziaływania orga-
nizmów
ż
ywych oraz czynników
abiotycznych;
10
−
metody bada
ń
w dziedzinie ekolo-
gii;
−
zasady doboru oraz u
ż
ytkowania
narz
ę
dzi i urz
ą
dze
ń
do bada
ń
w dziedzinie ekologii;
−
procedury uzyskiwania zezwole
ń
na wst
ę
p i zasady poruszania si
ę
po terenie bada
ń
;
−
przesłanki przyrodnicze za utwo-
rzeniem lub powi
ę
kszeniem ob-
szarów lub obiektów chronionych
oraz zmian
ą
ich granic i przedmio-
tów ochrony;
−
zasady planowania i realizacji
działa
ń
dotycz
ą
cych ochrony przy-
rody;
−
zasady planowania i techniki moni-
toringu przyrodniczego;
−
ź
ródła, procedury pozyskiwania
i zasady rozliczania zewn
ę
trznych
ś
rodków finansowych na badania
naukowe;
−
sposoby pozyskiwania, analizy,
przetwarzania i prezentacji da-
nych, z uwzgl
ę
dnieniem systemów
informacji geograficznej;
−
podstawy prawa własno
ś
ci intelek-
tualnej.
−
planowa
ć
metodyk
ę
prowadzenia
bada
ń
ekologicznych;
−
dobiera
ć
i u
ż
ytkowa
ć
narz
ę
dzia
i urz
ą
dzenia do bada
ń
ekologicz-
nych w terenie oraz w laboratorium;
−
rozpoznawa
ć
i oznacza
ć
organi-
zmy, bada
ć
zale
ż
no
ś
ci mi
ę
dzy nimi
z zastosowaniem metodyki oraz
narz
ę
dzi, np. atlasów, kluczy, kryte-
riów i innych;
−
rozpoznawa
ć
uszkodzenia i pobie-
ra
ć
próby do ró
ż
nych typów ba-
da
ń
, z uwzgl
ę
dnieniem przepisów
BHP, ochrony ppo
ż
. i ochrony
przyrody;
−
oznacza
ć
rodzaj
szkodliwych
substancji i mierzy
ć
poziom z u
ż
y-
ciem sprz
ę
tu laboratoryjnego;
−
przestrzega
ć
procedur uzyskiwa-
nia zezwole
ń
na wst
ę
p i zasad po-
ruszania si
ę
po terenie bada
ń
,
w zale
ż
no
ś
ci od form własno
ś
ci
obiektów i obszarów;
−
dostarcza
ć
naukowych argumen-
tów w zakresie tworzenia obszarów
i obiektów chronionych oraz zmian
granic i przedmiotów ochrony;
−
planowa
ć
i realizowa
ć
działania
dotycz
ą
ce ochrony przyrody;
−
planowa
ć
i wykonywa
ć
monitoring
przyrodniczy;
−
identyfikowa
ć
ź
ródła pozyskiwania
zewn
ę
trznych
ś
rodków finanso-
wych na badania naukowe;
−
opracowywa
ć
wnioski o dofinan-
sowanie bada
ń
naukowych zgod-
nie z obowi
ą
zuj
ą
cymi wytycznymi
programu;
−
prezentowa
ć
, analizowa
ć
, interpre-
towa
ć
dane (równie
ż
z wykorzysta-
niem GIS) i wyniki bada
ń
oraz
wnioskowa
ć
na ich podstawie;
−
publikowa
ć
wyniki własnych prac
badawczych oraz korzysta
ć
z do-
robku naukowego innych, zgodnie
z zasadami prawa własno
ś
ci inte-
lektualnej.
11
Wykonanie zada
ń
zawodowych Z1, Z3, Z4, Z5, Z6, Z7, Z9, Z10, Z11 wyma-
ga posiadania kompetencji zawodowej Kz2.
3.2. Planowanie i realizowanie działa
ń
proekologicznych Kz2
Wiedza – zna i rozumie w pogł
ę
biony
sposób wybrane fakty i teorie doty-
cz
ą
ce planowania i realizacji działa
ń
proekologicznych, ró
ż
norodne i zło-
ż
one uwarunkowania podejmowanych
działa
ń
proekologicznych oraz ich
rang
ę
i znaczenie w ró
ż
nych sferach
ż
ycia (społecznego, gospodarczego),
w szczególno
ś
ci zna:
−
zasady
BHP,
ochrony
ppo
ż
.
i ochrony
ś
rodowiska w działa-
niach proekologicznych;
−
prawo krajowe i mi
ę
dzynarodowe
w zakresie zrównowa
ż
onego roz-
woju, w tym ochrony przyrody
i
ś
rodowiska;
−
polityk
ę
ekologiczn
ą
i podmioty
odpowiedzialne za jej tworzenie na
szczeblu regionalnym, krajowym,
mi
ę
dzynarodowym oraz dost
ę
pne
ś
cie
ż
ki interwencji formalnej;
−
znaczenie informacji w kształto-
waniu proekologicznej
ś
wiadomo-
ś
ci społecznej;
−
metody mediacji oraz ich zasto-
sowanie w celu rozwi
ą
zywania
konfliktów;
−
metody
aktywizowania
społe-
cze
ń
stw lokalnych do podejmowa-
nia działa
ń
proekologicznych i na
rzecz zrównowa
ż
onego rozwoju;
−
formy działa
ń
społecznych na
rzecz
ś
rodowiska, zdrowego stylu
ż
ycia i zrównowa
ż
onego rozwoju;
−
zasady organizowania akcji spo-
łecznych na rzecz rozwi
ą
zywania
problemów ekologicznych;
−
ź
ródła, procedury pozyskiwania
i zasady rozliczania zewn
ę
trznych
ś
rodków finansowych na działania
proekologiczne;
Umiej
ę
tno
ś
ci – potrafi planowa
ć
i realizowa
ć
działania proekologiczne
oraz formułowa
ć
i rozwi
ą
zywa
ć
pro-
blemy zwi
ą
zane z działaniami proeko-
logicznymi z wykorzystaniem nowej
wiedzy, tak
ż
e z innych dziedzin (np.
zarz
ą
dzania, ekonomii, prawa, psy-
chologii), potrafi samodzielnie plano-
wa
ć
własne uczenie si
ę
przez całe
ż
ycie i ukierunkowywa
ć
innych w tym
zakresie, komunikowa
ć
si
ę
ze zró
ż
ni-
cowanymi kr
ę
gami odbiorców i ucze-
stników
działa
ń
proekologicznych,
odpowiednio uzasadnia
ć
stanowiska,
w szczególno
ś
ci potrafi:
−
przestrzega
ć
zasad BHP, ochrony
ppo
ż
. oraz ochrony
ś
rodowiska
podczas planowania i realizacji
działa
ń
proekologicznych;
−
wyszukiwa
ć
, analizowa
ć
i stoso-
wa
ć
przepisy krajowe i mi
ę
dzyna-
rodowe dotycz
ą
ce zrównowa
ż
o-
nego rozwoju, w tym ochrony przy-
rody i
ś
rodowiska;
−
inicjowa
ć
tworzenie nowych form
ochrony oraz wpływa
ć
na zmian
ę
granic i przedmiotów ochrony form
istniej
ą
cych;
−
rozpoznawa
ć
problemy
ś
rodowi-
skowe (zagro
ż
enie obszarów i ga-
tunków chronionych przez inwe-
stycje, działania powoduj
ą
ce ska-
ż
enie
ś
rodowiska i inne);
−
analizowa
ć
działanie instytucji pod
k
ą
tem zgodno
ś
ci z przepisami
prawa i zagadnie
ń
dotycz
ą
cych
ś
rodowiska przyrodniczego;
−
reagowa
ć
na przypadki łamania
przepisów dotycz
ą
cych ochrony
ś
rodowiska i ochrony przyrody
z zachowaniem
obowi
ą
zuj
ą
cych
procedur;
12
−
zasady organizacji i uczestnictwa
w konsultacjach społecznych doty-
cz
ą
cych polityki ekologicznej (pla-
nowanych zasad i kierunków dzia-
łania pa
ń
stwa w zakresie ochrony
ś
rodowiska i ochrony przyrody);
−
znaczenie konsultacji społecznych
dla kształtowania
ś
wiadomo
ś
ci
pro
ś
rodowiskowej;
−
zasady przygotowania i zarz
ą
dza-
nia działaniami edukacyjnymi z za-
kresu ekologii i zrównowa
ż
onego
rozwoju;
−
podstawy dydaktyki, w tym metody
realizacji zaj
ęć
dydaktycznych;
−
znaczenie edukacji ekologicznej
w kształtowaniu
proekologicznej
ś
wiadomo
ś
ci społecznej;
−
procedury certyfikacji ekologicznej
i zasady utrzymani certyfikatów;
−
zasady przygotowywania publika-
cji z dziedziny ekologii i ich zna-
czenie dla kształtowania proeko-
logicznej
ś
wiadomo
ś
ci społecznej.
−
podejmowa
ć
działania kształtuj
ą
ce
ś
wiadomo
ść
społeczn
ą
na pod-
stawie rozpoznania problemów
ś
rodowiskowych oraz informacji
o łamaniu przepisów;
−
uczestniczy
ć
w mediacjach na
rzecz rozwi
ą
zywania konfliktów
społecznych dotycz
ą
cych proble-
mów
ś
rodowiskowych;
−
anga
ż
owa
ć
społeczno
ść
do udzia-
łu we wspólnych działaniach pro-
ekologicznych i do ich finansowa-
nia;
−
przygotowywa
ć
i zrealizowa
ć
spo-
łeczne działania na rzecz
ś
rodowi-
ska, zdrowego stylu
ż
ycia i zrów-
nowa
ż
onego rozwoju;
−
organizowa
ć
i uczestniczy
ć
w kon-
sultacjach społecznych na rzecz
uzyskania poparcia dla propozycji
zmian prawa lub polityki ekolo-
gicznej;
−
identyfikowa
ć
ź
ródła pozyskiwania
ś
rodków finansowych na działania
proekologiczne;
−
opracowywa
ć
wnioski o dofinan-
sowanie działa
ń
proekologicznych
zgodnie z obowi
ą
zuj
ą
cymi wymo-
gami programu;
−
planowa
ć
i prowadzi
ć
działania
edukacyjne na rzecz ekologii,
zdrowego stylu
ż
ycia i rozwoju
zrównowa
ż
onego,
z zastosowaniem zasad dydaktyki;
−
planowa
ć
i nadzorowa
ć
wdra
ż
anie
procedury ekologicznej certyfikacji
w instytucjach i przedsi
ę
biorstwach;
−
redagowa
ć
publikacje popularne
na temat działa
ń
ekologicznych.
13
Wykonanie zada
ń
zawodowych Z1, Z2, Z8, Z11 wymaga posiadania kom-
petencji zawodowej Kz3.
3.3. Wykonywanie ekspertyz i doradztwa ekologicznego
oraz obsługi
ś
rodowiskowej Kz3
Wiedza – zna i rozumie w pogł
ę
biony
sposób wybrane fakty i teorie doty-
cz
ą
ce wykonywania ekspertyz i do-
radztwa ekologicznego oraz zło
ż
one
zale
ż
no
ś
ci dotycz
ą
ce działa
ń
ekolo-
gicznych w powi
ą
zaniu z innymi dzie-
dzinami (w tym ekonomi
ą
, prawem,
technologi
ą
), zna i rozumie ró
ż
norod-
ne i zło
ż
one uwarunkowania wyko-
nywania ekspertyz i doradztwa ekolo-
gicznego oraz ich znaczenie dla po-
prawy stanu
ś
rodowiska, w szczegól-
no
ś
ci zna:
−
zasady przygotowywania rapor-
tów,
ekspertyz,
dokumentacji
z dziedziny ekologii, zgodnie z wy-
tycznymi zamawiaj
ą
cego i przepi-
sami prawa oraz z zachowaniem
przepisów BHP, ochrony ppo
ż
.,
zasad ergonomii i ochrony
ś
rodo-
wiska;
−
zasady
ś
wiadczenia doradztwa
ekologicznego oraz obsługi
ś
ro-
dowiskowej z zachowaniem prze-
pisów BHP, ochrony ppo
ż
., zasad
ergonomii i ochrony
ś
rodowiska;
−
zasady planowania i prowadzenia
bada
ń
ekologicznych odpowiada-
j
ą
cych zało
ż
eniom opracowywa-
nej ekspertyzy i potrzebom za-
mawiaj
ą
cego;
−
zagro
ż
enia
dla
ś
rodowiska
(w
szczególno
ś
ci
wynikaj
ą
ce
zdziałalno
ś
ci człowieka) w odnie-
sieniu do potrzeb zamawiaj
ą
cego
ekspertyz
ę
lub usług
ę
doradztwa;
−
system ocen oddziaływania na
ś
rodowisko;
−
strategie rozwoju regionów, stra-
tegie bran
ż
owe;
Umiej
ę
tno
ś
ci – potrafi planowa
ć
i wykonywa
ć
ekspertyzy i doradztwo
ekologiczne, formułowa
ć
i rozwi
ą
zy-
wa
ć
problemy ekologiczne z wykorzy-
staniem nowej wiedzy, tak
ż
e z innych
dziedzin (w tym ekonomii, prawa,
techniki), komunikowa
ć
si
ę
ze zró
ż
ni-
cowanymi kr
ę
gami odbiorców przygo-
towywanych ekspertyz i
ś
wiadczonych
usług doradztwa, odpowiednio uza-
sadnia
ć
stanowiska wynikaj
ą
ce z pro-
wadzonych działa
ń
, w szczególno
ś
ci
potrafi:
−
sporz
ą
dza
ć
ekspertyzy,
opinie
oraz dokumentacje przyrodnicze
(w tym zwi
ą
zane z ocen
ą
oddzia-
ływania na
ś
rodowisko) z zacho-
waniem przepisów BHP, ochrony
ppo
ż
.
oraz
zasad
ergonomii
i ochrony
ś
rodowiska;
−
ś
wiadczy
ć
doradztwo w dziedzinie
ekologii oraz obsług
ę
ś
rodowisko-
w
ą
, z zachowaniem przepisów
BHP, ochrony ppo
ż
. oraz zasad
ergonomii i ochrony
ś
rodowiska;
−
planowa
ć
i prowadzi
ć
badania eko-
logiczne odpowiadaj
ą
ce potrze-
bom i zało
ż
eniom zamówionej eks-
pertyzy;
−
identyfikowa
ć
zagro
ż
enia dla
ś
ro-
dowiska wynikaj
ą
ce z działalno
ś
ci
człowieka;
−
pozyskiwa
ć
, analizowa
ć
i interpre-
towa
ć
dane, w tym posługiwa
ć
si
ę
systemami informacji geograficznej
(GIS);
−
współpracowa
ć
ze specjalistami
z innego
obszaru
dotycz
ą
cego
ekologii lub z innych dziedzin w za-
kresie wymaganym do sporz
ą
dze-
14
−
zasady współpracy z odbiorcami
ekspertyz i doradztwa, jednost-
kami administracji oraz podmio-
tami udost
ę
pniaj
ą
cymi dane;
−
wymagania
ś
rodowiskowe wzgl
ę
-
dem przedsi
ę
biorstw i innego typu
instytucji;
−
rodzaje certyfikatów ekologicz-
nych oraz procedury ich uzyski-
wania i utrzymywania.
nia dokumentacji
ś
rodowiskowych
oraz ocen oddziaływania na
ś
ro-
dowisko;
−
analizowa
ć
wpływ gospodarczej
działalno
ś
ci człowieka na
ś
rodowi-
sko i proponowa
ć
mo
ż
liwe warian-
ty realizacji przedsi
ę
wzi
ęć
umo
ż
li-
wiaj
ą
ce zrównowa
ż
ony rozwój;
−
opracowywa
ć
projekty
działa
ń
przywracaj
ą
cych równowag
ę
przy-
rodnicz
ą
przy inwestycjach naru-
szaj
ą
cych wymogi ochrony gatun-
ków, siedlisk i obiektów chronio-
nych;
−
uczestniczy
ć
w pracy zespołów
i komisji wydaj
ą
cych opinie w spra-
wach zwi
ą
zanych z procesami in-
westycyjnymi oraz systemem ocen
oddziaływania na
ś
rodowisko;
−
nadzorowa
ć
firmy (na ich zlecenie)
w zakresie spełniania wymaga
ń
wynikaj
ą
cych z przepisów ochrony
ś
rodowiska i ochrony przyrody;
−
ocenia
ć
pod wzgl
ę
dem meryto-
rycznym projekty w instytucjach
przyznaj
ą
cych
ś
rodki z dziedziny
ekologii;
−
rozró
ż
nia
ć
certyfikaty ekologiczne
dost
ę
pne w kraju dla produktów,
opakowa
ń
;
−
doradza
ć
instytucjom i przedsi
ę
-
biorstwom w zakresie mo
ż
liwo
ś
ci
i zasad uzyskania certyfikatu jako-
ś
ci ekologicznej.
Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zada
ń
zawodo-
wych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS.
3.4. Kompetencje społeczne KzS:
−
samodzielnie tworzy i rozwija wzory proekologicznego post
ę
powania
w miejscu pracy i poza nim,
−
samodzielnie podejmuje inicjatywy działa
ń
proekologicznych i na rzecz
zrównowa
ż
onego rozwoju,
−
ponosi odpowiedzialno
ść
za podejmowane działania proekologiczne,
−
krytycznie i odpowiedzialnie ocenia prac
ę
własn
ą
oraz zespołu.
15
4. Profil kompetencji kluczowych
Ocen
ę
wa
ż
no
ś
ci kompetencji kluczowych dla zawodu ekologa przedstawia
rys. 1.
Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stoso-
wanego w Mi
ę
dzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych − projekt
PIAAC (OECD).
1
2
3
4
5
Umiejętność obsługi komputera i wykorzystania Internetu
Umiejętności matematyczne
Umiejętność czytania ze zrozumieniem i pisania
Sprawność motoryczna
Planowanie i organizowanie pracy
Wywieranie wpływu/przywództwo
Komunikacja ustna
Współpraca w zespole
Rozwiązywanie problemów
Serie1
Zbędne
Mało ważne
Ważne
Istotne
Bardzo ważne
Rys. 1. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 213302 Ekolog
16
5. Słownik
Zawód
−
zbiór zada
ń
(zespół czynno
ś
ci) wyodr
ę
bnionych w wyniku społecz-
nego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami
przez poszczególne osoby i wymagaj
ą
cych odpowiednich kwalifikacji
i kompetencji (wiedzy, umiej
ę
tno
ś
ci oraz kompetencji społecznych)
zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu
stanowi
ź
ródło dochodów.
Specjalno
ść
−
jest wynikiem podziału pracy w ramach zawodu, zawiera cz
ęść
czynno
ś
ci o podobnym charakterze (zwi
ą
zanych z wykonywan
ą
funkcj
ą
lub przedmiotem pracy) wymagaj
ą
cych pogł
ę
bionej lub do-
datkowej wiedzy i umiej
ę
tno
ś
ci zdobytych w wyniku dodatkowego
szkolenia lub praktyki.
Zadanie
zawodowe
−
logiczny wycinek lub etap pracy w ramach zawodu o wyra
ź
nie okre-
ś
lonym pocz
ą
tku i ko
ń
cu, wyodr
ę
bniony ze wzgl
ę
du na rodzaj lub
sposób wykonywania czynno
ś
ci zawodowych powi
ą
zanych jednym
celem, ko
ń
cz
ą
cy si
ę
produktem, usług
ą
lub decyzj
ą
.
Kompetencje
zawodowe
−
wszystko to, co pracownik wie, rozumie i potrafi wykona
ć
, odpowied-
nio do sytuacji w miejscu pracy. Opisywane s
ą
trzema zbiorami: wie-
dzy, umiej
ę
tno
ś
ci oraz kompetencji społecznych.
Wiedza
−
zbiór opisów faktów, zasad, teorii i praktyk przyswojonych w procesie
uczenia si
ę
, odnosz
ą
cych si
ę
do dziedziny uczenia si
ę
lub działalno-
ś
ci zawodowej.
Umiej
ę
tno
ś
ci
−
zdolno
ść
wykonywania zada
ń
i rozwi
ą
zywania problemów wła
ś
ci-
wych dla dziedziny uczenia si
ę
lub działalno
ś
ci zawodowej.
Kompetencje
społeczne
−
zdolno
ść
autonomicznego i odpowiedzialnego uczestniczenia w
ż
yciu
zawodowym i społecznym oraz kształtowania własnego rozwoju,
z uwzgl
ę
dnieniem kontekstu etycznego.
Kompetencje
kluczowe
−
wiedza, umiej
ę
tno
ś
ci i postawy odpowiednie do sytuacji, niezb
ę
dne
do samorealizacji i rozwoju osobistego, bycia aktywnym obywatelem,
integracji społecznej i zatrudnienia.
Standard
kompetencji
zawodowych
−
norma opisuj
ą
ca kompetencje zawodowe konieczne do wykonywania
zada
ń
zawodowych wchodz
ą
cych w skład zawodu, akceptowana
przez przedstawicieli organizacji zawodowych i bran
ż
owych, praco-
dawców, pracobiorców i innych kluczowych partnerów społecznych.
Kwalifikacja
−
zestaw efektów uczenia si
ę
(zasób wiedzy, umiej
ę
tno
ś
ci oraz kompe-
tencji społecznych), których osi
ą
gni
ę
cie zostało formalnie potwier-
dzone przez uprawnion
ą
instytucj
ę
.
Europejska
Rama
Kwalifikacji
−
przyj
ę
ta w Unii Europejskiej struktura i opis poziomów kwalifikacji,
umo
ż
liwiaj
ą
cy porównywanie kwalifikacji uzyskiwanych w ró
ż
nych
krajach. W Europejskiej Ramie Kwalifikacji wyró
ż
niono 8 poziomów
kwalifikacji opisywanych za pomoc
ą
efektów uczenia si
ę
; stanowi
ą
one układ odniesienia krajowych ram kwalifikacji.
Polska Rama
Kwalifikacji
−
opis hierarchii poziomów kwalifikacji wpisywanych do zintegrowane-
go rejestru kwalifikacji w Polsce.
Krajowy
System
Kwalifikacji
−
ogół rozwi
ą
za
ń
słu
żą
cych ustanawianiu i nadawaniu kwalifikacji
(potwierdzaniu efektów uczenia si
ę
) oraz zapewnianiu ich jako
ś
ci.