„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Anna Grawon

Wykonywanie pomiarów geodezyjnych 311[15].Z3.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Piotr Chudeusz
mgr inż. Grzegorz Merta



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Anna Grawon



Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek










Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[15].Z3.03
„Wykonywanie pomiarów geodezyjnych”, zawartego w programie nauczania dla zawodu
technik górnictwa podziemnego.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1.

Wprowadzenie

3

2.

Wymagania wstępne

6

3.

Cele kształcenia

7

4.

Przykładowe scenariusze zajęć

8

5.

Ćwiczenia

13

5.1.

Podstawowe wiadomości o pomiarach geodezyjnych; przyrządy
pomiarowe

13

5.1.1. Ćwiczenia

13

5.2.

Pomiary sytuacyjne

15

5.2.1. Ćwiczenia

15

5.3.

Pomiary wysokościowe

17

5.3.1. Ćwiczenia

17

5.4.

Metody obliczania powierzchni

19

5.4.1. Ćwiczenia

19

5.5.

Mapy górnicze

21

5.5.1. Ćwiczenia

21

5.6.

Pomiary deformacji; filary ochronne i oporowe

24

5.6.1. Ćwiczenia

24

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

26

7.

Literatura

42

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie

technik górnictwa podziemnego.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania-
uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę uzupełniającą.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Jako pomoc w realizacji jednostki modułowej dla uczniów przeznaczony jest Poradnik

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika
do nich adresowanego.

Materiał nauczania (w Poradniku dla ucznia) podzielony jest na rozdziały, które

zawierają podrozdziały. Podczas realizacji poszczególnych rozdziałów wskazanym jest
zwrócenie uwagi na następujące elementy:

−

materiał nauczania – w miarę możliwości uczniowie powinni przeanalizować
samodzielnie. Obserwuje się niedocenianie przez nauczycieli niezwykle ważnej
umiejętności, jaką uczniowie powinni bezwzględnie posiadać – czytanie tekstu
technicznego ze zrozumieniem,

−

pytania sprawdzające mają wykazać, na ile uczeń opanował materiał teoretyczny i czy
jest przygotowany do wykonania ćwiczeń. W zależności od tematu można zalecić
uczniom samodzielne odpowiedzenie na pytania lub wspólne z całą grupą uczniów,
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza,
ponieważ nauczyciel sterując dyskusją może uaktywniać wszystkich uczniów oraz
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,

−

dominującą rolę w kształtowaniu umiejętności oraz opanowaniu materiału spełniają
ć

wiczenia. W trakcie wykonywania ćwiczeń uczeń powinien zweryfikować wiedzę

teoretyczną oraz opanować nowe umiejętności. Przedstawiono zróżnicowaną propozycję
ć

wiczeń wraz ze wskazówkami o sposobie ich przeprowadzenia, uwzględniając różne

możliwości ich realizacji w szkole. Nauczyciel decyduje, które z zaproponowanych
ć

wiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu technodydaktycznym

szkoły. Prowadzący może również zrealizować ćwiczenia, które sam opracował,

−

sprawdzian postępów stanowi podsumowanie rozdziału, zadaniem uczniów jest
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając
zamieszczone w nim stwierdzenia potwierdzić lub zaprzeczyć opanowanie określonego
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień
wrócić, sprawdzając czy braki w opanowaniu materiału są wynikiem niezrozumienia
przez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie nauczania.
W tym miejscu jest szczególnie ważna rola nauczyciela, gdyż od postawy nauczyciela,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

sposobu prowadzenia zajęć zależy między innymi zainteresowanie ucznia. Uczeń nie
zainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni
umiejętności założonych w jednostce modułowej. Należy rozbudzić wśród uczniów tak
zwaną „ciekawość wiedzy”. Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania
rozdziału może stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności
ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując jednostkę modułową powinien zwracać
uwagę na predyspozycje ucznia, ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne,
czy może lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych,

−

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu
całej jednostki modułowej i należy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte
przez uczniów powinny stanowić podstawę do oceny pracy własnej nauczyciela
realizującego tę jednostkę modułową. Każdemu zadaniu testu przypisano określoną
liczbę możliwych do uzyskania punktów (0 lub 1 punkt). Ocena końcowa uzależniona
jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według własnego
projektu oraz zaproponować własną skalę ocen. Należy pamiętać, żeby tak
przeprowadzić proces oceniania ucznia, aby umożliwić mu jak najpełniejsze wykazanie
swoich umiejętności.

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to:

−

pokaz,

−

ć

wiczenie (pomiarowe lub obliczeniowe),

−

projektów,

−

tekstu przewodniego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

Schemat układu jednostek modułowych

311[15].Z3

Zarządzanie zasobami

złóż kopalin

311[15].Z3.02

Rozpoznawanie zagrożeń

górniczych

311[15].Z3.03

Wykonywanie

pomiarów geodezyjnych

311[15].Z3.01

Analizowanie procesów

geologicznych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować jednostki układu SI,

−

przeliczać jednostki,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu matematyki, geometrii płaskiej,
geologii, górnictwa,

−

rozróżniać podstawowe jednostki miar liniowych i kątowych,

−

odczytywać treść mapy geograficznej,

−

charakteryzować wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy podczas
pomiarów geodezyjnych na powierzchni i pod ziemią,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

posługiwać się kalkulatorem,

−

posługiwać się narzędziami kreślarskimi,

−

obsługiwać komputer,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określać cele i zadania pomiarów geodezyjnych,

−

scharakteryzować przyrządy i instrumenty do pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych,

−

obliczyć kierunki i współrzędne punktów w ciągach poligonowych,

−

obliczyć pomierzoną powierzchnię w terenie i na mapie,

−

wykonać podstawowe pomiary geodezyjne,

−

wykonać pomiary niwelacyjne,

−

objaśnić sposoby pomiarów elementów geologicznych,

−

wyznaczać kierunki poziome i pionowe wyrobisk,

−

wyznaczać łuki w wyrobiskach,

−

scharakteryzować rodzaje prac geodezyjnych podczas drążenia wyrobisk na zbicie,

−

scharakteryzować metody pomiaru deformacji powierzchni,

−

obliczać objętość zwałów,

−

zaktualizować oddziałowe mapy górnicze,

−

odczytać mapę górniczą,

−

zinterpretować mapy górnicze i przekroje geologiczne,

−

rozpoznać na mapach górniczych znaki umowne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

4.

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik górnictwa podziemnego 311[15]

Moduł:

Zarządzanie zasobami złóż kopalin 311[15].Z3

Jednostka modułowa:

Wykonywanie pomiarów geodezyjnych 311[15].Z3.03

Temat: Tyczenie punktów pośrednich na prostej i pomiar długości odcinka.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności tyczenia i pomiaru odcinka

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

dobrać odpowiednie do pomiaru narzędzia

−

wybrać i zastosować odpowiednie do sytuacji terenowej metody pomiaru

−

posłużyć się podstawowymi narzędziami pomiarowymi

−

wytyczyć punkty pośrednie na prostej

−

zmierzyć długość odcinka

−

zapisać wyniki pomiaru w dziennikach pomiarowych

−

obliczyć i skontrolować długość odcinka po zastosowaniu poprawek

−

ocenić dokładność pomiaru

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie pomiarowe,

−

metoda tekstu przewodniego.

Czas: 3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego

−

opracowane w formie pisemnej polecenie zadania do wykonania

−

zestawy narzędzi pomiarowych do tyczenia i pomiaru

−

miejsce do przeprowadzenia pomiaru, oddzielne dla każdego zespołu

−

pytania prowadzące

−

dziennik obliczeń, ołówek

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 4–5 osobowych.

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie technik górnictwa podziemnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Zadanie dla ucznia

Na wskazanym przez nauczyciela w terenie odcinku wyznacz 3 punkty pośrednie,

a następnie zmierz długość całego odcinka i wszystkich odcinków składowych.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I Informacje

Pytania prowadzące:

1.

Jakie znasz metody pomiaru długości?

2.

Od czego zależy rodzaj zastosowanej metody pomiaru długości?

3.

Z jaką dokładnością zmierzysz długość odcinków?

4.

Jakich narzędzi geodezyjnych użyjesz aby zmierzyć długość odcinka?

5.

Jakich narzędzi użyjesz aby wtyczyć punkty pośrednie?

6.

Ile musisz dokonać powtórzeń pomiaru aby uzyskać wiarygodny wynik?

7.

Jakie elementy mają wpływ na dokładność twojego pomiaru w terenie?

8.

W jaki sposób przeprowadzisz pomiar kontrolny mierzonego odcinka?

9.

Jakich obliczeń należy dokonać aby zminimalizować wielkość błędu mierzonej długości?

Faza II Planowanie

Uczniowie określają:

1.

Jaki sprzęt pomiarowy i w jakich ilościach należy zabrać w teren aby wykonać pomiar?

2.

Zadania i funkcje poszczególnych członków zespołu.

3.

Kolejność czynności na miejscu pomiaru.

Faza III Ustalenie
1.

Uczniowie pracując w zespołach na podstawie wiadomości ustalają jaką metodę pomiaru
będą stosować.

2.

Uczniowie ustalają harmonogram czynności poszczególnych członków zespołu tak aby
każdy wykonał wszystkie czynności.

Faza IV Wykonanie
1.

Uczniowie zajmują stanowiska pomiarowe zgodnie z harmonogramem czynności

2.

Uczniowie wykonują: pomiar długości, wtyczanie na prostą przy użyciu węgielnicy tyle
razy ilu członków liczy zespół

3.

Uczniowie konsultują z nauczycielem swoje czynności i wyniki pomiaru

Faza V Sprawdzanie
1.

Uczniowie sprawdzają rachunkowo na miejscu pomiaru jego poprawność.

2.

Po uzyskaniu aprobaty nauczyciela zbierają, konserwują i chowają sprzęt pomiarowy.

3.

Uczniowie sprawdzają poprzez obliczenia kameralne poprawność pomiaru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Faza VI Analiza końcowa

Uczniowie wraz z nauczycielem analizują, które etapy pracy sprawiły im trudności.
Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać, jakie umiejętności były

ć

wiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Technik górnictwa podziemnego 311[15]

Moduł:

Zarządzanie zasobami złóż kopalin 311[15].Z3

Jednostka modułowa:

Wykonywanie pomiarów geodezyjnych 311[15].Z3.03

Temat: Geodezyjne metody pomiaru deformacji. Zasady wyznaczania filarów

ochronnych i oporowych.

Cel ogólny: Geodezyjne wyznaczanie deformacji terenu oraz filarów ochronnych i oporowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

definiować wpływy górnicze na powierzchnię terenu

−

wymienić rodzaje wpływów górniczych

−

charakteryzować

obniżenie,

przemieszczenie

poziome,

nachylenie,

krzywiznę,

odkształcenie terenu

−

operować wzorami na elementy deformacji ciągłych

−

wykonać wykresy obniżeń, odkształceń, nachyleń terenu na podstawie pomiarów

−

wymienić warunki pomiarów geodezyjnych przy badaniu deformacji terenu

−

definiować filary ochronne i oporowe

−

charakteryzować prace geodezyjne przy wyznaczaniu filarów ochronnych i oporowych

−

operować wzorami wyznaczania filarów

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego

−

instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego

−

papier milimetrowy

−

przybory do kreślenia

−

pytania prowadzące

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2 osobowych

Uczestnicy:

−

uczniowie kształcący się w zawodzie technik górnictwa podziemnego

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1.

Określenie tematu zajęć.

2.

Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.

3.

Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego.

4.

Podział grupy uczniów na zespoły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Faza właściwa

Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I

Pytania sprawdzające

1.

Co określa termin wpływy podziemnej eksploatacji górniczej?

2.

Podaj definicję deformacji ciągłych.

3.

Jakie elementy wpływów działalności górniczej zalicza się do deformacji ciągłych
i nieciągłych?

4.

Narysuj nieckę osiadania i wskaż jej elementy.

5.

Podaj wzór na promień zasięgu wpływów górniczych, obniżenie terenu, nachylenie
terenu, krzywiznę i odkształcenie terenu.

6.

Wymień warunki pomiarów geodezyjnych przy badaniu wpływów eksploatacji górniczej.

7.

Wymień sprzęt geodezyjny wykorzystywany przy wyznaczaniu wpływów górniczych.

8.

Co to jest filar ochronny?

9.

W jaki sposób wyznacza się filar ochronny?

10.

Jakie są warunki specjalne przy eksploatacji filarów ochronnych?

Faza II Wykonanie ćwiczenia
1.

Uczniowie pracując w zespołach analizują dane.

2.

Uczniowie określają ilość wzorów do zastosowania w zadaniu.

3.

Uczniowie rozwiązują zadanie stosując odpowiednie jednostki.

4.

Uczniowie wykonują wykresy na papierze milimetrowym wykresy na papierze
milimetrowym.

5.

Uczniowie analizują wyniki.

6.

Uczniowie wyciągają wnioski z ćwiczenia.

Zakończenie zajęć

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im

trudności. Nauczyciel podsumowuje zadanie, wskazując, jakie umiejętności były ćwiczone,
jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.

Praca domowa

Uczniowie wykonują na pracę domową ćwiczenie z obliczenia powierzchni filara

ochronnego. Dana wysokość eksploatacji węgla kamiennego H = 750,00 m, 2a = 5,0 m,
g = 3,0 m.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowe

wiadomości

o

pomiarach

geodezyjnych;

przyrządy pomiarowe

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wytycz punkty pośrednie na prostej poznanymi metodami.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i techniki wykonania ćwiczenia; przypomnieć zasady BHP podczas pomiarów; wskazać
miejsce wykonywania ćwiczenia; wydać sprzęt i materiały. Nauczyciel koordynuje pracę 4–5
osobowych grup. Przewidywany czas trwania ćwiczenia 60 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy tyczeniu pośrednich
punktów na prostej,

2)

pobrać z magazynu geodezyjnego sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,

3)

wybrać w terenie odcinek ok. 150–200 m i zamarkować jego końce palikami
lub trzpieniami,

4)

wykonać tyczenie punktów pośrednich,

5)

sporządzić szkice i sprawozdanie z wykonanych czynności.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie pomiarowe,

−

metoda tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

trzpienie lub paliki, młotek do wbijania,

−

komplet tyczek, komplet szpilek, stojaki do tyczek, szkicownik,

−

poradnik dla ucznia,

−

formularze do szkiców, ołówek,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie pomiarowe

−

metoda tekstu przewodniego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Ćwiczenie 2

Pomierz długości odcinków poznanymi metodami.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i techniki wykonania ćwiczenia; przypomnieć zasady BHP podczas pomiarów; wskazać
miejsce wykonywania ćwiczenia; wydać sprzęt i materiały. Nauczyciel koordynuje pracę 4–5
osobowych grup. Przewidywany czas trwania ćwiczenia 60 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy pomiarach długości,

2)

pobrać z magazynu geodezyjnego sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,

3)

wybrać w terenie odcinki ok. 150–200 m i zamarkować ich końce palikami
lub trzpieniami,

4)

wykonać tyczenie punktów pośrednich,

5)

wykonać pomiar odcinków,

6)

zapisać wyniki pomiaru na szkicach i w dziennikach pomiarowych.

Zalecane metody nauczania – uczenia się:

−

ć

wiczenie pomiarowe,

−

metoda tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

trzpienie lub paliki, młotek do wbijania,

−

taśma lub ruletka komplet tyczek, komplet szpilek, stojaki do tyczek, dynamometr,

−

formularze do szkiców, dziennik pomiaru długości, ołówek,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.2. Pomiary sytuacyjne

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pomiar pojedynczego kąta ze znanego stanowiska – będącego wierzchołkiem

mierzonego kąta, do dwóch widocznych punktów.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem potrzebnej literatury.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy pomiarze kątów
poziomych,

2)

pobrać z magazynu geodezyjnego sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,

3)

udać się na wskazane przez instruktora zastabilizowane stanowisko,

4)

wykonać czynności przygotowawcze,

5)

wykonać pomiar kąta w dwóch położeniach lunety,

6)

zapisać obserwacje kątowe w dzienniku pomiarowym,

7)

sporządzić szkice i sprawozdanie z wykonanych czynności.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie pomiarowe,

−

metoda tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

trzpień lub palik drewniany,

−

teodolit, statyw, szkicownik, sygnały (2 tyczki, 2 stojaki do tyczek),

−

dziennik pomiaru kątów poziomych, formularz szkiców, ołówek,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Wykonaj pomiar budynku szkoły metodą biegunową na założoną przez siebie niezależną

osnowę geodezyjną w kształcie trójkąta.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem potrzebnej literatury.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy pomiarze szczegółów
sytuacyjnych metodą biegunową,

2)

zapoznać się z systemem odczytowym instrumentu do pomiaru metodą biegunową,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

3)

pobrać z magazynu geodezyjnego sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,

4)

wyznaczyć w terenie trójkąt który będzie stanowił osnowę pomiarową,

5)

wykonać czynności przygotowawcze do pomiaru,

6)

wykonać pomiar naroży budynku metodą biegunową,

7)

zapisać obserwacje kątowe i liniowe w dzienniku pomiarowym,

8)

sporządzić szkice i sprawozdanie z wykonanych czynności,

9)

opracować kameralnie wyniki pomiaru,

10)

sporządzić fragment mapy w lokalnym układzie współrzędnych z naniesioną osnową
i budynkiem,

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie pomiarowe,

−

metoda tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

trzpienie lub palik drewniany,

−

instrument BRT, statyw, szkicownik, sygnały (2 tyczki),

−

dziennik pomiaru szczegółów sytuacyjnych, formularz szkiców, ołówek,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.3. Pomiary wysokościowe

5.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj pomiar różnicy wysokości pomiędzy blisko położonymi względem siebie

punktami (z jednego stanowiska – ćwiczenie można wykonać w terenie lub na korytarzu
szkolnym).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem potrzebnej literatury.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy pomiarach
niwelacyjnych,

2)

pobrać z magazynu geodezyjnego sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,

3)

udać się na wskazane przez instruktora miejsce wykonania ćwiczenia,

4)

wykonać czynności przygotowawcze,

5)

wykonać pomiar różnicy wysokości (ze wzruszeniem statywu),

6)

zapisać obserwacje w dzienniku pomiarowym,

7)

wykonać obliczenia sporządzić sprawozdanie z wykonanych czynności.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie pomiarowe.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

dwa stałe punkty oddalone od siebie o ok. 30 m lub 2 żabki niwelacyjne,

−

niwelator ze statywem,

−

2 łaty niwelacyjne,

−

dziennik niwelacyjny ołówek,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Wyznacz linię jednostajnego spadku o pochyleniu +1% na odcinku 20 m – co 5 m

(ćwiczenie można wykonać w terenie lub na korytarzu szkolnym).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem potrzebnej literatury.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy pomiarach
niwelacyjnych,

2)

pobrać z magazynu geodezyjnego sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,

3)

udać się na wskazane przez instruktora miejsce wykonania ćwiczenia,

4)

wykonać czynności przygotowawcze,

5)

wykonać odczyt z łaty ustawionej na punkcie o znanej wysokości,

6)

wykonać obliczenia projektowanych odczytów i zapisać je,

7)

wykonać pomiar różnicy wysokości na poszczególnych punktach,

8)

sprawdzić poprawność wykonanych pomiarów,

9)

zapisać obserwacje w dzienniku pomiarowym,

10)

wykonać szkic i sporządzić sprawozdanie z wykonanych czynności.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

metoda tekstu przewodniego,

−

ć

wiczenie pomiarowe.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

niwelator ze statywem,

−

2 łaty niwelacyjne,

−

dziennik niwelacyjny, ołówek,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.4. Metody obliczania powierzchni

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na wyrysie z mapy zasadniczej oblicz powierzchnię zaznaczonych obiektów

powierzchniowych stosując metodę: analityczną, graficzną, mechaniczną i kombinowaną.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem potrzebnej literatury.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy obliczeniach
powierzchni,

2)

pobrać z magazynu geodezyjnego sprzęt potrzebny do wykonania ćwiczenia,

3)

pobrać od nauczyciela wyrys z mapy zasadniczej,

4)

wykonać pomiar graficzny elementów niezbędnych do obliczeń powierzchni,

5)

wykonać obliczenia,

6)

przeprowadzić kontrolę wykonanych obliczeń,

7)

dokonać wyrównania obliczonych powierzchni.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie obliczeniowe,

−

metoda tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

fragment mapy zasadniczej,

−

podziałka transwersalna,

−

planimetr biegunowy,

−

przybory kreślarskie, kalkulator,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

Ćwiczenie 2

Oblicz metodą analityczną powierzchnie działek w kształcie trapezu i prostokąta

o podanych współrzędnych, na podstawie wszystkich znanych ci wzorów geometrii
elementarnej.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem potrzebnej literatury.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych sposób postępowania przy obliczeniach
powierzchni metodą analityczną,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

2)

odszukać w tablicach matematycznych wszystkie możliwe wzory na obliczenie pól
trapezu i prostokąta,

3)

przygotować kalkulator, papier i przybory do pisania,

4)

wykonać obliczenia podstawowe,

5)

przeprowadzić kontrolę i wyrównanie obliczeń,

6)

wykonać opracowanie dokonanych obliczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie obliczeniowe,

−

metoda tekstu przewodniego.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

wykaz współrzędnych,

−

przybory piśmiennicze, kalkulator,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.5. Mapy górnicze

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odczytaj treść dołączonych fragmentów map górniczych:
a)

mapy podstawowej.

b)

mapy pokładowej.

Zinterpretuj dołączone fragmenty map górniczych: mapę podstawową i mapę pokładową.

Zwróć uwagę na:

−

nazwę pokładu,

−

numer arkusza mapy,

−

wskaż arkusz na sekcji podziałowej,

−

wskaż najniższe i najwyższe koty wysokości,

−

wymień rodzaje chodników,

−

wskaż rodzaj eksploatacji,

−

scharakteryzuj uskoki przy ścianie1 mapy pokładowej,

−

kiedy wskazane na mapach ściany były eksploatowane?

−

na mapie pokładowej spróbuj zaprojektować nad chodnikiem badawczym 3 ścianę
ekspolatacyjną 2.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

odszukać w materiałach dydaktycznych informacje związane z odczytywaniem treści
map górniczych,

2)

przygotować instrukcje zawierające znaki umowne na mapach górniczych,

3)

dokonać analizy i interpretacji treści wskazanego fragmentu mapy,

4)

opisać swoje wnioski,

5)

wykonać sprawozdania z przeprowadzonej analizy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów,

–

ć

wiczenia z analiz mapowych.

Wyposażenia stanowiska pracy:

−

wykaz znaków umownych stosowanych na mapach górniczych,

−

przykładowe wyrysy z mapy pokładowej i mapy podstawowej,

−

papier i przybory do pisania,

−

poradnik dla ucznia,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

5.6. Geodezyjne metody pomiaru deformacji. Zasady wyznaczania

filarów ochronnych i oporowych

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na powierzchni terenu założono linię pomiarową o stałej długości między punktami.

Mając dane wysokości punktów z pomiaru przeprowadzonego przed i po eksploatacji oblicz:

−

przyrost obniżeń terenu ∆w [mm]

−

przyrost nachyleń terenu ∆ T

x

[mm/m]

−

współczynnik eksploatacji a
oraz sporządź wykres obniżeń ∆w i nachyleń ∆ T

x

terenu.

H = 130,0 m
g = 2,0 m
l = 20,0 m

wysokości

pkt

Przed
eksploatacją

Po
eksploatacji

∆

w

[mm]

T

x

przed

eksploatacją
[mm/m]

T

x

po

eksploatacji
[mm/m]

∆

T

x

[mm/m]

1

244,941

243,642

2

244,920

243,623

3

244,810

243,530

4

244,965

243,474

5

244,436

243,366

6

244,505

243,701

7

244,700

244,204

8

244,855

244,625

9

244,900

244,821

10

244,990

244,970

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1)

uzupełnić wg poznanych wzorów tabelę pomiarową : obliczyć ∆w, T

x

przed i po

eksploatacji, ∆T

x,

2)

zachować proponowane jednostki obliczeniowe: ∆w [mm], T

x

przed i po eksploatacji

[mm/m], ∆T

x

[mm/m],

3)

wykonać wykres obniżeń terenu

−

oś pionowa ∆w, skala 1:10,

−

oś pozioma punkty pomiarowe, odległości skala 1:1000,

4)

wykonać wykres obniżeń terenu

−

oś pionowa ∆ T

x,

skala 10:1,

−

oś pozioma punkty pomiarowe, odległości skala 1:1000,

5)

opisać pismem technicznym wykresy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

6)

zapisać wnioski wynikające z wykresów i obliczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

metoda projektów.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

kalkulator,

−

ołówek, długopis,

−

linijka, ekierka, krzywiki,

−

papier milimetrowy,

−

literatura jak w punkcie 7 poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie pomiarów
geodezyjnych”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 14, 15, 17, 18, 19, są poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 3, 11, 16, 20, 21 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. b, 3. a, 4. a, 5. a, 6. a, 7. c, 8. a, 9. a, 10. b, 11. c,
12. c, 13. b, 14. d, 15. d, 16. d, 17. a, 18. c, 19. a, 20. d, 21. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Dobrać właściwy przyrząd

B

P

c

2

Określić związki geodezji z innymi naukami

B

P

b

3

Dostosować instrumenty do rodzaju zadania

B

PP

a

4

Określić metody pomiaru osnów geodezyjnych

B

P

a

5

Rozróżnić wzory na zasięg wpływów górniczych

A

P

a

6

Zastosować metody pomiarowe w górnictwie

A

P

a

7

Określić oznaczenia na mapach górniczych

B

P

c

8

Odczytać treść przykładowej mapy górniczej

C

P

a

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

9

Określić metody tyczenia prostych

B

P

a

10 Rozróżnić jednostki obliczania powierzchni

B

P

b

11 Zidentyfikować wielkości mierzone w terenie

C

PP

c

12

Określić teoretyczne podstawy pomiarów
geodezyjnych

B

P

c

13 Określić oznaczenia na mapie górniczej

B

P

b

14 Rozróżnić wpływy deformacji na powierzchnię

B

P

d

15 Określić do czego służy węgielnica

A

P

d

16 Zanalizować dobór sprzętu do pomiaru

C

PP

d

17 Określić przeznaczenie sprzętu geodezyjnego

A

P

a

18 Określić rodzaje taśm górniczych

A

P

c

19

Określić zasady dokładności w obliczaniu
powierzchni

B

P

a

20

Zanalizować dokładność metod obliczeń
powierzchni

C

PP

d

21 Rozróżnić elementy budowy teodolitu

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 21 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Pomiar odległości metodą bezpośrednią można wykonać
a)

dalmierzem optycznym.

b)

dalmierzem elektromagnetycznym.

c)

taśmą.

d)

odpowiednią konstrukcją geometryczną.

2.

Teoria geodezji powiązana jest ściśle z takimi naukami jak matematyką i
a)

chemią, astronomią.

b)

fizyką, astronomią.

c)

geografią, astronomią.

d)

biologią, astronomią.

3.

Dobierz zestaw instrumentów i przyrządów pomiarowych potrzebnych do wykonania
wcięcia kątowego w przód
a)

teodolit, statyw, przymiar wstęgowy, tyczki.

b)

teodolit, statyw, tarcze na statywach.

c)

niwelator, statyw, żabki, łaty.

d)

niwelator, węgielnica, statyw.

4.

Metoda poligonowa jest formą
a)

zakładania osnowy geodezyjnej.

b)

pomiaru szczegółów sytuacyjnych.

c)

obliczania powierzchni.

d)

opracowania wyników pomiarów.

5. Który ze wzorów określa zasięg wpływów górniczych

a)

β

tg

H

r

=

.

b)

β

tg

H

r

⋅

=

.

c)

β

ctg

H

r

=

d)

β

ctg

H

r

⋅

=

.

6. Z pomiarów niwelacyjnych oblicza się

a)

obniżenie.

b)

przemieszczenie.

c)

odkształcenie.

d)

obniżenie i odkształcenie.

7. Filar ochronny wyznaczany jest przez

a)

punkt.

b)

punkty.

c)

proste.

d)

krzywe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

8. W pokładzie eksploatacyjnym wybranym do września 1976 roku stosowano

a)

zawał stropu.

b)

podsadzkę hydrauliczną.

c)

podsadzkę pneumatyczną.

d)

podsadzkę utwardzoną.

9. Na rysunku przedstawiono tyczenie punktów pośrednich na prostej metodą

a)

wstecz.

b)

w przód.

c)

kombinowaną.

d)

ze środka.

10.

Jeden hektar to
a)

100 000 m

2

.

b)

10 000 m

2

.

c)

1 000 m

2

.

d)

100 m

2

.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

11.

Geodeta mierzy w terenie kąty oraz
a)

objętości, różnice wysokości.

b)

powierzchnie, różnice wysokości.

c)

długości, różnice wysokości.

d)

gęstości, różnice wysokości.

12.

Jaką powierzchnię odniesienia przyjmuje się dla małych obszarów
a)

kuli.

b)

elipsoidy.

c)

płaszczyzny.

d)

geoidy.

13.

Zlikwidowane wyrobisko zaznacza się
a)

jedną linią czerwoną.

b)

dwoma liniami czerwonymi przecinającymi się.

c)

jedną linią czarną.

d)

dwoma liniami czarnymi przecinającymi się.

14. Do badania wpływów podziemnej eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu nie

zalicza się
a)

deformacji ciągłych.

b)

deformacji nieciągłych.

c)

wstrząsów.

d)

hałasu.

15.

Węgielnica to przyrząd do wyznaczenia
a)

różnic wysokości.

b)

kątów pionowych.

c)

azymutów.

d)

kątów prostych.

16.

Jeżeli końce odcinka leżą na dwóch brzegach rzeki to długość tego odcinka pomierzysz
a)

taśmą.

b)

ruletką.

c)

łatą mierniczą.

d)

dalmierzem elektromagnetycznym.

17.

Do sygnalizacji punktów terenowych wykorzystuje się
a)

tyczki.

b)

statywy.

c)

stojaki.

d)

sznurek.

18.

Do pomiaru odległości w górnictwie podziemnym używa się taśm o długości
a)

100 m.

b)

75 m.

c)

50 m.

d)

20 m.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

19.

Obliczoną powierzchnię podaje się z dokładnością do
a)

metra kwadratowego.

b)

hektara.

c)

ara.

d)

w zależności od celu obliczeń.

20.

Najdokładniejszą metodą obliczeń powierzchni jest metoda
a)

kombinowana.

b)

mechaniczna.

c)

automatyczna.

d)

analityczna.

21.

Najważniejsze części teodolitu to
a)

krąg pionowy, libella alidadowa, luneta.

b)

spodarka, limbus, alidada.

c)

statyw, luneta, limbus.

d)

libella, luneta, śruby zaciskowe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko................................................................................................

Wykonywanie pomiarów geodezyjnych

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

21.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie pomiarów
geodezyjnych”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−−−−

zadania 2, 4, 6, 7, 8, 9,10, 11,16, 18, 19, 20 są poziomu podstawowego,

−−−−

zadania 1, 3, 5,12, 13, 14, 15, 17, są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−−−−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−−−−

dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−−−−

bardzo dobry – za rozwiązanie 19 zadań, w tym 6 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. a, 3. d, 4. b, 5. b, 6. b, 7. a, 8. b, 9. b, 10. c, 11. b,
12. c, 13. d, 14. d, 15. a, 16. b, 17. a, 18. b, 19. d, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Dobrać właściwy przyrząd

C

PP

c

2

Określić związki geodezji z innymi naukami

B

P

a

3

Dostosować instrumenty do rodzaju zadania

C

PP

d

4

Określić metody pomiaru osnów geodezyjnych

B

P

b

5

Rozróżnić wzory na zasięg wpływów
górniczych

C

PP

b

6

Dobrać metody pomiarowe w górnictwie

A

P

b

7

Określić oznaczenia na mapach górniczych

B

P

a

8

Odczytać treść przykładowej mapy górniczej

A

P

b

9

Określić metody tyczenia prostych

A

P

b

10 Rozróżnić jednostki obliczania powierzchni

A

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

11 Zidentyfikować wielkości mierzone w terenie

B

P

b

12

Określić teoretyczne podstawy pomiarów
geodezyjnych

C

PP

d

13 Określić oznaczenia na mapie górniczej

C

PP

d

14 Rozróżnić wpływy deformacji na powierzchnię

C

PP

d

15 Określić, do czego służy węgielnica

C

PP

a

16 Zanalizować dobór sprzętu do pomiaru

B

P

b

17 Określić przeznaczenie sprzętu geodezyjnego

C

PP

a

18 Określić rodzaje taśm górniczych

A

P

b

19

Określić zasady dokładności w obliczaniu
powierzchni

B

P

d

20

Zanalizować dokładność metod obliczeń
powierzchni

B

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1.

Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.

2.

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.

3.

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania.

4.

Przygotuj odpowiednią liczbę testów.

5.

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.

6.

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.

7.

Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.

8.

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.

9.

Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie
zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1.

Przeczytaj uważnie instrukcję.

2.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

3.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

4.

Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.

5.

Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6.

Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem
poprawnego wyniku.

7.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

8.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9.

Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−−−−

instrukcja,

−−−−

zestaw zadań testowych,

−−−−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1.

Narzędzia niezbędne do wykonania niwelacji geometrycznej to:
a)

teodolit, tyczki, szpilki.

b)

tachimetr, łaty tachimetryczne.

c)

niwelator, łaty niwelacyjne, żabki.

d)

dalmierz, łaty, żabki.

2.

Na szkicu szyb ma wysokość zręby
a)

326,25 m.

b)

35,60 m.

c)

361,85 m.

d)

290,65 m.

3.

Poniższy symbol oznacza grubość
a)

grubość wybranej skały płonej.

b)

grubość nie wybranej skały płonej.

c)

grubość wybranej warstwy złoża.

d)

grubość nie wybranej warstwy złoża.

4.

W podziemnych zakładach górniczych mapy podstawowe aktualizuje się co
a)

miesiąc.

b)

trzy miesiące.

c)

sześć miesięcy.

d)

jeden rok.

5.

Ś

redni błąd wyznaczenia punktu osnowy na mapach podstawowych liczony względem

siatki współrzędnych wynosi
a)

±0,1 mm.

b)

±0,2 mm.

c)

± 0,5 mm.

d)

± 0,3 mm.

6.

Jeden grad to
a)

10 centygradów.

b)

100 centygradów.

c)

1000 centygradów.

d)

10000 centygradów.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

7.

Efekt zgrania trzech tyczek w jednej linii (pokazany na rysunku) to
a)

koincydencja.

b)

bisekcja.

c)

pionowanie.

d)

ujednolicenie.

8.

Do elementów deformacji ciągłych nie należy
a)

obniżenie.

b)

tąpnięcie.

c)

krzywizna.

d)

nachylenie terenu.

9.

Jeden stopień podziału kątowego to
a)

60”.

b)

360”.

c)

600”.

d)

3600”.

10.

Do elementów deformacji nieciągłych należy
a)

zawodnienie górotworu.

b)

drganie górotworu.

c)

osuwisko.

d)

odkształcenie.

11.

Symbol w

max

oznacza

a)

maksymalne odkształcenie terenu.

b)

maksymalne obniżenie terenu.

c)

wzniesienie.

d)

wysokość wyrobiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

12.

Który z rysunków przedstawia kątowe wcięcie w przód?

a)

b)

c)

d)

13. Wysokościowe położenie punktu A przed poprowadzeniem eksploatacji w pokładzie 408

wynosiło 267,230 m. 6 miesięcy po rozpoczęciu eksploatacji wysokość tego punktu
wyniosła 266,980 m. Ile wynosi obniżenie terenu w tym punkcie?
a)

0,250 m.

b)

0,250 mm.

c)

250 cm.

d)

250 mm.

14. Długość linii pomiarowej L = 20,00 m, ∆L = 18 cm. Ile wynosi odkształcenie ε?

a)

18 cm.

b)

18 mm.

c)

9 cm.

d)

9 mm.

15. Jeśli średnia grubość pokładu wynosi 2,3 m, a teren obniżył się o 1824 mm,

współczynnik osiadania wynosi:
a)

0,8.

b)

0,8 m.

c)

1,2.

d)

1,2 m.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

16. Linia obserwacyjna musi być dowiązana

a)

jednostronnie.

b)

dwustronnie.

c)

trójstronnie.

d)

nie musi być nawiązana.

17. Pomiar zerowy obejmuje

a)

niwelację precyzyjną, pomiary długości, pomiary kątów.

b)

niwelację trygonometryczną, pomiar długości, pomiar kątów.

c)

tylko niwelację precyzyjną.

d)

tylko pomiar kątów.

18. Filar ochronny terenu to część

a)

budynku kopalnianego.

b)

obszaru górniczego, w którym są zabronione wszelkie roboty górnicze.

c)

obszaru górniczego, gdzie nie występują zagrożenia.

d)

obszaru górniczego, w którym bezpiecznie można wykonywać eksploatację.

19.

Do pomiaru powierzchni na mapie metodą graficzną służy
a)

teodolit.

b)

niwelator.

c)

planimetr.

d)

węgielnica.

20.

Metoda biegunowa pomiaru polega na pomiarze
a)

miar bieżących i domiarów.

b)

kątów i długości.

c)

przewyższeń.

d)

współrzędnych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko................................................................................................

Wykonywanie pomiarów geodezyjnych

Zakreśl poprawną odpowiedź

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

7. LITERATURA

1.

Bała M.: Projekt wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię i górotwór –
Politechnika Śl.

2.

Jagielski A.: Przewodnik do ćwiczeń z Geodezji I, Stabil, Kraków 2004

3.

Kozubski F.: Miernictwo górnicze, Wyd. Śląsk, Katowice 1972

4.

Milewski M.: Geodezja Górnicza część I, AGH Kraków 1988

5.

Poczobutt-Odlanicki M., Wędzony J.T.: Geodezja Ogólna i Górnicza, AGH
Kraków,1981

6.

Pricop M., Zając B. „Szkody górnicze w infrastrukturze kolejowej” – referat; konferencja
naukowa, Wisła 2002

7.

Sokoła-Szewioła V.: Przewodnik do ćwiczeń z rysunku geodezyjnego; Wydawnictwo
Politechniki Śl; Gliwice 1994

8.

Instrukcja No_3 „Wyznaczanie filarów ochronnych dla obiektów na powierzchni
szybów”

9.

PN–70/G–09004

10.

ustawa „Prawo geologiczne i górnicze” z dn. 4.02.1994 r.

11.

www.geoforum.pl

Czasopisma:

−

Geodeta

−

Przegląd geodezyjny

−

Nowa Edukacja Zawodowa

−

Edukator Zawodowy – www.koweziu.edu.pl/edukator/index.php

Literatura metodyczna
1.

Drętkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele
kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2.

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000