GENERALIZACJA KARTOGRAFICZNA (WG RATAJSKIEGO I ROBINSONA) WYMIEŃ RODZAJE I KOTKO 

JE SCHARAKTERYZUJ. CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA GENERALIZACJE KARTOGRAFICZNA. 

Mapa 

−  służy jako środek przekazu informacji chorologicznej, tzn. informacji o rozmieszczeniu 

przedmiotów i zjawisk w przestrzeni geograficznej oraz o wynikających z tego 

Pojemność mapy:  

−  jest określona jej skalą, przeznaczeniem i stosowanymi metodami przedstawienia treści 

informacji 

 
Generalizacja wg Ratajskiego: 

−  pod tym pojęciem należy rozumieć przedstawienie na mapach najistotniejszych (typowych) 

przedmiotów i zjawisk terenowych z ich charakterystycznymi cechami, wraz z jednoczesnym 
celowym pominięciem przedmiotów ( zjawisk ) drugorzędnych, małoznaczących 

−  należy  rozumieć  redukcję  informacji  chorologicznej,  która  to  redukcja  winna  wyrażać  się 

dążeniem do optymalnego kompromisu pomiędzy tendencją zastosowania minimalnej ilości 
sygnałów kartograficznych 

Istota generalizacji wiąże się : 

−  z ustaleniem prawidłowości występowania przedmiotów i zjawisk terenowych 
−  wybraniem z ich ogólnej sumy najważniejszych (typowych ) z pominięciem przypadkowych 

Generalizacja: 

−  -  jest  to  sposób  doboru  i  uogólnienia  treści  mapy,  polegający  na  celowym  wyjawieniu  i 

wyodrębnieniu na niej najistotniejszych typowych cech i charakterystycznych przedmiotów 
i  zjawisk,  które  tworzą  prawdziwy,  odpowiadający  przeznaczeniu  mapy  naukowo 
uzasadniony obraz kartografii 

Minimum środków, maksimum efektów 

Podstawowym zadaniem autora mapy (geografa, kartografa) jest to, aby w procesie generalizacji 
zachować z jednej strony niezbędną geometryczną dokładność szczegółów, z drugiej zaś geograficzną 
wierność obrazu kartograficznego 
Strona geometryczna generalizacji kartograficznej: 

−  wiąże się z uogólnieniem zarysów przedmiotów i odpowiednio dokładną lokalizację  

Strona geograficzna: 

−  to uogólnienie treści w znaczeniu ilościowym i jakościowym 

Udział każdej ze stron w procesie generalizacji uzależniony jest przede wszystkim od skali mapy. 

−  w miarę zmniejszania skali mapy dokładność geometryczna obrazu kartograficznego maleje a 

jednocześnie zachowanie wierności geograficznej obrazu nabiera szczególnego, coraz to 
większego znaczenia 

Czynniki wpływające na generalizację: 

−  treść mapy  
−  przeznaczenie 
−  skala mapy 
−  właściwości geograficzne kartowanego ( prezentowanego ) obrazu  

−  charakterystyka źródłowych materiałów kartograficznych 
−  przyjęte metody prezentacji 

 
Praktyczne urzeczywistnienie generalizacji kartograficznej dokonuje się przez: 

−  dobór przedmiotów 
−  uogólnienie charakterystyki przedstawionych na mapie przedmiotów i zjawisk 
−  uogólnienie zarysów wybranych przedmiotów i zjawisk 

 

RODZAJE GENERALIZACJI: 

 
I.  GEN. ILOŚCIOWA  +  II. GEN. JAKOŚCIOWA 
 
1. generalizacja formy 

−  za formę uważa się strukturę modelu stosunków przestrzennych w sensie lokalizującym  

a)  g.odległości 

−  odległość dwóch punktów A i B na mapie wyjściowej, mierzona w mm, będzie się zmniejszać 

wraz ze zmniejszaniem się skali mapy 

−  za każdym jednak razem przez pomiar tej odległości i przemnożenie jej przez mianownik skali 

możemy otrzymać informację o rzeczywistej odległości tych punktów uzyskany wynik będzie 
coraz mniej precyzyjny przy każdorazowym zmniejszaniu się skali  

b)  g. kierunku 
−  wywołana jest wzrostem względnego błędu oznaczania na mapie i odczytania z mapy 
−  w wyniku kąt kierunkowy (azymut) będzie miał wartość coraz bardziej przybliżoną  
c)  g. kształtu 
−  polega na wygładzeniu wszelkich linii na mapie zarówno linii obiektów naturalnych jak i 

antropogenicznych 

−  każda linia na mapie dąży w procesie gen. do formy najprostszej 
−  opuszcza się formy drobniejsze, drugorzędne 
−  linie ograniczone dwoma punktami dążą do linii prostej 
−  kontury - linie zamknięte - dążą do postaci okręgu 

2. generalizacja treści 
Tu należy mieć na myśli etapy tworzenia mapy. Są to: 

a)  wybór wstępny: 

− 

przeprowadzony jest bezpośre

dnio na źródłach 

−  prowadzi do zbudowania legendy mapy i polega na grupowaniu obserwacji jednostkowych w 

kategorie posiadające wspólną cechę 

b)  grupowanie 
−  jest etapem w wyniku, którego można tworzyć kategorie pojęciowo wyższe 'wyróżniamy: 
−  gr. taksonomiczne -polega na łączeniu w określone grupy zjawisk i obiektów pokrewnych 

pod względem taksonomicznym lub klasyfikacyjnym 

−  gr. ilościowe - aby uczytelnić obraz mapy i umożliwić wyciągnięcie ogólniejszych związków, 

konieczne jest grupowanie całego zbioru w przedziały klasowe 

−  gr. pól odniesienia - odniesienie do pól elementarnych zastępuje się odniesieniem do 

jednostek nadrzędnych 

c)  zmiana ujęcia 
−  - polega ona na przejściu od ujęcia bezpośredniego do ujęcia pośredniego  

 

III.    GEN. ODBIORCZA 

−  zarówno g. ilościowa i jakościowaną tymi rodzajami gen., które są zamierzone przez 

redaktora mapy 

a)  gen. oddalenia 
−  eliminacja faktów drugorzędnych 
−  w pamięci użytkownika mapy utrwalają się bardziej te formy wyraziste, szybciej dostrzegalne, 

ulegają zapomnieniu pozostałe 

−  oko ludzkie szybciej dostrzega obiekty większe i intensywną barwę znaku niż mniejsze figury i 

barwy mniej intensywne 

−  drobne elementy rysunku po odpowiednim zmniejszeniu stają się niewidoczne, a pozostają 

tylko elementy narysowane intensywniej 

b)  gen. zapamiętywania 
−  uwaga patrzącego zatrzymuje się głównie na większych plamach o jednakowej barwie lub 

deseniu 

−  małe plamy barwne są podświadomie klasyfikowane jako obszary przejściowe pomiędzy 

obszarami dominującymi 

 
Z gen. odbiorczej wypływają następujące wnioski: 

−  cała treść mapy powinna być zgrupowana w kilka (3-4 )tzw. poziomów dostrzegania  
−  stosując znaki powierzchniowe autor mapy powinien uwzględnić następujące rozwiązani: dla 

całych obszarów — barwy czyste i nasycone 

−  obszary przejściowe i mieszane- kolory załamane i pośrednie 

 
Model generalizacji: 

−  każdorazowa zmiana pojemności mapy powoduje odpowiedni stopień generalizacji 
−  dochodzi się w końcu do momentu, gdy pojemność tej mapy staje się na tyle mała, że zatraca 

się charakter przedstawionej treści mapy 

−  dzieje się to w pobliżu krańca pojemności mapy granica gen. - limes (kraniec) 

 
Teoria progów generalizacyjnych: 

−  pojemność mapy może być zawsze odnawiana, gdy wprowadzi się zasadę gen. ilościowej i 

jednoczesną zmianę metody przedstawienia 

−   jeśli pojemność zbliża się do granicy i stosowana generalizacja ilościowa powoduje zbyt dużą 

stratę informacji, to należy przejść do nadrzędnej kategorii pojęciowej i zastosować inną (ten 
moment nazywa się progiem generalizacyjnym) 

 

 

 

 

 

GENERALIZACYJA WG

 

ROBINSONA 

 

−  zespół różnych przekształceń, które mogą, a także muszą wystąpić w wyniku zmniejszania, przy czym 

przekształcenia te obejmują zarówno procesy często mechaniczne, jak też intelektualne 

Wybór informacji: 

−  jest procesem myślowym, polegającym na podejmowaniu decyzji, które informacje będą potrzebne, 

aby mapa spełniała swój cel 

−  po dokonaniu przez kartografa wyboru informacji, można przeprowadzić generalizację każdego zbioru 

danych, zawierających wybrane uprzednio informacje 

 

Elementy generalizacji: 

−  gen. obejmuje kilka działań, można je pogrupować w 4

 

kategorie procesów , zwanych elementami 

generalizacji kartograficznej 

a)  wybór i uproszczenie - określenie istotnych cech danych, zachowanie i w miarę uwypuklenie tych 

cech, eliminacja niepożądanych szczegółów 

b)  klasyfikacja - porządkowanie lub dobór odpowiedniej skali dla danych i ich grupowanie 

c)  symbolizacja - graficzne zakodowanie pogrupowanych podstawowych cech porównywanych wartości 

oraz wzajemnego ich położenia 

d)  indukcja - zastosowanie w kartografii logicznego procesu wnioskowania 

 

Czynniki generalizacji kartograficznej:  

a)  przeznaczenie - cel opracowania mapy 

b)  skala - stosunek odległości na mapie do odległości w terenie 

c)  ograniczenia graficzne - możliwości systemu komunikacyjnego a także możliwości percepcyjne 

użytkownika mapy 

d) 

jakość danych - wiarygodność i szczegółowość różnych kategorii danych przedstawionych na mapie