Prawo administracyjne, cz. Szczególna

Wykład – 1 – 21.10.2006r.

Pojęcie materialnego prawa administracyjnego
Tradycyjnym   podziałem   norm   administracyjno   prawnym   jest   ich   kwalifikacja   na   prawo
ustrojowe, materialne i procesowe.

Prawo   materialne   odgrywa   zasadniczą   rolę   wśród   wymienionych   dziedzin   prawa
administracyjnego.
Prawo ustrojowe, a w szczególności prawo procesowe pełni role służebne wobec niego (kto
działa? - prawo ustrojowe; w jaki sposób działa? – prawo procesowe; co jest przedmiotem
działania? – prawo materialne). Kwalifikator materialny wskazuje na walor norm tego prawa
jakim   jest   tyczenie   meritum,   tyczenie   istoty   rzeczy   (jest   to   prawo   przedmiotowe,   prawo
merytoryczne).   Materialne   prawo   administracyjne   zakreśla   granice   pomiędzy   dobrem
publicznym,   a   dobrem   jednostki.   Określa   stopień   ingerencji   administracji,   sferę   praw   i
wolności administracyjnych, oraz wyznacza zakres ich oczekiwań wobec administracji.

Cechy materialnego prawa administracyjnego:

1.

ujęte jest w normach powszechnie obowiązujących zawartych w aktach rangi ustawowej
lub w aktach wydanych na podstawie delegacji ustawowych.

2. Znajdywanie   przez   normy   prawa   materialnego   zastosowania   stosunku   do   podmiotów

prawa będących w stosunku regulowanym daną normę podmiotem administrowanym.

3. Szeroki zakres przedmiotowy implikujący powstawanie działów przedmiotowych prawa

materialnego (prawo ochrony środowiska, prawo zagospodarowania przestrzennego, itd.).

Zdaniem   Zbigniewa   Niewiadomskiego   normy   materialne   prawa   administracyjnego   przy
zastosowaniu kryterium przedmiotowego podzielić można na pięć kategorii:
1. dotyczące   wolności   i   swobód   obywatelskich   (kwestie   obywatelstwa,   status

cudzoziemców, prawo paszportowe, zgromadzenia, itd.)

2. dotyczące korzystania z dóbr publicznych (prawo drogowe, prawo wodne, szkolne, pomoc

społeczna, ochrona zdrowia)

3. normy   dotyczące   publicznych   prawnych   ograniczeń   prawa   własności   (planowanie

przestrzenne, reglamentacje procesu budowlanego, wywłaszczenie)

4. dotyczące   porządku   i   bezpieczeństwa   publicznego   (policja   administracyjna,   ochrona

przeciwpożarowa, ochrona środowiska, bezpieczeństwo imprez masowych)

5. normy dotyczące publiczno prawnej reglamentacji działalności gospodarczej.

Polskie prawo obywatelskie

Pojęcie obywatelstwa – będąc pojęciem prawnym nie zostało w prawie polskim zdefiniowane
(niewiele   państw   na   świecie   definicje   taką   zawarło   w   swych   krajowych   porządkach
prawnych).   Definicje   o   obywatelstwie   odnaleźć   można   w   Europejskiej   Konwencji   o
Obywatelstwie przyjętej 6 listopada 1997r.
Zgodnie z artykułem  2

A

  obywatelstwo  oznacza  prawną więź między osobą, a państwem.

Równocześnie Konwencja podkreśla na brak związków pomiędzy instytucją obywatelstwa, a
pochodzeniem etnicznym osoby.

1

W doktrynie obywatelstwo definiowane bywa współcześnie na dwa sposoby. Traktowane jest
jako węzeł prawny, łączący dane osoby fizycznej z państwem – z więzi tej wynikają prawa,
które państwo przyznaje swoim obywatelom i obowiązki, które na nich nakłada.
1. ujęcie   obywatelstwa   jako   status.   Jest   to   status   prawny   człowieka,   normatywnie

ustanowione   właściwości   jednostki   będącej   członkiem   zbiorowości   zorganizowanej   w
państwo, tworzące przesłankę określonych praw i obowiązków.

2. Względnie trwałe, oparte na zasadach powszechnej równości i względności członkostwo

społeczeństwa zorganizowanego w państwie. Członkostwo to charakteryzuje zespół praw
i obowiązków osób fizycznych wobec państwa, oraz wobec innych obywateli. Prawa te i
obowiązki   mają   charakter  dynamiczny,   a  kształtowane  są  przede   wszystkim  normami
prawnymi.

Wykład – 2 – 28.10.2006r.

W powszechniej literaturze podkreśla się trwałość obywatelstwa zarówno w wymiarze

czasowym jak i przestrzennym. Ze względu na abstrahowanie bądź nie od praw i obowiązków
towarzyszących węzłowi obywatelstwa w literaturze wyróżnia się prawo o obywatelstwie w
węższym   rozumieniu   i   prawo   o   obywatelstwie   w   rozumieniu   szerszym.   W   węższym
rozumieniu   prawo   o   obywatelstwie   odnoszone   jest   do   regulacji   nabywania   i   utraty
obywatelstwa. W szerszym  rozumieniu obejmuje wszelkie prawa i obowiązki dla których
obywatelstwo jest przesłanką.

Powszechnie na świecie przyjęta została zasada, że regulacja nabywania obywatelstwa

i utraty obywatelstwa stanowić powinna przedmiot wyłącznej kompetencji poszczególnych
państw. Jedynym ograniczeniem w tym zakresie może być suwerenność innych państw oraz
regulacje umów międzynarodowych:
-Konwencja Rzymska art.1 o obywatelstwie
-Konwencja w Hadze 12 kwietnia 1930r.
-Europejska Konwencja o Obywatelstwie art.3

Ingerencja   regulacji   międzynarodowych   w   sferę   prawa   o   obywatelstwie   jest

rzadkością. Zazwyczaj ma miejsce gdy w grę wchodzi potrzeba ochrony praw człowieka, albo
gdy istnieje potrzeba zapobiegania kolizją między regulacjami wewnętrznymi.

Genezy Polskich regulacji o obywatelstwie. Okres międzywojenny:
1.regulacja Konstytucji Marcowej art.87 i 88
-art.87 dotyczył zasady wyłączności obywatelstwa polskiego w wersji bezwzględnej
2.szereg umów międzynarodowych
3.Ustawa z 20 stycznia 1920r. o obywatelstwie państwa polskiego.

Po wojnie:

Kwestie obywatelstwa do 18 stycznia  1951r. regulowało kilka aktów m.in.  Od 19

stycznia 1951r. weszła w życie ustawa z dnia 08 stycznia 1951r. o obywatelstwie polskim i ta
ustawa obowiązywała do dnia 21 sierpnia 1962r. Bowiem 22 sierpnia 1962r. weszła w życie
ustawa z 15 lutego 1962r. o obywatelstwie polskim.
29 czerwca 2001r. została uchwalona nowa ustawa o obywatelstwie polskim tej ustawy nie
ma , ponieważ sejm miał uchwalić poprawki, lecz jednak prace legislacyjne stanęły.

2

17 października 1997r. weszła w życie konstytucja, a wraz z nią art.34, który zawiera dwie
regulacje:
1.   zawiera   generalną   regułę   zawierającą   obywatelstwo   na   zasadzie   krwi   (obywatelstwo
polskie nabywają dzieci rodziców mających obywatelstwo polskie)
2. ust 6, art. 34 obywatel polski nie może utracić obywatelstwa polskiego, chyba ze sam, go
się zrzeknie.

Zasady   polskich   regulacji   nabywania   i   utraty   obywatelstwa   zostały   wyrażone

głównie!! w pierwszych trzech przepisach o obywatelstwie polskim:
1. Zasada art.1 ustawy, to zasada ciągłości obywatelstwa polskiego. 
Zgodnie z art.1 w dniu wejścia w życie ustawy (22 sierpnia 1962r.) obywatelami polskimi
były osoby, które posiadały obywatelstwo polskie na podstawie dotychczasowych przepisów.
Obywatelstwo jest co do zasady niezależne od zmian ustrojowych, ustawowych, itp.
Wyjątek:
Zasad ta nie miała charakteru bezwzględnego. Zgodnie bowiem z art.19 ustawy pewna grupa
obywateli   polskich   w   dniu   wejścia   w   życie   ustawy   o   obywatelstwie   polskim   utraciła
obywatelstwo polskie z mocy prawa.

2. Zasada wyłączności obywatelstwa polskiego.
Zgodnie z art.2 ustawy obywatel polski w myśl prawa polskiego nie może być równocześnie
uznawany   za   obywatela   innego   państwa.   Organy   państwa   polskiego   maja   obowiązek
nieuznawania obywatelstwa obcego obywateli polskich. Obywatel polski nie może skutecznie
powoływać się wobec organów państwa polskiego na posiadanie przez siebie obywatelstwo
obce.

3. Zasada efektywnego obywatelstwa.
W   państwie   trzecim   w   stosunku   do   osoby   posiadającej   więcej   niż   jedno   obywatelstwo
ustalone   powinno   być   tzw.   efektywne   obywatelstwo.   Obowiązek   taki   przewiduje   art.5
Konwencji   Haskiej.   Jako   kryteria   ustalania   efektywnego   obywatelstwa   Konwencja   Haska
wskazuje stałe i główne miejsce pobytu, oraz stopień związania z poszczególnymi państwami,
ustalany   stosownie   do   okoliczności.   Konwencja   zawiera   jednak   w  tym   zakresie   klauzule
pierwszeństwa   porządku   krajowego.   Polska   ustawa   o   cudzoziemcach   przewiduje   inne
kryterium ustalania efektywnego obywatelstwa – dokument podróży w którym cudzoziemiec
posłużył   się   podczas   ostatniego   wjazdu   na   terytorium   RP   (w   przypadku   ustalenia
efektywnego   obywatelstwa   pomoc   dyplomatyczna   udzielana   może   być   wyłącznie   przez
państwo, którego obywatelstwo ustalono, jako efektywne – może zatem dojść do niemożności
wyłączenia zasady wyłączności obywatelstwa polskiego. Analogicznie sytuacja ma miejsce w
przypadku sprawowania jurysdykcji w stosunku do obywatela polskiego przez organ państwa,
którego   jest również obywatelem. Zgodnie z art.4 Konwencji Haskiej państwo nie może
bowiem wykonywać opieki dyplomatycznej na rzecz jednego ze swych obywateli w stosunku
do państwa , którego tenże jest również obywatelem)

Wykład – 3 – 04.11.2006r.

Zasada równouprawnienia małżonków w zakresie obywatelstwa.

Zgodnie   z   art.3   ustawy  o   obywatelstwie   polskim   zawarcie     związku   małżeńskiego   przez
obywatela   polskiego   z   cudzoziemcem   nie   powodują   zmian   w  obywatelstwie   małżonków.
Zmiana   obywatelstwa   jednego   z   małżonków   nie   pociąga   natomiast   za   sobą   zmiany
obywatelstwa drugiego małżonka. Wyrażona w art.3 zasada równouprawnienia mężczyzn i
kobiet w zakresie obywatelstwa uzupełniona została możliwością ujednolicania obywatelstwa

3

http://notatek.pl/prawo-administracyjne-czesc-szczegolna-wyklady?notatka