GENERALIZACJA KARTOGRAFICZNA (WG RATAJSKIEGO I ROBINSONA) WYMIEŃ RODZAJE I KOTKO

JE SCHARAKTERYZUJ. CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA GENERALIZACJE KARTOGRAFICZNA.

Mapa

− służy jako środek przekazu informacji chorologicznej, tzn. informacji o rozmieszczeniu

przedmiotów i zjawisk w przestrzeni geograficznej oraz o wynikających z tego

Pojemność mapy:

− jest określona jej skalą, przeznaczeniem i stosowanymi metodami przedstawienia treści

informacji

Generalizacja wg Ratajskiego:

− pod tym pojęciem należy rozumieć przedstawienie na mapach najistotniejszych (typowych)

przedmiotów i zjawisk terenowych z ich charakterystycznymi cechami, wraz z jednoczesnym
celowym pominięciem przedmiotów ( zjawisk ) drugorzędnych, małoznaczących

− należy rozumieć redukcję informacji chorologicznej, która to redukcja winna wyrażać się

dążeniem do optymalnego kompromisu pomiędzy tendencją zastosowania minimalnej ilości
sygnałów kartograficznych

Istota generalizacji wiąże się :

− z ustaleniem prawidłowości występowania przedmiotów i zjawisk terenowych
− wybraniem z ich ogólnej sumy najważniejszych (typowych ) z pominięciem przypadkowych

Generalizacja:

− - jest to sposób doboru i uogólnienia treści mapy, polegający na celowym wyjawieniu i

wyodrębnieniu na niej najistotniejszych typowych cech i charakterystycznych przedmiotów
i zjawisk, które tworzą prawdziwy, odpowiadający przeznaczeniu mapy naukowo
uzasadniony obraz kartografii

Minimum środków, maksimum efektów

Podstawowym zadaniem autora mapy (geografa, kartografa) jest to, aby w procesie generalizacji
zachować z jednej strony niezbędną geometryczną dokładność szczegółów, z drugiej zaś geograficzną
wierność obrazu kartograficznego
Strona geometryczna generalizacji kartograficznej:

− wiąże się z uogólnieniem zarysów przedmiotów i odpowiednio dokładną lokalizację

Strona geograficzna:

− to uogólnienie treści w znaczeniu ilościowym i jakościowym

Udział każdej ze stron w procesie generalizacji uzależniony jest przede wszystkim od skali mapy.

− w miarę zmniejszania skali mapy dokładność geometryczna obrazu kartograficznego maleje a

jednocześnie zachowanie wierności geograficznej obrazu nabiera szczególnego, coraz to
większego znaczenia

Czynniki wpływające na generalizację:

− treść mapy
− przeznaczenie
− skala mapy
− właściwości geograficzne kartowanego ( prezentowanego ) obrazu

− charakterystyka źródłowych materiałów kartograficznych
− przyjęte metody prezentacji

Praktyczne urzeczywistnienie generalizacji kartograficznej dokonuje się przez:

− dobór przedmiotów
− uogólnienie charakterystyki przedstawionych na mapie przedmiotów i zjawisk
− uogólnienie zarysów wybranych przedmiotów i zjawisk

RODZAJE GENERALIZACJI:

I. GEN. ILOŚCIOWA + II. GEN. JAKOŚCIOWA

1. generalizacja formy

− za formę uważa się strukturę modelu stosunków przestrzennych w sensie lokalizującym

a) g.odległości

− odległość dwóch punktów A i B na mapie wyjściowej, mierzona w mm, będzie się zmniejszać

wraz ze zmniejszaniem się skali mapy

− za każdym jednak razem przez pomiar tej odległości i przemnożenie jej przez mianownik skali

możemy otrzymać informację o rzeczywistej odległości tych punktów uzyskany wynik będzie
coraz mniej precyzyjny przy każdorazowym zmniejszaniu się skali

b) g. kierunku
− wywołana jest wzrostem względnego błędu oznaczania na mapie i odczytania z mapy
− w wyniku kąt kierunkowy (azymut) będzie miał wartość coraz bardziej przybliżoną
c) g. kształtu
− polega na wygładzeniu wszelkich linii na mapie zarówno linii obiektów naturalnych jak i

antropogenicznych

− każda linia na mapie dąży w procesie gen. do formy najprostszej
− opuszcza się formy drobniejsze, drugorzędne
− linie ograniczone dwoma punktami dążą do linii prostej
− kontury - linie zamknięte - dążą do postaci okręgu

2. generalizacja treści
Tu należy mieć na myśli etapy tworzenia mapy. Są to:

a) wybór wstępny:

−

przeprowadzony jest bezpośre

dnio na źródłach

− prowadzi do zbudowania legendy mapy i polega na grupowaniu obserwacji jednostkowych w

kategorie posiadające wspólną cechę

b) grupowanie
− jest etapem w wyniku, którego można tworzyć kategorie pojęciowo wyższe 'wyróżniamy:
− gr. taksonomiczne -polega na łączeniu w określone grupy zjawisk i obiektów pokrewnych

pod względem taksonomicznym lub klasyfikacyjnym

− gr. ilościowe - aby uczytelnić obraz mapy i umożliwić wyciągnięcie ogólniejszych związków,

konieczne jest grupowanie całego zbioru w przedziały klasowe

− gr. pól odniesienia - odniesienie do pól elementarnych zastępuje się odniesieniem do

jednostek nadrzędnych

c) zmiana ujęcia
− - polega ona na przejściu od ujęcia bezpośredniego do ujęcia pośredniego

III. GEN. ODBIORCZA

− zarówno g. ilościowa i jakościowaną tymi rodzajami gen., które są zamierzone przez

redaktora mapy

a) gen. oddalenia
− eliminacja faktów drugorzędnych
− w pamięci użytkownika mapy utrwalają się bardziej te formy wyraziste, szybciej dostrzegalne,

ulegają zapomnieniu pozostałe

− oko ludzkie szybciej dostrzega obiekty większe i intensywną barwę znaku niż mniejsze figury i

barwy mniej intensywne

− drobne elementy rysunku po odpowiednim zmniejszeniu stają się niewidoczne, a pozostają

tylko elementy narysowane intensywniej

b) gen. zapamiętywania
− uwaga patrzącego zatrzymuje się głównie na większych plamach o jednakowej barwie lub

deseniu

− małe plamy barwne są podświadomie klasyfikowane jako obszary przejściowe pomiędzy

obszarami dominującymi

Z gen. odbiorczej wypływają następujące wnioski:

− cała treść mapy powinna być zgrupowana w kilka (3-4 )tzw. poziomów dostrzegania
− stosując znaki powierzchniowe autor mapy powinien uwzględnić następujące rozwiązani: dla

całych obszarów — barwy czyste i nasycone

− obszary przejściowe i mieszane- kolory załamane i pośrednie

Model generalizacji:

− każdorazowa zmiana pojemności mapy powoduje odpowiedni stopień generalizacji
− dochodzi się w końcu do momentu, gdy pojemność tej mapy staje się na tyle mała, że zatraca

się charakter przedstawionej treści mapy

− dzieje się to w pobliżu krańca pojemności mapy granica gen. - limes (kraniec)

Teoria progów generalizacyjnych:

− pojemność mapy może być zawsze odnawiana, gdy wprowadzi się zasadę gen. ilościowej i

jednoczesną zmianę metody przedstawienia

− jeśli pojemność zbliża się do granicy i stosowana generalizacja ilościowa powoduje zbyt dużą

stratę informacji, to należy przejść do nadrzędnej kategorii pojęciowej i zastosować inną (ten
moment nazywa się progiem generalizacyjnym)

GENERALIZACYJA WG

ROBINSONA

− zespół różnych przekształceń, które mogą, a także muszą wystąpić w wyniku zmniejszania, przy czym

przekształcenia te obejmują zarówno procesy często mechaniczne, jak też intelektualne

Wybór informacji:

− jest procesem myślowym, polegającym na podejmowaniu decyzji, które informacje będą potrzebne,

aby mapa spełniała swój cel

− po dokonaniu przez kartografa wyboru informacji, można przeprowadzić generalizację każdego zbioru

danych, zawierających wybrane uprzednio informacje

Elementy generalizacji:

− gen. obejmuje kilka działań, można je pogrupować w 4

kategorie procesów , zwanych elementami

generalizacji kartograficznej

a) wybór i uproszczenie - określenie istotnych cech danych, zachowanie i w miarę uwypuklenie tych

cech, eliminacja niepożądanych szczegółów

b) klasyfikacja - porządkowanie lub dobór odpowiedniej skali dla danych i ich grupowanie

c) symbolizacja - graficzne zakodowanie pogrupowanych podstawowych cech porównywanych wartości

oraz wzajemnego ich położenia

d) indukcja - zastosowanie w kartografii logicznego procesu wnioskowania

Czynniki generalizacji kartograficznej:

a) przeznaczenie - cel opracowania mapy

b) skala - stosunek odległości na mapie do odległości w terenie

c) ograniczenia graficzne - możliwości systemu komunikacyjnego a także możliwości percepcyjne

użytkownika mapy

d)

jakość danych - wiarygodność i szczegółowość różnych kategorii danych przedstawionych na mapie