FARMAKOLOGIA

:

WYKŁAD 1, DZIAŁ 3, 30.09.2013

RODZAJE BÓLU:

1. Nocyceptorowy fizjologiczny
2. Patologiczny nocyceptorowy
3. Neuropatologiczny

BÓL OSTRY -> GLU, NMDA, AMPA, nocyceptory

BÓL PRZEWLEKŁY -> substancja P, histamina, kininy itd...



>3 miesiące albo trwający wciąż po wygojeniu się uszkodzonych tkanek:



Najczęstsze przyczyny:

a. Ch. Zwyrodnieniowa stawów
b. Zz. Bólowe kręgosłupa
c. Bóle głowy
d. Neuropatia cukrzycowa
e. Osteoporoza
f. Nowotwory

Ból

receptorowy

niereceptorowy

neuropatyczny

psychogenny

Histamina-> substancja P -> NGF

Bradykinina

5-HT

receptory -> OUN

PGI2

ATP

H+



Leki działające na receptory -> to leki znieczulające a nie p/bólowe!!! -> p/bólowe działają ośrodkowo albo

na drodze przewodzenia

LEKI P/BÓLOWE
OPIOIDOWE

NIEOPIOIDOWE

1. AGONIŚCI RECEPTORÓW

OPIOIDOWYCH

Morfina

,

petydyna

,

mtadon

,

fentanyl

2. CZĘŚCIOWI AGONIŚCKI:

Bupremorfina

,

pentozacyna

3. TRAMADOL

!!!! dużo interakcji z innymi lekami!!!

1. NLPZ -> hamują cyklooksygenazę

Kwas acetylosalicylowy,
ibuprofen, ketoprofen,
diklofenak, piroksykamy,
indometacyna, nabumeton,
celekoksyb

2. METAMIZOL (Pyralgina -> dodatkowe

działanie spazmolityczne) +
PARACETAMOL

3. FLUPIRTYNA ( K+opener, obniża napięcie

mm., głównie przykręgosłupowych),

4. NEFOPAM – NA, 5-HT
5. INNE: p/depresyjne, p/padaczkowe,

neuroleptyki, p/lękowe, agoniści alfa-2-
ADR, inhibitorzy rec. NMDA, GKS

NLPZ – DZIAŁANIE:

A. p/bólowe
B. p/zapalne
C. p/gorączkowe
D. antyagregacyjne

NLPZ – PODZIAŁ:

1. WZGLĘDNIE SELEKTYWNE INHIBITORY COX-1:

ASA, indometacyna, ibuprofen, naproksem, piroksikam

2. NIESELEKTYWNE (COX-1=COX-2)

Diklofenak

3. WZGLĘDNIE SELEKTYWNE INHIBITORY COX-2:

Etodolak, meloksikam

4. SELEKTYWNE INHIBITORY COX-2 = KOKSYBY

Celekoksyb, rafekoksyb

KLONIDYNA

-> AGONIŚCI RECEPOTRÓW ALFA-2-ADR



Nasila działanie opioidowych leków p/bólowych



Bóle przewlekłe i pooperacyjne

INHIBITORY RECEPTORÓW NMDA ->

KETAMINA, DEKSTROMETORFAN

(ten dodatkowe działanie

przeciwkaszlowe!!!);



Skuteczne w przewlekłych zespołach bólu neuropatycznego



Stosowanie w bólu przewlekłym i pooperacyjnym

LEKI P/DEPRESYJNE ->

AMITRYPTYLINA, IMIPRAMINA

=> 3 pierścieniowe leki p/depresyjne



Nasilają działanie opioidowych leków p/bólowych



Obniżają napięcie mm.



Działanie p/lękowe



Zastosowanie: bóle nowotworowe i neuropatyczne



EFEKT DZIAŁANIA -> PO 1-2 TYG;



SZCZYT DZIAŁANIA -> PO 4-6 TYG!

LEKI P/PADACZKOWE =>

KLONAZEPAM, KWAS WALPROINOWY, KARBAMZEPINA



Bóle neuropatyczne:

a. Neuralgia n. trójdzielnego
b. Neuralgia półpaścowa
c. Neuralgia cukrzycowa
d. Uszkodzenie OUN

LAMOTRYGINA



Blokuje kanały Na_ oraz hamuje uwalnianie NMDA

GABAPENTYNA, PREGABALINA

:



Hamuje kanały Ca++ oraz zwiększa uwalnianie GABA (prawdopodobnie)

LEKI ANTYARYTMICZNE

-> LIDOKAINA, MEKSYLETYNA

TRAMADOL



60% siły działania -> pobudzenie układu NA i 5-HT (zahamowanie wychwytu zwrotnego)



40% siły działania -> pobudzenie receptorów „mi”



Brak depresji ośrodka oddechowego ( wprzeciwieństwie do opioidów)



Mniejszy potencjał wywoływania uzależnienia niż opioidy

DZIAŁANIE N/POŻĄDANE:



Euforia, zmęczenie



Zaburzenia nastroju, zmiana aktywności



Drgawki



Ograniczenie sprawności psycho-fizycznej



Nadmierne pocenie, zaparcia



Zahamowanie rytmu oddechowego



Wzrost ciśnienia



Spadek HR



Tolerancja i uzależnienie -> po nagłym odstawieniu – objawy abstynecji

NEFOPAM



Pobudza receptory „mi”



Hamuje zwrotny wychwyt NA i 5-HT



Działanie cholinolityczne, p/histaminowe i miejscowo znieczulające

DZIAŁANIA N/POŻĄDANE:



Nudności, suchość w ustach



Zaburzenia widzenia



Trudności w oddawaniu moczu



Lęki



...?

KANABINOIDY =>

DRONABINOL



AKTYWNE METABOLITY



Tachykardia, objawy cholinolityczne



Zastosowanie : skurcze spastyczne (np. w stardnieniu rozsianym), ból neuropatyczny, bóle kostno stawowe,

urazy mózgowo-czaszkowe

MIEJSCA DZIAŁANIA LEKÓW:

A. Ośrodkowe – opioidy, alfa-agoniści..
B. Modulacja drogi przewodzenia bólu

INDYWIDUALNY WYBÓR OPCJI TERAPEUTYCZNEJ:



Rodzaj bólu



Przyczyna



Natężenie



Czynniki osobnicze



Obecność p/wskazań



Schorzenia współistniejące

I dopiero WYBÓR ODPOWIEDNIEGO SPOSOBU LECZENIA!

EFEKTYWNA TERAPIA W BÓLU PRZEWLEKŁYM:

a. Zestawienie lekóa. o różnych mechanizmach działania
b. Kojarzenie leków działająych na różnych poziomach
c. Leczenie adjuwantowe -> wspomagające -> łagodzenie działań niepożądanych i podnoszenie skuteczności

działania leków podstawowych



ADJUWANTY:

 p/padaczkowe
 p/depresyjne
 miejscowo znieczulające
 GKS
 Miorelaksanty
 Antyarytmiczne
 Antagoniści rec. NMDA
 Leki wspomagające na bóle kostne

!!! NIE MOŻNA KOJARZYĆ ZE SOBĄ NLPZ!!!!

DRABINA ANALGETYCZNA:

I STOPIEŃ : NLPZ + adjuwanty

II STOPIEŃ: NLPZ + adjuwanty + słaby opioid: tramadol, kodeina, oksykodon, hydromorfon, nepofam,
flupirtyna

III STOPIEŃ: NLPZ+ adjuwanty+ mocny opioid: morfina + ewentualnie PCA (dokanałowo)