Temat 7 i 8 : PIEŃ MÓZGU, UKŁAD SIATKOWATY

26. Ola Glas- pytania 1-3
27. Agnieszka Sosnówka- pytania 4-6
28. Agnieszka Łach -pytania 7-9

29. Przemek Krysiak- pytania 10-12
30. Paulina Widłak- pytania 13-15
31. Paulina Miazga- pytania 16-18

1.

C

ZĘŚCI SKŁADOWE PNIA MÓZGU

,

WYMIENIĆ STRUKTURY

.



Wzgórze



Podwzgórze



Śródmózgowie



Most



Rdzeń przedłużony

2.

F

UNKCJA PNIA MÓZGU

.



kontroluje istotne dla życia odruchy (oddychanie, tętno, ślinienie, kaszel, połykanie, żucie, odruch
wymiotny, kichanie, wydzielanie potu, mruganie)



kontroluje motorykę przewodu pokarmowego



znajdują się tu jądra nerwów czaszkowych, które unerwiają narządy głowy i szyi oraz niektóre
narządy wewnętrzne



steruje ośrodkami ruchowymi w rdzeniu kręgowym (twór siatkowaty, część zstępująca)



odpowiada za procesy uwagi i stan czuwania, zapewnia pobudzenie kory mózgu (wstępująca
część tworu siatkowatego)



modyfikuje gotowość mózgu do reagowania na bodźce



reguluje stan snu i czuwania



zawiera podkorowe ośrodki wzrokowe i słuchowe



specyficzne jądra wzgórza odbierają informacje i przekazują je do okolic kory mózgowej oraz
otrzymują z tych okolic korowych informacje zwrotne (integracja informacji czuciowych i
ruchowych)



podwzgórze wpływa na czynność endokrynną przysadki, reguluje czynności popędowe
(odżywianie, picie, termoregulacja, zachowania seksualne, agresja, poziom pobudzenia),
utrzymuje homeostazę, koordynuje działanie autonomicznego układu nerwowego, układu
dokrewnego oraz limbicznego

3.

P

OŁOŻENIE RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO

,

Z CZYM SĄSIADUJE

,

CHARAKTERYSTYCZNE STRUKTURY W

RDZENIU PRZEDŁUŻONYM

.

J

ĄDRA RDZENIA PRZEDŁUŻONEGO



Położenie rdzenia przedłużonego: rdzeń przedłużony jest najbardziej z tyłu położoną częścią
mózgowia.



Z czym sąsiaduje: Rdzeń przedłużony sąsiaduje z rdzeniem kręgowym i mostem.



Charakterystyczne struktury w rdzeniu przedłużonym: Na brzusznej powierzchni rdzenia
przedłużonego uwypuklają się piramidy, stanowiące skupienia włókien dróg korowo-
rdzeniowych. Z boku piramid widoczne są oliwki. Głównym składnikiem każdej z oliwek jest
jądro oliwkowe dolne. Na grzbietowej powierzchni rdzenia przedłużonego zaznacza się
przyśrodkowo leżące jądro smukłe i bocznie położone jądro klinowate. Dochodzą do nich
wypustki centralne komórek rzekomo jednobiegunowych znajdujących się w zwojach
rdzeniowych. W obrębie rdzenia przedłużonego znajdują się jądra czterech nerwów czaszkowych.
Most znajduje się z przodu rdzenia przedłużonego (zwanego też opuszką).



Jądra rdzenia przedłużonego:

 Jądro oliwkowe
 Jądro smukłe (przyśrodkowo położone)
 Jądro klinowate (bocznie położone)
 Jądro rdzeniowe nerwu językowo-gardłowego (IX)
 Jądro rdzeniowe nerwu błędnego (X)
 Jądro rdzeniowe nerwu dodatkowego (XI)
 Jądro rdzeniowe nerwu podjęzykowego (XII)

4.Położenie mostu, z czym sąsiaduje, charakterystyczne struktury w moście. Jądra mostu.
- Most wraz ze śródmózgowiem i rdzeniem przedłużonym tworzą tylną część pnia mózgu;

- most znajduje się z przodu opuszki;
- jądra mostu znajdują się między włóknami nerwowymi o różnym pochodzeniu i przeznaczeniu;
- kora mózgu przesyła impulsy do jąder mostu, a te do móżdżku.

Struktury w moście:

1) jądra nerwów czaszkowych – trójdzielnego (V), odwodzącego (VI), twarzowego (VII) i

słuchowego (VIII)

2) jądra przedsionkowe, w liczbie czterech, umieszczone bezpośrednio pod dnem komory czwartej,

współdziałające z narządem równowagi w utrzymaniu równowagi;

3) ciało czworoboczne, należące do układu słuchowego;
4) twór siatkowaty mostu, regulujący procesy czuwania;
5) jądra szwu, uczestniczące w regulacji snu.

5.Położenie śródmózgowia, z czym sąsiaduje, charakterystyczne struktury w śródmózgowiu. Jądra
śródmózgowia.
- Śródmózgowie składa się z: pokrywy, nakrywki śródmózgowia i konarów mózgu.
- Sąsiaduje z podwzgórzem i mostem.

Struktury w śródmózgowiu:
- wzgórki pokrywy śródmózgowia;
- istota szara środkowa;
- ciało kolankowate przyśrodkowe;
- jądro czerwienne;
- istota czarna;
- konar mózgu;
- szew;
- twór siatkowaty;
- jądra nerwu III;
- jądro Westphala- Edingera;
- wodociąg mózgu.

Jądra śródmózgowia:
- jądro czerwienne (ośrodek ruchowy);
- jądra dwóch nerwów: okoruchowego (III) i bloczkowego (IV).


6.Wymień nerwy czaszkowe- numeracja, nazwa. Funkcja każdego nerwu czaszkowego. Wybrane
objawy uszkodzeń nerwów czaszkowych.
Nerwy czaszkowe:

1) Nerwy przekazujące informacje z telereceptorów (tj. pobudzane przez bodźce ze źródeł odległych

od organizmu). Są to: nerw węchowy (I), nerw wzrokowy (II), nerw ślimakowy (część słuchowa
nerwu statystyczno- słuchowego- VIII).

2) Nerwy unerwiające mięśnie gałki ocznej- okoruchowy (III), bloczkowy (IV) i odwodzący (VI).
3) Nerw trójdzielny (V), o przewadze funkcji czuciowych, (Nerwy: oczny, szczękowy, żuchwowy.;

unerwiają skórę twarzy, błony śluzowe jamy ustnej i nosowej, opony mózgu i zębodoły).

4) Nerw pośredni- część czuciowa nerwu twarzowego (VII), przewodzący impuls czucia smaku.
5) Nerw twarzowy (VII) o przewadze funkcji ruchowych- unerwiający mięśnie mimiczne twarzy.
6) Nerw przedsionkowy (część statyczna nerwu statyczno- słuchowego – VIII), biorący udział w

mechanizmach utrzymania równowagi ciała.

7) Zespół trzech nerwów: językowo- gardłowego (IX), błędnego (X) i dodatkowego (XI). Nerwy te

mają wspólne ośrodki w tylnej części pnia mózgu, unerwiają narządy wewnętrzne i niektóre
mięśnie poprzecznie prążkowane.

8) Nerw podjęzykowy (XII), unerwiający mięśnie języka.

7. Funkcje układu siatkowatego:
-reguluje temperaturę ciała i wpływa na neuroendokrynne czynności podwzgórza;
-ma zasadnicze znaczenie w procesach czuwania i snu;
-wpływa na funkcje motoryczne i aktywność odruchową mięśni;
-uczestniczy jako układ nieswoisty w przwodzeniu części impulsów czuciowych do kory,zapewniając jej
stan wzbudzenia i pośredniość odbioru wrażeń pod wpływem przekazywanych do jej obszarów
somatoczuciowych impulsacji czuciowych oraz odzdziałuje na impulsacje motoryczne;
-wpływa na podwzgórze i układ limbiczny oddziałując na zachowanie emocjonalne oraz na układ
immunologiczny organizmu.

8.Podłoże anatomiczne układu siatkowatego:
Podłożem anatomicznym układu siatkowatego jest twór siatkowaty ciągnący się porzez cały pień
mózgowy od rdzenia aż do przedniej części śródmózgowia.W pniu mózgowym wypełnia on przestrzeń
pomiędzy jądrami neuronów czaszkowych idrogami wstępującymi i zstępującymi.

9Jądra układu siatkowatego:

W MOŚCIE wyróżniamy:
-JĄDRO SIATKOWATE MOSTU ;
-JĄDRA SZWU ( zawierające neurony serotoninergiczne , odgrywające ważną rolę w powstawaniu snu o
nieszybkich ruchach gałek ocznych);

W OBRĘBIE OPUSZKI :
-JĄDRO WIELOKOMORKOWE ( Złożone z dużych wielobiegunowych neuronów uwalniających
acetylocholinę);
-JĄDRO środkowe opuszki .

Struktury o podobnych właściwościach funkcjonalnych:
-istota szara okołowodociągowa;
.jądro miejsca sinawego mostu;
.okolice nakrywy.

10. Receptory wysyłające informacje do układu siatkowatego:
- acetylocholina
- noradrenalina
- serotonina
- dopamina
11. Funkcje układu siatkowatego wstępującego:
- układ siatkowaty śródmózgowia przekazuje drogami nieswoistymi impulsy do kory mózgowej, w
wyniku których następuje wzbudzenie czynności bioelektrycznej kory
- odgrywa istotną rolę w utrzymaniu stanu czuwania i wzbudzeniu kory
- czynności układu siatkowatego wstępującego związane są głównie z procesami czucia, percepcji,
czuwania i zachowania świadomości.

12. Funkcje układu siatkowatego zstępującego:
- koordynuje ruchy
- kontroluje czynności odruchowe rdzenia kręgowego
- modyfikuje efekty efekty motoryczne kory mózgowej
- reguluje czynności życiowo ważnych ośrodków autonomicznych pnia mózgu, zwłaszcza ośrodka
oddechowego i ośrodków regulujących krążenie.

13. OBJAWY USZKODZENIA RAS ( AKTYWUJĄCY UKŁAD SIATKOWATY
ŚRÓDMÓZGOWIA)

Trwałe uszkodzenie prowadzi do nieodwracalnej utraty przytomności i śpiączki. Objawy takie występują
u zwierząt po poprzecznym przecięciu pnia pomiędzy wzgórkami blaszki czworaczej nakrywki w
preparacie” mózgu izolowanego”.

14. UKŁAD SIATKOWATY ZSTĘPUJĄCY:
•

Koordynuje ruchy,

•

Kontroluje czynności odruchowe rdzenia kręgowego,

•

Modyfikuje efekty motoryczne kory,

•

Kontrola podstawowych czynności życiowych,

•

Regulacja napięcia mięśniowego,

Uszkodzenie tego układu prowadzi do zaburzeń wymienionych wyżej czynności.

15.Co to znaczy, że ukł. siatkowaty jest układem nieswoistym
US jest typowym układem nieswoistym , tzn, że pobudzenie jednego neuronu może bardzo łatwo się
przenieść na wiele innych neuronów US i odwrotnie- pobudzenia z wielu różnych struktur CNS mogą
aktywować ściśle określone obszary US.

16. Czym spowodowany jest i jaka jest istota zespołu zamknięcia?
nie z kserówek:

Zespół zamknięcia (

ang.

locked-in syndrome) – stan, w którym pacjent jest w pełni

przytomny

i

świadomy

, lecz nie jest w stanie poruszać się z powodu całkowitego

paraliżu

niemalże wszystkich

mięśni

szkieletowych

. Jest to skutek uszkodzenia w obrębie

pnia mózgu

, w którym doszło do zniszczenia

brzusznej części mostu. Ze względu na dyskoordynację oddychania z napięciem strun głosowych
wydawanie jakichkolwiek dźwięków jest niemożliwe

[1]

. Jedyną możliwością porozumiewania się przez

chorego jest mruganie

powiekami

oraz poruszanie

oczami

, ponieważ zdolność do wykonywania tych

ruchów pozostaje zachowana. Poza tym nie dochodzi do uszkodzenia zdolności myślenia ani kojarzenia,
bo w przeciwieństwie do

stanu wegetatywnego

, wyższe struktury

mózgowia

pozostają w pełni sprawne.

Jakie są przyczyny zespołu zamknięcia?



uraz mózgowia



choroby układu krążenia



przedawkowanie leków



zniszczenie komórek nerwowych, a w szczególności ich

osłonek mielinowych

spowodowane

mielinozą środkową mostu

powstałą na skutek szybkiego wyrównania

hiponatremii



udar

krwotoczny lub niedokrwienny z powodu zamknięcia przepływu w

tętnicy podstawnej

mózgu

17. Objawy uszkodzenia nerwów czaszkowych.

NERW I- WĘCHOWY



anosmia- brak odczuwania bodźców węchowych

NERW II- WZROKOWY



jednostronna ślepota



brak bezpośredniego odruchu źrenic na światło



zanik nerwu wzrokowego (zwyrodnienie aksonalne)- przy ucisku



przy wzmożonym ciśnieniu wewnątrzczaszkowym (guz)- obrzęk tarczy nerwu wzrokowego

NERW III- OKORUCHOWY (krwiak pod- lub nadtwardówkowy)



opadanie powieki



podwójne widzenie (diplopia) przy spojrzeniu w stronę porażoną



trwale rozszerzona i sztywna źrenica



porażona akomodacja

NERW IV- BLOCZKOWY



niemożność obrotu gałki ocznej na zewnątrz i osłabienie spojrzenia w dół



pionowy zez rozbieżny, nasilający się przy spojrzeniu ku dołowi



pochylenie głowy w celu wyrównania obrotu gałek ocznych na zewnątrz

NERW V- TRÓJDZIELNY



niedoczulica twarzy oraz błon śluzowych jamy ustnej i nosowej



porażenie wiotkie mięśni żwaczowych



zbaczanie żuchwy w stronę porażoną



częściowa głuchota na niskie tony (porażenie mięśnia napinacza błony bębenkowej)

NERW VI- ODWODZĄCY



zez zbieżny z niezdolnością do odwiedzenia oka



poziome podwójne widzenie

NERW VII- TWARZOWY



wiotkie porażenie mięśni wyrazowych twarzy



zniesienie czucia smaku w 2/3 przednich języka



wzmożenie wrażliwości na dźwięki



porażenie Bella (wszystkie mięśnie wyrazowe twarzy)

NERW VIII- PRZEDSIONKOWO-ŚLIMAKOWY



nerw przedsionkowy- zaburzenia równowagi, zawroty głowy i oczopląs



nerw ślimakowy- utrata słuchu (głuchota czuciowo-nerwowa)

NERW IX- JĘZYKOWO-GARDŁOWY



utrata czucia smaku w tylnej 1/3 części języka



nerwoból językowo-gardłowy

NERW X- BŁĘDNY



jednostronne porażenie podniebienia miękkiego, gardła i krtani po stronie uszkodzenia,
prowadzące do dysfonii, zaburzeń oddechu, dyzartrii oraz zaburzeń połykania



znieczulenie gardła i krtani prowadzące do jednostronnego braku odruchu kaszlowego

NERW XI- DODATKOWY



trudności w obróceniu głowy w stronę przeciwną do porażonej



obniżenie ramienia, niezdolność do uniesienia barku po stronie porażonej



porażenie krtani

NERW XII- PODJĘZYKOWY



połowicze porażenie języka



przy wysuwaniu języka zbacza on w stronę porażoną

18. Struktury stanowiące układ nagrody oraz system czucia bólu.

UKŁAD NAGRODY



drogi pnia mózgu- początek w tylnej części pnia mózgu (określona transmisja synaptyczna,
określony neuroprzekaźnik – noradrenalina, serotonina, dopamina lub acetylocholina)



przekaźniki:

- NORADRENALINA (DROGI NORADRENERGICZNE)
- DOPAMINA (DROGI DOPAMINERGICZNE)

- SEROTONINA (DROGI SEROTONINERGICZNE)
- ACETYLOCHOLINA (DROGI CHOLINERGICZNE)



SYSTEM KATECHOLAMINERGICZNY- drogi noradrenergiczne oraz drogi

dopaminergiczne, tzw. UKŁAD NAGRODY, czyli system sterujący pozytywnymi emocjami



DROGI NORADRENERGICZNE- z jąder A

1

, A

2

i A

4

opuszki, A

7

mostu oraz A

6

mostu

(miejsce sinawe) do śródmózgowia i do podwzgórza. Część włókien do:

 pola przedwzrokowego
 ciała migdałowatego
 przegrody
 korowych części układu limbicznego
 okolicy przedczołowej kory mózgowej
 czynności motywacyjne, pobieranie pokarmu (USZKODZENIE – HIPERFAGIA),

procesy uczenia się



DROGI DOPAMINERGICZNE- z jąder A

8

, A

9

i A

10

śródmózgowia, trzy układy dróg:

 UKŁAD MEZOLIMBICZNY- z jądra A

10

(pole brzuszne nakrywki) do podkorowych ośrodków

układu limbicznego- czynności motywacyjne

 UKŁAD MEZOKORTYKALNY- z jądra A

10

(pole brzuszne nakrywki) do kory przedczołowej,

zakrętu obręczy, ciała migdałowatego i przegrody- reakcja organizmu na bodźce stresowe oraz
czynności ruchowe (schematy czynności ruchowych zgodne z aktualnym stanem motywacyjnym)

 UKŁAD MEZOSTRIATALNY- z jądra A

9

(istota czarna) oraz A

8

tworu siatkowatego

śródmózgowia do ciała prążkowanego- czynności ruchowe (inaczej nigrostriatalny – substantia
nigra – istota czarna)



deficyt katecholamin- depresja

SYSTEM PRZECIWBÓLOWY



DROGI SEROTONINERGICZNE- serotonina (5-hydroksytryptamina)

 jądra szwu (rdzeń przedłużony, most i śródmózgowie) w linii środkowej pnia mózgu
 istota szara okołowodociągowa (śródmózgowia)
 przegroda
 pole przedwzrokowe

Śródmózgowie jest nadrzędnym ośrodkiem tłumienia bólu.



regulacja wrażliwości organizmu na bodźce bólowe (drogi zstępujące do rdzenia kręgowego)-

jądra: przyolbrzymiokomórkowe i wielkie szwu



czynności uwagowe i emocjonalne (drogi wstępujące do kory mózgu)



deficyt serotoniny- depresja

ŚRODKI HAMUJĄCE TRANSMISJĘ SYNAPTYCZNĄ KATECHOLAMIN- neuroleptyki i
blokery hamujące dostęp amin katecholowych do receptorów(usuwają stan pobudzenia psychicznego np.
w schizofrenii)

ŚRODKI POBUDZAJĄCE TRANSMISJĘ SYNAPTYCZNĄ KATECHOLAMIN- nasilają
uwalnianie amin katecholowych w synapsach i utrudniają ich zwrotny wychwyt (amfetamina i
apomorfina, leki przeciwdepresyjne)

INNE PUNKTY UKŁADY PRZECIWBÓLOWEGO:



rdzeń kręgowy – II i III blaszka Rexeda



wzgórze – jądro brzuszne tylno – boczne (ból ostry, szybki) oraz jądra śródblaszkowe (ból
piekący, wolny)



jądra siatkowate rdzenia przedłużonego i mostu (twór siatkowaty) – ograniczenie stanu
pobudzenia ośrodków rdzeniowych czucia bólu, modulacja odruchów nocyceptywnych
(bólowych), komponent emocjonalno – afektywny czucia bólu, stan wzbudzenia utrudniający
zaśnięcie